Stand van zaken en plannen IPv6 2012

Stand van zaken en plannen IPv6 2012 Auteurs: Maurice van den Akker (SURFnet) Karianne Vermaas (WAU?!) Versie: 1.0 Datum: Augustus 2012 SURFnet bv Radboudkwartier 273 Postbus 19035, 3501 DA Utrecht T 030 2 305 305 F 030 2 305 329 admin@surfnet.nl www.surfnet.nl

Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Over de online enquête... 3 Belangrijkste conclusies... 3 Stand van zaken: implementatie IPv6 blijft laag... 4 Barrières voor de implementatie van IPv6... 5 1. Noodzaak IPv6?... 5 2. Kennis... 5 3. Tijd... 5 4. Compatibiliteit/ondersteuning... 5 5. Hoe?... 5 Gevoel van urgentie IPv6 laag... 6 Plannen voor 2012... 7 Hulp nodig... 8 1. Support... 8 2. Overtuiging... 8 3. Combinatie support en overtuiging... 8 4. Niets extra s nodig, zelf doen... 8 5. IPv6 producten en diensten... 9 Publicaties: onbekend... 10 Behoefte aan ondersteuning... 12 Gebruik IPv6 Supportteams laag... 13 Deze publicatie is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Unported licentie Meer informatie over deze licentie vindt u op http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/deed.nl

Samenvatting Over de online enquête SURFnet heeft een enquête gehouden onder de aangesloten instellingen om de stand van zaken te peilen rond de invoering van IPv6. Dit rapport geeft de antwoorden weer op de gestelde vragen. Looptijd enquête: 05-03-2012 t/m 19-03-2012 56 geheel ingevulde enquêtes (75 personen zijn begonnen met invullen -75% heeft de vragenlijst ook daadwerkelijk afgemaakt) Belangrijkste conclusies De implementatiegraad van IPv6 bij instellingen is nog laag. Ondanks een laag gevoel van urgentie geeft ruim een derde van de respondenten echter aan dit jaar (verder) aan de slag te gaan met IPv6. Instellingen zullen van IPv6 gebruik maken als er een duidelijk, objectief en realistisch beeld is van: de kosten (het is een groots en complex traject om IPv6 volledig in te voeren en oude apparatuur moet wellicht worden vervangen) afgezet tegen de baten en schade die er is als de instelling IPv6 niet of te laat implementeert. Zo lang er geen prioriteit wordt gegeven aan de implementatie, wordt er geen tijd en mankracht vrijgemaakt, wordt er geen ervaring opgedaan en worden de documenten en Supportteams van SURFnet niet ingezet. Wanneer de noodzaak van IPv6 duidelijk is bij de instellingen, zullen zij waarschijnlijk behoefte hebben aan publicaties en ook Supportteams. Het is belangrijk om de publicaties en Supportteams blijvend onder de aandacht te brengen. Ook nu al kunnen de praktische documenten en workshops van SURFnet al mogelijkheden bieden aan de technische medewerkers om kennis te vergaren, zodat zij wanneer het management de prioriteit geeft aan IPv6, direct en goed voorbereid aan de slag kunnen. Hoe om te gaan met apparatuur die niet IPv6 ready is, is nog een vraagstuk. De vraag is of SURFnet hier iets kan betekenen. 3/16

Stand van zaken: implementatie IPv6 blijft laag Is IPv6 op het netwerk van uw instelling geïmplementeerd? Volledig 3 4% Deels, productie 11 15% Deels, test 12 16% Niet 47 64% N voor deze vraag =73 Het aantal instellingen waarbij IPv6 geïmplementeerd is, is laag. Slechts 4% geeft aan dat IPv6 volledig is geïmplementeerd. De meeste respondenten geven aan dat IPv6 nog niet is geïmplementeerd: 64%. Voor 15% geldt dat IPv6 deels is geïmplementeerd, in productie en 15% geeft aan dat IPv6 in de testfase is. De lage implementatiecijfers hebben verschillende oorzaken. Naar de barrières die worden of werden ervaren is ook gevraagd. 4/16

