De ETF Gids Het nieuwe Fondsbeleggen! << PLUS: Bonus Analyse >> 1
ETF s, ze bestaan al een hele tijd, maar de jongste jaren beginnen zowel institutionele als individuele beleggers het als volwaardige bouwstenen voor een gediversifieerde portefeuille te beschouwen. In dit rapport staan we stil bij een aantal zaken. We proberen u op een zo duidelijk en objectieve manier een klare kijk te geven op wat ETF s precies zijn, hoe ze werken, welke markt er voor is, of er een verschil is tussen fysiek en synthetische ETF s, wat de voordelen zijn, maar ook de nadelen. Als u dit rapport achter de kiezen heeft, dan bent u gewapend om aan de slag te gaan met ETF s en om echt een portefeuille op te bouwen. ETF s zijn prachtige middelen om met lage kosten een heel mooi gespreide portefeuille op te bouwen in verschillende segmenten en activaklassen. Daarvoor moet je wel de nodige kennis in huis hebben, want hoewel ETF s op zich eenvoudige producten zijn, moet je wel weten hoe ze werken onder de motorkap. Als BONUS geven we u op de laatste pagina s van dit gratis rapport een korte analyse van de SPY, de brede tracker op de Amerikaanse S&P500. Zet de eerste stap richting ETF s met dit rapport, en verbeter je rendement. Veel leesplezier! 1. Wat zijn ETF s en trackers? ETF s zijn Exchange Traded Funds. Het zijn dus fondsen die worden verhandeld op een beurs. Dat kan in Amerika zijn, maar ook in Europa of Azië. Als je de zaken eenvoudig wil voorstellen, dan kan je zeggen dat een ETF op dezelfde manier wordt verhandeld als gelijk welk aandeel. Een ETF kan worden gekocht en verkocht op een aandelenbeurs. Over het algemeen zullen ETF s noteren aan dezelfde waarde als de onderliggende net asset value van de activa in portefeuille. Het verschil zal in de meeste gevallen bijna verwaarloosbaar zijn. De meeste ETF s zijn zogenaamde indexfondsen die benchmarks repliceren zoals de S&P500, de MSCI Europe, de Russell 1000 of andere. 2
Wat zijn de voordelen van ETF s? Het belangrijkste voordeel dat beleggers kunnen behalen met ETF s, is de uitstekende diversificatie en het goede kostenvoordeel. Zoals we bij al verschillende keren hebben gezegd, heeft elke belegger nood aan diversificatie. Niemand kan immers de markt helemaal voorspellen, en daarom moet je een portefeuille opbouwen die gewapend is tegen verschillende scenario s: deflatie, inflatie, economische groei, economische achteruitgang. Het is allemaal goed en wel om een heel sterke overtuiging te hebben en bijvoorbeeld je portefeuille voor 100% in goud te beleggen, maar als het dan fout gaat, dan heb je niks meer. Dat is een beleggingsmethode die misschien kan werken voor een heel beperkt aantal beleggers, maar zeker niet geschikt is voor de meeste beleggers, die aandacht hechten aan spreiding. Op lange termijn verkleint diversificatie de risico s zonder dat de rendementen daar onder lijden. Dat is de zogenaamde portefeuilletheorie. Een samenspel van verschillende activaklassen zal het altijd beter doen dan één enkele activaklasse. Stel nu dat je gelooft in de energiesector en het potentieel ervan op lange termijn. Deze belegging kan je op verschillende manieren uitvoeren. Als je een kenner bent van individuele bedrijven, dan kan je olieaandelen kopen zoals Shell, Total of Tullow Oil. Je kan ook een actief beheerd beleggingsfonds kopen dat belegt in deze sector, als je er van uitgaat dat de beheerder op lange termijn toegevoegde waarde kan leveren (alfa genereren). Je kan daarentegen ook kiezen voor een ETF of tracker als je ervan uitgaat dat je blootstelling wil aan deze markt met een lage kostenstructuur, en dat je gewoon de markt wil tracken. Je gaat er dus vanuit dat een beheerder van een actief fonds geen toegevoegde waarde kan leveren, en dat je voor dat potentieel ook geen hogere beheersvergoeding wil betalen. Als je belegt in een ETF, zullen je transactiekosten in het algemeen ook lager zijn dan wanneer je individuele aandelen