SCHOOL ONDERSTEUNINGS PROFIEL 2015-2019 Jan van de Boschstraat 1 5988 ED Helden Tel.nr.: 077-3071489 Mail: info@sbodefontein.nl Brinnr.: 02 EG 1
Inleiding Vastgelegd is dat het School Ondersteunings Profiel (verder aan te duiden als S.O.P.) door het bevoegd gezag wordt vastgesteld, minstens eenmaal in de 4 jaar. De Medezeggenschapsraad van de school heeft adviesrecht. In de memorie van toelichting op de wettekst staat: Met dit wetsvoorstel wordt het begrip schoolondersteuningsprofiel wettelijk vastgelegd; een beschrijving van de voorzieningen die op de school zijn getroffen voor leerlingen die extra ondersteuning behoeven. In het profiel formuleert de school dus de extra ondersteuning die zij kan verzorgen. Het profiel komt tot stand in de school en wordt opgesteld door het team. Zo nodig wordt in kaart gebracht op welke punten de leraren van de school extra professionalisering nodig achten. Het profiel wordt in de Schoolgids geplaatst zodat ouders, leerlingen en andere partijen inzicht hebben in de mogelijkheden voor extra ondersteuning op de school. Binnen Prisma en ook het Samenwerkingsverband Noord Limburg is de definitie leerlingen met extra ondersteuning omgezet in een passend aanbod in niveau 2, 3 of 4. 1. Ondersteuningsarrangementen voor leerlingen met specifieke leervragen Arrangement 1.1.Specifieke leervragen bij kinderen die moeilijker leren dan gemiddeld Invulling Doordat de leerkrachten zicht hebben op de leerlijnen zijn zij in staat Passend onderwijs te bieden. De leerkrachten bezitten orthodidactische vaardigheden en zijn in staat een diversiteit aan strategieën en aanpakken te bieden, aansluitend bij de onderwijsbehoefte van de individuele leerling. De leerkrachten zijn in staat om gesprekken met leerlingen te voeren om de betrokkenheid, eigenheid en verantwoordelijkheid te stimuleren. Leerkrachten hechten veel waarde aan en zijn in staat om een positief pedagogisch klimaat te creëren waarin leerlingen zich veilig kunnen voelen. Dit wordt op alle momenten uitgedragen, walk your talk. Leerkrachten zijn gemotiveerd en betrokken om onderwijs te verzorgen aan onze leerlingen. Dit volgens de visie: uitgaan wat de leerling al kan en hier op voortbouwen. (HGWprincipe) Een onderdeel hierbij is kinderen die een specifiek leerprobleem hebben. Hierin hebben we o.a. ervaring met kinderen met ernstige vorm van dyslexie, dyscalculie en verwerkingsproblemen. SBO de Fontein hanteert een ondersteuningsdraaiboek waarin de stappen staan omschreven hoe wij omgaan met de diverse ondersteuningsbehoeften van de leerlingen. De school hanteert groepsplannen waarin differentiatie in doelen en instructie verwerkt zijn. Iedere leerkracht werkt op basis van het IGDI-model. Door middel van verschillende werkvormen en veel afwisseling in het aanbod houden wij leerlingen betrokken en 2
gemotiveerd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van veel materialen, zoals Ipad, computer, leerspellen, etc. Leerlingen krijgen aanbod op hun niveau (per vakgebied). Dit staat per leerling beschreven in zijn/haar eigen opgestelde ontwikkelingsperspectief (OPP). Dit wordt twee maal per jaar geëvalueerd. Leerlingen zitten in niveaugroepen in de eigen stamgroep. Alleen voor rekenen en spelling zijn er groepsoverstijgende niveaugroepen samengesteld. Pedagogisch handelen is belangrijk en overal terug te vinden binnen de school. We hanteren een zestal school regels, die we nadrukkelijk naleven. Gebouw: Het gebouw beschikt over verschillende ruimtes (groot en klein) zodat gewerkt kan worden in verschillende samenstellingen. Ook beschikt de school over een speelzaal waar diverse vaardigheden geoefend kunnen worden. In elke groep staan een aantal