Om de leerling Beleidsagenda 2014 2018
2 Beleidsagenda 2014 2018
Inhoud Kinderen laten leren 4 Focus 2014 2018 6 Thema 1: Verbinding 8 Thema 2: Innovatie en ICT 10 Thema 3: Kennis en onderzoek 13 Thema 4: Bestuur als motor 14 Colofon Uitgave: PO-Raad Fotografie: Rob Nelisse Grafische verzorging en druk: Thoben Offset Nijmegen Januari 2014 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Beleidsagenda 2014 2018 3
Kinderen laten leren Kinderen laten leren. Dat is de maatschappelijke opdracht voor het primair onderwijs. Ons streven is dat elk kind zich maximaal kan ontwikkelen. Het gaat ons om de leerling. De school is een belangrijke plek voor de ontplooiing van het kind. Maar niet de enige; kinderen leren overal en altijd. Als we het leren van kinderen centraal stellen, plaatsen we daarmee de school middenin de samenleving. Dan werkt het onderwijs samen met kinderopvang, voorschool, naschool, sport- en culturele organisaties, jeugdzorg, gemeente, politie, zorginstellingen, enz. Dan werken we aan een doorgaande ontwikkelingslijn voor elk kind. Politieke belangen behartigen Pleiten voor goede positionering schoolbesturen Vereniging: Ontwikkelen van de sector Onderlinge binding leden Commitment leden (zelfregulering) Ondersteuning leden Beleidsagenda bepalend voor ondersteuningsaanbod Schoolbesturen1 in het basisonderwijs, speciaal basisonderwijs en (voortgezet) speciaal onderwijs zijn verantwoordelijk voor de invulling van de opdracht om kinderen te laten leren. Schoolbesturen werken s ystematisch aan het verhogen van de onderwijskwaliteit in hun scholen. Zij doen dat samen met schoolleiders, leraren, ouders en leerlingen zelf. 1 Onder schoolbestuur verstaan we hier de rechtspersoon die een school of scholen in stand houdt. 4 Beleidsagenda 2014 2018
In de PO-Raad bundelen we onze krachten. De schoolbesturen combineren in de vereniging belangenbehartiging, sectorontwikkeling en ondersteuning van de leden. De PO-Raad ondersteunt schoolbesturen om de maatschappelijke verwachtingen waar te maken. We helpen om verantwoordelijkheid te nemen en verantwoording af te leggen. We bevorderen dat de Code Goed Bestuur een levend document van de sector is. We versterken de horizontale verantwoording en bevorderen transparantie, bijvoorbeeld via VenstersPO (www.scholenopdekaart.nl). En we maken ons sterk voor voldoende mogelijkheden om de taken te vervullen. Schoolbesturen hebben ruimte nodig om een planmatig en slagvaardig beleid te kunnen voeren, om goed primair onderwijs te bieden, passend bij de omgeving en bij de populatie van hun scholen. Er gelden randvoorwaarden om de ambitie van hoogwaardig onderwijs waar te kunnen maken. Ook dient er voldoende wettelijke en bestuurlijke ruimte te zijn. Belemmeringen in knellende regelgeving en bureaucratie willen we zoveel mogelijk wegnemen. De PO-Raad werkt samen met andere organisaties, bijvoorbeeld in de Stichting van het Onderwijs. We voeren overleg met andere organisaties. Binnen het (primair) onderwijs: met ministerie(s), met besturenorganisaties, met vertegenwoordigers van schoolleiders, leraren en ouders. En daarbuiten, met bijvoorbeeld (verenigingen van) gemeenten en jeugdzorg. Beleidsagenda 2014 2018 5
Focus 2014 2018 Het primair onderwijs is belangrijk, niet alleen omdat kennis en vaardigheden nodig zijn voor een succesvolle leerloopbaan. De periode op school biedt kinderen een brede basis voor ontwikkeling. Daarom is het zo belangrijk dat de kwaliteit van het onderwijs over de gehele linie omhoog gaat: om er voor elk kind uit te halen wat er in zit. Het onderwijs draagt belangrijke waarden over, zoals taal, rekenen en burgerschap. Het biedt ook een rijke omgeving, die aansluit bij de natuurlijke nieuwsgierigheid van kinderen, die hen inspireert tot ontdekken, tot onderzoeken en tot het oplossen van problemen. Zo worden kinderen toegerust met basisvaardigheden en competenties om die 21ste eeuw aan te kunnen. 