Jaar 3: Deelrapportage 4. Werkbevlogenheid docenten Montaigne Lyceum, mei 2010

Transcriptie

1 Programmalijn: Expeditie Durven, Delen, Doen: Onderwijs is populair, personeel is trots Jaar 3: Deelrapportage 4 Onderwijsontwikkeling Montaigne Lyceum Werkbevlogenheid docenten Montaigne Lyceum, mei 2010 Ditte Lockhorst Madeleine Hulsen Oberon Frits Achterberg IVLOS, Universiteit Utrecht Augustus 2010

2 2 Deze publicatie is mogelijk gemaakt door subsidie van VO project Innovatie van de VO- Raad. Colofon Auteurs: Ditte Lockhorst Madeleine Hulsen Frits Achterberg Korte beschrijving: Dit rapport en het beschreven onderzoek is onderdeel van het Project Expeditie Durven, Delen, Doen van VO project Innovatie van de VO-Raad en is uitgevoerd door IVLOS, Universiteit Utrecht. Het beschreven onderzoek maakt deel uit van een groter onderzoek naar de balans tussen onderwijsontwikkeling en werkbeleving van docenten dat door IVLOS, in opdracht van VOproject Innovatie, wordt uitgevoerd op een vernieuwingsschool.

3 3 Inhoudsopgave Meten van werkbevlogenheid... 5 Instrument... 5 Respons... 5 Analyse... 6 Resultaten Werkbeleving... 6 Bevlogenheid per team en totaal... 6 Referenties... 8

4 4

5 5 Meten van werkbevlogenheid Instrument Voor het meten van de werkbeleving is gebruik gemaakt van de Utrechtse Bevlogenheids Schaal (UBES) van Schaufeli & Bakker (2004). De UBES is een vragenlijst die gedurende vele jaren is afgenomen onder vele respondenten in veel contexten. In al deze contexten, inclusief het onderwijs, is deze vragenlijst betrouwbaar en valide gebleken. Deze vragenlijst kent een 17-, een 15- en een 9-items variant. In dit onderzoek is de 15-items variant afgenomen (zie bijlage 1). De items, die op een 7-puntsschaal worden gescoord, meten de werkbeleving van werknemers in termen van bevlogenheid. Bevlogenheid, in de omschrijving van Schaufeli en Bakker, 2001, is een positieve, affectief-cognitieve toestand van opperste voldoening die gekenmerkt wordt door: Vitaliteit: bruisen van energie, zich sterk en fit voelen, lang en onvermoeibaar door kunnen werken, beschikken over grote mentale veerkracht en doorzettingsvermogen (5 items in de UBES-15) Toewijding: sterke betrokkenheid bij het werk voelen, het werk als nuttig, zinvol, inspirerend en uitdagend ervaren, trots en enthousiast zijn op en over het werk (5 items in de UBES-15). Absorptie: op plezierige wijze opgaan in het werk, waardoor de tijd lijkt stil te staan en het moeilijk is om zich los te maken van het werk (5 items in de UBES-15). De vragenlijst is in de oorspronkelijke vorm afgenomen, waarbij één vraag is toegevoegd om na te gaan van welk team de respondent deel uit maakt. Respons De vragenlijst werkbeleving is in de maand mei 2010 aan alle docenten gegeven met het verzoek deze in te vullen. De vragenlijst is online afgenomen en vormde een onderdeel van een grotere vragenlijst over visieontwikkeling en onderwijsontwikkeling. Docenten hebben een ontvangen namens de directie en de onderzoekers met daarin het verzoek de vragenlijst in te vullen. Na twee weken is een herinnering gestuurd. Tevens is tijdens centrale bijeenkomsten in school gewezen op de vragenlijst. Voor een overzicht van de respons zie tabel 1.

6 6 Tabel 1 Respons vragenlijst werkbeleving(ubes) Team Aantal teamleden UBES respons in aantallen Respons in % totaal De respons is lager dan vorig jaar (toen 65%). Analyse Van de vragenlijst is eerst de homogeniteit bepaald door het berekenen van Cronbach s alpha. Het resultaat van de homogeniteittoets is weergegeven in tabel 2. Tabel 2 Homogeniteit van de 3 schalen (Cronbachs alpha) Schaal Cronbach alpha meting 2010 Aantal items Vitaliteit Toewijding Absorptie UBES totaal De betrouwbaarheid van de schalen voldoet ruimschoots aan het criterium van 0.70 (Nunnaly & Bernstein, 1984). De werkbeleving is geanalyseerd door gemiddelden van de school en de afzonderlijke teams te berekenen op de drie schalen en voor werkbevlogenheid totaal. Verschillen tussen teams zijn getoetst met een one-way ANOVA (toets om meer dan twee groepen te kunnen vergelijken). Resultaten Werkbeleving Bevlogenheid per team en totaal In tabel 3 wordt een overzicht gegeven van de gemiddelde score en de standaarddeviatie voor de bevlogenheid geheel en voor de drie schalen per team en voor de school als geheel gepresenteerd.

