Inleiding VluchtelingenWerk Veghel begeleidde in 2015 alle vluchtelingen die in de gemeente Veghel en de kerkdorpen daar omheen een woning kregen toegewezen. Het doel van onze begeleiding is het zelfredzaam maken van de vluchteling en hen de Nederlandse maatschappij te leren kennen. De maatschappelijke begeleiding werd gedaan door betrokken en enthousiaste vrijwilligers die de vluchtelingen een warm hart toe dragen. Dit gebeurde zowel vanuit het kantoor als via huisbezoeken en het meegaan naar instanties. Naast onze vaste dienstverlening liepen er ook een aantal projecten. We besteedden extra aandacht aan de taalontwikkeling van onze cliënten door middel van het Taalcoachproject. Daarnaast was er opvoedingsondersteuning voor gezinnen met kinderen tussen 0-6 jaar, het project Spel aan Huis. Het doel van dit project is om de kinderen met spel te ondersteunen in hun ontwikkeling, maar ook om de ouders bewust te maken van het belang daarvan. Er werd ook een fietscursus aangeboden voor vrouwen die nog niet konden fietsen. Doordat ze leren fietsen kunnen ze zichzelf verplaatsen en worden ze onafhankelijker. In dit verslag leest u meer over de behaalde resultaten in 2015. Het jaar van de vluchtelingencrisis Het jaar 2015 stond in het teken van de vluchtelingencrisis. Je kon niet ontkomen aan de hartverscheurende beelden van mensen die naar Europa vluchtten, van mensen die in Oost-Europa niet over de grenzen kwamen en in zeer moeilijke omstandigheden moesten overleven. Uiteindelijk bereikte ook een groot aantal asielzoekers Nederland, voornamelijk uit Eritrea en Syrië. Door de uitgebreide media-aandacht voor vluchtelingen kwamen er na de zomer vele reacties binnen van inwoners van Veghel, die iets wilden betekenen voor vluchtelingen. In die periode zijn er ontzettend veel nieuwe vrijwilligers bijgekomen die hun steentje wilden bijdragen. Hier waren we ontzettend blij mee. De cliënten in 2015 In het afgelopen jaar heeft VluchtelingenWerk Veghel zeventig nieuwe cliënten in begeleiding gekregen. Dit aantal is inclusief de kinderen. Het is een forse toename in vergelijking met eerdere jaren. In 2014 waren het er 51 en in 2013 waren het er 29. Opvallend is het aantal Syriërs en Eritreeërs, dat is binnengekomen. Na het verkrijgen van een verblijfsvergunning vraagt een deel van deze cliënten gezinshereniging aan met partner en kinderen. Ook in deze procedure werden zij begeleid door vrijwilligers van VluchtelingenWerk Veghel. Hieronder een overzicht van de activiteiten die wij aan alle nieuwe cliënten aangeboden hebben. Coaching vestiging In 2015 hebben we de maatschappelijke begeleiding net als eerdere jaren voortgezet. Aangezien we meer cliënten moesten begeleiden in 2015 hebben we ook meer tijd hierin geïnvesteerd. In 2015 zijn 28 woningen aangeboden aan onze vluchtelingen, inclusief de woningen waarheen verhuisd werd na gezinshereniging. Dit betekent dat we 28 keer geholpen hebben met het tekenen van het huurcontract en de woninginrichting. Dit doen voornamelijk onze vrijwilligers en stagiaires, oftewel de contactpersonen. De contactpersonen van onze cliënten geven antwoord op dagelijkse algemene vragen en geven zo ook coaching bij de vestiging in Veghel. De voorzieningen met betrekking tot inkomen, wonen, gezondheidszorg en scholing moeten daarbij geregeld worden. Dat is zeer ingewikkeld als je onze Nederlandse taal (nog) niet spreekt, de weg niet weet en de brieven niet kunt lezen, hetgeen bij vluchtelingen meestal het geval is. Deskundige vrijwilligers gaan