BESLUIT OPSCHRIFT Vergadering van 13 januari 2015 Besluit nummer: 2015_BW_00022 Onderwerp Plan van aanpak veiligheid stationsgebieden - Besluitvormend Beknopte samenvatting Uit de veiligheidsmonitor 2013 blijkt dat inwoners van Teylingen zich op de treinstations in onze gemeente relatief vaak onveilig voelen. Daarnaast blijkt uit politiecijfers dat zich op de stations vaker incidenten voordoen dan op andere plaatsen in onze gemeente. Met name het hoge aantal fietsendiefstallen valt op. Het terugdringen van het aantal fietsendiefstallen is dan ook topprioriteit. Om de veiligheid op de stationsgebieden te vergroten is een plan van aanpak opgesteld. Bevoegd portefeuillehouder: Carla Breuer HET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS AANHEF Bijgevoegde bijlage(n): Plan van aanpak vergroten veiligheid stationsgebieden (informatief) MOTIVERING Volgende feiten gaan aan de beslissing vooraf: Uit de veiligheidsmonitor 2013 blijkt dat onze inwoners zich op bijna alle plekken in de gemeente veiliger voelen dan inwoners van Hollands Midden en de rest van Nederland. Op de treinstations in onze gemeente voelen zij zich echter relatief vaak onveilig (21% geeft dit aan). In Hollands Midden ligt dat percentage op 17%. Uit politiecijfers blijkt dat fietsendiefstal, diefstal uit/ vanaf personenauto s en vernielingen de meest voorkomende incidenten zijn. Zwaardere misdrijven komen op de stations gelukkig zelden voor en zijn doorgaans op zichzelf staande incidenten. Misdrijven zoals zakkenrollerij, beroving en schennispleging komen per station elk gemiddeld 1-2 keer per jaar voor. Ook zijn er af en toe meldingen van jeugdoverlast. De cijfers van de politie (objectieve veiligheid) verklaren het onveiligheidsgevoel van onze inwoners op de stations (subjectieve veiligheid) niet. Het is dus vooral een gevoel van onveiligheid dat mensen hebben, maar concrete aanwijzingen hiervoor zijn er niet. Wellicht wordt het gevoel bepaald door de ligging van de stations. Met name station Sassenheim ligt p 1 van 19
voor de veiligheidsbeleving niet optimaal: aan de rand van het dorp ingeklemd tussen de snelweg en spoorrails. Hieraan kunnen we vanzelfsprekend niets veranderen, daarom gaan we op andere manieren trachten om de (sociale) veiligheid op de stations te vergroten en om het aantal incidenten terug te dringen. Deze beslissing wordt genomen om volgende redenen: 1. het plan van aanpak vergroot de veiligheid op de stations Door samen met onze partners in het 1e kwartaal van 2015 gerichte acties uit te voeren, behalen we maximaal resultaat. Onze inzet zal vooral gericht zijn op preventie en communicatie. Allereerst gaan we concreet uitvoering geven aan het Lokaal Veiligheidsarrangement. Hierin zijn afspaken opgenomen tussen gemeente, politie, NS en Prorail om de veiligheid op de stations te borgen. Om het veiligheidsgevoel te vergroten hebben we daarnaast de verlichting op de statuions beoordeeld en zullen we deze op punten gaan verbeteren. Om het aantal fietsendiefstallen terug te dringen gaan we posters toepassen om reizigers bewust te maken van het risico op fietsendiefstal en mogelijke daders af te schrikken. Ook gaan we de oplevering van de nieuwe fietsenstallingen bij station Sassenheim aangrijpen als moment om een openingsactie houden. Tevens wordt het aantal scooterparkeerplaatsen uitgebreid waardoor de blindegeleidestrook niet meer wordt belemmerd. We zullen flyers en gadgets (laten) verspreiden waarmee reizigers attent gemaakt worden op het feit dat op het station veelvuldig fietsen worden gestolen. Tevens worden tips gegeven voor het voorkomen van fietsendiefstal. De flyers en gadgets zullen ook op station Voorhout worden uitgedeeld. Verder is een fietsenzaak bereid gevonden om gedurende het 1e kwartaal van 2015 een kortingsactie te houden op fietssloten. Hieraan zal vanuit de ondernemer zelf ruchtbaarheid worden gegeven. Verder zullen we de pers actief benaderen en via social media aandacht geven aan de acties. Inzet van cameratoezicht vormt eventueel het sluitstuk en kan worden beoordeeld nadat de acties na het 1e kwartaal van 2015 zijn geëvalueerd. 