*Z0142D8FFCD* documentnr.: INT/G/16/22583 zaaknr.: Z/G/16/27422 Raadsvoorstel Onderwerp : Herinrichting bibliotheekdiensten Datum college : 19 juli 2016 Portefeuillehouder : J. Joon Afdeling : Ontwikkeling Commissie : Inwoners en Bestuur In te vullen door de griffie Datum commissie : 13 september 2016 Datum raad : 27 september 2016 Agendapunt raad : Samenvatting voorstel De raad heeft besloten tot een taakstellende bezuiniging op het bibliotheekwerk van ca. 200.000. Het budget is ontoereikend om de huidige dienstverlening, ook in afgeslankte vorm voort te zetten. De consequenties zijn dat er keuzes moeten worden gemaakt ten aanzien van het aanbod aan bibliotheekdiensten in Grave. Hiertoe zijn 3 scenario s uitgewerkt. Wij opteren hierbij voor een optie waarbij de bestaande professionele bibliotheek van BiblioPlus in het centrum van Grave wordt omgezet naar een ruime centrale bibliotheek en wordt gecombineerd met andere maatschappelijke functies, waaronder het Graafs historisch informatie en educatie centrum. Daarnaast wordt ingezet op realisatie van drie buurtbibliotheken in de kerkdorpen Gassel, Velp en Escharen. De huidige bibliotheken op scholen worden gecontinueerd via BiblioPlus. Financiële consequentie is dat deze optie vanaf 2019 een structurele verhoging van het budget vergt van 18.210. Daarnaast zal de gemeente geconfronteerd worden met frictiekosten. Voorstel besluit 1. In te stemmen met scenario 2 voor de herinrichting van de bibliotheekdiensten. 2. Hiertoe het budget voor bibliotheekwerk met ingang van 2019 structureel te verhogen naar 118.210. 3. Met ingang van 2017 een structureel subsidiebudget in de begroting op te nemen ad 25.000 voor het uitvoeren en integreren van Graafs historisch informatie en educatie centrum in de centrale bibliotheek in Grave. Financiële consequenties Uitgaande van scenario 2 bedragen de structurele kosten voor bibliotheekwerk in de gemeente Grave vanaf 2018 118.210 (inclusief bijdrage aan onderhoudskosten pand centrale bibliotheek Grave door het Graafs historisch informatie en educatie centrum (GHIEC) en is er sprake van éénmalige kosten voor de ontwikkeling van buurtbibliotheken ad 20.000 in 2017. Deze bestaan onder meer uit kosten voor de 1 e inrichting van de buurtbibliotheken en het GHIEC en kosten voor het oprichten van één of meerdere stichtingen. Daarnaast is er sprake van frictiekosten als gevolg van bezuinigingen en mogelijke opstartkosten van de bibliotheken en het GHIEC. Deze frictie- en opstartkosten zijn nog niet inzichtelijk. 1
Rekening houdend met de meerjarenbegroting en de bijdrage voor huisvestingskosten door het GHIEC aan de centrale bibliotheek in Grave (zie voor een toelichting de notitie Herinrichting bibliotheekdiensten Grave een nieuwe bladzijde ) ontstaat het volgende financiële perspectief: 2017 2018 2019 Beschikbaar budget 204.400 170.400 100.000 Kosten: Voortzetting huidige situatie* 167.450 Structurele kosten scenario 2 118.210 118.210 Ontwikkelkosten Buurtbibliotheken 20.000 Frictiekosten p.m. p.m. p.m. Totaal kosten -187.450-118.210-118.210 Saldo 16.950 52.190-18.210 *Kosten scenario 3 ad 170.320 minus de indexeringen voor 2018 en 2019 van respectievelijk 1.430 en 1.440. Hieruit blijkt dat er in 2017 en 2018 een overschot is van respectievelijk 16.950 en 52.190, dat vanaf 2019 ombuigt naar een structureel tekort van 18.210. Voorgesteld wordt het budget voor bibliotheekwerk vanaf 2019 structureel te verhogen met 18.210 naar 118.210. Deze verhoging zal verwerkt worden in de begroting 2017 voor de jaarschijf 2019 en verder en komt ten laste van het positieve