2 De PO-Raad zet zich ook de komende jaren in om schoolbesturen in staat te stellen de verantwoordelijkheid te nemen voor goed onderwijs voor elk kind. De sector verkeert in een ingrijpende transitie en beleeft transities om zich heen: door de krimp, door de invoering van Passend onderwijs, door de beperkte financiële middelen wordt aan onze leden een maximale inspanning gevraagd; het is belangrijk dat schoolbesturen de regie nemen. Ook in de periode 2014-2018 ondersteunen we schoolbesturen in hun rol van werk gever en werken we aan belangrijke randvoorwaarden, zoals huisvesting en bekostiging. Er blijft aandacht voor ontwikkelingen als administratieve lasten, krimp, leerlingenvervoer, ouderbetrokkenheid en gezonde leefstijl. Bij onze aanpak staat voorop dat we scholen optimaal in staat willen stellen om kinderen te laten leren. 2 Zie onder meer het advies van de Verkenningscommissie Wetenschap en Technologie Primair Onderwijs (2013). 6 Beleidsagenda 2014 2018
De ambities zijn hoog, de (financiële) middelen niet onbeperkt. Om onze kwaliteit verder te kunnen verbeteren, moeten we in het primair onderwijs op zoek naar nieuwe wegen: waar kunnen schoolbesturen en waar kan de PO-Raad het verschil maken? We hebben vier thema s gekozen waarop we komende jaren het verschil kunnen maken. Deze thema s brengen, naast de lopende issues, focus in onze activiteiten: Verbinding: over het richten van voorzieningen op de belangen van kinderen Innovatie en ICT: over de mogelijkheden van technologische vernieuwing Kennis en onderzoek: over goed onderwijs en leraren in een academische omgeving Het bestuur als motor: over de professionalisering van schoolbesturen Voor deze thema s geldt dat schoolbesturen een rol hebben te vervullen; de PO-Raad wil hieraan een bijdrage leveren. De thema s hebben ook gemeen dat uiteindelijk het kind centraal staat. Dat is het perspectief dat de PO-Raad in de komende jaren nadrukkelijk wil kiezen: om de leerling. Deze beleidsagenda geeft de richting voor de PO-Raad. De agenda is geen onderwijsbeleidsplan, maar geeft focus aan de vereniging en haar bestuur. De agenda wordt jaarlijks uitgewerkt in een werkplan. Beleidsagenda 2014 2018 7
Thema 1 Verbinding De PO-Raad vindt dat het kind centraal moet staan, niet de structuren van onderwijs, opvang en jeugdzorg. Het gaat om de leerling. Dat uitgangspunt leidt tot een focus op sterke basisvoorzieningen en passend onderwijs. We streven naar samenhang en samenwerking, naar goede verbindingen tussen verschillende schakels. It takes a village to raise a child. Wanneer kinderen instromen in het primair onderwijs, hebben ze al een ontwikkeling doorgemaakt; thuis, op een kinderdagverblijf, een voorschool of een peuterspeelzaal. Als ze vier zijn geworden, gaat het leren en ontwikkelen ook buiten schooltijd door, in de naschoolse opvang, thuis, in de wijk, in een zorginstelling, in vrijetijdsbesteding. School is een belangrijke plek om te leren, maar het is niet de enige plek. Een mens leert nooit zoveel als in de eerste vijf jaren van zijn leven; het primair onderwijs is een schakel in de keten in die totale ontwikkeling van jonge kinderen. De PO-Raad wil de schakels zo goed mogelijk op elkaar laten aansluiten en wil dat mogelijke achterstanden zo vroeg mogelijk worden aangepakt. We streven niet naar een blauwdruk, maar we zetten ons in voor ontschotting. Wet- en regelgeving, financiering en de bestuurlijke rolverdeling moeten goede ( lokale) arrangementen mogelijk maken tussen kinderopvang, onderwijs, welzijn, sport en culturele instellingen. We ondersteunen schoolbesturen in good governance in nieuwe organisatievormen en samenwerkingsverbanden: Er moet een sterke basisvoorziening komen voor alle kinderen van 2,5 tot 4 jaar, die ervoor zorgt dat alle kinderen zich breed kunnen ontwikkelen. Daarbij hoort een aanbod voor kinderen met een achterstand. 8 Beleidsagenda 2014 2018
