Rabobank Retail Update December 2013 Deze maandelijkse update geeft een selectie van belangrijke ontwikkelingen in de sector 1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vijf belangrijke thema s in de Nederlandse retail: M&A activiteiten, Verticale integratie, Omnichannel/technologie, Samenwerking en Markt en concurrentie. Verder zijn enkele kerncijfers opgenomen ter illustratie van de marktontwikkelingen en vooruitzichten. certificaathouders van aandelen (de ondernemers) ons moeten helpen. Die hebben het echter zelf ook moeilijk. Duidelijk is dat DGN op lange termijn te klein is om zelfstandig door te gaan. Dat betreft alle aspecten, óók de financiering. Euretco is gestart met een boekenonderzoek bij DGN, waarna afhankelijk van het onderzoek een definitief bod volgt. Het Rabobank Anton Dreesmann congres zal op 17 januari 2014 plaatsvinden met als kernthema Disruption? Re-charge!. Uitnodigingen zijn al verstuurd, maar suggesties voor uit te nodigen klanten/prospects zijn welkom. Het congres richt zich op bestuurders van grotere Nederlandse retailers. M&A activiteiten Modewinkels op Schiphol in Franse handen LS Travel Retail, onderdeel van de Franse multinational Lagardère, neemt het Amsterdamse familiebedrijf Charles F. Gerzon (omzet EUR 54 miljoen) over. Hiermee komt een groot deel van de modewinkels op Schiphol in Franse handen. Gerzon is eigenaar van modefranchises die op Schiphol voor en achter de douane te vinden zijn. Het bedrijf verkoopt luxemerken als Hugo Boss, Burberry, Hermès en Polo Ralph Lauren alsmede accessoires die luchtvaartmaatschappijen aan boord verkopen. Een derde activiteit is de import en distributie van luxe modeaccessoires. Topman Philip Gerzon laat weten dat de verkoop van het bedrijf past `in de bredere consolidatietrend` die in de branche plaatsvindt. `Als je je daaraan niet tijdig aanpast, bestaat de kans dat je tussen wal en schip valt. Ons bedrijf kan de grote schouders van Lagardère goed gebruiken.` Euretco wil DGN overnemen Euretco en DGN hebben een letter of intent getekend over de overname van DGN Retail, aldus DGN-directeur Henk Castelijns. Castelijns vindt een overname door Euretco een goede oplossing voor DGN. We zijn moeilijk extern te financieren, dus zouden de Nieuwe eigenaar voor denimmerk Het denimbedrijf NYDJ, oorspronkelijk bekend als Not Your Daughter's Jeans, is overgenomen door investeringsfonds Crestview Partners. In 2008 betaalde de huidige eigenaar, Falconhead Capital, ongeveer USD 100 miljoen voor het bedrijf. In 2011 trachtte de investeerder NYDJ te veilen voor ruim USD 300 miljoen. De geschatte omzet voor dit jaar is ongeveer USD 200 miljoen. NYDJ, gevestigd in Californië, richt zich op de doelgroep 35+ die de uitstraling van een skinny jeans wil zonder de problemen met pasvorm die er vaak mee gepaard gaan. Het merk beweert dat vrouwen dankzij zijn 'Lift Tuck Technology' er een maatje kleiner uitzien. In Nederland en België is het merk via diverse shop-in-shops en verkooppunten verkrijgbaar, waaronder de Bijenkorf en de Bonneterie. M&A activiteiten gaan door in de sector. Soms is schaalvergroting een overweging, zoals bij Gerzon die aansluiting zoekt bij een grote strategische speler. Het voorbeeld van Euretco/DGN laat echter zien dat ook de lastige marktomstandigheden een trigger voor M&A kunnen zijn. 1 Voor bronnen: zie pagina 4. Pagina 1 van 5