daarom mee naar instanties en winkels, geven uitleg en advies e.d. Als hulpmiddel daarbij gebruiken zij een uitgebreide checklist van zaken die absoluut aan orde komen in onze bureaucratische en complexe samenleving. Er is een vertrouwensband nodig tussen de vluchteling en de vrijwilligers en beroepskrachten van onze organisatie. Daar wordt vanaf het begin af aan ook hard aan gewerkt. Integratie Het afgelopen jaar hebben we ook ingezet op de integratie van vluchtelingen. Als alles rondom de huisvesting geregeld is, zijn er vrijwilligers die voor de ondersteuning bij integratie zorgen. Vaak zijn dit dezelfde vrijwilligers die ook voor de coaching vestiging zorgen. Door kennis over te dragen en vaardigheden eigen te maken, wordt de cliënt zelfredzaam in de gemeente Veghel en in de Nederlandse samenleving in het algemeen. De vrijwilliger gebruikt hierbij de handleiding Zelfredzaamheid, die door VluchtelingenWerk WOBB ontwikkeld is. Hierin komen alle zaken aan bod die de cliënt zou moeten weten. We streven ernaar om de begeleiding tot een jaar na aankomst in de gemeente plaats te laten vinden, maar het begeleiden van onze cliënten blijft maatwerk en vraagt bij de een meer tijd dan bij de ander. We hebben gemerkt dat een groep hoogopgeleide Syriërs de Nederlandse taal relatief snel onder de knie krijgt, dat ze graag zelfstandig willen zijn en zo min mogelijk om hulp willen vragen. Ook lukt het ze vaak om zelf brieven te lezen en daarop te reageren. Het vergt dan minder langdurige, intensieve begeleiding vanuit VluchtelingenWerk. Daar tegenover staat dat in deze groep veel gezinsherenigingen plaats vinden, waarbij wij de procedure begeleiden. Na de eerste vestiging volgt vaak de wijziging/verhuizing naar vestiging gezin. Ook de groep Eritrese vluchtelingen kent de laatste tijd veel geslaagde herenigingen. 2 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
3 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
Extra zorg cliënten Vluchtelingen zijn een net zo gemêleerd gezelschap als de autochtone Nederlanders. Onder hen bevinden zich ook personen met een al dan niet aangeboren geestelijk of lichamelijk gezondheidsprobleem. Deze problemen zijn zelden direct bij ons bekend, maar komen in de loop van de begeleiding aan het licht. De beroepskracht kijkt met de vrijwilliger mee en neemt, waar nodig, zaken over. We proberen zo goed en zo snel mogelijk te verwijzen naar reguliere instanties of specialisten en werken met hen samen. Het is niet eenvoudig om direct de goede weg voor deze cliënten te vinden. Het cultuurverschil, de zgn. taboes en de taalbarrière spelen hierbij een rol. De hulpverlening aan deze cliënten vraagt veel tijdsinvestering. Het begint vaak met de vraag of klachten voortkomen uit trauma vanwege ervaringen in land van herkomst of door de vlucht. Uiteraard komt dit nogal eens voor. Regelmatig blijkt dat er ook andere oorzaken aanwezig zijn. Algemeen spreekuur Voor cliënten die iets langer in de gemeente wonen, is er het algemeen spreekuur; twee keer per week. Dit spreekuur wordt, in aanwezigheid van een beroepskracht, door enkele vaste vrijwilligers bemenst. Veel vluchtelingen maken nog een lange tijd gebruik van deze voorziening. Zij zijn vertrouwd met de medewerkers en er is geen drempel om alle voorkomende vragen over de meest uiteenlopende zaken aan hen voor te leggen. Toch leren onze medewerkers hen ook zelf de weg te vinden naar organisaties als Sociaal Raadslieden en de Formulierenbrigade. Juridische vragen Voor vluchtelingen is