gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6537 Inboeknummer 15bst01484 Beslisdatum B&W 27 oktober 2015 Dossiernummer 15.44.103 (2.8.1) Raadsvragen Van de raadsleden mw. L. Hofman-Jobse en dhr. C. Weijs (CDA) over aanpak eenzaamheid In de raadsvergadering over de kader nota is er gesproken over eenzaamheid nav een Motie van het OAE. Ook landelijk is er de nodige discussie waarin de staatssecretaris stelt dat er lokaal veel kan worden gedaan, bv door het versterken van bestaande maatschappelijke en sociale verbanden. Daarnaast moeten ouderen gestimuleerd worden om zelf op zoek te gaan naar sociale contacten. In dit kader heeft het CDA de volgende aanvullende vragen: 1. Op welke wijze wordt in onze gemeente hierop ingezet? Met welke organisaties (informeel, 0-de lijn) werkt u hierbij samen? 2. Is de beschikbare informatie daarover voldoende toegankelijk en overzichtelijk? Kunt u hier voorbeelden van geven? De gemeente Rotterdam is voornemens om alle mensen die de pensioengerechtigde leeftijd bereiken een informatiepakket aan te bieden waarin zij worden opgeroepen hun talent en kennis in te zetten voor de stad. In dit informatiepakket geven zij aandacht aan de faciliteiten die er voor ouderen zijn om actief te blijven en komen de mogelijkheden aan bod om actief te worden in de wijk of bij stedelijke vrijwilligersorganisaties. 3. Ziet u mogelijkheden voor een dergelijk pakket in Eindhoven of andere manieren om deze informatie te verspreiden? Middels de motie-keijzer in de Tweede Kamer is gesteld dat het onderwerp eenzaamheid tijdens het keukentafelgesprek aan de orde moet komen. 4. Is eenzaamheid een vast onderdeel van het keukentafelgesprek in Eindhoven? Zo ja, zijn de eerste indrukken hiervan met de raad te delen? Vaak zijn het professionals die het eerst de signalen van zorgwekkende vereenzaming (moeten) opmerken en zelf oppakken of bij de juiste instanties neerleggen. 5. Zijn de betrokken professionals voldoende getraind in het herkennen van eenzaamheid? 6. Weten de professionals voldoende welke mogelijkheden elke informele en 0-de lijn organisatie heeft om contact te leggen en handelend op te treden? Bewegen is een belangrijke voorwaarde voor gezond ouder worden. Maar het biedt ook mogelijkheden voor sociaal contact en daarmee het doorbreken van eenzaamheid. Veel ouderen hebben echter geen ervaring met sporten en zijn daar moeilijk toe te bewegen.
Daar komt bij dat veel sportverenigingen hun inspanningen vooral richten op de competitie en de jeugdafdeling. 7. Zijn er sportverenigingen die activiteiten opzetten speciaal voor ouderen? 8. Ziet uw college mogelijkheden om speciale activiteiten voor ouderen bij de sportverenigingen te stimuleren? Door veranderingen in de samenleving komt het steeds minder vaak voor dat verschillende generaties elkaar ontmoeten, zo blijkt uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau. Contacten met jongeren kunnen bijdragen aan de levenslust van ouderen en het gevoel dat de wereld waarin ze leven nog de hunne is. Ook voor jongere generaties biedt dit leerzame ervaringen. 9. Bent u bereid om de VO-scholen uit te nodigen om zich te verbinden met (een voorziening voor) ouderen in Eindhoven en hun leerlingen uit te dagen om bijvoorbeeld hun maatschappelijke stage bij voorkeur daar in te vullen. Uit onderzoek is gebleken dat één op de drie jongeren eenzaam is. De helft (50%) zou de eenzaamheid graag willen doorbreken, maar weet zelf niet hoe dat te doen. Van de sterk eenzame jongeren geeft zelfs tweederde (67%) dit aan. Eenzame jongeren leggen de oorzaken vooral bij zichzelf en hebben vaak een lager gevoel van eigenwaarde. 