begrotingssaldo. Op het moment dat de frictiekosten bekend zijn, zullen wij u daar over informeren. Daarnaast wordt voorgesteld om met ingang van 2017 (motie GHIC kadernota 2017-2020) een jaarlijks subsidiebudget op te nemen in de begroting ad 25.000 voor de huisvestingskosten en activiteitenkosten van het GHIEC. Naar de precieze verdeling van dit subsidiebedrag in relatie tot de integratie in de centrale bibliotheek in Grave zal nog onderzoek gedaan worden. In ieder geval is het deels ter dekking van de huisvestingskosten. In bovenstaande tabel is rekening gehouden met een bijdrage van 10.250 in de huisvestingskosten Dit subsidiebudget ad 25.000 zal eveneens verwerkt worden in de begroting 2017 en ten laste worden gebracht van het positieve begrotingssaldo 2017. Wettelijk kader en beleidskader Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen Gemeentewet Samenwerkingsovereenkomst Bibliotheek Land van Cuijk en Maasduinen. Communicatie en participatie BiblioPlus en de overige bij BiblioPlus betrokken gemeenten zijn op 6 juli jl. tijdens een bestuurlijk overleg geïnformeerd over de grote lijnen van de drie scenario s. Door de directeur van BiblioPlus is aangegeven dat hij niet meer kan doen dan het aanbod dat gedaan is (zie notitie Herinrichting bibliotheekdiensten Grave een nieuwe bladzijde scenario 3). De betrokken gemeenten betreuren het als Grave, buiten de bibliotheek op school, geen diensten meer van BiblioPlus afneemt. Dit voorstel is in hoofdlijnen besproken met 2 vrijwilligsters van BiblioPlus, waarbij professionele ondersteuning bij collectiesamenstelling en administratieve last als uitdagingen gezien worden bij uittreding uit BiblioPlus. 2
De mogelijke opzet van een GHIEC is besproken met het bestuur van het Graafs Museum en zij zijn hierover enthousiast. Daarnaast is dit voorstel op 4 juli jl. toegelicht tijdens een vergadering van de Adviesraad Sociaal Domein, die een positieve terugkoppeling hebben gegeven over scenario 2. Dit raadsvoorstel is toegezonden aan BiblioPlus, de betrokken gemeenten en de Adviesraad Sociaal Domein. Duurzaamheid N.v.t. Gemeenschappelijke regeling/samenwerkingsverband Er is geen sprake van een gemeenschappelijke regeling maar er is wel een samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeenten Bergen, Boxmeer, Cuijk, Gennep, Grave, Mill en Sint Hubert en Sint Anthonis en BiblioPlus. Toelichting op het voorstel Inleiding Bij de vaststelling van de begroting 2015 heeft u besloten tot een gefaseerde afbouw van de subsidie aan BiblioPlus van ca 300.000 in 2015 in 3 stappen naar 100.000 in 2019. De eerste bezuinigingsstap (-/- 34.000) is inmiddels ingevuld zonder consequenties voor het dienstverleningsniveau. De volgende stappen (2017 t/m 2019) leiden wel tot consequenties in het dienstverleningsniveau en nopen tot keuzes. In de bijlage Notitie Herinrichting bibliotheekdiensten Grave een nieuwe bladzijde wordt uitvoerig ingegaan op het wettelijk kader en de huidige invulling van het bibliotheekwerk, het nieuwe dienstverleningsaanbod van BiblioPlus en andere vormen van bibliotheekwerk en worden 3 mogelijke scenario s voor de invulling van het bibliotheekwerk met ingang van 2018 geschetst. Samengevat bevatten deze scenario s de volgende elementen: Scenario 1: Het 100.000-scenario waarbij ingezet wordt op instandhouding van de bibliotheken op school en buurtbibliotheken worden gerealiseerd in het centrum en in de kerkdorpen. De huidige professionele bibliotheek komt hierbij te vervallen. Van de 100.000 blijft na aftrek van de kosten van de bibliotheek op school slechts een dusdanig beperkt bedrag over