Plan van Aanpak Ruimtelijke en Economische Visie Rijsenhout Versie 19 augustus 2015 In 2015 en 2016 werken we aan de Ruimtelijke en Economische Visie Rijsenhout. In dit plan van aanpak staat WAAROM we dat gaan doen, WAT we willen bereiken, HOE we dat gaan doen, WANNEER we het gaan doen en met WIE. 1
2
Het WAAROM Waarom doen we dit eigenlijk? Rijsenhout ligt op één van de meest mooie en bijzondere plekken van Haarlemmermeer: aan de westoever van de Westeinderplas. De Westeinderplas (met vroeger de tuinbouw en nu de recreatie), de ringvaart en de glastuinbouw zijn verbonden aan de geschiedenis van het dorp. De aanwezigheid van de luchthaven had en heeft effect op de ontwikkeling van Rijsenhout. Het is een dorp met twee gezichten. Aan de ene kant het ontspannen wonen in een dijkdorpje aan ringvaart en plas. Aan de andere kant het dorp in een dynamische omgeving waar glastuinbouw, luchtvaart, economie en infrastructuur de agenda bepalen. Grootschalige plannen staan op stapel in de omgeving van Rijsenhout. De (her) ontwikkeling van glastuinbouwlocaties, de aanpassing van de infrastructuur rond de A4 en N201, de ontwikkeling van PARK21 en grootschalige werklocaties als ACT (Amsterdam Connecting Trade). Een aantal gebieden is opgegeven als glastuinbouwgebied en vraagt om transformatie naar een nieuwe functie. Herijking PrimAviera Uit de herijking PrimAviera is gebleken dat naast deze gebieden ook enkele andere clusters niet meer kansrijk zijn voor moderne en duurzame glastuinbouw (raadsbesluit 2 april 2013, 2013.0019641). Dit wordt nu ook onderschreven door de regio in de Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer, waar in deze gebieden als transformatiegebied zijn benoemd. Voor deze gebieden willen wij een ruimtelijke en economische visie opstellen die aansluit bij het Ruimtelijk kader Rijsenhout. Het gaat dan om de clusters 3, 6 en 7. Wat zijn de kansen en knelpunten in deze gebieden? Welke mogelijke alternatieve invulling is mogelijk en wat is daar voor nodig? Wij willen dat potenties worden benut om de kwaliteit van het leven en wonen in Rijsenhout een impuls te geven met een nieuwe invulling van deze gebieden. Hierbij wordt vooral gedacht aan het benutten van de recreatieve potentie. In dit Plan van Aanpak is het proces beschreven om te komen tot deze visie. 3
Opbrengsten Ruimtelijk Kader Rijsenhout Het Ruimtelijk Kader Rijsenhout uit 2010 heeft een goede basis gelegd voor een andere invulling van enkele gebieden. Hieruit zijn diverse projecten en initiatieven ontstaan waardoor een stap is gemaakt van visievorming naar daadwerkelijke realisatie. Een van de projecten is de herontwikkeling van het Centurionterrein in het centrum van Rijsenhout. Het bestemmingsplan is inmiddels onherroepelijk en de gronden zijn verworven. Ook hebben diverse particulieren en sportverenigingen initiatieven ontplooid. Hierbij kunnen ondermeer Catharina Segrina fase 1 en 2 en Lanserhof II worden genoemd. Ook is gebleken dat de praktijk weerbarstig is. Dit geldt vooral voor woningbouwinitiatieven in Rijsenhout. Het is lastig om het Rijk te overtuigen dat deze projecten ondanks de nabijheid van onze nationale luchthaven absoluut noodzakelijk zijn om de leefbaarheid in het dorp te verbeteren. Onlangs is dit beeld bevestigd toen de woningbouwontwikkeling Lanserhof II, tegen alle verwachtingen in, door het Rijk werd afgewezen. Hiertegen loopt momenteel een beroepsprocedure. Ook de woningbouwontwikkeling Catharina Segrina fase 1 en 2, het Centurionterrein, Willem Maarse hof, de Nieuwe Blauwe Beugel en de Kleine Poellaan 13 zijn in afwachting van deze uitspraak. De provincie Noord Holland en de gemeenten in het beperkingengebied van de luchthaven inventariseren nu op verzoek van het Rijk de knelpunten. Inzet van de gemeente is om binnen LIB locaties woningbouw wel mogelijk te maken. Een andere punt is de moeizame ontwikkeling van grootschalig nieuw glas in PrimA4A en beperkte herstructureringsmogelijkheden van bestaand glas. Een gevolg hiervan is dat vooralsnog onvoldoende financiering beschikbaar is voor de beoogde groenstructuur in