IS IMPLEMENTATIE VAN VAL- EN FRACTUURPREVENTIE ÜBERHAUPT MOGELIJK? BELEMMERENDE EN BEVORDERENDE FACTOREN Prof. dr. Koen Milisen
Inhoud DEEL 1 Survey gebruik van valpreventiemaatregelen bij ouderen in de thuiszorg DEEL 2 Werking Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen
Inhoud DEEL 1 Survey gebruik van valpreventiemaatregelen bij ouderen in de thuiszorg DEEL 2 Werking Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen
Survey: doelstelling In welke mate worden valpreventiemaatregelen tot op heden toegepast door gezondheidswerkers bij thuiswonende ouderen in Vlaanderen? (Vandamme, Leysens, Milisen 2014) Welke belemmerende factoren geven gezondheidswerkers aan bij het toepassen van valpreventiemaatregelen bij thuiswonende ouderen in Vlaanderen? (Baecke, Leysens, Milisen 2014)
Survey: Methode Ontwikkeling en validering vragenlijst (Aernoudt, Van der Elst, Milisen, 2012) Elektronische bevraging bij 1795 huisartsen, kinesitherapeuten, ergotherapeuten en verpleegkundigen Via Logo s, SEL s, breed netwerk EVV 5 Vlaamse provincies & Brussel Periode januari - maart 2013
Survey: steekproef N= 1483 bruikbare vragenlijsten 811 verpleegkundigen 61 ergotherapeuten 251 kinesitherapeuten 360 huisartsen Leeftijd Me (IQR): 45 (19) Jaren werkervaring in thuiszorg Me (IQR): 19 (20)
Survey: Hoe werken aan valpreventie? Case finding en multifactoriële evaluatie gevolgd door multidisciplinaire interventies Reductie in valincidenten van 25% tot 40% Op voorwaarde dat behandelstrategieën voldoende intensief en effectief worden toegepast gericht op aanwezige risicofactoren niet beperkt tot informatie en doorverwijzing voldoende therapietrouw (AGS, 2010; Chang et al., 2004; Gardner et al., 1996; Gates et al., 2008; Gillespie et al., 2012; Kannus et al., 2005; NICE, 2004; Oliver et al., 2007; Spice et al., 2009; Tinetti, 2003; Tinetti & Kumar, 2010)
Survey: case finding VPK (n = 811) ERGO (n = 61) KINE (n = 251) HA (n = 360) Totaal (n = 1483) Tijdens uw contact met ouderen in de thuiszorg, bevraagt u actief het optreden van een valincident? (%) Bij eerste contact 25,4 55,2 53,2 4,5 26,3 Bij ieder contact 26,5 37,9 31,5 13,9 24,7 Minstens elke 6 maanden 25,3 1,7 6,9 34,8 23,5 Minstens elk jaar 4,1 5,2 2,4 16,1 6,8 Nooit 3,9 0,0 1,2 15,6 6,1 Ander 14,8 0,0 4,8 15,0 12,6
Survey: multifactoriële evaluatie VPK (n = 811) ERGO (n = 61) KINE (n = 251) HA (n = 360) Totaal (n = 1483) Bij ouderen met een recent valincident, evalueert u dan de mogelijke oorzakelijke / risicofactoren? (%) Nooit 0,2 1,6 0,4 0,0 0,3 Zelden 4,3 4,9 2,4 6,7 4,6 Vaak 49,9 24,6 44,4 44,2 46,5 Altijd 45,6 68,9 52,8 49,2 48,6
Survey: multifactoriële evaluatie VPK (n = 811) ERGO (n = 61) KINE (n = 251) HA (n = 360) Totaal (n = 1483) Bij ouderen met een verhoogd valrisico (zonder valincident in de afgelopen 12 maanden), evalueert u dan de mogelijke oorzakelijke / risicofactoren? (%) Nooit 2,6 0,0 1,6 4,4 2,8 Zelden 17,8 13,1 14,7 35,6 21,4 Vaak 59,3 44,3 55,4 49,4 55,6 Altijd 20,3 42,6 28,3 10,6 20,2
Survey: multifactoriële evaluatie VPK (n = 811) ERGO (n = 61) KINE (n = 251) HA (n = 360) Totaal (n = 1483) Wordt de evaluatie van risicofactoren besproken tijdens een multidisciplinair overleg? (%) Nooit 4,7 21,3 24,8 26,2 14,0 Zelden 23,1 29,5 49,6 51,3 34,7 Vaak 52,1 26,2 18,4 21,4 37,9 Altijd 20,1 23,0 7,2 1,1 13,4
Survey: interventies VPK (n = 811) ERGO (n = 61) KINE (n = 251) HA (n = 360) Hoe vaak neemt u initiatief voor de opstart van volgende interventies (of verwijst u door)? Oefenprogramma voor spieren en evenwicht (%) Totaal (n = 1483) Nooit 29,5 25,9 0,0 4,3 18,3 Zelden 23,6 17,2 2,2 28,2 20,8 Vaak 11,1 20,7 39,6 48,9 25,5 Altijd 1,0 3,4 58,2 6,2 12,0 Ik verwijs door 34,8 32,8 0,0 12,4 23,4
