VERSLAG RESULTATEN SCHALEN VRAGENLIJST LEERBIOGRAFIE JOHAN DE WITT COLLEGE Meting juli 2010, schooljaar 2009-2010 CONCEPT Augustus 2010 Yolande Emmelot 1
INLEIDING 3 RESULTATEN UIT HET VRAGENLIJSTONDERZOEK 3 ANDERE BEVINDINGEN 6 BIJLAGE A: VARIABELEN 7 BIJLAGE B: ANALYSES 10 BIJLAGE C: TABEL METING 2009 12 2
Inleiding In het schooljaar 2008-2009 is een uitgebreide vragenlijst bij alle leerlingen afgenomen. De ontwikkelingen rond de leerbiografie hebben geleid tot een andere opzet: een splitsing van de leerlingvragenlijst in een algemene vragenlijst voor alle leerlingen, bedoeld als kwaliteitszorginstrument en een vragenlijst leerbiografie met variabelen die van belang zijn voor opname in de leerbiografie. De algemene vragenlijst is anoniem, de vragenlijst leerbiografie niet. Deze laatste vragenlijst was alleen bedoeld voor leerlingen in de onderbouw. De resultaten van de afname van de algemene leerlingvragenlijst zijn gerapporteerd. De uitkomsten zijn vergeleken met vorig schooljaar. De resultaten van de afname van de vragenlijst leerbiografie zijn bedoeld voor opname in de individuele leerbiografie van de leerlingen in de onderbouw. We geven hier echter ook de gemiddelden op de schalen. Deze zijn niet goed vergelijkbaar met vorig jaar, omdat de afname nu alleen onderbouwleerlingen betrof 1. Er zijn eigenlijk geen verschillen met vorig jaar te zien, voor zover we deze kunnen vergelijken. In principe hebben alle onderbouwleerlingen deelgenomen, met uitzondering van één klas op City+. Van deze klas hebben wij geen gegevens ontvangen. Resultaten uit het vragenlijstonderzoek Aan de leerlingen zijn vragen gesteld over: zelfvertrouwen voor school gedrag perspectief dit schooljaar inzet toekomstperspectief beroepsloopbaan of vervolgstudie welbevinden op school welbevinden met leraren mate van stimulerend leerkrachtgedrag welbevinden met medeleerlingen binding met school verwachtingen ouders ten aanzien van school. De meeste van deze variabelen zijn ook in de leerlingvragenlijst van schooljaar 2008-2009 afgenomen. Hier is dus eerder over gerapporteerd. Voor de leerbiografie zijn enkele nieuwe variabelen opgenomen, te weten: gedrag (zelfrapportage) en binding met school. In Bijlage 1 is te vinden welke vragen bij welke schalen/variabelen horen en wat de betrouwbaarheid is. Alle schalen zijn voldoende betrouwbaar. In bijlage 2 is de werkwijze bij de analyses opgenomen. In tabel 1 zijn de resultaten (ook per college) gerapporteerd in gemiddelde scores op de variabelen. We bespreken de uitkomsten op de variabelen in paragrafen onder de tabel. 1 Op City+ is ten onrechte door één bovenbouwklas een vragenlijst ingevuld. Deze klas is hier buiten beschouwing gebleven. 3
Tabel 2:Variabelen leerbiografie aantal leerlingen, (gemiddelde scores op 5-puntsschaal van naar +, standaarddeviatie) N Gem. Std. Deviatie Zelfvertrouwen voor school Varias 208 3,9 0,6 City+ 146 4,0 0,7 Total 354 3,9 0,6 Gedrag Varias 208 3,9 0,7 City+ 144 3,9 0,6 Total 352 3,9 0,6 Perspectief dit schooljaar* Varias 207 4,1 0,7 City+ 144 3,9 0,7 Total 351 4,0 0,7 Inzet voor school* Varias 208 3,9 0,6 City+ 145 3,6 0,6 Total 353 3,8 0,6 Toekomstperspectief Varias 206 4,1 6 City+ 143 4,2 0,7 Total 349 4,1 0,6 Welbevinden op school Varias 206 3,3 0,7 City+ 140 3,5 0,7 Total 346 3,4 0,7 Welbevinden met leraren Varias 206 3,4 0,6 Leerkrachtgedrag (mate van stimulerend..) City+ 140 3,3 0,7 Total 346 3,4 0,7 Varias 203 3,5 0,6 City+ 142 3,3 0,7 Total 345 3,4 0,7 Welbevinden met leerlingen* Varias 203 3,9 0,8 City+ 141 4,1 0,8 Total 344 4,0 0,8 Binding met school Varias 202 3,0 0,7 City+ 142 3,0 0,8 Total 344 3,0 0,8 Verwachtingen ouders Varias 203 4,2 0,7 City+ 141 4,4 0,7 Total 344 4,3 0,7 Belang school volgens ouders Varias 203 4,7 0,5 City+ 140 4,6 0,7 Total 343 4,7 0,6 4