en om het glastuinbouwgebied (waaronder de aanleg van de Poldertuin). Gezien deze ervaringen willen wij stilstaan bij de eerder opgestelde speerpunten en opgaven uit het Ruimtelijk Kader Rijsenhout, analyseren waarom bepaalde onderdelen niet van de grond komen en op welke wijze de investeringsbereidheid kan worden vergroot. Dit is tevens noodzakelijk om te voorkomen dat verwachtingen worden gewekt die later niet waargemaakt kunnen worden (verwachtingenmanagement en risicobeheersing). Het WAT Wat willen we bereiken? De opgave is om te komen tot een heldere gezamenlijke ruimtelijke en economische visie op de clusters 3, 6 en 7 die niet meer kansrijk zijn voor glastuinbouw, rekening houdend met (huidige) beleidskaders zoals: het Luchthavenindelingbesluit (LIB), de Provinciale Ruimtelijke Verordening Structuurvisie, de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie Noord-Holland 2040 en de gemeentelijke Structuurvisie Haarlemmermeer 2030 waarin de clusters (nog) zijn opgenomen als glastuinbouw(concentratie)gebied. We doen dit traject niet alleen, maar in nauwe samenwerking met andere partijen zoals lokale en regionale overheden, het bedrijfsleven en bewoners. Aan het eind van dit traject zal er een verhaal zijn waarmee we kunnen uitleggen wat we willen, wat anderen van ons kunnen verwachten en wat wij van anderen kunnen verwachten voor deze gebieden in Rijsenhout. De vorm van het eindproduct zal een visie zijn voor de drie deelgebieden en de ringdijkzone van Rijsenhout. Hierbij wordt op basis van een inventarisatie van de bestaande situatie, de plannen en ontwikkelingen en een analyse van de stakeholders in het gebied samen met alle betrokkenen een aantal thema s met speerpunten geformuleerd dat uiteindelijk leidt tot een gezamenlijke visie die 4
zowel de leefbaarheid als de mogelijkheden voor de economie in Rijsenhout verbetert. Het betreft geen standaard visiedocument maar geeft ook inzicht in de wijze waarop het proces met de betrokkenen en stakeholders verloopt en wat hun bijdrage hierin is. Met de uitkosten van dit proces willen we waarde toevoegen. Het HOE Hoe gaan we het doen? Als gemeente worden we geconfronteerd met complexe maatschappelijke vraagstukken die wij efficiënt oplossen door een integrale benadering. Dit houdt in dat vraagstukken niet enkel vanuit een economisch, ruimtelijk of sociaal perspectief bekeken worden, maar juist in onderlinge samenhang. De Ruimtelijke en Economische Visie Rijsenhout zal dan ook niet alleen vanuit de ruimtelijke invalshoek bekeken worden. Diverse collega s en externe partijen vanuit de economische en de sociale invalshoeken zullen actief betrokken worden. Gebiedsanalyse We beginnen met een goede gebiedsanalyse. Wat zit er precies in het gebied, welke plannen en ontwikkelingen zijn er en welke initiatieven zijn er vanuit de omgeving? Hiervoor maken we gebruik van bestaande kennis en rapportages, zoals het Ruimtelijk Kader Rijsenhout, de Structuurvisie Haarlemmermeer 2030, het Uitvoeringsprogramma PrimA4A, de Ruimtelijke visie Greenport Aalsmeer, sociale en geografische data (voorzieningen, samenhang bevolking, Kijk op de Wijk), handhavingsdossiers en analyse van strijdig gebruik, bestuurlijke afspraken en reserveringen, bouwinitiatieven, huidige en geplande infrastructuur, ruimtelijke beperkingen (LIB, geluid e.d.), wensen vanuit het dorp, wensen vanuit het bestuur, etc. Een goede beschrijving van de huidige situatie zal helpen bij het maken van een heldere analyse. De bestaande situatie wordt vastgelegd in diverse kaartbeelden (kaart van de ruimtelijke hoofdstructuur en diverse themakaarten) en tekstbeschrijvingen. Bij de gebiedsanalyse wordt samengewerkt met clusters als P&P, MEO, Dienstverlening, H&T maar ook het Ondernemersplein, de Omgevingsdienst en Team Onderzoek. 5
