Netwerken in de zorg: van visie naar uitwerking

Netwerken in de zorg: van visie naar uitwerking Pedro Facon Zorgbeleid.be, Residentiële cursus Governancevan netwerken, Brussel, 18-19 maart 2016 Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 1

Overzicht Plan van Aanpak van 28 april 2015 Wat hebben we ondertussen bijgeleerd? Welke evoluties zien we (nog niet) op het terrein? Plan van Aanpak het vervolg Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 2

Kleine reminder: Maggies10 geboden 1. We willen meer zorgkwaliteit en efficiëntie, we schrijven geen besparingsverhaal 2. We behouden sterke punten en werken zwakke punten weg 3. We vinden het ziekenhuis opnieuw uit op maat van de patiënt van vandaag 4. We voorzien een financiering die verantwoorde zorg voor de patiënt correct vergoedt en aanzet tot efficiëntie 5. We belonen zorgkwaliteit 6. We voorzien transparante financiering voor specifieke opdrachten 7. We beschouwen de artsen als sleutelspeler in het functioneren van het ziekenhuis. De arts behoudt zeggenschap over het volledig honorarium 8. We vereenvoudigen de financiering en verminderen de registratielasten 9. We hervormen doelgericht en stapsgewijs 10. We hervormen samen 3

Nieuw ziekenhuisconcept Ziekenhuis beddenhuis, maar medisch-technologisch expertisecentrum, met diagnostische en behandelplatformen Concept ziekenhuis:minimale vereisten kwalificatie als ziekenhuis: Niet meer aantallen & soorten bedden, diensten (structuur) Wel opdrachten: o Proximale (basis)zorg o Referentie (gespecialiseerde) zorg o Knooppunt in transmuraal zorgnetwerk

Heroriëntering ziekenhuis in zorglandschap Ziekenhuis is geen eiland: Ziekenhuizen bouwen een complementair zorgaanbod uit via netwerkenzodat prikkel tot aanbieden van alle diensten, functies en zorgprogramma s in elk zh vermindert Soorten ziekenhuisnetwerken: Voor klinische zorg (verwijzing patïëntenof verplaatsing zorgverleners) Voor medisch-ondersteunende diensten (labo, anatomopathologie, apotheek) (verplaatsing stalen/materialen) Voor ondersteunende diensten (samenaankoop, tarificatiefacturatie, milieu & preventie, overheidsopdrachten voedselveiligheid, ) Transmurale netwerken: cure and care 5

Heroriëntering ziekenhuis in zorglandschap Concentratie van complexe / gespecialiseerde zorg in ziekenhuizen: Taakverdeling tussen ziekenhuizen: Verwijs/terugverwijsafspraken tussen zh per pathologiegroep Verdeling pathologiegroepen (taakherschikking) Ook taakafspraken tussen UZ sen AZ s, en tussen UZ s, uitgaande van reeds aanwezige competenties en expertise ConcentraGe grotere ziekenhuizen Referentiecentra zijn niet noodzakelijk universitaire ziekenhuizen Keuze tussen concentratie en spreiding: evidence-based (criteria: kritische massa, kostprijs technologie, prevalentie, continuïteit,.) 6

Een behoeftengestuurdziekenhuislandschap Behoeftenraming vereiste ziekenhuiscapaciteit Afbouw (lege) bedden / verdere verkorting verblijfsduur: Overschot aan acute ziekenhuisbedden reconversie naar chronische bedden (G, Sp) Afbouw volledige zh-sites en afdelingen is noodzakelijk voor reële besparingen op infrastructuur en slimmere inzet personeel 7

Ondersteuning van samenwerking IT ondersteuning minder duplicatie onderzoeken, minder administratie, meer patiëntveiligheid en zorgkwaliteit Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 8

