Voorstel aan de gemeenteraad van Harlingen *GR15.00047* GR15.00047 Behandeld in Gezamenlijke commissie Mens & Bestuur en Omgeving Datum Commissie 27 mei 2015 Agendanummer 12 Datum Raad 10 juni 2015 Agendanummer 12 Opsteller H. Haitsma Telefoonnummer 14 0517 Onderwerp: Monumentenstichting voor gemeentelijke monumentale eigendommen Te besluiten om 1. De gemeentelijke monumentale eigendommen die restauratie behoeven onder te brengen in een op te richten monumentenstichting. Inleiding De gemeente Harlingen heeft diverse rijksmonumenten in eigendom en beheer. Een aantal van deze monumenten heeft een grote restauratiebehoefte. De Vereniging Oud Harlingen heeft hierover ook al meerdere malen haar zorg geuit. Vooral omdat er bij langer wachten monumentale waarden verloren kunnen gaan. Restauratie heeft nog niet plaats kunnen vinden vanwege tegenvallende kosten. Alle kosten voor restauratie komen voor rekening van de gemeente. De gemeente komt wel in aanmerking voor een klein deel aan rijkssubsidie voor onderhoud, maar niet voor restauratiesubsidie. Restauratiesubsidie moet worden aangevraagd bij de provincie, maar deze sluit subsidiëring aan andere overheden uit. Het gaat met name om de toren van de Grote Kerk en de drie bruggen bij Trebol. Daarnaast behoeven de grote- en kleine sluis aandacht. Er bestaat een mogelijkheid om via een andere wijze te werken en alsnog restauratiesubsidie te ontvangen. Dit moet dan wel voor 1 september 2015 geregeld zijn. Het college van B&W is bevoegd eigendommen te vervreemden. Uw mening vinden wij echter belangrijk, daarom leggen wij het nu aan uw raad voor. Beoogd effect Goede zorg verlenen aan gemeentelijke monumentale eigendommen; De mogelijkheden voor het financieren van restauraties van gemeentelijke eigendommen vergroten.
Argumenten 1.1 Dit heeft grote financiële voordelen. Gemeentelijke eigendommen worden vrijwel altijd uitgesloten van mogelijkheden tot subsidie of steun van fondsen. In Friesland hebben diverse gemeenten en ook het Wetterskip Fryslân (een deel van) hun rijksmonumentale eigendommen jaren geleden al ondergebracht in een monumentenstichting. Daarmee hebben ze in de loop van de jaren veel geld voor de gemeente kunnen besparen. Voorheen kwam een gemeente namelijk niet in aanmerking voor subsidie van het rijk. Door de constructie van een monumentenstichting kon toch aanspraak gemaakt worden op rijkssubsidie en kon een beroep op diverse fondsen worden gedaan die monumenten een warm hart toedragen. Zo heeft de monumentenstichting in Súdwest-Fryslân de gemeente in 10 jaar tijd al rond de 2 miljoen euro bespaard. Tegenwoordig kan een gemeente wel rijkssubsidie aanvragen, maar dan alleen voor onderhoud. De subsidie is laag, slechts 1,5 % van de herbouwwaarde. Restauratiesubsidie wordt nu toegekend door de provincie (vorig jaar 60% van de subsidiabele kosten). De provincie sluit gemeenten ook weer uit. De gemeente Harlingen staat voor een forse restauratieopgave. Subsidie van de provincie is erg welkom. Vaak lukt het bovendien om van fondsen ook nog 10 à 20% aan financiële bijdragen binnen te krijgen. Met andere woorden, wanneer de gemeente voor restauratieopgaven staat is het onderbrengen van de monumenten in een stichting mogelijk zeer lucratief. De Vereniging Oud Harlingen heeft dit ook al eens aangekaart. Zij zien de hoge kosten van restauratie als een gevaar voor de monumentale bruggen van Harlingen. Niet restaureren kan betekenen dat ze volledig vervangen moeten worden. Voor monumenten die geen restauratie behoeven is het onderbrengen in een stichting niet aantrekkelijk meer. Dit vooral vanwege het feit dat de gemeente vaak de 21% BTW terug kan vorderen, terwijl een stichting de BTW gewoon moet betalen. 1.2 Dit is op de korte termijn de beste oplossing om de gemeentelijke monumentale eigendommen met een grote restauratiebehoefte spoedig te kunnen aanpakken. Voorgesteld wordt alleen monumenten in een stichting onder te brengen die restauratie behoeven. Oosterbrug, Singelbrug, Franekereindsbrug, Grote Sluis, Kleine Sluis met brug (Rozengracht), de toren van de Grote Kerk. Deze monumenten hebben nu onvoldoende budget voor restauratie. Bij het onderbrengen van monumenten in een stichting gaat het er om dat dit financiële voordelen voor de gemeente oplevert. Monumenten die enkel onderhouden behoeven te worden en waarvoor dus geen aanspraak op restauratiesubsidie gedaan kan worden, kunnen beter in eigendom van de gemeente blijven. Dit vanwege de BTW component. Een stapsgewijze overdracht is dan aan te bevelen op het moment dat er toch een restauratiebehoefte van een monument blijkt. Ook kan het voordeliger voor de gemeente zijn een monument te verkopen als dat pand verkoopwaarde heeft. Een particulier eigenaar kan dan zelf subsidie aanvragen. Dit geldt bijvoorbeeld voor het brandspuithuisje op de hoek van de Rozengracht.