koopt. Je moet immers maar één effect kopen bij je broker, in plaats van verschillende. ETF s hebben inderdaad een lage kostenstructuur. Het is moeilijk om een gemiddelde te vinden voor alle segmenten, omdat we hier spreken over aandelen, vastgoed, obligaties en alternatieve producten, maar door de band genomen kan je wel aannemen dat ETF s een total expense ratio hebben van 0,25% tot 0,75%. Het voordeel is ook dat er geen beleggingsminima worden vooropgesteld. Alle ETF s kunnen worden gekocht met een minimumaankoopwaarde van één aandeel. Dat zorgt ervoor dat ETF s heel democratische beleggingsproducten zijn die voor alle beleggers geschikt zijn, van klein tot groot. Een ander groot voordeel van ETF s is de verhandelbaarheid. In de selectielijst/portefeuille die we op de laatste pagina weergeven, hebben we voldoende 3
aandacht gehecht aan de verhandelbaarheid van deze producten. Liquiditeit is immers een erg belangrijke factor, vooral tijdens periodes van marktstress. Tijdens de periode 2008-2009 hebben we immers gezien dat in bepaalde ETF s de liquiditeit zomaar opdroogde. Dat willen we absoluut vermijden, en we willen ervoor zorgen dat abonnees te allen tijde kunnen in- en uitstappen. Wij beleggen niet in producten met een omvang van minder dan 100 miljoen dollar. Ook moet het aantal verhandelde aandelen per dag minstens 10.000 bedragen. Bovendien zijn ETF s bijzonder transparante producten. Beleggers kunnen precies zien welke onderliggende effecten er in een bepaalde ETF zitten. ETF s worden gedurende de hele handelsdag geprijsd op de beurzen en kunnen op elk moment worden gekocht of verkocht. 2. De nadelen van ETF s Hoewel ETF s fantastische producten zijn om met zo laag mogelijke kosten een mooi gespreide portefeuille op te bouwen, hebben ze ook enkele (potentiële) nadelen: Tradingkosten: elke ETF koop je gewoon op de beurs, net zoals gelijk welk aandeel. Dat houdt natuurlijk in dat er handelskosten zijn. Hoewel die de afgelopen jaren fors zijn gedaald, dankzij de opkomst van onlinebrokers, zijn ze er nog steeds. Met heel kleine bedragen regelmatig ETF s bijkopen is dus niet kostenefficiënt. Bovendien is er ook nog de beurstaks (in België). Bid/ask spread: hoe liquider de ETF, hoe lager het verschil tussen aankoop en verkoopprijs. Wanneer er weinig liquiditeit op de markt is, kunnen deze spreads fors oplopen, zodat je al met een verlies zit. We volgen deze spreads nauwlettend op en kiezen enkel de meest liquide ETF s, zodat dit probleem zo klein mogelijk is. Als je belegt voor de lange termijn, dan wordt dit wel gecompenseerd door de lagere beheerskosten. Beheerskosten: de uitgever van ETF s moet natuurlijk ook geld verdienen. Daarom moeten beleggers nauwlettend kijken naar de beheerskosten van ETF s. Uitgevers moeten ook de licentiekosten voor de onderliggende indexen verrekenen in de prijszetting. Tracking error: een ETF volgt zelden of nooit voor 100% de onderliggende index. Er zal steeds een klein wiskundig verschil zijn, de tracking error. Dit is de standaardafwijking van de rendement van de ETF en die van de index. Samenstelling benchmark: soms zijn benchmarks, zoals die bij obligaties, niet optimaal samengesteld. Bepaalde emittenten krijgen dan een (te) groot gewicht. Door in de ETF te beleggen, repliceer je deze index. Dat kan niet altijd optimaal zijn, en soms moet 4
dan een actief beheerd fonds overwogen worden dat de beheerder de vrijheid geeft om bepaalde effecten al dan niet uit te sluiten. 