Top-down versus bottom-up benadering? Top-down versus bottom-up benadering? Maximaal bottomup: vrijwillige rationalisatie (binnen regelgevend kader qua o.a. programmatie, gewenst zorglandschap 2025) Enkel top-down waar nodig: Globaal kader en spelregels voor netwerking Netwerkvorming binnen een strikter wettelijk en financieel kader, dat samenwerking bevordert, inclusief een kader voor governance van netwerken Indien geen spontane rationalisaties of in de verkeerde richting overheid komt tussen Zonder het ondernemerschap en gezonde concurrentie uit te roeien

Overzicht: Plan van Aanpak van 28 april 2015 Wat hebben we ondertussen bijgeleerd? Welke evoluties zien we (nog niet) op het terrein? Plan van Aanpak het vervolg Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 10

Visievorming: in dialoog met de sector Contacten met ziekenhuizen Contacten met de deelstaten Zorgnet-ICURO:regionale ziekenhuisnetwerken Plan van Aanpak: netwerk VZN KUL: zorg-en kennisnetwerken Overleggroep UZ Gent: taakverdeling en samenwerken Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 12

Visievorming: voortschrijdend inzicht Zorgnet-ICURO: regionale ziekenhuisnetwerken Structurele samenwerking tussen ziekenhuizen in zorggebieden op basis van aanrijtijden (30 min. voor tijdskritische aandoeningen) vertrekt van het bestaande ziekenhuisaanbod (B2-hartcentra) Voorstel 14 zorggebieden in Vlaanderen en Brussel, tussen 300.000 en 700.000 inwoners per zorggebied Compleet aanbod met taakverdeling binnen netwerk, met uitzondering van zeldzame ziekten Samenwerking binnen netwerk op vlak van (medisch- )ondersteunende diensten Erkenningen op niveau ziekenhuis netwerk (één per zorggebied) supraregionaal Budgetbehoud: shared savings blijven binnen het netwerk Ziekenhuisoverschrijdende artsengroepen Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 13

Visievorming: Zorgnet-ICURO: regionale ziekenhuisnetwerken Belangrijke voorzet,. maar toch nog vragen: Zorggebieden en netwerk bepaald op basis van aanrijtijden? Maar beperkt deel zorg is tijdskritisch? Event-to-needle? Voldoende rationalisering? Vertrekt vanuit bestaand aanbod Compleet aanbod Wat met overlap (vaak meerdere ziekenhuizen te bereiken binnen 30 min) Hoe worden de geografische gebieden getrokken? Quidmet bestaande samenwerkingsverbanden en netwerken op niet-regionale basis? Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 14

Visievorming: VZN KU Leuven: zorg- en kennisnetwerken Differentiërende klemtonen: Waardegedreven zorg: monitoren kost en kwaliteit Patiëntgerichte zorg, empowerment/regie van patiënt Organisatie van klinische netwerken moet in fase zijn met de algemene zorgbehoefte in een regio: transmurale benadering Ziekenhuisnetwerken: zowel regionaal, als regio-overschrijdend voor bepaalde zorgthema s of zorgprogramma s (Medisch-)ondersteunende netwerken: afstand niet van belang Ook netwerk voor innovatie, opleiding en kwaliteitsverbetering, zowel qua zorg als bedrijfsvoering Integrerende werking van het gedeeld elektronisch dossier Clinical leadership: artsen moeten samenwerking steunen Bottom-up& zelfregulerend & o.b.v. bestaande netwerken Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 15

Visievorming: VZN KU Leuven: zorg- en kennisnetwerken Integrale, academische benadering, maar ook hier nog vragen: Governance van netwerken? Stabiliteit van netwerken? Articulatie met geografische georganiseerde netwerken op andere vlakken (eerste lijn, ggz) Hoe overaanbod afbouwen, rationaliseren? Nog kristallisering nodig inzake de supra-regionale en universitaire netwerken Toepassing van concepten als accountablecare organizations in de Belgische context? Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 16