De integratie van onderwijs en andere voorzieningen voor kinderen van 0 tot 12 jaar moet verder worden ontwikkeld. Schoolbesturen werken samen met kinder opvangorganisaties, peuterspeelzalen, gemeenten, zorg- en begeleidingsinstellingen en andere partners, om te zorgen dat elk kind zijn of haar talenten kan ontdekken en ontwikkelen. Kinderen hebben recht op passend onderwijs. Scholen moeten passende voorzieningen bieden aan kinderen die vanwege specifieke onderwijsbehoeften extra ondersteuning nodig hebben. Geen enkel kind mag tussen de wal en het schip vallen. Prioriteiten De PO-Raad bevordert intensiever overleg tussen gemeenten, scholen en zorgpartners en neemt hiertoe op landelijke schaal het initiatief. De PO-Raad ondersteunt de leden (schoolbesturen) bij het verbeteren van de onderlinge samenwerking, kennisdeling, best practices, professionaliseren van bestuur en lerarenteam etc. De PO-Raad staat, ook na 1 augustus 2014, schoolbesturen terzijde in het succesvol invoeren van Passend onderwijs in hun regio. De PO-Raad brengt knelpunten in de uitvoering actief onder de aandacht van ministerie(s), politici en overige partijen. Beleidsagenda 2014 2018 9
Thema 2 Innovatie en ICT De samenleving verandert, ook het primair onderwijs vernieuwt zich. Om de leerling. Kinderen moeten worden voorbereid op nieuwe ontwikkelingen. En er komen andere mogelijkheden om te leren. De PO-Raad ziet innovatie als een belangrijk en breed thema voor het primair onderwijs, waarbij de komende tijd in elk geval veel aandacht nodig is voor ICT. Technologische ontwikkelingen maken het noodzakelijk en mogelijk om het onderwijs te vernieuwen. Innovatie is nodig omdat kinderen andere dingen moeten leren. En innovatie maakt andere manieren van leren mogelijk. Techniekpact In het Nationaal Techniekpact 2020 is afgesproken dat alle basisscholen in 2020 structureel wetenschap en technologie in het onderwijs aanbieden. De visie op weten schap en technologie kan worden gebruikt in de (meerjaren)plannen van de scholen, om de leerlingen te stimuleren in ontdekkend leren, samen problemen oplossen, kritisch denken, ondernemingszin, creativiteit en ICT-geletterdheid. Primair proces Nieuwe technologie kan helpen de kwaliteit van het primair proces te vergroten. Hoe benutten wij nieuwe technologie in het leerproces, om kinderen het onderwijs te bieden dat bij hen past, om hen op te leiden voor de samenleving van morgen? Binnen de PO-Raad kan kennis over de toepassing van nieuwe technologie worden gedeeld. Hoe creëren we een samenhangende infrastructuur? Hoe vergroten we de deskundigheid en vaardigheden van leraren en assistenten? Hoe moet de verhouding zijn tussen digitaal leermateriaal en meer traditionele methodes? 10 Beleidsagenda 2014 2018
Randvoorwaarden Voor de sector zijn optimale randvoorwaarden van belang, zoals de beschikbaarheid van verbindingen met voldoende bandbreedte en het creëren van een open speelveld van softwareleveranciers door middel van open standaarden en uitwisselbaarheid. De PO-Raad neemt de taak op zich om op sectorniveau te werken aan randvoorwaarden om het gebruik en de toegankelijkheid van ICT-toepassingen te bevorderen. Schoolbeleid Nieuwe technologie biedt nieuwe mogelijkheden voor schoolbesturen en scholen. Schoolbesturen verhogen met ICT de doelmatigheid van hun scholen (vermindering administratieve lasten), beschikken eenvoudiger over relevante stuurinformatie en zijn zo beter in staat zich te vergelijken met anderen (benchmarks) en transparant te zijn te over bereikte resultaten en ingezette middelen. De PO-Raad ondersteunt deze ontwikkelingen. Prioriteiten De PO-Raad helpt schoolbesturen bij de invoering van ICT in het primair proces door kennisdeling. De PO-Raad treedt op als ketenregisseur om de vraag vanuit de sector te organiseren/ bundelen en te zorgen voor de juiste randvoorwaarden in de keten om deze vraag te bedienen. Beleidsagenda 2014 2018 11
12 Beleidsagenda 2014 2018
Thema 3 Kennis en onderzoek Duurzame onderwijsontwikkeling veronderstelt dat de scholen nieuwe (wetenschappelijke) kennis benutten. En ook dat wetenschappelijk onderzoek gebeurt op basis van vragen uit de scholen. We willen investeren in een academische omgeving voor de scholen. Om de leerling. Hoe verbinden we de werelden van onderwijs, onderwijsontwikkeling en onderzoek met elkaar? Een onderzoekende houding van leraren en assistenten hoort daarbij. Opbrengstgericht werken veronderstelt evaluatie, analyse en reflectie. In de kwaliteitscyclus dient structureel aandacht te bestaan voor het formuleren van onderzoeksvragen