Verticale integratie Omroepen gaan in retail De NOS heeft een webwinkel geopend waarin producten en uitgaven te koop zijn die betrekking hebben op de NOS programma s op het gebied van nieuws, sport en (inter-)nationale evenementen. Ook zijn er boeken van NOS-medewerkers uit heden en verleden te vinden. Alle grote publieke omroepen hebben een webshop. Ze bieden producten te koop aan die gerelateerd zijn aan programma s, waarbij het vooral gaat om mediaproducten, maar soms ook om bijvoorbeeld kleding. Zo biedt de VARA een te personaliseren All Stars shirt aan. Google opent fysieke winkels Google opent showrooms in zes Amerikaanse steden waar klanten de computers en tablets van het internetbedrijf kunnen bekijken. Op deze manier probeert Google meer te profiteren van de koopgolf die over de VS spoelt in aanloop naar de feestdagen. In onder meer New York, Chicago, Los Angeles, Sacramento en San Francisco richt Google zogenoemde 'Winter Wonderlabs' in waar onder meer de Nexus-tablets en de Chromebooks te zien zullen zijn. De apparaten kunnen daar worden uitgeprobeerd, maar moeten nog wel online worden besteld Karl Lagerfeld maakt brillen voor Specsavers Specsavers gaat een lijn op de markt brengen met Chanelontwerper Karl Lagerfeld. De Karl Lagerfeld collectie bij Specsavers bestaat uit 24 monturen. De modellen moeten de karakteristieke stijl van Lagerfeld tonen: de ontwerper gaat zelden de deur uit zonder zijn zonnebril. Op de veren van de monturen prijkt een subtiele K. Ingrid Kersting van Specsavers: "Een wereldwijd invloedrijke naam als Karl Lagerfeld is natuurlijk fantastisch om toe te voegen aan onze collectie. Zijn high-end design en creatieve insteek brengen ons fashionportfolio opnieuw naar een hoger niveau." Verticale integratie het voeren van regie over de keten is een belangrijke trend in retail. De voorbeelden van de omroepen en van Google laten zien dat ook andere partijen de rol van regisseur ambiëren. Op het gebied van samenwerking met ontwerpers/beroemdheden is nog winst te halen. Zie het voorbeeld van Specavers/Karl Lagerfeld. Hiermee worden unieke producten ontwikkeld. Omnichannel en technologie Amazon gaat fysiek Amazon heeft tijdelijke winkels geopend in winkelcentra in San Francisco. Daarmee is de Amerikaanse etailreus voor het eerst fysiek vertegenwoordigd in de winkelstraat. Klanten kunnen er apparaten van het eigen merk Kindle proberen en aanschaffen. De pop-up stores zijn onderdeel van een Kindle-marketingcampagne van Amazon, laat een woordvoerder weten. De meeste vestigingen zijn niet langer dan twee weken in bedrijf. Argos: winkels aanpassen aan nieuwe werkelijkheid In de vernieuwde winkels van Argos (UK) zal een beperkt productaanbod te zien zijn. De overige artikelen kunnen worden gevonden op digitale schermen die op tafels in de vestiging worden geplaatst. Consumenten kunnen hierop productvideo s bekijken en reviews lezen. Een tweede grote verandering in de winkel is de Fast Track service waarbij klanten die online een bestelling hebben gedaan en die komen ophalen in de winkel binnen zestig seconden weer buiten staan, via aparte afhaalbalies. Verder ontwikkelt Argos een manier om de bestelde producten sneller bij de klant af te kunnen leveren. De retailer maakt daarvoor gebruik van het spokehub distribution model. Dat betekent dat kleinere winkels een beroep kunnen doen op de voorraad van een groter filiaal om artikelen toch snel bij de klant te kunnen bezorgen. Argos wil in de toekomst overgaan op next day delivery of zelfs same day delivery. Walmart: ship-from-store Walmart is gaan experimenteren met ship-from-store, en volgens Neil Ashe, hoofd e-commerce bij Walmart, is dat goed bevallen. Zo n tien procent van de bestellingen op Walmart.com wordt reeds vanuit de (4.100) winkels geleverd. De werknemers pakken de bestellingen in en geven ze aan koeriers FedEx en UPS. Ship-from-store heeft onmiskenbare voordelen: het is goedkoper omdat kortere routes worden