3. Wat zijn ETN s? Dit staat voor Exchange Traded Notes. Dit zijn gestructureerde producten die voor het eerst werden uitgegeven door Barclays Bank PLC. Het zijn in feite schuldinstrumenten, maar ze verschillen van obligaties in de zin dat de returns van ETN s zijn gebaseerd op de returns van een bepaalde markt, na aftrek van beheerskosten. Er is géén kapitaalgarantie. De bedoeling van ETN s is om een effect te creëren dat de eigenschappen van obligaties en ETF s combineert. Net zoals ETF s worden ETN s genoteerd op een belangrijke beurs, tijdens de normale markturen. Beleggers kunnen de notes ook tot eindvervaldag bijhouden. Op dat moment zal de uitgever van de ETN beleggers een cashbedrag teruggeven dat gelijk is aan de inleg. Belangrijk bij ETN s is de kredietkwaliteit van de uitgever. De waarde van de ETN kan dalen zonder dat de onderliggende index daalt, wanneer de kredietkwaliteit van de uitgever verslechtert. Opletten dus met deze producten. 4. De markt voor ETF s en trackers De markt voor ETF s en trackers is de afgelopen jaren enorm gegroeid. Dat is ook geen toeval, want over de hele wereld hebben beleggers het gebruiksgemak en transparantie van deze beursgenoteerde instrumenten ontdekt. ETF s bestaan al ongeveer 20 jaar, maar maken pas de afgelopen 15 jaar opmars in Europa en de VS. De opkomst van online platforms en de verlaagde kosten voor beurshandel heeft het succes van deze producten nog verder in de hand gewerkt. Per einde oktober 2013, en deze cijfers zijn ondertussen al achterhaald, waren er zowat 5.042 wereldwijde ETF s beschikbaar, met 10.053 listings, activa onder beheer ter waarde van 2,3 biljoen dollar, afkomstig van 215 providers op 58 beurzen. Dat blijkt uit cijfers van Ernst & Young. Volgens de meest recente cijfers zijn de wereldwijde activa onder beheer in ETF s al goed voor 3 biljoen dollar! 5
Bron: ETFGI Wij verwachten de komende jaren een groeipercentage van gemakkelijk 15 tot 20% voor de globale ETF-markt. Ook professionele beleggers hebben deze markt ontdekt. Het zal geen verrassing zijn dat de Verenigde Staten de groeimotor zijn geweest van de wereldwijde ETF-markt. Daar is deze beleggingscategorie immers ontstaan en ook daar vinden nu nog altijd de meeste lanceringen plaats van nieuwe en innovatieve strategieën. Bron: Investment Company Institute en ETFGI Bij beleggers zijn hefboomfondsen helemaal uit de gratie gevallen. Aan het begin van de jaren 2000 waren deze nog heel erg populair, maar beleggers hebben ondertussen gemerkt dat er van de beloofde rendementen niet veel in huis is gekomen. Ook de bekende torenhoge kosten (2% instapkost en 20% performance fee) zijn niet van die aard om beleggers te overtuigen. Volgens recente berichten van researchbureau Markit en Bloomberg zullen de activa onder beheer in ETF s binnenkort die van 6
hefboomfondsen overtreffen. Dat moment kan er volgens de extrapolaties zelfs al komen in augustus van dit jaar! De oranje lijn vertegenwoordigt de activa in ETF s, terwijl de blauwe lijn de hefboomfondsen weerspiegelt. Op de onderstaande tabel ziet u een overzicht van de groei van de activa van ETF s, de kosten van verschillende soorten ETF s volgens activaklasse (in basispunten) en een lijst van de grootste Europese spelers op de ETF-markt. Het mag duidelijk zijn dat ishares, Deutsche Bank en Lyxor hier goed zijn voor de belangrijkste groei. Bron: ETFGI, FT Research 7
5. Actief of passief beheer? Onze visie Heel wat adviseurs en beleggingsbladen zullen u dwingen om een keuze te maken tussen passief en actief beheer. Bij is dat helemaal niet het geval en is het een en/en verhaal, geen of/of verhaal. We verklaren ons nader. We kennen maar al te goed de kritiek dat 75 tot 80% van de actief beheerde fondsen het minder goed doet dan de benchmark. Dat komt nu eenmaal door verschillende factoren: het beheertalent van de beheerder, de omstandigheden, het timingaspect Er is ook een belangrijk element dat veel mensen uit het oog verliezen: de efficiëntie van de markt waarop wordt gehandeld. Grote, liquide markten zoals de Amerikaanse beurs of de markt voor Europees staatspapier zijn bijzonder efficiënt. Dat betekent dat de effecten op deze markten in de meeste gevallen overeenkomen met de echte waarde. Laten we een duidelijk voorbeeld geven. Grote bedrijven zoals Apple en Microsoft worden gevolgd door heel wat analisten, die voorspellingen maken rond deze