Barrières voor de implementatie van IPv6 Wat zijn naar uw mening de drie grootste barrières (geweest) voor de implementatie van IPv6 (zowel infrastructuur als services) op uw instelling? 1. Noodzaak IPv6? Veruit het meest wordt aangegeven dat awareness en inzicht in de noodzaak van IPv6 ontbreekt, vooral bij midden/hoger management. IPv6 krijgt daardoor geen prioriteit. (25+ keer genoemd). Er wordt aangegeven, ondanks pogingen van SURFnet om de noodzaak duidelijk te maken, dat: Het management niet precies begrijpt wat de noodzaak is Een duidelijk beeld ontbreekt van de kosten (het is een groots en complex traject om IPv6 volledig in te voeren en oude apparatuur moet wellicht worden vervangen), afgezet tegen de baten en eventuele schade die er is als de instelling IPv6 niet of te laat implementeert. SURFnet wel de aangewezen partij is om het management en andere medewerkers te overtuigen Er gewacht wordt op de klantvraag. 2. Kennis Daarna wordt het gebrek aan kennis gezien als belangrijke barrière. Deze kennisopbouw kost nog veel tijd, wordt aangegeven. (15+ keer genoemd) 3. Tijd Tijd wordt als derde barrière genoemd. Dit heeft ook te maken met prioriteit. Als er prioriteit gegeven wordt aan andere zaken, boven IPv6, dan kost IPv6 al snel teveel tijd, als andere zaken ook gedaan moeten worden. (15+ keer genoemd) 4. Compatibiliteit/ondersteuning Er wordt ook een aanzienlijk aantal keren ingegaan op de bestaande apparatuur en applicaties, die niet geschikt is voor IPv6. Het gaat dan om: netwerkapparatuur (routers, switches), firewalls en specifiek worden bijvoorbeeld genoemd: Microsoft Forefront TMG als reverse proxy, RA-guard functionaliteit access-laag, IPAM-tool. 5. Hoe? Een paar keer wordt aangegeven dat men niet weet hoe te beginnen. Dit heeft enerzijds te maken met kennis, dat ook als aparte barrière genoemd wordt. Men ziet ook op tegen de schaal en impact van de IPv6 implementatie; het raakt veel facetten van het netwerk(beheer). Het inrichten van de IPv6 Middleware omgeving (DNS, DHCP) wordt bijvoorbeeld gezien als lastige opgave. Voor een Plan van Aanpak is vaak geen tijd. Een voorgefabriceerd PvA of Cookbook wordt als mogelijke oplossing gezien. 5/16

Gevoel van urgentie IPv6 laag Zoals hiervoor al naar voren kwam, wordt er geen echte prioriteit gegeven aan de implementatie van IPv6, omdat de noodzaak ervan niet duidelijk is bij het management, maar ook wordt in het algemeen gesteld dat de noodzaak er niet is of niet duidelijk is. In hoeverre bent u het eens met de volgende stelling? Binnen mijn instelling is er een gevoel van urgentie als het gaat om de implementatie van IPv6 Helemaal eens 5 7% Eens 15 20% Niet eens, niet oneens 24 32% Oneens 21 28% Helemaal oneens 9 12% N voor deze vraag =74 De meeste respondenten geven aan het niet eens en niet oneens te zijn met de stelling dat IPv6 als urgent gezien wordt binnen de instelling (32%). Vervolgens is 28% het oneens dat IPv6 binnen de instelling als urgent gezien wordt. 9% is het zelfs helemaal oneens. In totaal ziet 27% dus dat IPv6 geen prioriteit heeft. Eveneens 27% geeft aan dat de implementatie van IPv6 wel als urgent gezien wordt (20% eens en 7% helemaal eens). Het gevoel van urgentie wat betreft de implementatie van IPv6 laat nog te wensen over. SURFnet zou deze urgentie nog meer mogen benadrukken door voorlichting. Het bereiken van de juiste personen is hierbij cruciaal. Uit de antwoorden op de open vragen blijkt dat ook op managementniveau de urgentie gevoeld moet worden, anders zal er niet direct aandacht besteed worden aan IPv6 in de plannen en uitvoer. 6/16