Zelfvertrouwen en welbevinden De vragenlijst bevatte vragen over zelfvertrouwen voor school (bijvoorbeeld Ik weet zeker dat dit jaar alles op school zal lukken ), over welbevinden op school (bijvoorbeeld De sfeer op school is goed ), met leraren (bijvoorbeeld: Mijn leraren hebben over het algemeen belangstelling voor mij ) en met medeleerlingen (bijvoorbeeld Wij hebben een leuke klas ). De gemiddelde score op de schaal zelfvertrouwen bedraagt bijna 4, dat wil zeggen dat de leerlingen vinden dat de uitspraken vrij goed kloppen. Ze hebben ruim voldoende zelfvertrouwen voor school. Ook hun gedrag beoordelen ze gemiddeld positief (bijna 4). Voor welbevinden op school en welbevinden met leraren liggen de scores iets lager, maar in elk geval wel boven het gemiddelde (3). Voor welbevinden met medeleerlingen liggen de scores weer op 4: er is ruim voldoende sprake van welbevinden met medeleerlingen. Het welbevinden op school en met medeleerlingen ligt op City+ iets hoger dan op Varias, maar welbevinden op school is niet een betrouwbare schaal. Als we naar de samengevoegde variabele welbevinden (met items uit welbevinden op school en welbevinden met leraren kijken, dan blijkt er tussen beide colleges geen verschil: voor beide colleges is de score 3,4. Toekomstperspectief We bespreken hier de schalen toekomstperspectief op de korte termijn (perspectief dit schooljaar) en lange termijn (perspectief beroepsloopbaan of studie). Het gaat om uitspraken als 'Wat ik op school leer, vind ik nu heel belangrijk' (korte termijn) en 'Ik denk na over de studie of werk dat ik later kan doen' (lange termijn). De gemiddelde scores op beide schalen liggen op 'klopt voor mij vrij goed' (rond de 4 op een vijfpuntsschaal). Dat wil zeggen dat de uitspraken door de leerlingen onderschreven worden. Voor Varias ligt het gemiddelde voor toekomstperspectief op de korte termijn wat hoger dan op City+. Dat was bij de vorige meting ook zo. Stimulerend leerkrachtgedrag en inzet voor school Bij stimulerend leerkrachtgedrag gaat het onder meer om het leren leuk maken. De leerlingen zijn hier niet bijzonder positief over, maar wel meer positief dan negatief. Leerlingen op Varias zijn wat positiever, maar dit verschil is niet statistisch significant. Bij inzet voor school gaat het om goed opletten, op tijd komen etc. De score voor inzet voor school ligt bijna op 4: gemiddeld kloppen als ik span mij in voor school vrij goed. Echter: voor leerlingen op Varias is dat meer het geval dan voor leerlingen op City+. Ouders We vroegen naar de verwachtingen van ouders en het belang dat ze aan school hechten volgens de leerlingen. Volgens de leerlingen kloppen uitspraken als 'Mijn ouders denken dat ik ver zal komen 'vrij goed (score 4,3). Ouders hebben in de ogen van leerlingen dus blijkbaar hoge verwachtingen. En ze hechten ook veel belang aan school: uitspraken als 'Mijn ouders vinden school belangrijk' kloppen volgens de leerlingen vrijwel helemaal (score 4,8). Nieuwe variabelen gedrag en binding met school De leerlingen zijn gevraagd hun eigen gedrag te beoordelen (bijvoorbeeld: Ik vind dat ik me in de klas goed gedraag ). Hun gedrag beoordelen ze gemiddeld positief (bijna 4). Ook is gevraagd naar hun binding met school ( Ik ben trots op mijn school en Op school komen we voor elkaar op ). Deze ligt gemiddeld op 3, te interpreteren als: de leerlingen hebben een beetje binding met school. 5