computers zodat de leerlingen hier op verschillende momenten op een dag aan kunnen werken. Ook in gemeenschappelijke ruimtes staan computers. Samenwerking is de manier om kwalitatief goed onderwijs te kunnen bieden. Vandaar dat we contacten onderhouden met diverse disciplines: Ouders/verzorgers, (gezins)voogd, collega s intern en collega s andere scholen (binnen als buiten Prisma), onderzoeksinstanties (mocht er verder gespecialiseerd onderzoek/behandeling plaatsvinden), onderwijsadviesorganen (orthopedagoog), ambulante begeleiding vanuit Onderwijsgroep Buitengewoon, fysiotherapie, logopedie en ergotherapie. Leerkrachten stemmen veel op elkaar af waardoor er eenduidig gehandeld wordt. 1.2. Specifieke leervragen bij kinderen die makkelijker leren dan gemiddeld Leerkrachten op SBO de Fontein hebben hier weinig ervaring mee, maar verwachten dit wel te kunnen bieden i.v.m. de volgende deskundigheid. De leerkrachten hebben zicht op de leerlijnen waardoor zij in staat zijn passend onderwijs te bieden. Leerkrachten kunnen de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van leerlingen in kaart brengen. De leerkrachten bezitten orthodidactische vaardigheden en zijn in staat een diversiteit aan strategieën en aanpakken te bieden, aansluitend bij de onderwijsbehoefte van de individuele leerling. De leerkrachten zijn in staat om gesprekken met leerlingen te voeren om de betrokkenheid, eigenheid en verantwoordelijkheid te stimuleren. Leerkrachten zijn gemotiveerd en betrokken om onderwijs te verzorgen aan onze leerlingen. Dit volgens de visie: uitgaan wat de leerling al kan en hier op voortbouwen. (HGWprincipe) De directeur is portefeuillehouder van de kwaliteitskring Hoogbegaafden van stichting Prisma. 3
Er zijn veel materialen voorhanden op school om leerlingen van passend aanbod te voorzien. Mocht blijken dat er niet voldoende aanbod is zal vanuit het Plusarrangement van stg. Prisma ondersteuning worden gevraagd. Als blijkt dat een leerling meer ontwikkelkansen kan krijgen op een basisschool, zijn er mogelijkheden om daar tijdelijk/gedeeltelijk les te volgen. Deze constructie wordt nu al voor een aantal leerlingen gebruikt. Er wordt binnen de stichting Prisma ook een plus arrangement aangeboden. Hier hebben we als school nog geen gebruik van gemaakt. Gebouw: Het gebouw beschikt over verschillende ruimtes (groot en klein) zodat het mogelijk is om op momenten met een leerling individueel te werken of in een klein groepje. In het gebouw is ook een dependance van Bs. De Liaan gevestigd. Er is samenwerking met Bs. De Liaan. Er zijn leerlingen die hier didactisch extra uitdaging krijgen. Daarnaast is vanuit het Plus arrangement ondersteuning mogelijk binnen de school, dan wel om leerlingen met deze specifieke onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van aanbod te voorzien bij Bs. De Pas. 1.3. Specifieke leervragen bij kinderen met een lichamelijke beperking (begrensd door mogelijkheden gebouwen en specifieke voorzieningen) Leerkrachten hebben ervaring met leerlingen met een lichamelijke beperking. Zij hebben o.a. deskundigheid in het ondersteunen van kinderen met o.a. DCD, het missen van een ledemaat, Ehler Danlos Syndroom, epilepsie, Nagelpatellasyndroom, Prader-Willi syndroom, fragile X-syndroom. Vanuit deze opgedane deskundigheid verwachten wij ook leerlingen met andere lichamelijke beperkingen de juiste ondersteuning te kunnen geven. Mochten wij de deskundigheid niet hebben, dan kunnen wij een beroep doen op de onderwijsgroep Buitengewoon. Zij hebben experts op het gebied van diverse problematieken. Doel hiervan: Zicht krijgen/ kennis ervaren van de problematiek en handvatten hoe om te gaan met deze leerlingen