ondersteuning bij juridische vragen rondom hun verblijfsrecht letterlijk van levensbelang. Onze gespecialiseerde medewerkers leggen ingewikkelde brieven en procedures uit en zijn soms intermediair tussen Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND), advocaat of andere instanties. Vragen op juridisch gebied hebben vooral betrekking op verblijfsrecht, naturalisatie en gezinshereniging. Werk zoeken Als een vluchteling mag blijven, dan helpen de vrijwilligers bij de eerste noodzakelijke stappen. Zelfstandigheid is natuurlijk het doel, maar het liefst helpen we vluchtelingen uiteindelijk aan een betaalde baan. Dat is goed voor vluchtelingen, want dan voelen zij zich weer volwaardig mens en staan ze midden in de samenleving. Het is ook goed voor Nederland. Vluchtelingen zijn vaak ondernemende mensen en zeer gemotiveerd om aan het werk te gaan. 'Spel aan Huis voor Vluchtelingengezinnen' Ook in 2015 heeft Spel aan Huis subsidie gekregen van de gemeente om spelbegeleiding aan vluchtelingengezinnen aan te bieden. De eerste maanden waren er drie stagiaires voor Spel aan Huis actief, de resterende driekwart jaar twee. Het ging om twee stagiaires van de hbo-opleiding Pedagogiek en een stagiaire van de hbo-opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH). Na de zomervakantie was er een wisseling van stagiaires. In totaal waren er in 2015 vier stagiaires bij Spel aan Huis in Veghel betrokken. Spelbegeleiding die in 2014 was gestart ging in 2015 door en een aantal trajecten werd afgesloten omdat de tien maanden looptijd voorbij waren en er geen reden was om het traject te verlengen. Er werden nieuwe trajecten opgestart. De aanleidingen om met Spel aan Huis te starten bij deze gezinnen waren zeer divers. Voor alle gezinnen gold het stimuleren van de Nederlandse taalontwikkeling. Niet alleen voor de kinderen, maar ook voor de ouders, aangezien stagiaires alleen maar Nederlands spreken wanneer ze op spelbezoek gaan. Vooral bij het voorlezen ter afsluiting van een spelbezoek zijn ouders zeer betrokken. Soms nog meer dan de kinderen. Een gezin uit Sierra Leone had eerder spelbegeleiding gehad voor één van de kinderen. Door de positieve ervaringen kreeg ook het jongere kind spelbegeleiding. Het wisselen van stagiaire was voor met name de moeder aanleiding om te stoppen. Echter, enkele maanden later vroeg ze zelf weer om spelbegeleiding; ze miste de ondersteuning voor haar kinderen. Bij een gezin uit Syrië werden twee trajecten voor twee verschillende kinderen opgestart. Beperkingen van één van de kinderen drukten zwaar op de alleenstaande ouder en de rest van het gezin. Spel aan Huis bood in de eerste plaats ontspanning aan de kinderen. De stagiaire signaleerde een aantal opvallende dingen en besprak die met de begeleiders van het gezin. Op die manier ontstond er een begeleidingstraject op maat voor het hele gezin. Bij een ander gezin had het jongste kind het moeilijk op school. Niet alleen vanwege de taal, maar omdat hij het niet leuk vond om naar school te gaan. Aanvankelijk had hij ook geen plezier in het spelen en was het lastig voor de spelbegeleidster om te bepalen wat hij leuk vindt. Inmiddels een aantal maanden verder heeft hij weer plezier in spelen en voelt hij zich ook prettiger op school. 4 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
