EMPO voor Ouders en Jongeren versie 2.0

Transcriptie

1 EMPO voor Ouders en Jongeren versie Praktikon BV Nijmegen: Harm Damen 1. Wat is de EMPO? De EMPO 2.0 is een lijst voor zelfevaluatie om de empowerment bij ouders (EMPO Ouders 2.0) en jongeren (EMPO Jongeren 2.0) te meten. De EMPO 2.0 is ontwikkeld door Praktikon (Damen & Veerman, 2011) met medewerking van Olivia Koster, Rozemarijn Nieuwhoff, Mark Nijssen en Petra van Steensel (allen medewerkers van jeugdzorgorganisatie Pactum) en Mariëtte van Brandenburg (Tender). De EMPO 2.0 betreft een doorontwikkeling van de Vragenlijst Empowerment (Damen & Veerman, 2005). Belangrijkste kenmerken van deze ontwikkeling: 1. De EMPO 2.0 is ontwikkeld in nauwe samenwerking met de professionals uit de jeugdzorgpraktijk. 2. Het begrip empowerment is aangescherpt en theoretisch verder onderbouwd. Empowerment wordt in de EMPO 2.0 opgevat als de mate waarin een individu (1) het gevoel heeft als persoon/opvoeder competent te zijn, en (2) invloed uitoefent op haar/zijn omgeving om een gewenste situatie te creëren of in stand te houden De validiteit en betrouwbaarheid van de EMPO 2.0 is onderzocht. 4. Enkele praktijkrelevante en mogelijk ook theoretisch relevante items zijn toegevoegd. 5. Het meetinstrument is in de hulpverleningspraktijk eenvoudig hanteerbaar. De EMPO 2.0 is in relatief korte tijd in te vullen (ongeveer zeven minuten) en de verkregen informatie kan makkelijk worden benut door professionals in b.v. begeleidingsgesprekken met cliënten. Ook worden de uitkomsten van de lijst uitgedrukt in rapportcijfers. Rapportcijfers zijn beter herkenbaar. 6. De EMPO 2.0 kent een aparte lijst voor ouders en voor jongeren. In de EMPO 2.0 worden de respondent uitspraken voorgelegd waarop zij/hij middels een 5- punts Likertschaal kan reageren (zie voorbeeld 1). Voorbeeld 1 Zeer mee oneens Mee oneens Niet mee eens, niet mee oneens Mee eens Zeer mee eens Ik stuur het gedrag van mijn kind wanneer ik dat nodig vind. o o o o o 1 In de Vragenlijst Empowerment werd het begrip empowerment ruimer gehanteerd omdat ook de mate waarin een individu nadenkt over een bepaalde situatie, en begrijpt hoe een bepaalde situatie in elkaar steekt werd meegenomen. 1

2 De EMPO Ouders 2.0 bestaat uit 27 uitspraken, die staan voor drie schalen (factoren): 1. als persoon (8 uitspraken). 2. als opvoeder (7 uitspraken). 3. (12 uitspraken). De EMPO Jongeren 2.0 bestaat uit 16 uitspraken, met de schalen (factoren): 1. (9 uitspraken). 2. (7 uitspraken). De informatie die met de EMPO 2.0 is verzameld, kan worden ingevoerd in het registratieprogramma BergOp. Na de gegevensinvoer kan BergOp de schaalscores berekenen. Deze schaalscores worden weergegeven in rapportcijfers die gebaseerd zijn op de behaalde somscore van de betreffende schaal. 2 2 Afhankelijk van het aantal items (b.v. 7) dat bij een schaal hoort, kan een minimale somscore (7 items * 1 punt = 7 punten) en een maximale somscore (7 items * 5 punten = 35 punten) worden behaald. De maximale somscore minus de minimale somscore van een schaal (35 7 = 28) is vervolgens evenredig verdeeld over het maximale rapportcijfer 10 ( 10 / 28 = 0,35714). Om het behaalde rapportcijfer vast te stellen, is de werkelijke somscore (b.v. 26) daarmee met vermenigvuldigd en vervolgens afgerond op één decimaal ((26-7) * 0,35714 = 6.8). 2