Plannen voor 2012 Er is weinig gevoel van urgentie als het gaat om IPv6 en er is ook nog maar weinig gerealiseerd. Of er wel plannen zijn bij de instellingen om aan de slag te gaan met IPv6 is ook gevraagd. Zijn er binnen uw instelling plannen om in 2012 (verder) aan de slag te gaan met IPv6? Ja, binnen 6 maanden 24 34% Ja, maar pas over 6 maanden of langer 20 29% Nee 26 37% N voor deze vraag =70 Iets meer dan een derde (34%) geeft aan dat de instelling plannen heeft om met IPv6 aan de slag te gaan, en wel binnen 6 maanden. 37% van de instellingen heeft geen plannen om in 2012 (verder) aan de slag te gaan met IPv6 (37%). Iets minder dan een derde (29%) geeft aan dat er wel plannen zijn, maar dat die niet binnen 6 maanden zullen worden uitgevoerd. Hoewel de urgentie laag is, en er op dit moment nog weinig instellingen zijn die echt concrete stappen hebben gemaakt als het gaat om IPv6, zijn er wel degelijk plannen. Dit is een positieve ontwikkeling. 7/16

Hulp nodig Er is ook nog wel wat nodig, volgens de respondenten, voordat IPv6 binnen een jaar geïmplementeerd kan zijn. Wat is van buitenaf, bijvoorbeeld vanuit SURFnet- nodig om IPv6 bij uw instelling binnen één jaar vanaf nu geïmplementeerd te krijgen? 1. Support Veruit het meeste (20+ keer genoemd) wordt gevraagd om hulp in de vorm van: advies, begeleiding, hulp en opleiding. Men heeft behoefte aan how-to s, handleidingen, cookbooks, stappenplannen. Ook wordt een support/helpdesk genoemd en de SURFacademy/workshops. Zeker wanneer bedacht wordt dat ongeveer een derde van de instellingen plannen heeft om binnen een half jaar aan de slag te gaan, is het van belang dat men voorzien wordt van dit soort support. 2. Overtuiging Die argumenten voor het geven van prioriteit aan de implementatie van IPv6 worden wederom (10+ keer) genoemd als iets dat nog ontbreekt en wat nodig is om de IPv6 implementatie te bevorderen. Er is aandacht nodig (ook bij het management) voor IPv6. Deze aandacht kan SURFnet geven, wordt ook geopperd. 3. Combinatie support en overtuiging Support en overtuiging van de noodzaak worden vaak beide genoemd bij dezelfde instellingen. Een van de respondenten merkt op: Bij het management leeft IPv6 niet en heeft het geen urgentie. Techneuten zijn hier al volop mee bezig. Dat beeld wordt versterkt doordat bij dezelfde instelling enerzijds wordt aangegeven dat onduidelijkheid over de noodzaak een barrière is, maar dat er wel behoefte is aan advies op maat over hoe het migratietraject er uit moet zien. Dit zien we vaker. Dit verklaart wellicht dat er aan de ene kant al veel behoefte is aan concrete support en kennisvergaring, maar dat het aan de andere kant stil lijkt te liggen omdat deze techneuten niet de tijd mogen besteden die nodig is, omdat het management de prioriteit niet legt bij IPv6. Als de technische medewerkers inderdaad nu al kennis (kunnen) vergaren, zijn zij wanneer de prioriteit vanuit het management gelegd wordt bij IPv6, al voor een groot deel klaar voor de echte implementatie. 4. Niets extra s nodig, zelf doen Relatief vaak (8+ keer) wordt ook genoemd dat er niets extra s nodig is van buitenaf. De kennis is er al bij de instellingen, of het is bekend waar de kennis gehaald kan worden. Wederom: de prioriteit is er alleen nog niet bij veel instellingen om die kennis ook te gebruiken of in te zetten. 8/16