Survey: interventies VPK (n = 811) ERGO (n = 61) KINE (n = 251) HA (n = 360) Hoe vaak neemt u initiatief voor de opstart van volgende interventies (of verwijst u door)? Aanbevelen loophulpmiddel en informatie verschaffen (%) Totaal (n = 1483) Nooit 0,8 0,0 0,0 1,2 0,8 Zelden 3,0 0,0,4 14,2 5,2 Vaak 56,0 44,8 51,8 65,9 57,2 Altijd 37,0 51,7 46,9 15,8 34,1 Ik verwijs door 3,2 3,4,9 2,8 2,7
Survey: interventies VPK (n = 811) ERGO (n = 61) KINE (n = 251) HA (n = 360) Hoe vaak neemt u initiatief voor de opstart van volgende interventies (of verwijst u door)? Behandelen van calcium of vitamine D tekort (%) Totaal (n = 1483) Nooit 21,9 34,5 31,7,3 18,9 Zelden 14,2 5,2 11,6 8,7 12,0 Vaak 5,5 0,0 2,2 56,3 17,1 Altijd 1,7 0,0 1,3 34,4 9,5 Ik verwijs door 56,7 60,3 53,1,3 42,6
Survey: follow-up VPK (n = 811) ERGO (n = 61) KINE (n = 251) HA (n = 360) Totaal (n = 1483) Voorziet u een follow-up moment om het effect van het voorgestelde behandelplan te evalueren? Nooit 7,2 5,2 9,3 9,0 7,9 Zelden 37,0 37,9 38,7 41,4 38,4 Vaak 46,8 43,1 43,1 42,0 44,8 Altijd 9,0 13,8 8,9 7,7 8,9
Survey: Praktijkrichtlijn VPK (n = 811) ERGO (n = 61) KINE (n = 251) HA (n = 360) Totaal (n = 1483) Bent u op de hoogte van het bestaan van de praktijkrichtlijn Valpreventie bij thuiswonende ouderen: Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen? Ja 26,5 73,1 42,1 48,4 37,0 Nee 73,5 26,9 57,9 51,6 63,0 Zo ja, volgt u deze praktijkrichtlijn op? Volledig 40,6 39,5 32,5 14,4 30,1 Gedeeltelijk 55,5 55,3 62,5 77,0 64,1 Helemaal niet 3,9 5,3 5,0 8,8 5,8
Survey: belemmerende factoren De oudere zelf Ouderen ontkennen of negeren hun valproblematiek - 85% Ouderen zijn onvoldoende gemotiveerd 75% Ouderen willen niet meewerken omwille van het sociale stigma dat verbonden is aan valpreventieprogramma's 66% Instanties die valpreventiemaatregelen verlenen zijn voor ouderen moeilijk bereikbaar 63% Onvoldoende sociale steun van familie en vrienden ten aanzien van de oudere 48%
Survey: belemmerende factoren Tijd & routine Onvoldoende tijd voor het uitvoeren van valpreventiemaatregelen 60% Onvoldoende mogelijkheid om het uitvoeren van valpreventiemaatregelen te koppelen aan routine activiteiten 54%
Geïnvesteerde tijd per fase (Milisen et al 2007)
Survey: belemmerende factoren Onvoldoende terugbetaling mogelijkheden voor valpreventiemaatregelen 54%
Survey: belemmerende factoren Omgeving Het ontbreken van een valkliniek in mijn regio 51,5% Er alleen voor staan als gezondheidswerker 48% Valpreventie wordt niet als prioriteit beschouwd bij andere gezondheidswerkers 42%
Survey: belemmerende factoren Beleid Afwezigheid van een transparante en structureel uitgebouwde regelgeving voor valpreventie voor mijn discipline 42% Afwezigheid van een duidelijk valpreventiebeleid in mijn regio/organisatie 40% Onvoldoende beschikbaarheid van ondersteunend materiaal zoals informatiebrochures, eenvoudige testen, etc. 42%
Survey: belemmerende factoren Doorverwijzing en communicatie Moeilijke communicatie en samenwerking tussen de verschillende disciplines of binnen de disciplines onderling 31,5% Gebrek aan doorverwijsmogelijkheden 27%
Survey: belemmerende factoren Kennis Onvoldoende eigen kennis omtrent valpreventie (bij jezelf) 23% Onvoldoende kennis omtrent valpreventie bij andere (collega-) gezondheidswerkers 27%
Inhoud DEEL 1 Survey gebruik van valpreventiemaatregelen bij ouderen in de thuiszorg DEEL 2 Werking Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen
3 Resultaatsgebieden Verstrekken van informatie en advies 4 Pijlers Ontwikkelen van methodieken en materialen Ondersteunen v/d implementatie van methodieken en materialen Coördinatie website, nieuwsbrief, helpdesk... Implementatiestrategieën Vorming en deskundigheidsbevordering Diverse thema s themagroepen WvdV, pilootproject WZC... Referentiepersonen, poetsvermaat... Registratie HIS, indicatoren... Partners thuissetting Logo s, VVDG, Rode Kruis, Vlaamse Ouderenraad, Seniorama, FSMB, AXXON, www.valpreventie.be PVI, Ziekenzorg, expertisecentrum@valpreventie.be mutualiteiten, Partners WZC Zorgnet Vlaanderen, VVSG, FOS, Ferubel, AXXON,...