bedrijven. Dat betekent dat de markt heel veel informatie heeft over deze bedrijven, en dat het weinig waarschijnlijk is dat de beurswaarde ervan fors afwijkt van de intrinsieke waarde ervan. Bij zulke markten loont het vaak niet de moeite om op zoek te gaan naar ondergewaardeerde effecten. Je koopt gewoon de index, en klaar. Op die manier kan je op een goedkope manier blootstelling nemen aan deze markten. Bij small-caps is het echter een heel andere zaak. Daar kan je als belegger nog wel koopjes doen, omdat deze bedrijven vaak niet gevolgd worden door veel analisten. Op die manier is de kans groter dat je anomalieën ontdekt en dat je wel eens onontgonnen pareltjes kan tegenkomen. Met andere woorden: de kans dat je hier effecten tegenkomt waarvan de beurswaarde fors afwijkt van de intrinsieke waarde, is een pak groter. We vernoemen nu de markt van small-caps, maar er zijn nog andere voorbeelden te vinden. Uit onze veelvuldige contacten met institutionele beleggers blijkt eveneens dat zij dit op een manier toepassen dat ze het beste van beide werelden hebben: lage kosten voor de efficiënte markten, en voor de minder efficiënte markten nemen zijn een actieve beheerder in de arm die bewezen heeft bij de 20-25% beste beheerders te horen die op lange termijn toegevoegde waarde kunnen leveren. Op die manier kan je een core-satellite benadering toepassen in de portefeuille. Beleggers genieten zo de voordelen van actief beheerde fondsen (Fondsen Rapport) en passieve producten die enkel blootstelling nemen aan de respectieve markten, zonder de pretentie te hebben het beter te doen dan die markt. 8
6. Weetje: fysieke of synthetische ETF? Een belangrijke doelstelling van het ETF Rapport bestaat er ook in om didactische informatie te geven over deze producten. Een vraag die men vaak ziet terugkomen, is wat het onderscheid precies is tussen fysieke en synthetische ETF s of trackers. Dit is belangrijk om te weten. Een fysieke ETF koopt echt alle onderliggende posities in de ETF aan. Vaak worden transparantie en eenvoud als belangrijkste argumenten hiervoor vernoemd. Dit vereist wel wat meer werk van de aanbieder, omdat de onderliggende effecten effectief moeten worden verhandeld. Dat zorgt ervoor dat de total expense ratio vaak iets hoger ligt dan bij replicatie. Bij synthetische ETF s gaat de aanbieder bepaalde replicatiemethoden gebruiken om de beleggingsdoelstelling te bereiken. Dat doet men vaak met afgeleide producten zoals swaps. In veel gevallen doet men dit op markten waar er minder liquiditeit is, zoals bepaalde exotische markten (frontier markets) of heel specifieke obligatiesegmenten waar er weinig handel is. Een nadeel van de synthetische ETF s is wel het tegenpartijrisico. Zoals we net vertelden, zijn er afgeleide producten nodig om de onderliggende effecten te kopiëren. Het goede nieuws is wel dat deze moeten beantwoorden aan de internationale UCITSregels en dat er een liquide onderpand wordt geëist dat vaak zelfs hoger ligt dan de onderliggende waarde van de effecten. Het voordeel van synthetische ETF s zijn wel de lagere tracking error (standaardafwijking van het rendement tegenover de benchmark) en ook de lagere kostenstructuur. Bij het ETF Rapport maken we indien mogelijk gebruik van fysieke ETF s, maar in bepaalde segmenten zal het noodzakelijk zijn om synthetische ETF s te gebruiken. Op zich maakt dit niet zo heel veel uit, aangezien we sterk letten op de verhandelbaarheid en de liquiditeit van de producten die we opnemen in de modelportefeuille. Omwille van de sterke garanties is ook het tegenpartijrisico bij de synthetische ETF s zeer beperkt. 9