5. IPv6 producten en diensten Samenhangend met de overtuiging wordt ook de wens enkele keren geuit voor functionaliteiten en diensten, die alleen benaderbaar zijn met IPv6. Dit zou het belang van IPv6 duidelijk maken. 9/16

Publicaties: onbekend De documenten die SURFnet beschikbaar gesteld heeft, zijn niet breed bekend. Het document Een IPv6 Nummerplan opstellen is het meest bekend, maar zelfs dit document kent 34% van de respondenten niet. Een IPv6 nummerplan opstellen Aantal % Bekend en ook gebruikt binnen mijn instelling 10 17% Bekend, maar (nog) niet gebruikt 28 48% Niet bekend 20 34% Voor de overige documenten geldt dat tussen de 57% en 66% van de respondenten aangeeft dat het document niet bekend is. Wanneer de documenten wel bekend zijn, zijn ze vaak toch niet gebruikt voor de eigen instelling. Dit kan te maken hebben met het ontbreken van de urgentie, maar ook met de aandacht die SURFnet zelf geeft aan de documenten. De vraag is of het promoten van de documenten actiever moet plaatsvinden. Een IPv6 nummerplan opstellen Aantal % Bekend en ook gebruikt binnen mijn instelling 10 17% Bekend, maar (nog) niet gebruikt 28 48% Niet bekend 20 34% Inventarisatie en compliancy analyse IPv6 Bekend en ook gebruikt binnen mijn instelling Aantal % 5 9% Bekend, maar (nog) niet gebruikt 19 33% Niet bekend 34 59% Een webserver bereikbaar maken voor IPv6 Aantal % Invoering van IPv6 in organisaties Aantal % Bekend en ook gebruikt binnen mijn instelling 4 7% Bekend en ook gebruikt binnen mijn instelling 2 3% Bekend, maar (nog) niet gebruikt 16 28% Niet bekend 38 66% Bekend, maar (nog) niet gebruikt 23 40% Niet bekend 33 57% N voor deze vraag = 59 10/16

Of SURFnet nog meer van dit soort documenten beschikbaar zou moeten stellen, is ook voorgelegd aan de respondenten. In hoeverre bent u het eens met de volgende stelling? SURFnet zou nog meer documenten, zoals hierboven, beschikbaar moeten stellen. Helemaal eens 3 5% Eens 24 41% Neutraal 27 47% Oneens 4 7% Helemaal oneens 0 0% N voor deze vraag = 58 De meeste respondenten staan er neutraal tegenover of SURFnet meer documenten beschikbaar moet stellen, als ondersteuning bij de IPv6 implementatie (47%). Dat kan worden veroorzaakt door het grote deel mensen dat de documenten niet kent (dan is het ook moeilijk om aan te geven of er meer documenten moeten komen). Toch is ook 46% het (helemaal) eens dat SURFnet meer van dit soort documenten beschikbaar moet stellen. 11/16

Behoefte aan ondersteuning Gevraagd naar welk type ondersteuning voor de instellingen nog van belang is als het gaat om de implementatie van IPv6, dan komen er twee duidelijke wensen uit: Voorlichting en kennisoverdracht (52%) Inhoudelijk technische ondersteuning (50%) Deze worden gevolgd door: Informatie over beveiliging (38%) SURFnet als sparringpartner (36%) voorlichtend/kennisoverdracht 30 52% sparring partner 21 36% Meer antwoorden mogelijk. N voor deze vraag =58 business case 9 16% beveiliging 22 38% bestuurlijk 6 10% inhoudelijk technisch 29 50% technisch hands-on 17 29% 12/16