Een andere spelbegeleidster speelde met kinderen in een gezin om juist het samenspelen een positieve impuls te geven. Dat was nodig, omdat twee oudere broers hun jongere zusje weinig ruimte boden om zelf dingen te ontdekken en te doen. Het meisje stelde zich afhankelijk op. Dankzij de spelbegeleiding leerde ze dat ze mag zeggen wat zij leuk vindt en niet altijd hoeft te spelen met wat haar broers kiezen. Zo groeit haar zelfvertrouwen en krijgt ze meer plezier in haar spel. Ze zijn erg gemotiveerd een goede toekomst op te bouwen voor henzelf, maar vooral voor hun kinderen. Het is zeer waardevol voor mij om daar een steentje aan bij te kunnen dragen. Spel aan huis december 2015 Als derdejaars Pedagogiek-student ben ik sinds februari voor mijn stage betrokken bij het project Spel aan Huis. In april startte ik met de spelbezoeken bij een lieve, maar ook behoorlijk teruggetrokken jongen van zes jaar oud. Van een zeer beperkte Nederlandse woordenschat, een eenvoudig ja of nee en weinig tot geen plezier in school of spelen, is hij uitgegroeid naar een zelfverzekerde jongen, die veel plezier ervaart in de spelbezoeken en al hele gesprekken met mij voert. Hierin vertelt hij enthousiast over school of andere dingen die hem bezighouden. In de beginperiode was dat dus wel anders: hij miste Syrië met zijn vriendjes, vriendinnetjes, neefjes, het buitenspelen,fietsen, voetballen, etc. Hier kende hij nog niemand en zat hij veelal binnen kijkend naar filmpjes op de televisie, tablet of telefoon. Zijn ouders wilden hier verandering in brengen, maar wisten niet hoe. De spelbezoeken brachten een welkome afwisseling. Hij was in het begin erg onzeker, voorzichtig en stil. Ik kon hierdoor moeilijk achterhalen wat voor speelgoed hij leuk vindt. De flinke taalbarrière zat in de weg. Met handen en voeten werd dit langzaamaan helderder. De houten trein in het derde spelbezoek bleek echter een schot in de roos. Vanaf dat moment was het ijs gebroken en zag ik hem vooruit gaan. Deze jongen is de jongste binnen dit gezin en er wordt goed voor hem gezorgd. Soms iets té goed, er wordt hem, in alle waarschijnlijkheid goedbedoeld, veel uit handen genomen, ook in het spel. Zijn oudere broer en zus zorgden voor het dobbelen, het vooruit zetten van de pion, het netjes inkleuren van de kleurplaat, het leggen van de puzzel, etc. Gevolg: onvoldoende zelfvertrouwen en autonomie. De gezelschapsspellen, het aannemen van een voorbeeldfunctie voor broer, zus, maar ook ouders, het wijzen op wenselijke handelingen (niet benadrukken wat er niet goed ging) en gezamenlijke activiteiten te organiseren waarin ieder zijn aandeel kon hebben ongeacht het leeftijdsverschil, liet hen inzien hoe hun broertje/zoon nog meer plezier ging ervaren in spel. Hij is nu trots op zichzelf, gaat beter om met verliezen en komt voor zichzelf op wanneer zijn omgeving het weer over dreigt te nemen. Ik heb mij ontzettend welkom gevoeld bij deze ouders en hun kinderen. Ze zijn erg dankbaar. Ik zag het plezier in de spelbezoeken groeien. Ik kon hen wegwijs maken in de sociale voorzieningen die Nederland biedt: de bibliotheek, het consultatiebureau, het schoolsysteem etc. en ik heb een mooie band met hen op kunnen bouwen. Ze zijn erg gemotiveerd een goede toekomst op te bouwen voor henzelf, maar vooral voor hun kinderen. Het is zeer waardevol voor mij om daar een steentje aan bij te kunnen dragen. Spel aan Huis Aantallen Aantal stagiaires 4 Totaal aantal trajecten 14 Totaal aantal gezinnen 13 (in 1 gezin zijn er 2 trajecten gestart) - aantal nieuwe gezinnen 10 Totaal aantal bereikte kinderen 32 - aantal kinderen centraal 14 - aantal broertjes en zusjes 18 5 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