2. de raad heeft aangegeven vooraf te willen discussieren over cameratoezicht Het plaatsen van camera s moet op basis van de gemeentewet en jurisprudentie voldoen aan strenge eisen. Kort samengevat komt het er op neer dat cameratoezicht noodzakelijk evenredig moet zijn in relatie tot het doel (proportionaliteit) en er moet worden bezien of dit doel - de handhaving van de openbare orde- niet op een minder ingrijpende wijze kan worden bereikt (subsidiariteit). Ook dient inzet met het Openbaar Ministerie te worden afgestemd. e Met de politie is de concrete afspraak gemaakt dat zij in het 1 kwartaal van 2015 extra inzetten op het verbeteren van de veiligheid op de stations en het terugdringen van het aantal e fietsendiefstallen in het bijzonder. Ook wij zullen onze acties concentreren op het 1 kwartaal van 2015. Daarna kunnen we de acties evalueren en resultaten in beeld brengen. Mocht het veiligheidsgevoel niet zijn verbeterd en het aantal fietsendiefstallen niet afgenomen, dan zal met de gemeenteraad de discussie worden gevoerd of de inzet van cameratoezicht op de stations een noodzakelijk en gewenst middel is. Beslist het volgende: BESLISSING p 2 van 19
Besluitpunt 1: Tot vaststelling van het Plan van aanpak veiligheid stationsgebieden Besluitpunt 2: Dit besluit ter kennis brengen van de commissie BFT. BIJKOMENDE INFO BIJ HET BESLUIT Gemeentewerken Handhaving Openbare Orde en Veiligheid Financiële consequenties: Om de veiligheid bij de stations te vergroten en het aantal fietsendiefstallen terug te dringen worden de volgende investeringen gedaan: - Bijdrage graveeractie fietsen 250,= - Twee spandoeken 200,= - Overige acties (flyers, gadgets etc) PM - Vervangen verlichting Voorhout PM - Uitbreiden verlichting Voorhout 8.000,= Alle kosten passen binnen de bestaande budgetten BIJLAGE DIE INTEGRAAL DEEL UITMAAKT VAN HET BESLUIT Plan van aanpak vergroten veiligheid stationsgebieden p 3 van 19
Plan van aanpak vergroten veiligheid stationsgebieden Plan van aanpak vergroten veiligheid stationsgebieden p 4 van 19
Afdeling Gemeentewerken/ team Handhaving, openbare orde en veiligheid December 2014 Aanleiding en analyse Uit de veiligheidsmonitor 2013 blijkt dat onze inwoners zich op bijna alle plekken in de gemeente veiliger voelen dan inwoners van Hollands Midden en de rest van Nederland. Op de treinstations voelen zij zich echter relatief vaak onveilig (21% geeft dit aan). In Hollands Midden ligt dat percentage op 17%. Uit politiecijfers blijkt dat fietsendiefstal, diefstal uit/ vanaf personenauto s en vernielingen de meest voorkomende incidenten zijn. Hieronder volgt een overzicht van de cijfers: Station Sassenheim* Station Voorhout Gemeente Teylingen Fietsendiefstal 2011 0 34 107 2012 25 44 158 2013 76 66 232 2014** 80 46 193 Diefstal uit/ vanaf auto s 2011 1 2 259 2012 p 5 van 19