Andere bevindingen Onderzocht is nog welke variabelen sterk met elkaar samenhangen. Hiervoor is op basis van items uit welbevinden op school en welbevinden met leraren een nieuwe (betrouwbaardere) variabele welbevinden gemaakt. Inzet voor school blijkt sterk samen te hangen met perspectief dit schooljaar en toekomstperspectief (lange termijn) 2. Leerlingen die weinig heil zien in school en leren en er weinig zin in hebben, hebben minder inzet voor school en zien ook de toekomst en de rol die de school daarin heeft minder gunstig. Inzet voor school hangt ook sterk samen met gedrag: leerlingen die hun eigen gedrag positief beoordelen, hebben ook meer inzet voor school. Inzet voor school hangt ook sterk samen met leerkrachtgedrag 3 : hoe stimulerender dit wordt beoordeeld, hoe hoger de inzet voor school. Welbevinden hangt sterk samen (>.50) met de mate van stimulerend leerkrachtgedrag. Binding met school hangt ook het meest sterk samen met leerkrachtgedrag. Als we onderzoeken welke variabelen de inzet voor school voorspellen, dan zien we dat vooral de beoordeling van gedrag van de leerling zelf, leerkrachtgedrag, het belang dat door ouders aan school gehecht wordt en zelfvertrouwen voor school belangrijk zijn. Deze variabelen dragen allemaal significant bij aan de inzet voor school 4. Gestandaardiseerde regressiecoëfficiënten Gedrag,39* Leerkrachtgedrag,30* Belang gehecht aan school door ouders,13* Zelfvertrouwen voor school,10* *= statistisch significant (p,.05) 2 Correlaties van >.50. 3 Zie noot 2. 4 Samen is de proportie verklaarde variantie van deze vier variabelen 45%. De variabelen hangen ook samen met niet in dit model opgenomen variabelen, zoals welbevinden. 6
Bijlage A: Variabelen Hieronder staan de schalen, de items, de variabele namen en de betrouwbaarheden (op basis van de leerlingen uit de onderbouw). Bij negatief geformuleerde items staat omcoderen : 1 wordt 5, 2 wordt 4 etc. (Zelfvertrouwen) LBO1 Alpha.78 a. Ik weet zeker dat dit jaar alles op school zal lukken. b. Ik kan op school zelfs de moeilijkste opdrachten maken als ik mijn best doe. c. Ik kan al mijn werk voor school goed maken als ik maar genoeg tijd heb. d. Ik kan bijna alles op school, als ik het maar niet opgeef. e. Ik kan ook moeilijke dingen op school leren. f. Ik weet zeker dat ik er op school zelfs bij de moeilijkste taken uit kom. (Gedrag) LB02, Alpha.76 a. Ik vind dat ik me in de klas goed gedraag b. Ik doe in de klas vaak dingen die niet mogen Omcoderen c. Ik doe op school meestal wat me wordt opgedragen d. Ik ben vaak boos en driftig in de klas Omcoderen e. Ik ben meestal rustig in de klas (Inzet voor school) LB03, Alpha.71 a. Ik kom op tijd op school. b. Het kost me moeite om naar school te gaan. Omcoderen c. Ik verveel me op school. Omcoderen d. Ik span me behoorlijk in op school. e. Tijdens de les let ik goed op. f. Op school houd ik goed mijn aandacht erbij. g. Binnen zitten kost me