Inburgeringslessen Wij ondersteunen al onze cliënten bij het maken van een juiste keuze uit het inburgeringsaanbod in de directe omgeving door hen objectief voor te lichten. We helpen hen bij het aanvragen van een lening bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). We geven uitleg over hun inburgeringsplicht en de gevolgen hieromtrent voor hun toekomst. Ook vragen we in voorkomende gevallen uitstel, onderbreking of ontheffing aan. VluchtelingenWerk WOBB biedt sinds oktober 2014 inburgeringstrajecten aan voor vluchtelingen en migranten. Door middel van een intake toets wordt er gekeken op welk niveau een toekomstige leerling kan instromen in een groep. De instroom is maandelijks waardoor een leerling niet al te lang hoeft te wachten met het starten van de opleiding. De lessen worden gegeven in de bibliotheek aan de Markt in Veghel, een prachtige ruimte in het oude Raadhuis. VluchtelingenWerk WOBB biedt leerlingen diverse trajecten aan. Te weten: alfabetisering, inburgering, Staatsexamen 1 en Staatsexamen 2. Om alles in goede banen te leiden werkt VluchtelingenWerk WOBB niet alleen met gekwalificeerde NT2 docenten, maar wordt er ook gebruik gemaakt van klassenassistenten die onder begeleiding van de docent meehelpen in de klas. De klas wordt opgesplitst in kleine groepen, waardoor de leerlingen een optimale begeleiding krijgen en er ruimte is voor extra aandacht. Daarnaast krijgen de leerlingen een taalcoach toegewezen die hen wekelijks helpt met huiswerk. De groepen liggen tussen de 11 en 15 personen, in Veghel waren er eind 2015 drie groepen bezig met de opleiding. De groepen zijn niet al te groot om de leerlingen voldoende te kunnen ondersteunen in het leerproces. VluchtelingenWerk WOBB is gecertificeerd met het Blik Op Werk-keurmerk. Door middel van audits wordt er controle uitgevoerd. Hierdoor kunnen wij de kwaliteit van het onderwijs garanderen. Taalcoaches Vluchtelingen en migranten hebben vaak niet veel Nederlandse contacten en hierdoor is het lastig om in de praktijk Nederlands te oefenen. Deelnemers aan dit project leren niet alleen sneller en beter Nederlands, maar leren via hun taalcoach ook meer over de Nederlandse samenleving en komen in aanraking met Nederlanders. Dit alles zorgt ervoor dat het zelfvertrouwen van de deelnemers groeit en dat is een extra stimulans voor hun integratie. Een taalcoach komt één keer per week thuis bij een migrant of vluchteling om Nederlands te spreken of om te oefenen met het huiswerk uit de inburgeringsles. Ook liep er een taalcoachproject WerkWoorden waarbij we inburgeraars hebben gekoppeld aan een taalcoach. In totaal hebben we zes taalkoppels gehad in 2015, en deze gaan in 2016 nog door. De taalcoaches ondersteunen in dit project bij de taalontwikkeling, maar ook bij het participeren in de samenleving. Door vooraf doelen te stellen heeft een aantal inburgeraars inmiddels vrijwilligerswerk of een stage gevonden. Het taalcoachproject wordt gecoördineerd door een vrijwillige taalcoachcoördinator en wordt ondersteund door een beroepskracht. In 2015 waren er aanvankelijk continu 30 taalkoppels. Na de zomer hebben we weer veel aanmeldingen gekregen van nieuwe taalcoaches en we hebben nu 45 taalkoppels. Een resultaat om trots op te zijn! Team Op de locatie Veghel waren in 2015 twee beroepskrachten actief; Joke Schuurmans en Farah van Valkenburg. Zij waren verantwoordelijk voor de vrijwilligers die de begeleiding uitvoeren. Erg blij zijn we met de vele aanmeldingen van vrijwilligers na de zomer van 2015 en natuurlijk met