Vormgeven aan succesvol veranderen Kring Andragologie Leergang Veranderkunde Interveniëren Jaap Boonstra 18 april 2013 Inhoud Vormgeven aan veranderen Niveaus van veranderen Interveniëren Overleven in crisistijd Veranderingen realiseren Veranderstrategieën Verandervizier Kiezen van interventies 1
Vormgeven aan veranderen Onderzoeken Probleem en ambitie Doel en richting Criteria Sturen Realiseren Regelen Proces voordenken nadenken Niveaus van veranderen A A 1e orde: Verbetering A B 2e orde: Verandering A? 3e orde: Transformatie 2
Interventies Meerdere perspectieven Een ingreep om het veranderingsproces te sturen in een gewenste richting Concrete activiteiten om invloed uit te oefenen op het procesverloop Interactie met actoren om hen te ondersteunen in een veranderingstraject en leerproces Kwaliteit in crisistijd 3
Marktgericht werken Eigen marktpositie behouden en versterken Kracht naar buiten: marktgerichter werken Uitbreiden en verdiepen marktsegmenten Vernieuwen van productaanbod Inkrimpen aanbod slechtlopende producten Werken vanuit eigen kracht en identiteit Kostenbewust handelen Verbeteren vermogensverhouding Kostenbesparing top en management Uitgaven beter budgetteren en kosten terugbrengen Aandacht voor actie en emotie Taakstellende en realiseerbare plannen Weloverwogen snijden in assortiment 4
Succesfactoren verbeteren Trots Identiteit Betekenis Betrokkenheid Ontwerpen en Ontwikkelen 5
Ontwerpen en ontwikkelen Ontwerpen Organisatie als tekortkoming Nieuw ontwerp met blauwdruk Top - down Oplossingsgericht Stabiele eindsituatie Eenmalig lineair proces Strakke normen en planning Economisch-technische ratio Van abstract naar concreet Scheiding ontwerp en invoering Ontwikkelen Organisatie als bron van ervaring Verbeteren vanuit Huidige organisatie Gebruik kennis en inzicht personeel Probleemgericht Vergroting veranderingsvermogen Voortdurend iteratief proces Aandacht voor veranderingscapaciteit Sociaal-politieke ratio Van concreet naar abstract Vloeiende overgang tussen fasen Ontwerpen of ontwikkelen Ontwerpen Beperkte tijd voor verandering Drastische veranderingen Uniforme grootschalige invoering Bewuste keuze voor beheersing Routine vraagstukken Aanwezige kennis niet nodig Overeenstemming lastig Grote weerstanden Slechte relatie Management - OR Drastische personeelsinkrimping Ontwikkelen Voldoende tijd voor verandering Geen drastische veranderingen Gedifferentieerde doorvoering Bewuste keuze voor flexibiliteit Nieuwe complexe vraagstukken Aanwezige kennis onmisbaar Overeenstemming door participatie Weerstanden beperk Vertrouwen Management - OR Beperkte personeelsinkrimping 6
Handelen Resultaatgericht verbeteren Routine Technisch Instrumenteel Benoemen Object 7
Van crisis naar kracht Crisis benutten Verzamelen van onbetwistbare feiten Volledige openheid over stand van zaken Benoemen dat ingrepen nodig zijn Verleden niet diskwalificeren kwalificeren voor toekomst Toekomst zichtbaar maken Concretiseren welke activiteiten stoppen Focus op ambitie en klant Vertrouwen uitdragen in de toekomst Vertrouwen in de kracht van mensen 8
Fair proces Openheid en helderheid over situatie Duiden van de situatie en ervaringen delen Ruimte voor het uiten van emoties Helderheid over processtappen Betrokkenen hebben invloed tijdens het proces Besluitvormingsproces transparant Uiteindelijke beslissing helder en rechtvaardig Duidelijk van de beslissing voor individuen betekent Helder wat op basis van beslissing wordt verwacht Acteren Methodisch veranderen en verbeteren Resultaatgericht verbeteren Non-Routine Routine Technisch Instrumenteel Organisatorisch cultureel Onderzoeken Subjecten 9
10
Leren van KLM Succesfactoren voor veranderen Inzicht in omgeving, organisatie en klantprocessen Helderheid over zijnswaarde Duidelijkheid over aanpak veranderingen Voortrekkersrol topmanagement Leidende en vitale coalitie voor veranderen Lijnorganisatie verantwoordelijk voor resultaat Stafafdelingen ondersteunend aan de lijn Benutten van aanwezige kennis en ervaring Realiseren van actieve betrokkenheid Monitoren en bijsturen Ervaringen delen en successen vieren 11