Stakeholderanalyse Voor de Ruimtelijke en Economische Visie Rijsenhout zal een stakeholderanalyse worden opgesteld. Hierin worden de belangrijkste stakeholders geïnterviewd waarbij hun belangen, wensen, knelpunten en weerstanden in kaart worden gebracht. Tevens zal worden gevraagd aan welke thema s en opgaven zij een bijdrage willen leveren. Hierbij kan gedacht worden aan diverse externe partijen zoals de provincie Noord-Holland, het ministerie van I&M, de Greenpoort Aalsmeer, SGN, de gemeente Aalsmeer, de regiegroep, de Dorpsraad, de Meerlanden, de Buurt, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en LTO maar ook aan diverse interne stakeholders (projectleiders, bestuurders, directie, (cluster)managers en collega s van diverse vakdisciplines). Wensen en ideeën vanuit de omgeving In twee gebiedssessies zullen we samen met inwoners, aldaar gevestigde bedrijven en andere betrokkenen kijken naar welke wensen en ideeën en knelpunten er zijn voor deze gebieden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het voorwerk uit de gebiedsanalyse om de discussie in te kaderen en verwachtingen goed te kunnen managen. Daarnaast zullen de belangrijkste thema s worden besproken en speerpunten geformuleerd welke helpen bij het verder bundelen van de diverse opgaven in het gebied. Hieronder is een voorstel weergegeven voor de thema s. De uitkomsten van de sessies zullen op diverse kaartbeelden en in tekstbeschrijvingen worden vastgelegd. Leefbaarheid en Bereikbaarheid Bij Rijsenhout hoort een aantrekkelijk vestigingsklimaat, een goede plek om te wonen, sociale activiteiten te ontplooien en te genieten. Met alle voorzieningen die daar een bijdrage aan leveren. Hierbij kan gedacht worden aan: - het realiseren van groen, water en langzaam verkeersroutes (fiets- en wandelroutes) en de ontwikkeling van de Poldertuin; - het weghalen van de leegstaande karkassen van oude kassen om de ruimtelijke uitstraling van het gebied te verbeteren; - transformatiemogelijkheden voor glastuinbouw; - het blijven inzetten op mogelijkheden voor woningbouw om de leefbaarheid te verbeteren. 6
Recreatie en Toerisme Een belangrijke kans is het benutten van de recreatieve potentie van Rijsenhout. Het dorp Rijsenhout heeft een prachtige locatie langs de Westeinderplassen en ligt vlak bij PARK21 waar volop kansen zijn voor het ontwikkelen van recreatieve en toeristische voorzieningen. Hierbij kan gedacht worden aan een kleinschalige jachthaven, zwemsteigers, wandelroutes, overnachtingsmogelijkheden, horeca, en commerciële voorzieningen. Bij de uitwerking van het thema wordt tevens gebruik gemaakt van ideeën en wensen die uit het Project Ringdijk en Ringvaart komen. Uitwerken van de diverse deelgebieden Na het maken van de gebiedsanalyse, het opstellen van een stakeholderanalyse, het inventariseren van de wensen en ideeën, en het formuleren thema s en speerpunten wordt voor elk deelgebied een inrichtingsvoorstel gemaakt. Hierbij wordt aan de hand van gebiedsateliers samen met de stakeholders, inwoners, bedrijven en andere betrokken partijen een uitwerking van het deelgebied gemaakt. Hierbij worden scenariokaarten gemaakt, de gewenste ruimtelijke hoofdstructuur op kaart vastgelegd en de beeldkwaliteit bepaald. Hierbij zal ook gekeken worden welke partijen kunnen helpen met de daadwerkelijke realisatie van de deelgebiedsopgave. Het voorstel is om één gebiedsatelier te houden voor deelgebied 3 en één voor deelgebied 6 en 7. Opstellen van de ruimtelijke en economische visie Rijsenhout Gedurende het jaar zullen er verschillende tussenproducten gemaakt worden. Zoals een gebiedsanalyse, een stakeholderanalyse en inrichtingsvoorstellen voor de deelgebieden. We streven ernaar deze producten niet enkel in rapporten vorm te geven, maar deze ook op een wijze te presenteren zodat het voeding geeft voor de volgende stappen en de betrokkenen inspireert. Inhoudelijk zullen de verschillende tussenproducten gezamenlijk leiden tot het eindproduct -> de Ruimtelijke en Economische Visie Rijsenhout. In dit eindproduct moet op een heldere manier verwoord worden hoe wij Rijsenhout de komende jaren zien en wat we hierin als gemeente gaan doen en hoe wij de buitenwereld prikkelen/uitnodigen om bij het proces betrokken te raken en hen hierbij te faciliteren als gemeente. Werkvormen Gedurende het jaar zullen we vanuit verschillenden invalshoeken en met verschillende werkvormen aan de slag gaan. 7
