voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs leren en talentontwikkeling de functie van doelen de vorm van doelen rollen van leraar en leerling misverstanden en valkuilen mogelijkheden en aanbevelingen Leren leidt tot aanvullen meer weten/kunnen/begrijpen veranderen wat je al wist/kon/begreep aanpassen vervangen wat je al dacht te weten/kunnen/begrijpen loslaten en iets anders daarvoor in de plaats krijgen. biedt kansen voor talentontwikkeling elke leerling leert elke dag in elke les Spelen: (samen) onderzoeken, experimenteren, ervaring opdoen, grenzen verleggen in een herkenbare context, die betrokkenheid uitlokt. Opbrengst: wat de leerling wijzer is geworden van het deelnemen aan onderwijs. Oefenen: ervoor zorgen dat de behaalde opbrengst niet berust op toeval. Instructie: aanwijzingen die de leerling helpen te herkennen wat en hoe er te leren is. De kwaliteiten van elke leerling zo aanspreken dat je leerlingen zich herkend weten, zelfvertrouwen ontwikkelen, nieuwsgierig en gemotiveerd blijven en zich willen en durven inspannen hun mogelijkheden steeds verder uit te bouwen. Waarin verschilt dit van jouw werkelijkheid? Welke rol spelen doelen tot nu toe in de (verrijkings)opdrachten die je leerlingen geeft (of laat kiezen)? Vergelijk je ervaringen met je buren! Hoe ging dat bij herfst? We pakten het draaiboek en de kist van vorig jaar. We brainstormden, bedachten activiteiten, en maakten / verzamelden het materiaal. We bespraken welke ervaringen we de leerlingen wilden laten meemaken en welke doelen we daaraan voor hen konden verbinden; daarbij bedachten / verzamelden we opdrachten. onderwijsdoel: het doel van de leraar bv. Ik wil dat de leerlingen kennismaken met essentiële aspecten van herfst, m.n. daglengte en temperatuur, bladval, vruchten en zaden, paddenstoelen, vogeltrek. gevolg: Ik organiseer de les zo dat de leerlingen actief kunnen kennismaken met deze verschijnselen. JansonAdvies - 1
leerdoel: het doel van de leerling bv. Ik kan laten zien en uitleggen hoe schaduwen ontstaan en waardoor er aan het eind van de herfst lange schaduwen zijn. gevolg: Ik ga met mijn maatje een plannetje bedenken om schaduwen te bekijken en vergelijken op verschillende plekken en op verschillende momenten. Daarvan maken we foto s en laten daarmee zien wat we ontdekt hebben. fasen die je als leraar volgt: 1. Activeer voorkennis. 2. Benoem essentie(s). 3. Laat proberen en observeer zelf. 4. Laat kort oefenen /uitproberen en begeleid daarbij. 5. Blik met hen terug en geef feedback (geen oordeel). onderwerp activiteit van de leerlingen: 1. ddu: Herken ik het probleem? Wat weet ik er al / nog van? 2. Ontdekken: wat is er voor mij te leren? 3. Begrijp ik die essentie? Hoe kunnen we elkaar helpen? 4. Nagaan of het werkt en verwoorden in duo. 5. Herken ik wat ik kan / weet? Snap ik wat ik nog moet oefenen en hoe dat zou kunnen? doel ddu: denken (alleen) delen (samen in duo) uitwisselen (met ander duo of in hele groep) instructie-afhankelijk o zijn nog niet toe aan deze doelen o moeten meer oefenen o moeten andere instructie instructie-gevoelig o niet allemaal hetzelfde doel o hebben feedback en reflectie nodig instructie-onafhankelijk o beheersen deze doelen al of bijna o met passende doelen wel instructie nodig Instructieonafhankelijk? Instructiegevoelig? Een doel dat de leerlingen kennen geeft richting aan hun denken en handelen bakent af wat buiten de orde valt geeft een beeld van de gewenste situatie stelt hen in staat te evalueren bepaalt wat passende werkvormen zijn is voorwaarde voor autonoom gedrag. Een manier van lesgeven waarbij de leraar niet doet wat de leerlingen moeten doen. 4 Integreren Toepassen Vieren Delen Oriënteren Ontdekken Verwonderen Problematiseren 1 Kwalificaties als mooi beter veel 3 Generaliseren Evalueren Bewijzen Oefenen Systematisch onderzoeken of waarnemen 2 Werkwoorden als proberen oefenen leren Waarom niet? JansonAdvies - 2