de vrijwilligers die al jaren bij ons actief zijn. Ze zijn onmisbaar voor al het werk wat we uitvoeren. Als afsluiter van het jaar hebben we een kerstborrel georganiseerd. Bijzonder! Op 22 december schonk burgemeester Ina Adema VluchtelingenWerk Veghel een fiets die ze in een loterij in Boerdonk gewonnen had. De fiets is beschikbaar gesteld aan vluchtelingen. We danken haar hartelijk namens hen. In december konden we - met veel dank aan Jumbo - weer kerstpakketten uitdelen aan alle vluchtelingen die in 2015 in Veghel zijn komen wonen. 6 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
Op vrijdag 11 december organiseerden de jongeren van De Kluis een mooi evenement: een inzamelingsactie voor Serious Request van 3FM. In totaal werd er door de gevers zo n 300,- gedoneerd. Serious Request schonk de opbrengst via het Rode Kruis aan de generatie van de toekomst in oorlogs- en conflictgebieden. Op het programma stond ook een spreker. Het was geen bekende Nederlander of een populaire DJ dit keer, maar een Veghelse vluchteling, Basel Al Sousou uit Syrië. Naar aanleiding van dit evenement en zijn optreden aldaar heeft Arthur Pfaff in Veghel Nieuws een artikel over hem geschreven. Het gehele artikel kunt u lezen via: http://veghel.nieuws.nl/nieuws/10578/een-vrij-man-mag-spreken/ De cursus 'Man en gezondheid in Nederland' is samengest*eld door GGD Hart voor Brabant met onderwerpen die zijn toegespitst op de doelgroep Somalische mannen. Kennisoverdracht gebeurde door een medewerker, eigen taal en cultuur, die verbonden is aan de GGD. We hebben deze cursus, bestaande uit vijf bijeenkomsten van een dagdeel georganiseerd in maart en hebben daarvoor ruimte gehuurd van wijkvereniging de Lapvoet. De deelnemers hebben enthousiast gereageerd op het programma. Enkele onderwerpen die aan bod kwamen zijn: ken je lichaam, sexuele gezondheid, soa, anti-conceptie, huiselijk geweld, preventie meisjes besnijdenis, genotmiddelen gebruik zoals qat, sigaretten alcohol, drugs, gezonde voeding en bewegen. Zeven volwassen mannen hebben alle bijeenkomsten bijgewoond en hebben daarvoor een certificaat ontvangen. Vooruitzichten voor het komende jaar Ten opzichte van 2015 is de taakstelling voor het komende jaar door de toenemende instroom van vluchtelingen aanzienlijk verhoogd. De prognose voor de eerste helft van 2016 is dat we 45 vluchtelingen in Veghel gaan huisvesten. De verwachting is dat dat in de tweede helft van 2016 nog meer wordt. Om deze cliënten adequate begeleiding te kunnen bieden, zullen we het komende jaar meer vrijwilligers werven en inwerken. Ook wordt mogelijk (op het moment van schrijven) de noodopvang voor 300 personen in het oude ziekenhuis in gebruik genomen. VluchtelingenWerk WOBB zal daar ook actief zijn om voorlichting te geven over de asielprocedure en zal aanwezig zijn als belangenbehartiger. 7 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard
Veghel in cijfers Gegevens jaarverslag Jaar 2015 Cliënten bestand (totaal) 108 Nieuwe cliënten (maatschappelijke begeleiding ) Gezinshereniging Vrijwilligers / stagiaires Stagiaires Herkomstlanden gezinnen Somalië 5 Sierra Leone 1 Syrië 6 Staatloos 1 Aantallen 70 (inclusief kinderen) 5 gezinnen (één van deze gezinnen verblijft nog in een AZC in afwachting van huisvesting.) 15 maatschappelijke begeleiders wisselend actief, 1 administratief medewerker, 1 coördinator taalcoaches, 3 juridisch medewerkers, 45 taalcoaches 5 (voor maatschappelijke begeleiding) 8 VluchtelingenWerk West- en Oost-Brabant & Bommelerwaard