11 9 219 2013 8 1 192 2014 9 0 119 Vernielingen 2011 2 19 331 2012 5 9 285 2013 3 4 250 2014 4 4 179 * Station Sassenheim is in december 2011 geopend ** Gemeten t/m eerste week december 2014 Opgemerkt moet worden dat de stations, samen met de dorpscentra, de meest drukbezochte plekken in de gemeente zijn (Sassenheim 3000 reizigers per dag en Voorhout 3000) en ook de plek waar de meeste fietsen en auto s op één centrale plek gestald/ geparkeerd worden. Zwaardere misdrijven komen op de stations gelukkig zelden voor en zijn doorgaans op zichzelf staande incidenten. Misdrijven zoals zakkenrollerij, beroving en schennispleging komen per station elk gemiddeld 1-2 keer per jaar voor. Ook zijn er af en toe meldingen van jeugdoverlast. De cijfers van de politie (objectieve veiligheid) verklaren het onveiligheidsgevoel van onze inwoners op de stations (subjectieve veiligheid) niet. Het is dus vooral een gevoel dat mensen hebben, maar concrete aanwijzingen hiervoor zijn er niet. Wellicht wordt het gevoel bepaald door de ligging van de stations. Met name station Sassenheim ligt voor de veiligheidsbeleving niet optimaal: aan de rand van het dorp ingeklemd tussen de snelweg en spoorrails. Hieraan kunnen we vanzelfsprekend niets veranderen, daarom gaan we op andere manieren trachten om de (sociale) veiligheid op de stations te vergroten en om het aantal incidenten terug te dringen. Acties Om de veiligheid op de stationsgebieden te vergroten en met name het aantal fietsendiefstallen terug te dringen stellen we voor de volgende acties uit te voeren: 1) Uitvoeren Lokaal Veiligheidsarrangement Om de veiligheid op en om de stations te borgen en te verbeteren zijn in mei 2012 afspraken gemaakt tussen de gemeente, politie, NS en Prorail. Deze afspraken zijn vastgelegd in het Lokaal Veiligheidsarrangement (hierna: LVA). De gemeente heeft de verantwoordelijkheid voor het lokale, p 6 van 19
integrale veiligheidsbeleid en voert de regie. In het LVA is een organisatiestructuur opgenomen met een werkgroep, projectgroep en stuurgroep. De werkgroep vergadert zo vaak als nodig, de projectgroep 2x per jaar en de stuurgroep 1x per jaar. Vanuit de rol als regiehouder hebben we in september 2014 het initiatief genomen voor een eerste start-/ kennismakingsoverleg van de projectgroep. Deelnemers waren gemeente, politie, NS en Prorail. Hoofddoel van het overleg was kennismaking, het bezoeken van de beide stations en het bespreken van de algemene veiligheidssituatie op de stations. Het volgende projectgroepoverleg staat gepland voor 15 januari. Op dat moment zal een stuurgroepbijeenkomst worden ingepland. De projectgroep stelt jaarlijks een inzetplan vast waarin de afspraken en doelen voor dat jaar worden vastgelegd. In de projectgroep van 15 januari zal in ieder geval dit plan van aanpak worden voorgelegd en besproken, zodat dit de basis kan vormen voor het inzetplan en wellicht zelfs kan vervangen voor 2015. 2) Vergroten veiligheidsgevoel door verbeteren verlichting Verlichting is een belangrijk en bepalend aspect bij het veiligheidsgevoel van mensen. Eind november 2014 hebben we de verlichting op de beide stations beoordeeld. Hieruit kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Station Sassenheim: - Station en omgeving zijn ruim voldoende verlicht (één na hoogste klasse volgens de richtlijnen) - Er zijn geen donkere gedeeltes alles is gelijkmatig verlicht - Het stationsgebied is verlicht met wit licht, waardoor er een goede kleur herkenning is (belangrijk voor de sociale veiligheid) Actie: lichtniveau en lichtkleur handhaven. Station Voorhout: - Station en omgeving zijn over het algemeen voldoende verlicht (één klasse lager dan station Sassenheim) - Er is geen goede gelijkmatigheid en er zijn gedeeltes, vooral op het parkeerterrein, die erg slecht verlicht zijn. Voor het stationsgebied zijn 4 extra lichtmasten nodig (kosten per lichtmast 2.000,=). - Het stationsgebied is verlicht met geel/ oranje licht waardoor er geen goede kleur herkenning is Actie: in de 1 e helft van 2015 vervangen van de gele verlichting door witte LED verlichting. Hiervoor is budget beschikbaar. Verder wordt de verlichting uitgebreid met 4 lichtmasten. De kosten hiervoor worden voor de helft gedekt uit het reguliere budget voor verlichting en voor de andere helft uit het budget voor integrale veiligheid. 