nu en in de toekomst. SBO de Fontein heeft ook een onderwijsassistente in dienst voor vier ochtenden om ondersteuning te bieden passend bij deze leerlingen. Voor leerlingen met deze ondersteuningsbehoeften zijn er verschillende externe disciplines die op school komen werken met de leerlingen (onder schooltijd). Hieronder vallen o.a. logopedie, fysiotherapie, ergotherapie, PMT. Er zijn speciale materialen aangeschaft in de loop van de jaren om het werken met en voor deze leerlingen gemakkelijker te maken. Inzet van de Ipad en computer zijn hier voorbeelden van. Ook specifieke schrijfmaterialen worden ingezet. 4
Gebouw: Het gebouw heeft slecht één verdieping op de begane grond en is voorzien van veel aanpassingen. Er is speciaal meubilair voor leerlingen die dat nodig hebben. Er is een speelzaal om oefeningen en therapieën ten uitvoer te brengen. Er is een invalidetoilet aanwezig. We werken samen met de verschillende disciplines. Doordat allerlei therapeuten op school komen, verloopt de communicatie tussen zorg en onderwijs heel snel. Zo kunnen zaken die in de therapie opgepakt worden hun doorgang vinden (evt. met aanpassingen) in de klas en is de kans van slagen vele malen groter. Ook zijn er momenten dat er een MDO (Multi Disciplinair Overleg), al dan niet op school of bij het revalidatiecentrum, plaatsvindt om elkaar op de hoogte te stellen van de stand van zaken aangaande de betreffende leerling. 1.4. Specifieke leervragen bij kinderen met een verstandelijke beperking Leerkrachten op SBO de Fontein hebben kennis en ervaring over hoe het leren leren verloopt bij leerlingen met een verstandelijke beperking. De leerkrachten hebben zicht op de leerlijnen waardoor zij in staat zijn passend onderwijs te bieden. Binnen het managementteam is kennis van Passende Perspectieven, waardoor verantwoorde keuzes gemaakt kunnen worden in de lesstof. De laatste vijf jaar hebben we meerdere leerlingen begeleid die naar VSO ZMLK of PRO zijn uitgestroomd. We kunnen als school onderzoeksverslagen, die betrekking hebben op deze specifieke leervragen, interpreteren en omzetten in doelen voor de betreffende leerling. Er is een onderwijsassistente voor 4 ochtenden aanwezig voor extra ondersteuning voor specifieke doelgroep(en) / leerlingen. In en buiten de groepen liggen materialen die geschikt zijn voor het individueel begeleiden van leerlingen (preteaching, reteaching of psycho-educatie), of die geschikt zijn voor het zelfstandig werken van de leerlingen binnen de groep. Er zijn verschillende methodieken en naslagwerken om leerlingen passend aanbod te bieden. Gebouw: Het gebouw is voorzien van grotere en kleinere ruimten. Dit maakt het mogelijk om leerlingen individueel te begeleiden, in een klein groepje of met een grote groep. Dit alles afhankelijk van de ondersteuningsvraag van de diverse leerlingen. Het gebouw beschikt over een speelplaats die voorzien is van verschillende toestellen waar de leerlingen zich o.a. kunnen vermaken, exploreren. Ook worden hier spelkisten ingezet. Leerlingen met een verstandelijke beperking leren veel van lijfelijk ervaren. Die mogelijkheid kan in de speelzaal geoefend worden. 5