10. Is eenzaamheid een vast onderwerp van gesprek en punt van signalering in de jeugdzorg? Zo nee, ziet u mogelijkheden deze problematiek daar beter onder de aandacht te krijgen? 11. Is er op de VO-scholen binnen onze gemeente aandacht voor eenzaamheid? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, zie u mogelijkheden hier met de scholen aandacht aan te besteden? Bij voorbaat dank voor uw reactie. Antwoord van burgemeester en wethouders 1. Op welke wijze wordt in onze gemeente hierop ingezet? Met welke organisaties (informeel, 0-de lijn) werkt u hierbij samen? Een belangrijke partner is Netwerk Informele Zorg, welke bestaat uit 23 formele en informele zorgpartners, waaronder Rode Kruis, Humantis, Vrijwillige Hulpdienst, Lumens Groep, Sensoor Noord-Brabant, Stichting Overleg en Ouderenorganisaties (OvO) en WIJeindhoven. Dit netwerk heeft tot doel om de kloof tussen formele en informele zorg te dichten. Bovenal willen zij de informele zorg toegankelijk maken voor inwoners van de gemeente Eindhoven. Eenzaamheid is een regelmatig terugkerend onderwerp binnen het netwerk informele zorg. Veel aangesloten partners richten zich op bestrijding eenzaamheid of dragen bij aan vermindering van eenzaamheid, zij richten zicht niet alleen op ouder mensen. Bijvoorbeeld de maatjes projecten van Humanitas en ook stichting Michaelson, Stichting Ik Wil, Zorgatelier Pinokkio en en de Zorgzame Buurt. 2
Een andere partner is Andromeda in Woensel, zij richten zich op ouderen. 2. Is de beschikbare informatie daarover voldoende toegankelijk en overzichtelijk? Kunt u hier voorbeelden van geven? Het zorgen voor toegankelijke informatie is primair een rol van de partners. Wij stimuleren organisaties zoveel mogelijk om samen te werken en gebruik te maken van elkaars kennis en kunde. De partners zijn allemaal actief in het benaderen van mensen. Andromeda is zeer actief in het benaderen van oudere mensen met een beperkt sociaal leven om met hen in contact te komen. 3. Ziet u mogelijkheden voor een dergelijk pakket in Eindhoven of andere manieren om deze informatie te verspreiden? Deze mogelijkheid is nog niet onderzocht, hier zien wij nu nog geen aanleiding toe. Er werden wel zogenaamde pittige koffiebijeenkomsten georganiseerd door OvO, waarbij mensen worden uitgenodigd, die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt om zich in te zetten voor de stad. Deze kwamen voort uit Zilveren Kracht. Inmiddels is Zilveren Kracht op eigen kracht verder en geland in de wijken. Bewoners geven zelf invulling aan Zilveren kracht. Daarnaast zijn een aantal wijken bezig met de ontwikkeling van een sociale kaart. Organsaties die zich bezighouden met het thema eenzaamheid zijn zo beter te vinden. 4. Is eenzaamheid een vast onderdeel van het keukentafelgesprek in Eindhoven? Zo ja, zijn de eerste indrukken hiervan met de raad te delen? Tijdens het eerste gesprek wordt de vraag van de inwoner in beeld gebracht via de zelfredzaamheidsmatrix. Eén van de onderdelen van de zelfredzaamheidsmatrix is: - activiteiten dagelijks leven - sociaal netwerk Eén van de vragen waar de generalisten het meest mee geconfronteerd worden is eenzaamheid en daar is bijzondere aandacht voor. Zo wordt er specifiek gevraagd of inwoners behoefte hebben aan ondersteuning. Op de A-avond van 10 november zal hier meer over verteld worden, door een medewerker van WIJeindhoven. 5. Zijn de betrokken professionals voldoende getraind in het herkennen van eenzaamheid? De organisaties hebben ieder een eigen rol en verantwoordelijkheid voor het op peil houden en brengen van kennis en competenties van hun medewerkers en/of professionals. 6. Weten de professionals voldoende welke mogelijkheden elke informele en 0-de lijn organisatie heeft om contact te leggen en handelend op te treden? 3