moeite. Omcoderen (Perspectief nu, dit schooljaar) LB04, Alpha.79 a. Ik vind het fijn dat ik dit schooljaar weer allerlei dingen leer. b. Wat ik op school leer, speelt nu een grote rol in mijn leven. c. Wat ik op school leer, vind ik nu heel belangrijk. d. Ik heb nu weinig aan wat ik op school leer. Omcoderen e. Wat ik nu op school leer, maakt me weinig uit. Omcoderen f. Het interesseert me op dit moment weinig wat ik dit schooljaar leer. Omcoderen (Toekomstperspectief lange termijn) LB05, Alpha.77 a. Ik vind het fijn te denken aan de studie of het werk dat ik later ga doen. b. Als ik later werk, denk ik dat ik sommige schoolvakken goed kan gebruiken. c. Ik heb goede hoop later een leuke studie of leuk werk te kunnen gaan doen. d. Ik fantaseer graag over wat ik later voor studie of werk kan doen. e. Later heb ik weinig kans op werk. Omcoderen f. Ik denk na over de studie of het werk dat ik later kan doen. g. Mijn schoolopleiding heeft weinig waarde voor mijn werk later. Omcoderen 7
(Welbevinden op school) LB06, Alpha. 59 a. De sfeer op school is goed. b. Ik vind onze school te streng. Omcoderen c. Ik vind de regels op school redelijk. d. Ik zou liever naar een andere school gaan. Omcoderen e. Ik voel me thuis op deze school. (Welbevinden met leraren ) LB07, Alpha. 54 a. Mijn leraren hebben over het algemeen belangstelling voor mij. b. De leraren zijn nauwelijks in mij geïnteresseerd. Omcoderen c. Ik kan met mijn leraren over persoonlijke problemen praten. d. De meeste leraren helpen me altijd als ik ze nodig heb. e. De meeste leraren ken ik niet zo goed. Omcoderen Nieuwe variabele welbevinden (items LB06a t/m e, LB07a, LB07c, LB07d): Alpha.70 (Leerkrachtgedrag) LB08, 82 De leraren van onze klas... a. maken het leren leuk voor de leerlingen. b. leggen goed uit waarom iets fout is. c. weten dat leerlingen heel veel kunnen. d. geven vaak saai les. Omcoderen e. geven vaak opdrachten die leuk zijn om uit te zoeken. f. helpen je nadenken als je een antwoord niet weet. g. leggen goed uit hoe we het beter kunnen doen als we fouten maken. h. vinden het leuk om les te geven. (Welbevinden met medeleerlingen) LB09, alpha.77 a. Ik ga veel om met mijn medeleerlingen. b. Ik zou liever in een andere klas zitten. Omcoderen c. Wij hebben een leuke klas. d. Ik kan goed met mijn klasgenoten opschieten. e. In mijn klas sta ik soms alleen. Omcoderen (Binding met school) LB10, Alpha.71 a. Als iemand iets goeds zegt over mijn school, dan word ik blij b. Op onze school komen we voor elkaar op c. Ik ben trots op mijn school d. Als iemand iets slechts zegt over mijn school, dan vind ik dat naar e. Op school doen we weinig dingen samen Omcoderen f. Als iemand iets slechts zegt over mijn school, dan is het alsof ze iets slechts over mij zeggen 8
(School en ouders) LB11 Verwachtingen ouders LB11a t/m d; Alpha.75 Belang school volgens ouders LB11e t/m h, Alpha.84 a. Mijn ouders denken dat ik ver zal komen. b. Mijn ouders denken dat ik met deze school veel zal bereiken. c. Mijn ouders moedigen me aan zoveel mogelijk met school te bereiken. d. Mijn ouders willen graag dat ik een zo hoog mogelijke opleiding haal. e. Mijn ouders vinden dat ik later wat aan deze schoolopleiding heb. f. Mijn ouders vinden school belangrijk. g. Mijn ouders willen dat ik mijn best doe op school. h. Mijn ouders vinden het belangrijk dat ik het diploma haal. 9