3) Terugdringen fietsendiefstallen Het aantal fietsendiefstallen ligt op de stations duidelijk hoger dan in andere delen van de gemeente. Gezien dit hoge cijfer is het logisch om het terugdringen van het aantal fietsendiefstallen op de stations topprioriteit te maken. Twee studenten van de School voor Politiekunde locatie Den Haag hebben een plan van aanpak gemaakt voor de fietsendiefstallen op de stations. Dit plan van aanpak zit gedegen in elkaar en bevat een probleembeschrijving, probleemanalyse, probleemoplossing en plan van aanpak. We kunnen ons p 7 van 19
vinden in de acties die worden benoemd in het plan van aanpak van de politie en stellen voor om, samen met de politie, het plan van aanpak te gaan uitvoeren. De volgende oplossingen worden geformuleerd: - Vergroten inzet politie (actie: politie) - Inzetten lokfiets (actie: politie) - Graveren fietsen (actie: politie) - Posters (actie: gemeente) - Verlichting (actie: gemeente) - Inzet (sociale) media (actie: gemeente) Uitbreiden fietsenstallingen Op dit moment is er, met name op station Sassenheim, een tekort aan fietsenstallingen en scooterparkeerplaatsen. In samenwerking met ProRail wordt begin 2015 het aantal fietsenstallingen op station Sassenheim uitgebreid. Tevens wordt het aantal scooterparkeerplaatsen uitgebreid waardoor de blindegeleidestrook niet meer wordt belemmerd. Communicatie Onze inzet zal vooral gericht zijn op communicatie. Concreet betekent dit dat we bij de oplevering van de nieuwe fietsenstallingen bij station Sassenheim een openingsactie zullen houden. We zullen flyers en gadgets (laten) verspreiden waarmee reizigers attent gemaakt worden op het feit dat op het station veelvuldig fietsen worden gestolen. Tevens worden tips gegeven voor het voorkomen van fietsendiefstal. De flyers en gadgets zullen ook op station Voorhout worden uitgedeeld. Verder is een fietsenzaak bereid gevonden om gedurende het 1 e kwartaal van 2015 een kortingsactie te houden op fietssloten. Hieraan zal vanuit de ondernemers ruchtbaarheid worden gegeven. Ook gaan we begin januari op elk station een (tijdelijk) spandoek plaatsen met een zogenaamde psychologische afbeelding erop. Bij de Newcastle Universitiy is een experiment uitgevoerd om het aantal fietsendiefstallen terug te dringen. Om het probleem tegen te gaan kozen ze niet voor extra camera s of strenge controle, maar voor een psychologisch experiment. In drie fietsenstallingen op het campusterrein werd de poster opgehangen, in andere delen niet. Met succes: in de fietsenstallingen waar de poster hing werden 62% minder fietsen gestolen, terwijl in de andere fietsenstallingen op het terrein het aantal gestolen fietsen juist met 63% toenam. Dit succes werd bepaald door het feit dat mensen zich sociaal wenselijker gedragen wanneer anderen naar hen kijken. De poster roept blijkbaar het gevoel bij mensen op dat ze bekeken worden, hoewel dit in werkelijkheid natuurlijk niet zo is. In Nederland heeft de gemeente Dordrecht sinds juli 2014 deze spandoeken op het station hangen. Een eerste evaluatie leert dat het aantal fietsendiefstallen met 39% is afgenomen. De eerste indruk is p 8 van 19