Gebruik IPv6 Supportteams laag De 3 respondenten die wel gebruik gemaakt hebben van de IPv6 Supportteams bij hun instelling, waarderen de supportteams als goed. Verder worden er geen verbeteropties gegeven. De meeste respondenten (95%) hebben echter geen gebruik gemaakt van de IPv6 Supportteams van SURFnet en Routz. Heeft uw instelling gebruik gemaakt van de hulp van de IPv6 Supportteams van SURFnet (i.s.m. Routz)? Ja 3 5% Nee 54 95% N voor deze vraag = 57 Waarom heeft uw instelling geen gebruik gemaakt van de SURFnet IPv6 Supportteams? Meestal wordt aangegeven dat de reden om geen gebruik te maken van de IPv6 Supportteams is dat de IPv6-plannen nog niet ver genoeg gevorderd zijn. Zolang de instellingen geen prioriteit geven aan de implementatie van IPv6 en nog geen plannen hebben ermee aan de slag te gaan, zijn Supportteams ook nog niet nodig. Verder wordt relatief vaak aangegeven dat er voldoende kennis in huis is. Ook wordt enkele keren aangegeven dat de IPv6 Supportteams niet bekend zijn. Het aanbod van IPv6 Supportteams klinkt de respondenten wel (mogelijk) interessant in de oren. Maar liefst 70% van de respondenten geeft aan dat zij in de toekomst misschien wel gebruik willen maken van de IPv6 Supportteams van SURFnet. 7% zegt zeker gebruik te willen maken van de supportteams. 13/16

Heeft uw instelling interesse om in 2012 gebruik te maken van de SURFnet IPv6 Supportteams? Ja 4 7% Misschien 38 70% Nee 12 22% N voor deze vraag =54 IPv6 in een keer helemaal implementeren is een grote opgave. De implementatie van IPv6 op kleinere onderdelen, zoals een kleine webserver kan een optie zijn. Volgens de meeste respondenten is dit ook een reële optie. Is het voor uw instelling een goede optie om de implementatie van IPv6 op te delen in kleine onderdelen? Bijvoorbeeld eerst een kleine webserver of een mailserver? Ja 34 58% Nee 6 10% Weet ik niet 19 32% N voor deze vraag =59 Voor het merendeel van de respondenten (58%) is het een optie om de implementatie van IPv6 op te delen in kleine onderdelen, zoals eerst een kleine webserver of mailserver. 14/16

Er wordt aangegeven dat dan op een behapbare manier ervaring kan worden opgedaan. 10% vindt dat geen goede optie. 32% weet het niet. Vindt u het belangrijk dat de implementatie van IPv6 open en transparant verloopt volgens een gedegen (strategisch) stappenplan? Of zijn meer ad hoc oplossingen ook een optie voor uw instelling? De meeste respondenten (51%) geven aan dat een stappenplan en totaalaanpak de voorkeur verdienen, maar dat ad hoc oplossingen ook een optie zijn. 27% denkt dat het alleen volgens een stappenplan kan waarin alle onderdelen vervangen worden door IPv6. Voor 14% zijn ad hoc oplossingen de enige manier, die mogelijkheden biedt. Het kan alleen met een stappenplan waarin alle onderdelen worden vervangen door IPv6 Een stappenplan en totaalaanpak verdient de voorkeur, maar ad hoc oplossingen zijn ook een optie Ad hoc oplossingen zijn op dit moment de enige manier voor mijn instelling om over te stappen op IPv6, want 16 27% 30 51% 8 14% Ik weet het niet 5 8% 15/16

Op de vraag of de respondenten met hun instellingen op de internationale IPv6 dag willen bijdragen door bijvoorbeeld de instellingswebsite over te zetten naar IPv6, zegt het merendeel (43%) nee. Op 6 juni 2012 is de internationale IPv6 dag: www.ipv6day.nl Wilt u deze actie ondersteunen bijvoorbeeld de website over te zetten naar IPv6? Nee 24 43% Misschien 21 38% Ja 11 20% N voor deze vraag = 56 38% wil dit misschien en 20% zegt ja. 16/16