3 2. Schaalconstructie De EMPO 2.0 is als volgt tot stand gekomen (schaalconstructie): 1. Factoranalyses en betrouwbaarheidsanalyses a. Met de Vragenlijst Empowerment (58 uitspraken) worden vanaf medio 2007 bij jeugdzorgorganisatie Pactum gegevens verzameld bij zowel ouders als jongeren. Dit gebeurt wanneer jongeren instromen en als ze uitstromen bij Pactum. De informatie die bij instroom van de jongere is verzameld tussen juli 2007 juli 2010 is gebruikt voor de schaalconstructie. Het gaat om gegevens van 446 moeders, 233 vaders en 222 jongeren. b. Voor de schaalconstructie van de EMPO Ouders 2.0 zijn de gegevens van moeders bij instroom van hun kind als basis genomen. Uit het databestand van 446 moeders is een aselecte steekproef getrokken van 204 moeders. De gegevens van deze 204 moeders zijn gebruikt voor een exploratieve factoranalyse (PCA: VARIMAX). Rekening houdend met een eigenwaarde > 1, het elleboogcriterium (het punt in de grafiek van eigenwaarden waarop de kromming afbuigt), de factorladingen op de items, en de inhoudelijke interpreteerbaarheid hebben we drie factoren kunnen onderscheiden en benoemen: (1) als persoon, (2) als opvoeder, en (3). Uit een tweede orde factoranalyse blijkt dat de drie factoren gezamenlijk binnen één component kunnen worden ondergebracht. Met een confirmatorische factoranalyse (CFA) is vervolgens getoetst in hoeverre de drie factoren standhouden in de dataset 3

4 met de overige 242 moeders. De relevante fitmaten laten zien dat dit het geval is. Tot slot zijn de betrouwbaarheden van de drie schalen onderzocht. De betrouwbaarheid per schaal zijn goed te noemen. In Tabel 1 van de Bijlagen zijn de belangrijkste resultaten van bovenstaande analyses gegeven. Nadat de schalen en bijhorende items voor moeders zijn vastgesteld, is met een CFA gekeken in hoeverre dezelfde constructie ook toegepast kon worden op het databestand van vaders. Het antwoord (zie Tabel 2 in de Bijlagen) is Ja. c. Voor de schaalconstructie van de EMPO Jongeren 2.0 is, met positieve resultaten, een exploratieve (VARIMAX) op een deelbestand -en vervolgens een confirmatorische factoranalyse op het andere deelbestand gedaan (zie Tabel 3 in de Bijlagen). 2. Toevoeging enkele nieuwe vragen Op basis van overleg met inhoudelijke deskundigen van Pactum en Tender zijn er tevens enkele uitspraken toegevoegd en ondergebracht binnen één van de schalen uit punt 1. Het gaat daarbij om vragen die door de geraadpleegde deskundigen relevant zijn voor het hulpverlenend handelen. De betrouwbaarheid van deze vragen kan pas later worden onderzocht, maar ze hebben in de ogen van de inhoudelijke experts potentie. 3. Onderscheidend vermogen Een veelgehoord nadeel van de Vragenlijst Empowerment was, dat bijna iedereen altijd hetzelfde scoorde. Er bestond kortom weinig variatie binnen en tussen meetmomenten. Dit maakte de lijst o.a. minder bruikbaar voor het professioneel handelen. Aan de hand van de bestaande gegevens van Pactum hebben we voor de EMPO 2.0 gekeken of er nu wel variatie bestaat tussen personen en tussen meetmomenten. 3 De conclusie is dat dit het geval is, zie hiervoor Figuur 1a t/m 8c in de Bijlagen. Zowel voor moeders, vaders als voor jongeren bestaat er variatie tussen personen binnen een specifiek meetmoment (instroom, dan wel uitstroom) en bestaat er variatie tussen meetmomenten (vergelijking in verandering tussen instroom en uitstroom). Bovendien blijken de schalen (competentiebeleving als persoon (en voor ouders ook als opvoeder) en competentiebenutting) onderling samen te hangen per meetmoment en tussen meetmomenten en blijkt dat een positieve verandering op het gebied van competentiebeleving samengaat met een positieve verandering op het vlak van competentiebenutting (zie Figuur m1, m2, v1, v2, j1 en j2 in de Bijlagen). De samenhang verschilt per soort informant (moeders, vaders of jongeren), hetgeen implicaties kan hebben voor de theorievorming over empowerment en het professioneel handelen. 4. Handleiding en normgegevens Op dit moment wordt de theorie achter de EMPO 2.0 verder uitgewerkt en wordt gewerkt aan het verzamelen van normgegevens. Het streven is dat 1 juni 2011 de handleiding beschikbaar is. 3 Uiteraard hebben we deze variatie alleen maar kunnen vaststellen voor de bestaande items uit de EMPO 2.0 (dus niet voor de nieuwe items die zijn toegevoegd). 4