derhalve (zeer) positief. We hebben het voornemen om op elk station een spandoek te plaatsen. De kosten hiervoor zijn circa 200,= en worden gedekt uit het budget voor integrale veiligheid. Verder hebben we eind 2014 een matrixbord aangeschaft, dat begin 2015 wordt geleverd. Dit bord zal ook worden ingezet om de fietsendiefstallen terug te dringen. Tot slot gaan we diverse vormen van sociale media inzetten om inwoners en reizigers te attenderen op de fietsendiefstallen op de stations en de acties die we samen met onze partners daarop plegen. 4) Inzet cameratoezicht Naast het hoge aantal fietsendiefstallen wordt er op de stations ook regelmatig ingebroken in auto s en vinden er af en toe vernielingen plaats. Daarnaast bestaat bij de politie het vermoeden dat plegers van deze strafbare feiten de trein gebruiken als vervoermiddel (mobiel banditisme). Deze feiten hebben ertoe geleid dat de wens is geuit om de inzet van cameratoezicht te onderzoeken. Op basis van artikel 151c Gemeentewet kan de gemeenteraad kan bij verordening de burgemeester de bevoegdheid geven om, indien noodzakelijk, cameratoezicht in te zetten als middel voor handhaving van de openbare orde. Hieronder valt ook het voorkomen van strafbare feiten die invloed hebben op de orde en rust in de gemeentelijke samenleving. In onze Algemene Plaatselijke Verordening (APV) heeft de raad in art. 2:77 de burgemeester deze bevoegdheid gegeven. Via een motie van D66 heeft de gemeenteraad in november 2014 uitgesproken dat zij eerst een debat in de raad willen over de nut en noodzaak van de inzet van camera s, voordat de burgemeester eventueel overgaat tot plaatsing daarvan. Het plaatsen van camera s moet op basis van de gemeentewet en jurisprudentie voldoen aan strenge eisen. Kort samengevat komt het er op neer dat cameratoezicht noodzakelijk evenredig moet zijn in relatie tot het doel (proportionaliteit) en er moet worden bezien of dit doel - de handhaving van de openbare orde- niet op een minder ingrijpende wijze kan worden bereikt (subsidiariteit). Ook dient inzet met het Openbaar Ministerie te worden afgestemd. In het verleden zijn al diverse middelen ingezet om met name het aantal fietsendiefstallen op de stations terug te dringen. Het aantal fietsendiefstallen op de stations blijft hoog. Er is echter geen nulmeting gedaan en ook zijn de uitgevoerde acties niet nauwkeurig vastgelegd zodat een evaluatie lastig is. Voorgesteld wordt om, samen met de politie, NS en Prorail de weergegeven acties te gaan uitvoeren. Met de politie is de concrete afspraak gemaakt dat zij in het 1 e kwartaal van 2015 extra inzetten op het verbeteren van de veiligheid op de stations en het terugdringen van het aantal fietsendiefstallen in het bijzonder. Ook wij zullen onze acties concentreren op het 1 e kwartaal van 2015. Daarna kunnen we de acties evalueren en resultaten in beeld brengen. Mocht het veiligheidsgevoel niet zijn verbeterd en het aantal fietsendiefstallen niet afgenomen, dan zal met de gemeenteraad de discussie worden gevoerd of de inzet van cameratoezicht op de stations een noodzakelijk en gewenst middel is. Overigens wordt opgemerkt dat medio 2015-2016 gestart wordt met de werkzaamheden voor het realiseren van een nieuw parkeerdek bij station Sassenheim. Het programma van eisen (PvE) voor dit plan wordt begin 2015 door een projectgroep opgesteld waarvan de MOV-er deel uitmaakt. Op deze manier wordt de (sociale) veiligheid geborgd. Oriënterend is reeds besproken om in het PvE alle technische voorwaarden voor cameratoezicht in/ bij het parkeerdek mee te nemen. Daarbij gaat het om technische voorwaarden, aanleg van leidingen etc. Op deze manier worden kosten bespaard en is eventuele realisering efficiënter. Overigens is voor het daadwerkelijk plaatsen van de camera s vanzelfsprekend een besluit van de burgemeester vereist, en p 9 van 19