Visievorming: UZGent: taakverdeling & samenwerken Deels aanvullende inzichten, deels gelijklopende ideeën Nood aan overkoepelend netwerkmodel dat zowel proximiteit als specialisatie ondersteunt Toewijzing functies (top-down) op basis van loco-regionaleen functionele of enkel functionele criteria Poortfunctie referentiezorg en zeldzame ziekten in algemene zh: afzonderlijke erkenning voor verwijsfunctie binnen specifieke zorgprogramma s Referentieziekenhuis, omwille van belang omkadering UZs zijn automatisch referentieziekenhuizen Artsen in ziekenhuisoverkoepelende teams Uitwisseling van gezondheidsinformatie (ehealth-hub) waar ziekenhuizen en eerste lijn medische informatie beveiligd delen Huisartsen: centrale schakel in zorgplan, continuïteit van de zorg Patient empowerment Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 17

Visievorming: Heel wat blokjes op tafel, maar integratie nodig: Complementariteit van netwerken Aanbodgerichte versus vraaggestuurde benadering Stabiliteit van netwerken Spanningsvelden: Wetenschappelijke onderbouw nodig, maar ondertussen staat de wereld niet stil Bottom-up ondernemerschap versus strategische sturing Model dat geschikt is voor het hele land Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 18

Wenselijke evoluties in de praktijk: Veel bottom up initiatieven tot meer samenwerking voorlopig vooral in woorden: bewustwordinggroeit Veel (aankondigingen van) netwerking, toepassing concepten basis en referentie, hoog-en laagvariabel maar nog onvoldoende uitgeklaard Begrippenkader leeft al in praktijk Maar ieder maakt zijn eigen invulling Groeiend onderling overleg nieuwe dynamiek Tussen ziekenhuizen Tussen artsen van verschillende ziekenhuizen Tussen ziekenhuizen en eerste lijn / ambulante zorgpartners Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 20

Niet-wenselijke evoluties in de praktijk: Blijvend opbod van apparatuur (high tech concurrentiestrijd) bv. robot, PET, Blijvende strijdom een breed medisch aanbod in elk (basis)ziekenhuis aan te bieden i.f.v. toegankelijkheid voor de patiënt Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 21

Ontbrekende evoluties Bedsluitingen, zelfs indien kloof tussen erkende en verantwoorde bedden groeit Sluiting van sites, ondanks beperkte activiteit Redenen: financiële weerstand ; bedden in portefeuille houden ifv reconversies Sluiting van spoedgevallendiensten op meerdere sites, ondanks beperkte activiteit Reden: spoed als attractiepool (ingangspoort) voor zh-activiteit Structureel overleg met eerste lijn (structurele kanalen) Redenen: wie is inderdaad de structurele partner? (Pilootprojecten als hulpmiddel) Echte taakafspraken tussen zh(sommige dingen niét meer doen in 1 vdzh ipv alles samen doen ) Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 22

Ontbrekende evoluties Er leeft véél ambivalentie: Het systeem moet grondig hervormd worden, maar. bij mij mag er niets veranderen (nimby) t zijn de anderen die het verkeerd aanpakken Regeerakkoord lokale mandatarissen De hervormingen gaan veel te traag vooruit, maar. We hebben meer tijd nodig om voorstellen uit te werken Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 23

Plan van Aanpak: stand van zaken Werkzaamheden zitten op schema lopen parallel THEMA WIE TIMING ROL ZH IN ZORGLANDSCHAP (ORGANISATIE) Toekomstig zorglandschap (+ alternatieve zorgvormen) KCE RvB juni 2017 Netwerken EXT eind 2016 Evaluatie huidige beleidsinstrumenten FOD lopend FINANCIERING Financieringsclusters: KCE-FOD- KCE, juni 2016 Laagvariabele zorg: bundeling honoraria RIZIV zomer 2016 BFM: ontrafeling nr bijdrage pathologiegroepen EXT 2016-2017 BFM: vereenvoudiging huidige regels sector okt 2015 --> feb 2016 FOD mrt-apr 2016 BFM: verpleegkundige zorgzwaarte NRGs FOD sep 2015 - juli 2016 HON: opsplitsing praktijkdeel - professioneel deel EXT 2016-2017 Administratieve vereenvoudiging (FOD en RIZIV) FOD/RIZIV lopend Hoogvariabele zorg: internationale ervaringen KCE tot eind 2016 spoed: optimalisatie organisatie (zh-wachtposten-.) KCE RvB mrt 2016 P4P: voorstellen sector sector vraag sep 15 -?? evaluatie voorstellen EXT Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 25