dat daarmee het overige bibliotheekwerk zo goed als verdwijnt uit Grave. Wij achten dit niet opportuun. Scenario 2: Het buurtbibliotheek-scenario waarbij de bibliotheken op school eveneens in stand worden gehouden maar waarbij de bestaande bibliotheek wordt omgezet in een grote lokale bibliotheek die gecombineerd wordt met andere maatschappelijke activiteiten/functies waaronder het op te richten Graafs historisch informatie en educatiecentrum (GHIEC) 1. In dit scenario behouden wij de bibliotheek op school, een redelijke centrale bibliotheek in Grave centrum, integratie van andere functies (zoals GHIEC) en hebben we tevens in de drie kerkdorpen Gassel, Veld en Escharen een buurtbibliotheek met leestafel. Scenario 3: Het BiblioPlus-scenario waarbij de huidige professionele dienstverlening grotendeels wordt gecontinueerd. BiblioPlus evolueert naar een lees-, leer- en informatieknooppunt. Er een sterke focus komt op de dienstverlening aan doelgroepen (waaronder sociaal zwakkeren, digibeten en allochtonen), en aangesloten wordt op maatschappelijke ontwikkelingen (innovatie). 1 Zie notitie Herinrichting bibliotheekdiensten Grave een nieuwe bladzijde voor een uitgebreide toelichting op het GHIEC. 3
Ook in dit scenario wordt nadrukkelijk de samenwerking gezocht met maatschappelijke partners en initiatieven, waaronder het GHIEC. Gelet op het grote verschil met de taakstelling achten wij ook dit scenario niet opportuun. Deze scenario s brengen met ingang van 2019 de volgende kosten met zich mee: scenario1 scenario 2 scenario 3 100.000 118.210 170.320 Wij opteren hierbij voor optie 2. Een scenario waarbij er weliswaar sprake is van een structurele budgetvraag van 18.210 maar waarbij er een maatschappelijke (bibliotheek)voorziening in het centrum behouden blijft, deze uitgebreid wordt met een culturele functie in de vorm van het GHIEC en het voorzieningenniveau in de kerkdorpen toeneemt. Met dit voorstel wordt tevens geanticipeerd op de motie van 12 juli jl. waarbij u ons oproept een voorstel uit te werken waarbij de huidige bibliotheek omgevormd wordt c.q. gecombineerd wordt met een Graafs historisch informatiecentrum 2 Voorgestelde beslissing(en) met argumenten en afwegingen 1. In te stemmen met scenario 2 voor de herinrichting van de bibliotheekdiensten. 2. Hiertoe het budget voor bibliotheekwerk met ingang van 2019 structureel te verhogen naar 118.210. 3. Met ingang van 2017 een structureel subsidiebudget in de begroting op te nemen ad 25.000 voor het uitvoeren en integreren van Graafs historisch informatie en educatie centrum in de centrale bibliotheek in Grave. Argumenten 1.1. Prioriteit wordt toegekend aan de leesbevordering onder de jeugd van 0 tot 12 jaar Met de keuze voor scenario 2 worden de bibliotheken op scholen gecontinueerd. 1.2. Door deze invulling wordt een grote centrale bibliotheek in het centrum van Grave behouden en uitgebreid met maatschappelijke c.q. culturele functies. Een van deze functies is het Graafs historisch informatie en educatie centrum.de kans is groot dat de leeszaal van het Brabants historisch informatiecentrum (BHIC) komt te vervallen nu de overige gemeenten in het Land van Cuijk te kennen hebben gegeven dat zij niet financieel bij gaan dragen aan de instandhouding. Met de oprichting van het GHIEC en huisvesting in de bibliotheek wordt het gat dat hierdoor ontstaat deels opgevuld. Zo wordt de ontmoetingsfunctie gehandhaafd, kan men er gedigitaliseerde bestanden raadplegen en worden er onder andere lezingen en exposities verzorgd. Wij willen de ruimte van het GHIEC tevens gebruiken als presentatieruimte voor voortgang Historisch Grave en als thuisbasis voor de Raad van Inspiratie. 1.3. De leefbaarheid in de kerkdorpen Escharen en Velp wordt versterkt. Momenteel kent slechts Gassel een bibliotheekvoorziening in de vorm van een leespunt. Dit scenario voorziet ook in bibliotheekvoorzieningen in Escharen en Velp in de vorm van buurtbibliotheken met een 2 In deze notitie wordt in plaats van Graafs historisch informatiecentrum de benaming Graafs historisch informatie en educatie centrum gehanteerd. 4