7 7 Tabel 3 Bevlogenheid van teams en school in gemiddelden Team Bevlogenheid Vitaliteit Toewijding Absorptie M SD M SD M SD M SD totaal *Schaalwaarden :0 nooit ; 1 sporadisch (een paar keer per jaar of minder); 2 af en toe (eens per maand of minder); 3 regelmatig (een paar keer per maand); 4 dikwijls (eens per week); 5 zeer dikwijls (een paar keer per week); 6 altijd De bevlogenheid is voor alle docenten samen (op schoolniveau) Dit is vrij hoog vergeleken met gemiddelde scores van 3.82 die gevonden zijn in eerder genoemd onderzoek van Schaufeli en Bakker (2004) (zie tabel 4) en is ook hoger dan bij dezelfde meting onder de docenten in 2009 (toen 4.71). Er zijn geen significante verschillen tussen teams op bevlogenheid of één van de deelschalen. Wel zien we dat in teams 5 en 6 er grotere verschillen zijn tussen de teamleden in wat betreft hun bevlogenheid, vitaliteit en toewijding (SD>1.0). Voor team 5 wordt dit waarschijnlijk veroorzaakt door het geringe aantal respondenten (N=2). In team 6 worden de verschillen veroorzaakt door één teamlid dat systematisch lager scoort dan de andere teamleden. We hebben de scores van schooljaar 2008/09 en 2009/10 vergeleken en tevens naast scores van andere docenten gelegd. De data voor het onderzoek van Schaufeli en Bakker zijn verzameld in de periode bij verschillende beroepsgroepen in Nederland en Vlaanderen. In totaal zijn gegevens bekend van respondenten. De beroepsgroep leraren voortgezet onderwijs komt echter niet voor in de database van Schaufeli en Bakker. Daarom vergelijken we in tabel 4 de scores van de docenten van het Montaigne Lyceum van deze meting (2010) met die van de vorige meting (2009) en met docenten uit het onderzoek van Hof en Tombrock-Meijer (2007). Zij namen de UBES-9 af onder 120 docenten uit de bovenbouw havo-vwo. Eveneens vergelijken we de scores op werkbevlogenheid met de scores van een ander Durven, Delen, Doen project, waarbij in totaal 126 docenten, verdeeld over verschillende scholen, de vragenlijst hebben ingevuld.

8 8 Tabel 4 Bevlogenheid docenten Montaigne Lyceum in vergelijking met andere bevlogenheidmetingen Docenten Montaigne Lyceum 2010 Docenten Montaigne Lyceum 2009 Docenten DDD-project Docenten havo-vwo scholen (onderzoek Hof en Tombrock- Meijer 2007) Andere beroepsgroep en (uit onderzoek Schaufeli en Bakker, 2004) Bevlogenheid 5,58 4,71 4,41 4,14 3,82 Vitaliteit 5,62 4,69 4,26 4,34 3,99 Toewijding 5,81 4,96 4,80 4,40 3,91 Absorptie 5,34 4,36 4,20 3,67 3,59 In tabel 5 zien we dat de gemiddelden op de schalen van de Montaigne docenten hoger zijn dan van de andere groepen en die van vorig schooljaar. Met een t-toets is nagegaan of de gemiddelden van de docenten van het Montaigne Lyceum over de twee schooljaren significant verschillen en significant verschillen van de gemiddelden van het andere DDDproject. Het blijkt dat de gevonden gemiddelden over schooljaar 2009/10 op alle schalen significant verschillen van de gemiddelden van schooljaar 2008/09 en die van andere DDD docenten (zie tabel 5). De werkbevlogenheid was al relatief hoof op het Montaigne en is dus nog verder toegenomen. Tabel 5 Resultaten t-toets werkbevlogenheid schalen (P<0.01) Docenten Montaigne Lyceum 2008/09 en 2009/10 Docenten Montaigne Lyceum 2009/10 en Docenten DDD project Vitaliteit Toewijding Absorptie Bevlogenheid t df t df t df t df Referenties Hof, H., Tombrock-Hofmeijer, M.C., Bakker, A.B. (2007). Bevlogenheid en prestaties van leraren en leerlingen. Afstudeerthesis voor de Deeltijdse Masteropleiding Stressmanagement en Re-integratiedeskundige. Nunnaly, J.C. & Bernstein,I.H. (1994). Psychometric theory (3rd ed.), New York: McGraw- Hill. Schaufeli, W.B.& Bakker,A.B. (2004). Bevlogenheid: een begrip gemeten. Gedrag & Organisatie, 17,

9 9 Bijlage 1: Vragenlijst werkbevlogenheid WERKBELEVINGSLIJST (UBES) Wil je aangeven in welk team je zit? De volgende uitspraken hebben betrekking op hoe u uw werk beleeft en hoe u zich daarbij voelt. Wilt U aangeven hoe vaak iedere uitspraak op u van toepassing is door steeds het best passende cijfer (van 0 tot 6) in te vullen. 0 Nooit Sporadisch 1 Een paar keer per jaar of minder Af en toe 2 Eens per maand of minder Regelmatig 3 Een paar keer per maand Dikwijls 4 Eens per week Zeer dikwijls 5 Een paar keer per week Altijd 6 Dagelijks 1. Op mijn werk bruis ik van energie. 2. Ik vind het werk dat ik doe nuttig en zinvol. 3. Als ik aan het werk ben, dan vliegt de tijd voorbij. 4. Als ik werk voel ik me fit en sterk. 5. Ik ben enthousiast over mijn baan. 6. Als ik werk vergeet ik alle andere dingen om me heen. 7. Mijn werk inspireert mij. 8. Als ik s morgens opsta heb ik zin om aan het werk te gaan. 9. Wanneer ik heel intensief aan het werk ben, voel ik mij gelukkig. 10. Ik ben trots op het werk dat ik doe. 11. Ik ga helemaal op in mijn werk. 12. Als ik aan het werk ben, dan kan ik heel lang doorgaan. 13. Mijn werk is voor mij een uitdaging. 14. Mijn werk brengt mij in vervoering. 15. Op mijn werk beschik ik over een grote mentale (geestelijke) veerkracht. Schaufeli & Bakker (2003). De UBES mag vrij gebruikt worden voor niet-commerciële wetenschappelijke doeleinden. Het is verboden om, zonder schriftelijke toestemming vooraf van de auteurs, de vragenlijst te gebruiken voor commerciële en/of nietwetenschappelijke doelstellingen.