Kanttekeningen 1.1 Er is op voorhand geen zekerheid over het verkrijgen van restauratiesubsidie. In 2014 zijn bijna alle ingediende aanvragen om restauratiesubsidie door de provincie gehonoreerd. Of dat dit jaar weer het geval zal zijn is vooraf niet zeker. De inhoud van de provinciale subsidieregeling voor monumenten wordt altijd pas vlak voor de zomervakantie duidelijk. De regeling staat in de praktijk maar één dag per jaar open (1 september). De ervaring van de afgelopen jaren is dat er die dag zoveel aanvragen ingediend worden dat een dag later indienen geen subsidiekansen meer geeft. Pas na het indienen van de aanvragen wordt duidelijk of alle aanvragen gehonoreerd kunnen worden. In 2014 waren teveel aanvragen ingediend en heeft de provincie extra geld ingezet. De verwachting is tevens dat de provincie geen jaren meer doorgaat met deze regeling. Wel blijft er een subsidiepot, want de pot bestaat deels uit rijksgeld en deels uit provinciaal monumentengeld en deels uit provinciaal NUON geld. Dit laatste deel stopt uiteindelijk. Uiteraard zijn ook de politieke gevolgen van een nieuw bestuur bij de provincie nog niet in te schatten. 1.2 Wanneer de gemeente eigendommen overdraagt naar een monumentenstichting, dan is zij zelf niet meer degene die besluiten neemt over die monumenten. In andere gemeenten heeft dit nog niet tot problemen geleid. Op grond van de statuten van de stichting moet de stichting goed voor de monumenten zorgen. Omdat dat ook de enige V ook een vergunning nodig die de gemeente moet verlenen, waardoor de gemeente toch nog wel enige invloed houdt. Stichtingen vragen wel om in de overdrachtsakte op te nemen, dat wanneer het financieel niet (meer) mogelijk blijkt een monument goed te onderhouden, dit monument terug gaat naar de gemeente. Gemeenten willen meestal opnemen dat een stichting de monumenten niet mag vervreemden zonder toestemming van B&W. Daarbij kan de gemeente ook regels stellen over bijvoorbeeld gebruik van een monument etc. Als er een wethouder in het bestuur zitting neemt is er invloed vanuit de gemeente in het stichtingsbestuur. 1.3 Nog niet voor alle monumenten is een restauratieplan opgesteld. Openbare werken is voor de toren van de Grote Kerk en voor de Franekereindsbrug al gestart met het maken van een restauratieplan. Dit moet beslist door gaan. Dergelijke plannen kunnen mee over naar de stichting die ze dan in kan dienen voor subsidie. Ook is het zeer verstandig dat openbare werken ook de overige benodigde restauratieplannen alvast gaat of laat maken. Op die manier kunnen zoveel mogelijk subsidieaanvragen op 1 september a.s. worden ingediend bij de provincie. Ook is het zaak dat deze plannen voldoen aan de subsidie-eisen van de provincie. Financiën Voor de drie bruggen is e -- nodig. De sluizen K -- per stel. Daarnaast moet er dan ook eigenlijk altijd wel onderhoud aan het metselwerk gebeuren. Voor de kerktoren is 00,-- nodig. Deze bedragen passen niet volledig in de beheersplannen. Bij overname van de monumenten in een stichting dient er in de gemeentebegroting een jaarlijks bedrag voor de stichting opgenomen te worden. Tegelijk verdwijnen de onderhoudskosten van die monumenten uit de begroting.
Het zou kunnen dat de gemeente op basis van een begroting (restauratieplan per object) jaarlijks geld te beschikking stelt aan de stichting voor het (groot) onderhoud. Deze kosten kunnen dan op dezelfde wijze gedekt worden als nu opgenomen in de begroting. Achteraf wordt dan op basis van werkelijke cijfers afgerekend. Hiervoor kan met een interne wijziging worden volstaan. Voor de structurele nieuwe kosten die niet gedekt kunnen worden uit bestaande budgetten (bijv. inhuur), dient een begrotingswijziging aan de raad te worden voorgelegd. Met het oprichten van een stichting zijn notariskosten en overdrachtskosten gemoeid. K --.Dit dekken we uit het budget voor monumentenzorg. Communicatie Het team Ruimtelijke Ontwikkeling overlegt met de communicatiemedewerkers of/en op welk moment een persbericht nodig. Ondertussen is het nodig alvast bestuursleden te werven. Mogelijke leden worden persoonlijk benaderd. Verder houdt team RO het bestuur van de Vereniging Oud Harlingen op de hoogte van de vorderingen. Uitvoering Om te kunnen profiteren van de provinciale subsidieregeling op 1 september is een strakke planning nodig. Team Ruimtelijke Ontwikkeling draagt zorg voor de uitvoering. Een belangrijk ijkmoment is het verkrijgen van goedkeuring van uw raad voor het afstoten van de monumenten op 10 juni 2015. De complete planning is te lezen in de notitie in de bijlage. Bij een positief verloop van het proces kunnen de restauraties in het voorjaar van 2016 aanvangen. Relevante documenten Eerder genomen besluiten: I Gevolgen ander beleid: Bijlagen 1. Notitie ten behoeve van het oprichten van een monumentenstichting. Harlingen, 28 april 2015 Burgemeester en wethouders van Harlingen, de secretaris, de burgemeester J.S.W. Ozenga W.R. Sluiter
Besluit van de gemeenteraad van Harlingen Onderwerp: Monumentenstichting voor gemeentelijke monumentale eigendommen DE RAAD VAN DE GEMEENTE HARLINGEN Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 28 april 2015 Besluit 1. De gemeentelijke monumentale eigendommen die restauratie behoeven onder te brengen in een op te richten monumentenstichting. Besluit aangepast Vastgesteld door de raad in zijn vergadering van 10 juni 2015, de voorzitter, de raadsgriffier