We hebben veel aandacht in het delen van informatie tussen diverse organisaties. We zijn bezig de informele en 0-de lijnorganisaties met de tweedelijn en WIJeindhoven te verbinden. De generalisten van WIJeindhoven zijn nog steeds aan het leren over het aanbod in de sociale basis. Dit heeft onze aandacht, zoals bijvoorbeeld als onderwerp van de ontwikkeltafels. WIJeinhoven is ook bezig hier extra op in te zetten. Zo hebben zij een aantal dagen georganiseerd om kennis te maken met instellingen die in de sociale basis actief zijn. Daarnaast zijn wijkteams bezig om een relatie op te bouwen met de kleinere aanbieders die in hun wijken actief zijn. 7. Zijn er sportverenigingen die activiteiten opzetten speciaal voor ouderen? Ja, deze zijn er. Zo hebben veel tennisclubs een veteranen afdeling. Daarnaast worden in bijvoorbeeld Wijkcentrum t Slot activiteiten georganiseerd zoals Yoga 55+, gym 55+ en Koersbal. Er zijn op dit moment al activiteiten (Fitgym en Yoga) voor ouderen. Dat gebeurt vanuit bijvoorbeeld Sportformule, maar ook vanuit organisaties zoals zorg en welzijn waar de afdeling Sport mee samenwerkt. Ook nemen verenigingen hierin al hun verantwoordelijkheid door activiteiten te organiseren zoals walking voetbal (Voetbalvereniging gestel), sportief wandelen en hardlopen (Eindhoven atletiek), seniorengym (Gymnastiekverenigingen). 8. Ziet uw college mogelijkheden om speciale activiteiten voor ouderen bij de sportverenigingen te stimuleren? Vanuit verenigingsondersteuning worden verenigingen ondersteund en gestimuleerd om maatschappelijke activiteiten te organiseren. Dit beperkt zich niet alleen tot activiteiten voor ouderen. 9. Bent u bereid om de VO-scholen uit te nodigen om zich te verbinden met (een voorziening voor) ouderen in Eindhoven en hun leerlingen uit te dagen om bijvoorbeeld hun maatschappelijke stage bij voorkeur daar in te vullen. Uiteraard zijn wij bereid om dit onderwerp in ons reguliere overleg met VO scholen te bespreken. Het is echter aan scholen om te besluiten of zij dit van belang vinden. Wij weten dat veel scholen zich inzetten voor hun wijk, waaronder ook met activiteiten voor ouderen. Er is regelmatig overleg met Summa College over dit onderwerp en zij zijn ook heel actief op dit terrein. 10. Is eenzaamheid een vast onderwerp van gesprek en punt van signalering in de jeugdzorg? Zo nee, ziet u mogelijkheden deze problematiek daar beter onder de aandacht te krijgen? Ja, hiervoor is in de jeugdzorg zeker aandacht. Deze aandacht vertaalt zich onder meer in het opbouwen van een duurzaam sociaal netwerk. Ook wordt ingezet op begeleiding bij het opbouwen van contacten, bijvoorbeeld via verenigingen of school. 4
11. Is er op VO-scholen binnen onze gemeente aandacht voor eenzaamheid? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, ziet u mogelijkheden hier met de scholen aandacht aan te besteden? Voor zover bij ons bekend is er binnen de VO-scholen is geen specifieke aandacht voor het thema eenzaamheid. Uiteraard is er wel een zorgplicht naar leerlingen en worden signalen van uitsluiting en isolement besproken in de zogenoemde zorgadviesteams. Wanneer blijkt dat het nuttig is om aandacht te hebben voor eenzaamheid van ouderen op scholen en bij bestrijding van eenzaamheid, dan zien wij daar zeker kansen. Wij hebben geen grip op het lesprogramma van de scholen. Wel kunnen en zullen wij het thema op de agenda zitten bij LEA, de lokale Educatieve Agenda. Op 10 november aanstaande is er een A-avond met het thema eenzaamheid. Daarin wordt dieper ingegaan op het thema eenzaamheid. Daarnaast willen we bespreken welke oplossingsrichtingen er zijn en welke organisaties en instellingen een bijdrage leveren aan bestrijding eenzaamheid. Eindhoven, 27 oktober 2015 5