leestafel. Voor Gassel heeft dit scenario tot consequentie dat het leespunt wordt omgezet naar een buurtbibliotheek met een leestafel. 1.4. Met deze invulling wordt een beroep gedaan op de eigen en maatschappelijke verantwoordelijkheid van burgers. 1.5. Het taakstellende budget is ontoereikend om de huidige professionele dienstverlening in stand te houden. Kanttekeningen 1.1. In Grave is bij de keuze voor scenario 2 geen bibliotheek meer aanwezig die voldoet aan de eisen van de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen. De WSOB stelt diverse eisen aan een openbare bibliotheek. Slechts bij scenario 3 kan hieraan worden voldaan. Consequentie is dat inwoners geen toegang hebben tot het landelijke aanbod aan boeken in Grave zelf hetgeen leidt tot een aanzienlijk beperkter aanbod. Indien men dit toch wenst zal men lid moeten worden in een naburige gemeente. De kans is aanwezig dat er voor de inwoners uit Grave dan een hoger tarief wordt gehanteerd. Wel kan men gewoon lid blijven c.q. worden van de digitale bibliotheek. 1.2. Mogelijke deskundigheid ten aanzien van de inkoop van een kwalitatief samengestelde collectie ontbreekt. Tijdens gesprekken met zowel 2 vrijwilligsters van de bibliotheek als de Adviesraad Sociaal Domein zijn zorgen geuit ten aanzien van de aanwezige deskundigheid voor de inkoop van een kwalitatief samengestelde collectie. Dit kan mogelijk ondervangen worden door afspraken met een goede boekhandel in de omgeving. Dit zal bij de concrete uitwerking nader moeten worden bezien. 1.3. Grave treedt uit de samenwerking met de overige gemeenten in het Land van Cuijk en de gemeenten Bergen en Gennep, hetgeen voor deze gemeenten leidt tot hogere kosten. BiblioPlus wordt momenteel gesubsidieerd door 7 gemeenten. Doordat Grave nog slechts de BOS afneemt bij BiblioPlus en de overheadkosten niet evenredig afnemen worden deze omgeslagen over de andere gemeenten. Uitvoering, risico s en evaluatie Grave zal per 1 januari 2018 uittreden uit de samenwerkingsovereenkomst met BiblioPlus. Met de bestaande vrijwilligers, dorpsraden en gemeenschapsaccommodaties zullen gesprekken worden aangegaan over de realisatie van de buurtbibliotheken. Het risico doet zich voor dat vrijwilligers niet bereid zijn over te stappen van BiblioPlus naar de buurtbibliotheek of onvoldoende nieuwe vrijwilligers opstaan en daarmee de buurtbibliotheek niet van de grond komt. Het functioneren van de bibliotheken zal na 2 jaar worden geëvalueerd. Overige politiek relevante informatie - Conclusie Het beschikbare taakstellende budget is vanaf 2018 ontoereikend om de huidige dienstverlening voort te zetten hetgeen noopt tot een andere invulling. Bij deze andere invulling opteren wij voor scenario 2 zoals beschreven in de bijlage Notitie Herinrichting bibliotheekdiensten een nieuwe bladzijde. 5
Bijlagen Notitie Herinrichting bibliotheekdiensten Grave een nieuwe bladzijde. Motie 12 juli 2016: Vorming van het Graafs Historisch Informatie Centrum. Het ontwerp raadsbesluit. Hoogachtend, burgemeester en wethouders van Grave, J.J.L. Heerkens secretaris A.M.H. Roolvink burgemeester 6