Er is samenwerking met verschillende disciplines. Zo wordt er vaker een beroep gedaan op een orthopedagoog om mee te kijken en te denken over het juiste aanbod, hulpvraag helder krijgen, en dergelijke van de leerling. Ook kan er een beroep gedaan worden op Onderwijsgroep Buitengewoon, een instantie die ambulante begeleiding biedt o.a. op dit vakgebied. Daarnaast wordt er ook binnen de stichting gebruik gemaakt van elkaars expertise. 1.5. Specifieke leervragen bij kinderen met omgangsproblemen Leerkrachten op SBO de Fontein hebben een speciale opleiding gevolgd om specifiek om te gaan met leerlingen met gedrag- en omgangsproblemen. Denk hierbij aan Opleiding Speciaal onderwijs, Master SEN. Het positieve pedagogisch klimaat is de basis van waaruit er op de Fontein onderwijs wordt verzorgd. Alle leerkrachten zijn in staat om dit te bieden en dragen dit ook uit. Ook is er op schoolniveau ingezet op scholing (o.a. de PAC methode/agressie regulatie en psychopathologie). Hierdoor zijn de leerkrachten in staat gedrag te herkennen, in kaart te brengen, hier adequaat op te reageren en bij te sturen. Bij bovenstaande worden ouders, collega s en externen betrokken, om met elkaar af te stemmen wat het beste is voor de leerling. We hebben veel ervaring met kinderen met de volgende problematiek: klassiek autisme, PDD NOS, Asperger, ADHD, ADD, ODD, MCDD, KOPP en hechtingsstoornis. In mindere mate hebben we ervaring met FAS en complexe hechtingproblematiek bij kinderen die vanuit een andere cultuur zijn geadopteerd. Leerlingen worden bewust betrokken bij groepsdynamica, welke in het begin van het schooljaar door alle leerkrachten wordt uitgevoerd en leidt tot klassenafspraken. SBO de Fontein hanteert sinds een aantal jaren het achtervang systeem. Dit is een onderbouwd systeem dat consequent gevolgd wordt door leerkrachten. Het is duidelijk voor leerlingen en ouders en heeft zijn effectiviteit bewezen. Als een leerling ongewenst gedrag laat zien zal deze leerling de consequenties van dit gedrag moeten aanvaarden. Dit verloopt volgens een vast stappenplan. Als de consequentie is geweest kan een leerling weer meedoen met de groep. Voor 95% van de leerlingen is deze werkwijze passend/helpend voor onze leerlingen. Er kunnen echter leerlingen zijn die hier niet genoeg baat/steun aan hebben. Dit zijn incidentele gevallen. Zo wordt er voor jonge leerlingen (tot een bepaald sociaal-emotioneel/cognitief niveau) een aanpassing in het systeem gedaan.). Indien het achtervangsysteem geen effect heeft op een positieve ontwikkeling op het gedrag, wordt er gekeken wat deze leerling nodig heeft om deze ontwikkeling wél door te maken. We maken bijv. gebruik van een time out of signaleringsplan. Het is mogelijk om ons hierbij te laten ondersteunen door een gedragsdeskundige/orthopedagoog. De leerling zit dan in ondersteuningsniveau 4.3, zoals wij dat op SBO de Fontein hanteren. 6
Er is een specifiek stappenplan gemaakt voor de achtervang tijdens de pauze momenten en voor de gym (die in een ander gebouw plaatsvindt). Gebouw: In elke ruimte waar onderwijs gegeven wordt en aan het raam bij de speelplaats, hangt het stappenplan van de achtervang. Het gebouw heeft op twee plaatsen een achtervang plek die bekend is bij iedereen. Deze plek biedt de leerling de mogelijkheid om even tot rust te komen en na te kunnen denken. Ook kan ervoor worden gekozen het achtervangmoment te laten plaats vinden bij degene die op dat moment ambulant is. Essentieel is de samenwerking binnen het team. Als álle teamleden op eenzelfde wijze omgaan met gedrag, is het effect groter. Daarom worden voor deze kinderen teamafsprakken gemaakt. Er is samenwerking met verschillende disciplines. Zo wordt er regelmatig een beroep gedaan op o.a. een gedragsdeskundige of orthopedagoog. Ook kan er een beroep gedaan worden op Onderwijsgroep Buitengewoon, een instantie die ambulante begeleiding biedt o.a. op dit vakgebied. Daarnaast wordt er binnen de stichting ook gebruik gemaakt van elkaars expertise. Ook worden ouders hier nauw bij betrokken. Door één lijn te trekken tussen thuis en school, is de kans van slagen groter. 