en het benutten van kennis. We willen relevant onderzoek stimuleren. Hierbij zoeken we aansluiting bij de lectoraten van de pabo s en bij het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). De PO-Raad wil de structurele samenwerking versterken van schoolbesturen met pabo s en lerarenopleidingen voor speciaal onderwijs (op het terrein van opleiden, onderwijsontwikkeling én onderzoek). Ook willen we komen tot universitaire lerarenopleidingen voor het basisonderwijs. Het is goed als binnen de schoolteams leraren participeren die een onderzoekende attitude hebben en die weten hoe onderzoekvragen geformuleerd kunnen worden. De PO-Raad gaat hierover in gesprek met de VSNU, de vereniging van universiteiten. Prioriteiten De PO-Raad stimuleert samenwerking tussen schoolbesturen, pabo s en universiteiten, waarbij ook de onderwijsontwikkeling onderwerp van samenwerking is (naast het opleiden van leraren). De PO-Raad bevordert dat vragen uit het primair onderwijs op de onderzoeksagenda komen. De PO-Raad werkt mee aan pilots voor een universitaire lerarenopleiding voor het basisonderwijs. Beleidsagenda 2014 2018 13
Thema 4 Bestuur als motor Goed onderwijs vraagt om goede scholen, met teamwork van leraren, schoolleiders en besturen. De kwaliteit van het bestuurlijk handelen is een belangrijke sleutel tot duurzaam goed onderwijs. Om de leerling. onderwijskwaliteit bestuurlijk handelen professionele bestuurders HRM en organisatieontwikkeling strategisch beleidsplan bedrijfsvoering In het primair onderwijs zijn de schoolbesturen de motor van duurzame onderwijsontwikkeling, die uiteraard alleen samen met anderen vorm kan krijgen. De PO-Raad blijft erop aandringen dat schoolbesturen beter in positie worden gebracht om hun verantwoordelijkheid te kunnen nemen voor onderwijskwaliteit, maar ook voor de bedrijfsvoering en HRM en organisatieontwikkeling. De PO-Raad streeft naar een professionaliseringsagenda om de bestuurskracht van de sector te versterken. Om van de politiek de noodzakelijke ruimte te krijgen is het van belang dat de schoolbesturen kunnen aantonen dat ze hun zaken op orde hebben, dat zij het vertrouwen verdienen. Er zijn al stappen gezet. De PO-Raad wil bevorderen code goed bestuur dat de Code Goed Bestuur een levend document is. Met het project Sturen op Onderwijskwaliteit ondersteunt de PO-Raad het ontwikkelen en versterken van het bestuurlijk handelen gericht op duurzame kwaliteitsverbetering. Daarnaast zijn er programma s gericht op het verbeteren van (zeer) zwakke scholen, het voeren van financieel management en het verzamelen van stuurinformatie (VenstersPO). Er blijkt bij leden ook behoefte aan een programma gericht op organisatieontwikkeling/hrm. 14 Beleidsagenda 2014 2018
Aan de hand van het advies van de commissie-meurs, die heeft gerapporteerd over professionalisering van besturen in het primair onderwijs, zet de PO-Raad de volgende stappen om schoolbesturen te versterken. De PO-Raad wil ruimte creëren voor besturen door met politiek, overheid en vakorganisaties afspraken te maken over de aanpak van bureaucratie en over een slanke cao. De PO-Raad bepleit bij het ministerie van OCW het wegnemen van belemmerende regelgeving en een moderne systematiek van bekostiging, zodat besturen met goed financieel management kunnen sturen op de realisatie van de onderwijskundige doelen. Ook blijft er aandacht voor andere belangrijke randvoorwaarden als huisvesting. Prioriteiten De PO-Raad maakt afspraken om schoolbesturen ruimte te bieden om hun verantwoordelijkheid waar te maken. De PO-Raad pleit in dit kader ook voor een vereenvoudiging van de financiering van scholen en maakt afspraken over andere randvoorwaarden. De PO-Raad stimuleert onderwijsbesturen om verder te professionaliseren, aan de hand van de Code Goed Bestuur. Daarbij betrekt de PO-Raad het advies van de commissie-meurs. De PO-Raad stimuleert en faciliteert de versterking van stuurinformatie en verantwoording, via met name VenstersPO (www.scholenopdekaart.nl). Beleidsagenda 2014 2018 15
Postbus 85246 3508 AE Utrecht Telefoon: 030 3100 933 Website: www.poraad.nl E-mail: info@poraad.nl