5 BIJLAGEN 5

6 Tabel 1. EMPO MOEDERS: Schaalconstructie Resultaten factoranalyse (PCA: VARIMAX) en betrouwbaarheidsanalyses (Cronbach s alpha) 1,2,3,4 Informant moeders bij instroom kind in jeugdzorginstelling Factorladingen Schaal 1. als persoon (betrouwbaarheid: α =0.81) 1 Ik heb mezelf heel goed onder controle De dingen gaan precies zoals ik wil dat ze gaan Ik heb mijn leven heel goed in de hand Ik ga heel gemakkelijk met problemen om Ik maak me niet snel druk Ik ben prima in staat om het dagelijks leven goed te organiseren. Nieuwe vraag 7 Ik sta volledig achter de keuzes die ik maak. Nieuwe vraag 8 Ik heb heel veel vertrouwen in de toekomst. Nieuwe vraag Schaal 2. als opvoeder (betrouwbaarheid: α =0.82) 9 Ik heb altijd controle op het gedrag van mijn kind Mijn kind gedraagt zich altijd zoals ik dat wil Ik heb de opvoeding van mijn kind zeer goed in de hand Ik ga heel goed om met mijn kind Ik weet heel goed wat mijn sterke en minder sterke kanten als opvoeder zijn. Nieuwe vraag 14 Ik heb veel vertrouwen in de toekomst van mijn kind. Nieuwe vraag 15 Ik heb veel vertrouwen in mijn opvoedvaardigheden. Nieuwe vraag Schaal 3. (betrouwbaarheid: α =0.75) 16 Ik leg me niet snel bij de gang van zaken neer Ik verander dingen, als ik dat nodig vind Ik neem altijd snel zelf initiatief Ik vecht altijd voor zaken die ik echt belangrijk vind Ik stuur het gedrag van mijn kind wanneer ik dat nodig vind Ik grijp meteen in wanneer er problemen zijn met mijn kind Ik zoek zelf naar oplossingen wanneer ik een probleem heb met mijn kind Ik maak gebruik van raad of steun van mensen uit mijn omgeving als dat nodig is. Nieuwe vraag 24 Als er iets mis gaat, pak ik de draad altijd heel gemakkelijk weer op. Nieuwe vraag 25 Ik zorg voor duidelijke regels en structuur in huis. Nieuwe vraag 26 Ik houd rekening met wat mijn kind nodig heeft, gezien de leeftijd en problematiek van mijn kind. Nieuwe vraag 27 Ik en mijn partner trekken één lijn in de opvoeding. Nieuwe vraag 1 De PCA is verricht op een databestand van 204 moeders (aselect getrokken uit het databestand met alle 446 moeders. Totaal verklaarde variante=54%. 2 Uit een tweede-orde factoranalyse die is verricht blijkt dat de drie concepten binnen één factor kunnen worden ondergebracht. 3 De toetsende factoranalyse (CFA) is gedaan op een databestand met de overige 242 moeders en laat een goede fit zien: CFI=0.90, RMSEA=0.07 en SRMR= De betrouwbaarheidsanalyses zijn gedaan op de dataset met alle 246 moeders. 6