zal vooraf de discussie met de raad worden gevoerd. Kosten en mogelijkhedencameratoezicht Om nu reeds een doorkijk te geven naar de mogelijkheden en kosten van cameratoezicht heeft een gesprek plaatsgevonden met een specialist in technische observatie- en securitytechnieken van de politie. Daarbij is tevens een schouw gemaakt van station Sassenheim om op hoofdlijnen te beoordelen wat de mogelijkheden voor cameratoezicht zijn. Globaal zijn er 2 opties: 1) Cameratoezicht gericht op bestrijden fietsendiefstallen Omdat de fietsenstallingen overdekt zijn en er in Sassenheim een tweede bouwlaag bijkomt, zijn naar verhouding veel camera s nodig om de stallingen geheel te kunnen observeren. Om de fietsenstallingen op station Sassenheim aan de voor- en achterzijde- te voorzien van cameratoezicht, zijn circa 10-12 camera s nodig. 2) Cameratoezicht gericht op het vergroten van het algemene veiligheidsgevoel van reizigers Om het veiligheidsgevoel van reizigers en bezoekers op het gehele stationsgebied te bevorderen, zijn in totaal circa 6 camera s nodig. Hierbij moet worden opgemerkt dat het de vraag is of de proportionaliteit en subsidiariteit van cameratoezicht wel kan worden aangetoond, gezien de gezien de politiecijfers waaruit een zeer beperkt aantal grote incidenten of zware misdrijven naar voren komen. De politie adviseert om camera s te gebruiken die 24 uur per dag worden uitgelezen, omdat alleen op die manier direct kan worden ingegrepen wanneer zich een incident voordoet. Op deze manier bevorderen camera s direct het veiligheidsgevoel. Het gebruik van camera s om te kunnen terugkijken en het eventueel achterhalen van de dader, wordt niet aangeraden. De politie raadt tevens nadrukkelijk het gebruik van dummy s af. Uit informatie van de politie blijkt voor de aanschaf van een camera, de techniek, aansluitingen etc gerekend moet worden op 10.000,= - 15.000,= per camera. De kosten zijn erg afhankelijk van de situatie. Daarnaast zijn er kosten verbonden aan het uitlezen van de camera s. Voor optie 1 betekent dit een geschatte investering van 137.500,=, voor optie 2 75.000,= exclusief de (personele) kosten voor het uitlezen van de camera s. Samenwerking Het vergroten van de veiligheid en het terugdringen van het aantal fietsendiefstallen is succesvoller als we dit samen met onze partners doen. Met de politie hebben we concrete afspraken kunnen maken over extra inzet en acties in het 1e kwartaal van 2015. Daarnaast is afgesproken dat wij als gemeente zullen meebetalen aan de graveeractie voor fietsen (kosten circa 250,=). De NS en Prorail zullen in het kader van het LVA worden betrokken. Financiële consequenties Om de veiligheid bij de stations te vergroten en het aantal fietsendiefstallen terug te dringen worden de volgende investeringen gedaan: - Bijdrage graveeractie 250,= - Kosten spandoeken 200,= - Kosten overige acties (flyers, gadgets etc) PM - Vervangen verlichting Voorhout PM - Uitbreiden verlichting Voorhout 8.000,= Alle kosten passen binnen de bestaande budgetten. p 10 van 19
Uitvoering en evaluatie De acties vinden plaats in het 1 e kwartaal van 2015 waarna een evaluatie plaatsvindt. Daarna worden de acties geëvalueerd worden de resultaten in beeld gebracht. Mocht het veiligheidsgevoel niet zijn verbeterd en het aantal fietsendiefstallen niet afgenomen, dan zal met de gemeenteraad de discussie worden gevoerd of de inzet van cameratoezicht op de stations een noodzakelijk en gewenst middel is. p 11 van 19
Goedgekeurd door het college van burgemeester en wethouders in vergadering van 15 januari 2015 p 12 van 19