Portaalsite www.valpreventie.be www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Vragen over valpreventie? FAQ s Helpdesk www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Blijf op de hoogte! www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Praktijkrichtlijnen Doel Overzicht bieden v/d beschikbare wetenschappelijke evidentie, aangevuld met klinische expertise Leidraad die kan helpen valincidenten te dedecteren, evalueren, behandelen en voorkomen Overzicht Valpreventie bij thuiswonende ouderen: Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen (Milisen et al., 2010) Valpreventie in Woonzorgcentra: Praktijkrichtlijn voor Vlaanderen (Milisen et al., 2012) www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Contacteer de referentiepersoon valpreventie uit uw regio voor een diepgaande vorming m.b.t. de Vlaamse praktijkrichtlijnen Contactgegevens: zie Vorming www.valpreventie.be/zorg/referentiepersonenvalpreventie.aspx Huisartsen Olivia kinésitherapeu ten François Edwina Jan Lou Pol ergotherapeuten Liesbet Leen Veerle C. Cindy Kim S. Verpleegkundigen Vincent Veerle V. Ann www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Draaiboek zorgpad = draaiboek / klinisch pad ter ondersteuning van multidisciplinaire samenwerking m.b.t. implementatie van praktijkrichtlijn Valpreventie bij thuiswonende ouderen in Vlaanderen (Milisen et al. 2010) = handleiding voor het opstellen v/e lokaal zorgpad in eigen zorgregio door welzijns- en gezondheidszorgorganisaties Gratis downloaden via www.valpreventie.be Fase 7: Continue opvolging Fase 6: Evaluatie van het zorgpad Fase 5: Implementatie van het zorgpad Fase 4: Ontwikkeling van het zorgpad Fase 3: Diagnosestelling & objectivering ( as-is ) www.valpreventie.be Fase 2: Projectmanagement (voorbereidingsfase) Fase 1: Screening: Nagaan of zorgpad geschikte tool is expertisecentrum@valpreventie.be
Praktijktool Domus Medica www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Week van de valpreventie Jaarlijks weerkerend initiatief (laatste week van april), ontstaan vanuit Logo s W- Vlaanderen In 2012 eerste uitbreiding naar heel Vlaanderen Doel: krachten bundelen van iedereen die in contact komt met 65+ 1 boodschap brengen, iedereen op zelfde lijn eenduidige informatie omtrent valpreventie Focus varieert jaarlijks 2014: 21-27 april www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Oproep www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Folders www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Folders www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Activiteitenpiramide www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Activiteitenpiramide www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Oefeningen Vertaling Valpreventie booklets (ProFouND): www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Hometrainerprogramma WZC www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be
Besluit Val = acuut probleem chronische problemen als onderliggende oorzaak Valrisico = collectieve resultaat chronische problemen cf. chronische toestanden zoals vb. diabetes. (Ganz et al., 2008)
Besluit Risico op acuut probleem (hartaanval bij diabetes / val bij valrisico) verminderen / voorkomen door proactieve strategieën (door oudere EN zorgverleners) ten aanzien van risicofactoren door wijzigen van levensstijl integreren van risico verminderende activiteiten medicatie voor diabetes spierversterkende en evenwicht oefeningen voor valrisico (Ganz et al., 2008)
Besluit Aanpak = complex Mutidisciplinaire interventies vaak in verschillende settings vb. thuiszorg in overleg met valkliniek in ziekenhuissetting + betrokkenheid verschillende disciplines De interventies dienen langdurig door de oudere te worden volgehouden (Ganz et al. 2008; Milisen et al. 2009)
Besluit Ondersteuning vanuit overheidsbeleid is en blijft onontbeerlijk oprichting Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen is eerste stap in de goede richting hoewel een aantal vergoedingsmogelijkheden bestaan; onvoldoende om valpreventie in de reële praktijksetting op te starten volledig uit te voeren te voorzien in follow-up van de patiënt
Besluit Voor een succesvolle implementatie en behoud van valpreventiestrategieën is er nood aan (o.a.): leiderschap samenwerking tussen verschillende (thuiszorg)organisaties en verschillende disciplines sensibilisatie ouderen en familie/mantelverzorgers wegwerken taboe s en vooroordelen omtrent ouder worden en vallen ik word ouder, dus is het normaal dat ik val / ik ben (te) oud, dus er kan niks meer gedaan worden (Ganz et al. 2008; Milisen et al. 2009)
The Innovative Care for Chronic Conditions framework (ICCC) (Ganz et al., 2008; http://www.who.int/diabetesactiononline/about/iccc/en/)
Contact Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap KU Leuven Kapucijnenvoer 35 blok d bus 7001 3000 Leuven Permanentie! Nieuw telefoonnummer: EVV: 016 32 00 51 www.valpreventie.be expertisecentrum@valpreventie.be