beginnen met ik zijn evalueerbaar (dus afgebakend) concreet duidelijk en eenduidig richtinggevend voor de activiteit Waarover gaat deze opdracht? Wat wil ik daarna (beter/anders) kunnen / weten / begrijpen? Wanneer ben ik tevreden? Hoe ga ik het aanpakken? Welk hulpmiddel gebruik ik? Met wie werk ik samen? Wanneer (en waar) werk ik hieraan? onderwerp doel grens aanpak materiaal maatje momenten plek meisje 7 jaar meisje 5 jaar Maak met deze 25 blokken een zo hoog mogelijke toren, die ook stevig is. Hoe maak je de hoogst mogelijke toren? Hoe maak een toren stevig? Hoe laat je zien dat hij stevig is? Samen met leerlingen afgesproken criteria over: aard van het product functie resultaat (antwoord/oplossing/ ) gebruikte bronnen en materialen aard van de activiteiten manier / vorm van presenteren planning in tijd en ruimte betrokkenen Ga op onderzoek in de school. Maak foto s van getallen die je in de school tegenkomt. Probeer erachter te komen wat zo n getal daar betekent. Vergelijk een appel en een peer. Wat is hetzelfde en wat is verschillend? Maak tekeningetjes van wat je ziet en plak die op de goede plek in het schema. appel peer Geringe motivatie Grote vaardigheid INSPIREREN DELEGEREN Vergroot de motivatie Moedig aan tot durf te experimenteren en Wek interesse fouten te maken Onderzoek reden verloren motivatie Bied uitdagingen aan maar regel niet te veel Stimuleer tot kortdurende activiteiten Houd de interesse vast Benadruk positieve kwaliteiten Moedig aan anderen te coachen Werk eraan om zowel motivatie als Werk aan het vergroten van de vaardigheden te vergroten vaardigheden Stel korte-termijndoelen Bied perspectief op het effect als die Structureer het leerproces door vaardigheden beheerst worden opeenvolgende korte taken Stel de mogelijkheden om te leren veilig Houd nauw contact Maak gebruik van feedback en reflectie Volg de vorderingen Laat meer los als het vertrouwen in het resultaat groeit STUREND BANEND Geringe vaardigheid Dolf Janson - naar: Claxton, Chamber, Powell & Lucas (2011) The Learning Powered School Grote motivatie JansonAdvies - 3
If you make a change and it feels comfortable, you haven t made a change. Lee Trevino (golf player) Een T-shirt en een broek kosten samen 110,= De broek is 100,= duurder dan het T-shirt. Wat kost het T-shirt? systeem 1: Direct reageren op basis van eerste indruk. systeem 2: Eerst de gegevens goed lezen / doordenken en op basis daarvan een oordeel / antwoord geven. (Daniel Kahneman: Thinking Fast and Slow) The Waltzing Cat de kantelsluis. Een doel wordt geïnterpreteerd vanuit voorkennis, ervaringen en routines; roept een beeld van de opbrengst op; wekt verwachtingen over de aanpak; lokt gedrag uit. lagere orde hogere orde JansonAdvies - 4
precies en gedetailleerd verbanden leggen onder woorden brengen betekenis verlenen In het atelier staan dingen die worden. (Martina, 4 jaar) Leren leren als bewust worden van samenhang tussen thema, perspectief, inspanning, effect, overwinnen en genieten Hoe krijg je die strepen er precies zo in? Fasering : 1. Uitproberen / nadoen 2. Gissen en missen 3. Op specifiek kenmerk letten 4. Systematisch hoeken en randen 5. Voorstelling en kleuren completeren 6. Combinatie van 4 en 5 Welke alternatieven kan je bedenken voor deze soort vraag? Hoe breng je een leerling naar een volgende fase? Summatieve evaluatie: Formatieve evaluatie: - verkrijgen van een totaalbeeld over een (vaak langere) periode - gericht op te behalen doelen / referentieniveau - gericht op beoordelen en selectie - vergelijken van leerlingen met elkaar - ook voor vergelijken met een landelijk gemiddelde - ook voor vergelijken met andere groepen - fungeert als het vaststellen van feiten - verkrijgen van beeld van de stand van zaken op dit moment - niet beoordelend, maar informerend - met deze informatie worden doelen en activiteiten in de periode daarna aangepast - gericht op elk individu - vergelijking met zichzelf m.b.t. nagestreefde doelen - fungeert als het vaststellen van een veranderbare tussenstand, zowel voor leerling als leraar. JansonAdvies - 5