1.6. Specifieke leervragen bij kinderen met een langdurige ziekte (begrensd door mogelijkheden gebouwen en specifieke voorzieningen) Leerkrachten op SBO de Fontein hebben goed zicht op de leerlijnen van de diverse vak-vormingsgebieden. Dit maakt het mogelijk om passend aanbod te verzorgen voor leerlingen die langere tijd niet in staat zijn geweest om onderwijs te volgen. Zowel met middelen als materialen. Dit maakt het voor de leerling mogelijk aanbod te krijgen op zijn/haar niveau. Ervaring met deze doelgroep hebben we nog niet veel gehad. In overleg met ouders zal passend aanbod besproken/gerealiseerd worden om vervolgens de leerling goed te volgen. In de loop van de jaren hebben we op school veel materialen aangeschaft om passend onderwijs te bieden. Er een onderwijsassistente gedurende vier ochtenden die mogelijk iets kan betekenen in het passende aanbod voor de leerling. Ook is hier de betrokkenheid van ouders van groot belang. Begeleiding op locatie heeft vanuit SBO de Fontein nog niet plaatsgevonden. De populatie op SBO de Fontein is van dien aard dat alle leerlingen diverse ondersteunings- en onderwijsbehoeften hebben. Dat maakt dat leerlingen elkaar gemakkelijker kunnen accepteren en leerlingen zich sneller geaccepteerd (kunnen) voelen. 7
Gebouw: We beschikken op school over verschillende ruimtes om leerlingen (individueel, in kleine groepjes of in de reguliere groep) te begeleiding. Ook hier is samenwerking erg belangrijk. Afstemming met ouders, specialisten en deskundigen is een must. Middels een MDO (Multi-Disciplinair Overleg) worden samen doelen gesteld, die op de diverse locaties ten uitvoer gebracht kunnen worden. Ook het lijntje naar de leerplichtambtenaar i.v.m. mogelijk aangepaste lestijden, is kort. 2. Conclusies en ambities Bij SBO De Fontein hebben we de ambitie om ook de leerlingen met een problematiek, waar we nog weinig tot geen ervaring mee hebben een passende plek te bieden. Omdat onze ervaring is dat het om ondersteuning van kinderen gaat met een bepaalde, of combinatie van problematieken en niet om ondersteuning van een problematiek, blijft het altijd maatwerk. Hierin stellen wij ons open en lerende op. We willen onderzoeken of wij wel in staat zijn de juiste ondersteuning te bieden aan kinderen met een zware hechtingsproblematiek i.c.m. andere culturele achtergrond. Deze komen wij wel eens tegen bij kinderen, die vanuit het buitenland zijn geadopteerd. Het blijkt lastig om hierbij de juiste externe deskundige te vinden die ons hierbij adequaat kan adviseren. Op dit moment wordt in de groep met de jongste kinderen het onderwijs dusdanig aangepast, dat we ook de leerlingen die de lees- en rekenvoorwaarden nog onvoldoende beheersen de passende ondersteuning kunnen bieden. Hierbij worden we begeleid door een ambulant begeleidster. Wij hopen, als wij in de toekomst samen met bs. De Pas in één gebouw zitten, weer kleuters te kunnen begeleiden. Doordat we een zeer kleine SBO school zijn (+ 40 leerlingen) met slechts 3 stamgroepen, jaarlijks het verzoek om op 4 ochtenden een extra niveaugroep te mogen vormen en er maximaal één ambulant teamlid aanwezig is hebben we te maken met duidelijke grenzen van onze ondersteuningsmogelijkheden: - Om alle leerstof t/m groep 8 aan te kunnen bieden aan onze populatie kinderen die veel leerkrachtnabijheid nodig heeft, hebben we in principe maximaal 2 niveaugroepen in één stamgroep. De ondersteuning van de onderwijsassistente wordt ingezet in de jongste groep om de leerlingen te ondersteunen bij het leren zelfstandig te werken en om te gaan met uitgestelde aandacht. - Er is geen mogelijkheid om leerlingen waarbij, buiten de time out, het achtervangsysteem en het signaleringsplan, veel begeleiding nodig is m.b.t. gedragsregulering voldoende ondersteuning te bieden. 8