12
13
14
Veranderstrategiën Macht Strategie Planmatige Strategie Onderhandeling Strategie Doorduwen Verhuizen Onderhandelen Trekken Sturing door top Doelgericht Legitieme macht Inbreng controllers Macht-dwang Geen participatie Initiatief bij top Doelgericht Expertmacht Inbreng experts Rationeel-empirisch Weinig participatie Meer partijen Resultaatgericht Positiemacht Inbreng partijen Onderhandeling Politiek proces Programmatische Strategie Participatief Probleemgericht Indirecte macht Inbreng medewerkers Normatief-reëducatief Veel participatie Interactief Toekomstgericht Verbeeldingskracht Samen optrekken Dialoog en conflict Veel interactie Aandachtspunten Koers en plan Wat Analyse Toekomst Aanpak Fasering Rollen Communicatie Interventies Heden Ambities Wie Beleving Verleden 15
Interventies Meerdere perspectieven Een ingreep om het veranderingsproces te sturen in een gewenste richting Concrete activiteiten om invloed uit te oefenen op het procesverloop Interactie met actoren om hen te ondersteunen in een veranderingstraject en leerproces Interveniëren Systemen en Structuren Aan de slag en Aan de praat Met elkaar leren en Van elkaar leren Ingrijpen en Doorpakken Betekenis geven en Waarden articuleren Verschil waarderen en Conflict reguleren 16
Interveniëren Structuur wijzigen Technologie vernieuwen Beloningssysteem wijzigen Risicokapitaal verstrekken Meetsystemen inrichten Onbetwistbare feiten geven Gedragsregels formuleren Gedragstrainingen geven Kweekvijver jong talent Urgentiebesef verhogen Zeggen waar het op staat Grenzen benoemen Nieuwe mensen aantrekken Spelers wisselen Actie en emotie Elkaar leren kennen Teams ontwikkelen Verschillen waarderen Management mobiliseren Onbevangen waarnemen Waarderend verkennen Netwerken mobiliseren Klanten betrekken Toekomstconferenties Zoekconferenties Werkconferenties Monitorsystemen Toekomst verbeelden Verhalen vertellen Artefacten benutten Symbolen gebruiken Nieuwe taal introduceren Veelzijdig communiceren Kernwaarden articuleren Vakkennis waarderen Cases adopteren Leerprocessen inrichten Leiderschap ontwikkelen Werkateliers aanbieden Kennisgemeenschappen Leerkringen activeren Ervaringen verzilveren Twinning aangaan Successen delen Verschillen erkennen Heilige huisjes afbreken Belemmeringen bespreken Conflictbemiddeling Beeldenstorm Prikkelende humor Interventies Meerdere niveaus Organisatorische netwerken Organisaties of werksystemen Relaties tussen groepen Relaties binnen groepen Individu 17
Theoretische inbedding Groepsdynamica en communicatie Leertheorieën Systeemdynamica Sociaal constructionisme Positief organiseren Chaos en complexiteitstheorie Onbevangen waarnemen Waarderend verkennen Leiderschapstheorie Interventiediepte: Persoonsniveau Ik Identiteit Overtuigingen Kennis en vaardigheden Concrete gedragingen Omgeving 18
Interventiediepte: Organisatieniveau Missie Identiteit Waarden Competenties Activiteiten en klantinteracties Omgeving Organisatiecultuur als werkpraktijk Omgeving & Externe coalities Gedrag & Interacties Kwaliteiten & Competenties Gebruiken & Gewoonten Normen & Waarden Identiteit Werkpraktijken 19
Keuze van interventies Aansluiten bij situatie in de organisatie - Crisis: snel en directief verbeteren - Verbeteren: ontwikkeling en geplande verandering - Transitie: geplande verandering en ontwikkeling - Transformatie: interacteren en lerend vernieuwen Aansluiten bij eigen vaardigheden en overtuigingen Efficiënt en passend bij probleemsituatie Geen beste manier, zelf juiste mix bepalen Reflectieve vragen Wat voor veranderproces zit ik te doen? + Verbeteren, veranderen, vernieuwen + Richting van de verandering + Veranderredenering Kleuring van de verandering + Kleuring van aanpak + Fasering van activiteiten + Rollen van betrokkenen + Communicatie Balanceren en eerste stap + Balanceren tussen Wat - Wie - Hoe + Aangrijpingspunt en stappen 20
Reflectieve vragen Wat is mijn eigen rol in de verandering? + Initiator + Medespeler + Slachtoffer Welke stappen ga ik zetten? + Gesprekspartners + Invloedstijlen + Netwerken 21