Gebiedsbijeenkomsten interviews Informatieve raadsessies Gebiedsateliers. Plan van Aanpak Ruimtelijke en Economische Visie Rijsenhout Denk hierbij aan: Interviews met de belangrijke stakeholders. Hierbij wordt gevraagd naar hun belangen, wensen en knelpunten/weerstanden. Gebiedsbijeenkomsten waarbij samen met inwoners, aldaar gevestigde bedrijven en andere betrokkenen bekeken wordt welke wensen en ideeën en knelpunten er zijn voor deze gebieden. Gebiedsateliers waarbij samen met inwoners, aldaar gevestigde bedrijven en andere betrokkenen wordt gewerkt aan een uitwerking per deelgebied. Informatieve bijeenkomst met raadsleden, om ook hen actief te betrekken in dit traject en van hen te horen hoe zij de toekomst zien en wat daarin volgens hen belangrijk is. Dorpsraad/regiegroep Al tijdens het ontwikkelen van het plan van aanpak benutten we de input van de dorpsraad en regiegroep. We delen de voorgestelde aanpak en bespreken hoe we inwoners en ondernemers het beste kunnen benaderen voor deelname, met welk sentiment en welke achtergronden we rekening moeten houden, waarop inwoners en ondernemers invloed willen uitoefenen (en waar niet), waar in het proces (zowel het ontwikkelen van visie als de besluitvorming er over) we met hen in gesprek gaan en welk niveau en werkwijze/vorm we daarbij hanteren. Bovenstaande zijn hiervoor suggesties. We maken onderscheid in particuliere/private behoeften en belangen van bewoners en ondernemers en meer publieke belangen en behoeften. Gedurende het proces zullen we deze waar mogelijk verbinden of verenigen en waar nodig confronteren of in beeld brengen. Zo kan de (bestuurlijke) afweging, besluitvorming en verantwoording versterkt worden. Het WANNEER Wanneer gaan we dit doen? Wij verwachten dat het eindproduct klaar is rond de najaar van 2016. We willen starten met een goed beeld van de huidige situatie. Daarvoor moet de gebiedsanalyse, stakeholderanalyse en de gebiedssessies eind 2015 zijn afgerond. Het uitwerken van de diverse thema s, speerpunten en het opstellen van een visie voor de diverse deelgebieden gaat van start begin 2016 en moet medio 2016 afgerond zijn. Hierna kunnen de verschillende tussenproducten inhoudelijk worden samengevoegd en kan geschreven worden aan het eindproduct. Het voortgangsoverleg met de verantwoordelijk wethouders vindt periodiek plaats. Tijdens dit overleg is er ruimte voor brainstorm, afstemming en de stand van zaken. 8
Medio 2015 gebiedsanalyse stakeholderanalyse gebiedsbijeenkomsten Eind 2015 thema s speerpunten Begin 2016 gebiedsatelier per gebied Najaar 2016 visie 9
Met WIE Wie gaan we betrekken? Het proces om te komen tot een Ruimtelijke en Economische Visie Rijsenhout moet actief, open en transparant zijn. De visie wordt een gezamenlijke visie op Rijsenhout, en niet de gemeentelijke visie op Rijsenhout. Hiervoor gaan we samenwerken met veel verschillende partijen en zelf (conform de Bedoeling) uit het raadhuis te stappen. Wij maken bij de gemeente niet alleen het ruimtelijk en economisch beleid, dat gebeurt buiten. De visie houdt ook niet op bij de Ringvaart. We willen zoveel mogelijk partijen bij het proces betrekken en informeren waar we mee bezig zijn. Gedurende het hele traject worden diverse partijen benaderd. We houden het niet intern (college, collega s, raadsleden) maar gaan ook vooral de buitenwereld betrekken (andere overheden, bedrijven, verenigingen, zorginstellingen, kennisinstellingen, ondernemers, bewoners, etc.), zowel binnen als buiten Haarlemmermeer. Waar mogelijk sluiten we aan bij het participatieprogramma. We willen niet alleen onze al bestaande relaties betrekken en gaan op zoek naar mensen met originele ideeën en andere invalshoeken, zogenaamde frisse kijkers. Daarnaast sluiten we aan bij al bestaande of net gestarte initiatieven en netwerken, zoals De Buurt, de Regiegroep Rijsenhout, De Dorpsraad, etc. Naast het mede-vormgeven van de visie kunnen ondernemers, bedrijven en alle anderen die met ons willen meedoen gebruik maken van het netwerk en wellicht levert hen dit nieuwe ideeën of nieuwe