7 Tabel 2. EMPO VADERS: Schaalconstructie Resultaten factoranalyse (PCA: VARIMAX) en betrouwbaarheidsanalyses (Cronbach s alpha) 1,2,3 Informant vaders bij instroom kind in jeugdzorginstelling (N=446) Factorladingen Schaal 1. als persoon (betrouwbaarheid: α =0.81) 1 Ik heb mezelf heel goed onder controle De dingen gaan precies zoals ik wil dat ze gaan Ik heb mijn leven heel goed in de hand Ik ga heel gemakkelijk met problemen om Ik maak me niet snel druk Ik ben prima in staat om het dagelijks leven goed te organiseren. Nieuwe vraag 7 Ik sta volledig achter de keuzes die ik maak. Nieuwe vraag 8 Ik heb heel veel vertrouwen in de toekomst. Nieuwe vraag Schaal 2. als opvoeder (betrouwbaarheid: α =0.82) 9 Ik heb altijd controle op het gedrag van mijn kind Mijn kind gedraagt zich altijd zoals ik dat wil Ik heb de opvoeding van mijn kind zeer goed in de hand Ik ga heel goed om met mijn kind Ik weet heel goed wat mijn sterke en minder sterke kanten als opvoeder zijn. Nieuwe vraag 14 Ik heb veel vertrouwen in de toekomst van mijn kind. Nieuwe vraag 15 Ik heb veel vertrouwen in mijn opvoedvaardigheden. Nieuwe vraag Schaal 3. (betrouwbaarheid: α =0.75) 16 Ik leg me niet snel bij de gang van zaken neer Ik verander dingen, als ik dat nodig vind Ik neem altijd snel zelf initiatief Ik vecht altijd voor zaken die ik echt belangrijk vind Ik stuur het gedrag van mijn kind wanneer ik dat nodig vind Ik grijp meteen in wanneer er problemen zijn met mijn kind Ik zoek zelf naar oplossingen wanneer ik een probleem heb met mijn kind Ik maak gebruik van raad of steun van mensen uit mijn omgeving als dat nodig is. Nieuwe vraag 24 Als er iets mis gaat, pak ik de draad altijd heel gemakkelijk weer op. Nieuwe vraag 25 Ik zorg voor duidelijke regels en structuur in huis. Nieuwe vraag 26 Ik houd rekening met wat mijn kind nodig heeft, gezien de leeftijd en problematiek van mijn kind. Nieuwe vraag 27 Ik en mijn partner trekken één lijn in de opvoeding. Nieuwe vraag 1 Totaal verklaarde variante=54%. 2 Uit een tweede-orde factoranalyse die is verricht blijkt dat de drie concepten binnen één factor kunnen worden ondergebracht. 3 De toetsende factoranalyse (CFA) die is gedaan laat een goede fit zien: CFI=0.90, RMSEA=0.07 en SRMR=

8 Tabel 3. EMPO JONGEREN: Schaalconstructie Resultaten factoranalyse (PCA: VARIMAX) en betrouwbaarheidsanalyses (Cronbach s alpha) 1,2,3 Informant jongeren bij instroom jongere in jeugdzorginstelling (N=234) Factorladingen Schaal 1. (Betrouwbaarheid: α =0.81) 1 Ik ben erg tevreden over hoe de dingen lopen Ik heb mezelf heel goed onder controle Ik maak me niet snel druk Ik heb mijn leven zeer goed in de hand Ik ga heel gemakkelijk met problemen om Als er iets mis gaat, pak ik de draad altijd heel gemakkelijk weer op Ik sta volledig achter de keuzes die ik maak. Nieuwe vraag 8 Ik heb heel veel vertrouwen in de toekomst. Nieuwe vraag 9 Ik weet heel goed wat mijn sterke en minder sterke kanten zijn. Nieuwe vraag Schaal 2. (Betrouwbaarheid: α =0.71) 10 Ik grijp direct in als er moeilijkheden zijn Ik leg me niet snel bij de gang van zaken neer Ik ben zeer goed in staat om voor mijn eigen belangen op te komen Ik neem altijd snel zelf initiatief Ik verander dingen, als ik dat nodig vind Ik vecht altijd voor zaken die ik echt belangrijk vind Ik maak gebruik van raad of steun uit mijn omgeving, als dat nodig is. Nieuwe vraag 1 Totaal verklaarde variantie=49%. 2 Uit een tweede-orde factoranalyse die is verricht blijkt dat de twee concepten binnen één factor kunnen worden ondergebracht. 3 De toetsende factoranalyse (CFA) die is gedaan laat een goede fit zien: CFI=0.95, RMSEA=0.05 en SRMR=

9 Tabel 1 Empowerment moeders: beschrijvende statistieken (schaalscores zijn uitgedrukt in rapportcijfers) N Min Max Gem SD als persoon Instroom Uitstroom Uitstroom-Instroom als opvoeder Instroom Uitstroom Uitstroom-Instroom Instroom Uitstroom Uitstroom-Instroom Tabel 2a Empowerment moeders: samenhangen tussen de drie concepten: bij instroom als opvoeder als persoon Pearson correlatie Sig n als opvoeder Pearson correlatie.29 Sig..00 n 426 Tabel 2b Empowerment moeders: samenhangen tussen de drie concepten: bij uitstroom als opvoeder als persoon Pearson correlatie Sig n als opvoeder Pearson correlatie.40 Sig..00 n 122 9