Bijlage B: Analyses 1. Omcoderen: GET FILE='H:\Mijn Documenten\DurvenDelenDoen\johan de witt\leerbiografie\40348-leerlingvrl-jdw.sav'. RECODE LB02B LB02D LB03B LB03C LB03G LB04D LB04E LB04F LB05E LB05G LB06B LB06D LB07B LB07E LB08D LB09B LB09E LB10E (1=5) (2=4) (3=3) (4=2) (5=1) (MISSING=SYSMIS). EXECUTE. Nieuw file: LBJdWrec.sav 2. betrouwbaarheid schalen vaststellen: /VARIABLES=LB01A LB01B LB01C LB01D LB01E LB01F /SCALE('zelfvertrouwen') ALL /VARIABLES=LB02A LB02B LB02C LB02D LB02E /SCALE('gedrag') ALL /VARIABLES=LB03A LB03B LB03C LB03D LB03E LB03F LB03G /SCALE('inzet voor school') ALL /VARIABLES=LB04A LB04B LB04C LB04D LB04E LB04F /SCALE('perspectief nu') ALL /VARIABLES=LB05A LB05B LB05C LB05D LB05E LB05F LB05G /SCALE('toekomst') ALL /VARIABLES=LB06A LB06B LB06C LB06D LB06E /SCALE('welbevinden op school') ALL /VARIABLES=LB07A LB07B LB07C LB07D LB07E /SCALE('welbevinden leraren') ALL 10
/VARIABLES=LB08A LB08B LB08C LB08D LB08E LB08F LB08G LB08H /SCALE('leerkrachtgedrag') ALL /VARIABLES=LB09A LB09B LB09C LB09D LB09E /SCALE('welbevinden medeleerlingen') ALL /VARIABLES=LB10A LB10B LB10C LB10D LB10E LB10F /SCALE('binding school') ALL /VARIABLES=LB11A LB11B LB11C LB11D /SCALE('verwachtingen ouders') ALL /VARIABLES=LB11E LB11F LB11G LB11H /SCALE('belang school volgens ouders') ALL Schalen maken en missing vervangen compute zelfvertouwen = mean.3 (LB01A, LB01B, LB01C, LB01D, LB01E, LB01F). compute gedrag = mean.3 (LB02A, LB02B, LB02C, LB02D, LB02E). compute inzet= mean.3 (LB03A, LB03B, LB03C, LB03D, LB03E, LB03F, LB03G). compute schooljaar= mean.3 (LB04A, LB04B, LB04C, LB04D, LB04E, LB04F). compute toekomst= mean.3 (LB05A, LB05B, LB05C, LB05D, LB05E, LB05F, LB05G). compute welbevindenschool= mean.3 (LB06A, LB06B, LB06C, LB06D, LB06E). compute welbevindenleraren= mean.3 (LB07A, LB07B, LB07C, LB07D, LB07E). (compute welbevinden= mean.3 (LB06A, LB06B, LB06C, LB06D, LB06E, LB07A, LB07C, LB07D)) compute leerkrachtgedrag= mean.3 (LB08A, LB08B, LB08C, LB08D, LB08E, LB08F, LB08G, LB08H). compute welbevindenleerlingen= mean.3 (LB09A, LB09B, LB09C, LB09D, LB09E). compute binding= mean.3 (LB10A, LB10B, LB10C, LB10D, LB10E, LB10F). compute verwouders= mean.2 (LB11A, LB11B, LB11C, LB11D). compute belouders= mean.2 (LB11E, LB11F, LB11G, LB11H). Nieuwe variabele college gemaakt: Varias= 1, City+=2. Bovenbouwleerlingen die onterecht in het bestand zaten, weggehaald. Schaalscores tot 1 decimaal terug gebracht voor de leesbaarheid in de leerlingoverzichten. 11
Bijlage C: Tabel meting 2009 Tabel x (meting 2008-2009): Gemiddelde scores op de schalen (aantallen leerlingen, min. en max. scores op de schalen, lopend van - naar +, gemiddelde, standaarddeviatie, gemiddelde Varias, gemiddelde City+) N Min Max Gem. SD Varias Gem. City+ Gem. Zelfvertrouwen 805 1 5 3,9 0,7 3,9 3,8 Toekomstperspectief en beroepsloopbaan korte termijn (perspectief dit schooljaar) 803 1 5 4,0 0,8 4,1 3,8 Inzet voor school 776 1 5 3,8 0,7 3,8 3,7 Toekomstperspectief lange termijn (beroepsloopbaan of vervolgstudie 799 1 5 4,1 0,7 4,1 4,0 Welbevinden op school 797 1 5 3,3 0,9 3,3 3,3 Welbevinden met leraren 795 1 5 3,3 0,9 3,4 3,2 Stimulerend leerkrachtgedrag 795 1 5 3,3 0,8 3,5 3,1 Welbevinden met leerlingen 789 1 5 3,9 0,8 3,9 4,0 Werklimaat in de klas 791 1 5 2,8 0,9 2,9 2,8 Verwachtingen ouders 775 1 5 4,3 0,7 4,3 4,3 Belang school volgens ouders 775 1 5 4,8 0,6 4,8 4,8 12