Plan van Aanpak: stand van zaken Werkzaamheden zitten op schema lopen parallel THEMA PILOOTPROJECTEN them 1: bevallen met verkort ziekenhuisverblijf voorstellen andere thema's lancering thema 2, 3 rond thuishospitalisatie lancering thema 4,5 GOVERNANCE VAN HET PROJECT / DE ZIEKENHUISFINANCIERING Overleg beleidscel - FOD - RIZIV - KCE Ad hoc overleggroep zh-koepels, artsen, mut Task force (regeerakkoord) Kritische evaluatie huidige adviesorganen (NRZV, Multipartit WIE TIMING intentieverklaring: eind sep 2015 defin kandidatuur: eind okt 2015 start vanaf mrt 2016 suggesties sector tot 6 sep 2015 keuze via ad hoc overleggroep april 2016 najaar 2016 frequent (2w) eind juni 2015 (6w) op te richten zodra PvA KB78 en herijking nomenclatuur Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 26

Acceleratie inzake invoering EPD in AZ en PZ SOKKEL: Verminderen ICTmaturiteitskloof Nieuwe enveloppe in BFM-B4 : 40,2 mio (bovenop huidige 16,4 mio ) voor AZ en PZ Investeringen in EPD versnellen (ACCELERATOR) EARLY ADOPTER: Innoverende zh aanmoedigen Voor alle ziekenhuizen een volledig geïntegreerd EPD Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 27

Hoe gaan we voort met de netwerken? Conceptnota inzake klinische ziekenhuisnetwerken binnen een geïntegreerd zorglandschap Action learning Studie KCE zorglandschap : 1. What is the current use of hospital services? To what extent does current use reflect the needs of the population? 2. What will be the demand for hospital services in 2020 and 2025? 3. What are possible units of observation in capacity planning? 4. How is planning organised in selected countries? 5. Which type of care should be provided in which type of hospital? Which criteria can be used to differentiate between types of hospitals? 6. (What are possible ways to initiate and organise hospital networks? Which type of networks better for implementing change?) Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 28

Sturing van het ziekenhuisaanbod Naast netwerkvorming biedt programmatieeen bijkomend instrument om het gewenst zorglandschap te modelleren : efficiënter inzetten van beschikbare middelen Kostenbeheersing door aanbodbeperking (o.a. bedafbouw) Schaarste aan bepaalde deskundigheid (link met planning medische aanbod, belang van zorgcontinuïteit, organiseren van permanenties en kwaliteit & veiligheid, ) Zorgmodel uitwerken dat gezondheidsdoelstellingen ondersteunt Maar de patiënt staat centraal wat zijn de behoeften van die patiënt? Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 29

Sturing van het ziekenhuisaanbod Organieke wetgeving: - Definitie en opdrachten van het ziekenhuis - Soorten diensten, functies, ZP s, - Basisfuncties referentiefuncties & netwerking Deelstaten Federale overheid Zorgstrategische planning & Vergunning werken Basiskarakteristieken Planningsvergunning Erkenning Financiering Programmatie Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 30

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 31

Beleidscel van de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Finance Tower Kruidtuinlaan 50 bus 175 B- 1000 Brussel +32 2 528 69 00 info.maggiedeblock@minsoc.fed.be Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 32