10 Tabel 2c Empowerment moeders: samenhangen tussen de drie concepten: tussen uitstroom en instroom Bij uitstroom Als persoon Als opvoeder Bij instroom als persoon Pearson correlatie Sig n als opvoeder Pearson correlatie Sig n Pearson correlatie Sig n Tabel 2d Empowerment moeders: samenhangen tussen veranderingen tussen instroom en uitstroom Verandering instroom-uitstroom Verandering instroom-uitstroom (verschil in rapportcijfer) als opvoeder als persoon Pearson correlatie Sig n als opvoeder Pearson correlatie 0.33 Sig n

11 FIGUUR m1. Empowerment moeders. Significante samenhangen tussen de drie concepten bij/tussen instroom en uitstroom (Pearson correlatiecoëfficiënten, alle samenhangen p 0.01, m.u.v. # : p 0.05 en ## :p 0.10) FIGUUR m2. Empowerment moeders. Significante samenhangen: veranderingen tussen instroom en uitstroom (Pearson correlatiecoëfficiënten, alle samenhangen p 0.01, m.u.v. # : p 0.05 en ## :p 0.10) 11

12 Tabel 3 Empowerment vaders: beschrijvende statistieken (schaalscores zijn uitgedrukt in rapportcijfers) N Min Max Gem SD als persoon Instroom Uitstroom Uitstroom-Instroom als opvoeder Instroom Uitstroom Uitstroom-Instroom Instroom Uitstroom Uitstroom-Instroom Tabel 4a Empowerment vaders: samenhangen tussen de drie concepten: bij instroom als opvoeder als persoon Pearson correlatie Sig n als opvoeder Pearson correlatie.45 Sig..00 n 227 Tabel 4b Empowerment vaders: samenhangen tussen de drie concepten: bij uitstroom als opvoeder als persoon Pearson correlatie Sig n als opvoeder Pearson correlatie.53 Sig..00 n 50 12

13 Tabel 4c Empowerment vaders: samenhangen tussen de drie concepten: tussen uitstroom en instroom Bij uitstroom als persoon als opvoeder Bij instroom als persoon Pearson correlatie Sig n als opvoeder Pearson correlatie Sig n Pearson correlatie Sig n Tabel 4d Empowerment vaders: samenhangen tussen veranderingen tussen instroom en uitstroom Verandering instroom-uitstroom Verandering instroom-uitstroom (verschil in rapportcijfer) als opvoeder als persoon Pearson correlatie Sig n als opvoeder Pearson correlatie 0.28 Sig n 42 13

14 FIGUUR v1. Empowerment vaders. Significante samenhangen tussen de drie concepten bij/tussen instroom en uitstroom (Pearson correlatiecoëfficiënten, alle samenhangen p 0.01, m.u.v. # : p 0.05 en ## :p 0.10) FIGUUR v2. Empowerment vaders. Significante samenhangen: veranderingen tussen instroom en uitstroom (Pearson correlatiecoëfficiënten, alle samenhangen p 0.01, m.u.v. # : p 0.05 en ## :p 0.10) 14

15 Tabel 5 Empowerment jongeren: beschrijvende statistieken (schaalscores zijn uitgedrukt in rapportcijfers) N Min Max Gem SD Instroom Uitstroom Uitstroom-Instroom Instroom Uitstroom Uitstroom-Instroom Tabel 4a Empowerment jongeren: samenhangen tussen de twee concepten: bij instroom Pearson correlatie.37 Sig..00 n 222 Tabel 4b Empowerment jongeren: samenhangen tussen de twee concepten: bij uitstroom Pearson correlatie.41 Sig..00 n 75 Tabel 4c Empowerment jongeren: samenhangen tussen de twee concepten: tussen uitstroom en instroom Bij uitstroom Bij instroom Pearson correlatie Sig n Pearson correlatie Sig n Tabel 4d Empowerment jongeren: samenhangen tussen veranderingen tussen instroom en uitstroom Verandering instroom-uitstroom Verandering instroom-uitstroom (verschil in rapportcijfer) Pearson correlatie 0.48 Sig n 51 15

16 FIGUUR j1. Empowerment jongeren. Significante samenhangen tussen de twee concepten bij/tussen instroom en uitstroom (Pearson correlatiecoëfficiënten, alle samenhangen p 0.01, m.u.v. # : p 0.05 en ## :p 0.10) FIGUUR j2. Empowerment jongeren. Significante samenhangen: veranderingen tussen instroom en uitstroom (Pearson correlatiecoëfficiënten, alle samenhangen p 0.01, m.u.v. # : p 0.05 en ## :p 0.10) 16

17 17

18 18

19 19

20 20

21 21