BONUS ANALYSE: SPY (ETF op Amerikaanse S&P500) Binnen een goed gespreide portefeuille moet er ruimte zijn voor bèta (gewone blootstelling aan de markt) en aan alfa (blootstelling aan de markt met een doelstelling van het genereren van bijkomende performance). Voor de bèta in het aandelenluik hebben we gekozen voor de tracker op de Amerikaanse brede S&P500 index, de SPY. Hieronder ziet u een grafiek van de evolutie van deze tracker. Zoals u kunt zien, heeft deze tracker de afgelopen vijf jaar een mooie performance neergezet zonder al te veel volatiliteit. Het is een bouwsteen in een goede ETFportefeuille aangezien de Amerikaanse markten nu eenmaal de richting aangeven voor de rest van de financiële beurzen over de hele wereld. Wat maakt deze tracker nu zo interessant? Eerst en vooral de liquiditeit. Het is een van de meest liquide trackers ter wereld, zoniet dé meest liquide. En dat pleit altijd voor een ETF. We herinneren ons immers nog levendig de periode 2008, toen enkele trackers op grondstoffen niet meer noteerden. Met deze tracker zal men dat probleem nooit ervaren. Deze ETF was immers de eerste Amerikaanse beursgenoteerde tracker, gelanceerd in 1993. Het is ook de grootste ETF ter wereld met activa onder beheer van maar liefst 170 miljard dollar! Elke dag worden er voor maar liefst 23 miljard dollar aandelen verhandeld. 10
Het is daarmee de meest verhandelde ETF ter wereld en zelf het meest verhandelde effect! Apple is de nummer twee. In 2013 werden er per uur gemiddeld 18,7 miljoen aandelen van SPY verhandeld. SPY is in de ETF-business goed geweest voor 30% van het totale handelsvolume van de afgelopen drie maanden. Qua kostenstructuur is er geen enkele ETF die kan tippen aan SPY. Ten eerste heeft deze tracker een gemiddelde bid/ask spread (het verschil tussen aankoop- en verkoopprijs) van een penny (0,01 dollar). Ook heeft deze ETF geen enkele premie op de netto intrinsieke waarde. Dankzij de lage expense ratio van 0,11% en de bijna onbestaande premies en bid/ask spread is de total cost of ownership van deze ETF extreem laag. Hoe ziet nu de top 10 van de belangrijkste posities van deze ETF eruit? Het is uiteraard logisch dat deze belangrijkste holdings overeenkomen met die van de S&P500. Dat ziet u op de tabel hieronder. Bron: State Street Global Advisors De posities zijn mooi gespreid over de verschillende sectoren. Dat ziet u op de volgende taartdiagram. 11
Bron: State Street Global Advisors Belangrijk is ook de groei van de winstgevendheid van de bedrijven in de ETF. Volgens onze berekeningen zullen de bedrijven de komende 3 tot 5 jaar een winstgroei boeken van iets meer dan 10,5%. Daartegenover staat een gemiddelde koers-winstverhouding van 17,82. Dat is niet uitzonderlijk goedkoop, maar met deze bedrijven koopt u wel een doorsnee van de grootste bedrijven ter wereld, zonder kosten. Het dividendrendement is niet uitzonderlijk hoog met 1,86%, maar wie dividend wil, kan zich beter richten tot de hoogrentende posities in onze modelportefeuille, zoals beursgenoteerd vastgoed. Conclusie: deze ETF is een bijzonder goed instrument om blootstelling te krijgen aan een brede en gediversifieerde beursindex, met focus op de Verenigde Staten, met extreem lage kosten. Het is een bijzonder liquide instrument dat te allen tijde kan worden gekocht en verkocht. Het dividendrendement is aan de lage kant, maar hiervoor zijn er andere instrumenten in de modelportefeuille, op de laatste pagina van dit rapport. Als core bouwsteen in de modelportefeuille is het samen met de Europese tracker een belangrijke positie voor wie blootstelling aan ontwikkelde aandelenmarkten wenst te nemen. Meer info over ETF-beleggen? www.sliminfondsen.com/etf Dit rapport is een uitgave van dat uitsluitend verspreid wordt aan de abonnees die de algemene voorwaarden hebben aanvaard (www.sliminfondsen.com). Dit rapport is auteursrechtelijk beschermd, waarbij elke onrechtmatige verspreiding van dit rapport aanleiding zal geven tot een forfaitaire schadevergoeding van 10.000 EUR per inbreuk, ongeacht het recht van Slim Beleggen om haar hogere schade te begroten. Dit rapport is niet bedoeld om enig persoon tot het kopen of verkopen van nig product aan te zetten en kan niet beschouwd worden als beleggingsadvies. 12