opdrachten op. Vanzelfsprekend zullen we ook de collegeleden betrekken die in hun portefeuille minder prominent Rijsenhout hebben opgenomen. Ieder collegelid heeft op een of andere manier te maken met de opgave die er voor Rijsenhout ligt. De wenselijkheid van een informatieve sessie zal aan de raad worden voorgelegd bij de totstandkoming van het eindproduct. De raadsleden krijgen natuurlijk ook de gelegenheid zich te voegen in informatieve bijeenkomsten. Mensen en partijen die niet actief deelnemen aan het traject willen we laten weten waar we mee bezig zijn. Communicatie intern zal plaatsvinden via Yammer, intranet en sharepoint/teamsite (Office 365) of indien nodig via clustermanagers en email. Extern zal gebruik worden gemaakt van de bestaande communicatiekanalen zoals onze Haarlemmermeer portal, onze website, de Informeer, het Witte Weekblad. Maar ook van socialmedia als bijvoorbeeld Facebook en de e-participatietool onze wijk. Hierbij is de kwartiermaker participatie nauw betrokken. 10
Aanhaking lopende trajecten Dit traject om te komen tot een Ruimtelijke en Economische Visie is ook sterk verbonden met enkele andere interne en externe trajecten, waaronder Haarlemmermeer Duurzaam, de Duurzaamheidsvisie Greenport Aalsmeer, de Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer, de Pilot Modernisering Teeltareaal, de actualisatie van de Provinciale Ruimtelijke verordening, het Uitvoeringsprogramma PrimA4A en het project Ringdijk en Ringvaart. Waar mogelijk zullen we deze lopende trajecten gebruiken voor informatie-uitwisseling, afstemming en beïnvloeding. Uit deze projecten zullen mensen betrokken worden bij het opstellen van de Ruimtelijke en Economische Visie Rijsenhout. Hieronder een niet uitputtende beschrijving van de diverse trajecten, de doelstellingen en beïnvloedingsmogelijkheden. Duurzaamheidsvisie Greenport Aalsmeer, Haarlemmermeer Duurzaam 2015-2018. Wanneer: 2015-2018 Wat: Onderzoek naar duurzaamheidsmaatregelen voor de glastuinbouw binnen de Greenport. Inzet: Het verminderen van de CO2 uitstoot, klimaat neutrale tuinbouw en hergebruik water, energiebesparing en gebruik van duurzame energie, hergebruik van reststoffen. Beïnvloeding: Groot. Ruimtelijke visie Greenport Aalsmeer (getrokken door provincie Noord-Holland) Wanneer: 2015 Wat: Onderzoek naar de behoefte en het aanbod van glastuinbouw binnen de Greenport. Visie op glastuinbouw binnen Greenport Aalsmeer. Inzet: Verruimen van glastuinbouwmogelijkheden (o.a. groenten). Functieverruiming van afwegingsgebieden naar wonen, recreatie, groen, ect. Provinciale Verordening (getrokken door provincie Noord-Holland) Wanneer: 2016 Wat: Onderzoek naar de behoefte en het aanbod van glastuinbouw binnen de Greenport Inzet: Verruimen van glastuinbouwmogelijkheden (groenten ect), legaliseren bestaande caravanstallingen. Functieverruiming van afwegingsgebieden naar wonen, recreatie, groen, ect. Beïnvloeding : Groot. Pilot Modernisering Teelareaal (getrokken door de Rijksdienst voor Ontwikkeling) Wanneer: 2016 Wat: Instrumenten ontwikkelen/bepalen moderne glastuinbouw binnen de Greenport. Inzet: Verruimen van glastuinbouwmogelijkheden (groenten ect.) en beweging in het herstructureringsgebied brengen. Functieverruiming van afwegingsgebieden naar wonen, recreatie, groen, ect. Beïnvloeding : Groot. Uitvoeringsprogramma PrimA4A (getrokken door SGN i.s.m gemeente Haarlemmermeer) Wanneer: 2016 Wat: onderzoek naar de behoefte en het aanbod van glastuinbouw binnen de PrimA4A en het herstructureringsgebied en beweging in het gebied organiseren. Inzet: Verruimen van glastuinbouwmogelijkheden (groenten ect). Beïnvloeding: Groot. 11
Project Ringdijk en Ringvaart (getrokken door de Cluster RO, gemeente Haarlemmermeer) Wanneer: 2016 Wat: Onderzoek naar de mogelijkheden van de ringdijk en ringvaart. Inzet: Benutten van recreatieve potentie van Rijsenhout Beïnvloeding: groot. Nieuw LIB ( getrokken door het ministerie van I&M) Wanneer: 2015 Wat: Bebouwingsmogelijkheden (!), bouwhoogtes, vogelaantrekkende werking. Inzet: Woningbouwmogelijkheden verruimen. Beïnvloeding: Klein. 12