afgelegd en het voorkomt lost sales omdat uit een grotere voorraad kan worden geput. Inmiddels zijn Nordstrom, Target, Macy s en Gap allemaal met hetzelfde bezig. Toch is de ship-fromstore aanpak niet eenvoudig. De retailer moet goede technologie in huis hebben om je voorraad verspreid over alle winkels te volgen. Het voorbeelden van Amazon en Argos laten zien dat online en offline steeds verder versmelten: omnichannel. De omnichannel retailers scherpen hun aanbod steeds verder aan om de concurrentiestrijd te winnen. Zo is Argos bezig met snellere levering en met betere, snellere service in de winkels. Argos en Walmart tonen aan dat het bezit van winkels ook voordelen geeft in de distributie. Het winkelnetwerk wordt onderdeel van het distributienetwerk. Dit sterk wel eisen aan bijvoorbeeld ICT systemen en zal vaak met extra investeringen gepaard gaan. Pagina 2 van 5
Samenwerking Franchise: nog veel te winnen in online samenwerking Een derde van de franchiseformules maakt geen gebruik van het online kanaal. Dat blijkt uit onderzoek van de Nederlandse Franchise Vereniging onder 74 leden. Franchiseformules hebben de grootste moeite om franchisenemers te overtuigen van de toegevoegde waarde van een online verkoopkanaal. Veel lokale franchisers zien een webshop vooral als concurrentie. Franchiseformules met een online verkoopkanaal werken voornamelijk met een model waarbij de webshop vanuit de centrale organisatie wordt ontwikkeld en geëxploiteerd. Soft-franchiseformules kiezen daarnaast vaker voor een gecombineerd online businessmodel, waarbij franchisenemers over een lokale website beschikken. EkoPlaza gaat in zorgverzekeringen EkoPlaza biedt in samenwerking met Avéro Achmea een zorgverzekering voor mensen met een gezonde levensstijl. Alleen klanten met een EkoPlaza-voordeelkaart komen in aanmerking voor de verzekering, meldt de biologische supermarktketen. EkoPlaza weet uit onderzoek onder vierduizend klanten dat zij significant gezonder leven dan de gemiddelde Nederlander. Middels deze samenwerking wil de keten het hen 'aangenaam, eenvoudig en betaalbaar maken om eerlijke, gezonde en verantwoorde keuzes te maken'. Klanten van EkoPlaza krijgen korting op zowel de basis- als aanvullende verzekering van Avéro Achmea. Daarnaast krijgt elke klant die een verzekering afsluit maandelijks een tegoed van vijf euro, die hij kan besteden in één van de 65 winkels van EkoPlaza. Post NL helpt retailers met e-commerce PostNL start een samenwerking met drie gespecialiseerde e-commercepartijen voor de ontwikkeling van webwinkels. De logistieke dienstverlener wil retailers daarmee ondersteuning bieden bij het opstarten van een webshop. Klanten van PostNL kunnen dankzij de samenwerking met Experius, MediaCT en Total Internet Group een webwinkel inrichten die is gebaseerd op het open source e-commerce platform Magento. De webshop wordt direct gekoppeld aan de bestaande logistieke infrastructuur, waarbij PostNL voor de orderafhandeling zorgt. Winkeliers maken gezamenlijke App Winkeliers in Zwolle hebben een app geïntroduceerd, waarin alle 250 winkels uit de binnenstad te vinden zijn. Op deze manier hopen de ondernemers de toenemende concurrentie van internetwinkels het hoofd te bieden. Klanten kunnen nu 24 uur per dag shoppen en rondkijken in de winkels, vertelt Angelo Egbertzen, bedenker van de Smobshop-app voor Zwolle. Daarnaast kunnen klanten bij alle 250 winkels online artikelen bestellen. Deze zullen dezelfde dag nog worden bezorgd per fietskoerier. Daarmee zijn we absoluut de eersten die zo snel zijn, daar kan geen webwinkel tegenop. Samenwerking is een aantrekkelijke optie om in deze marktomstandigheden nog groei te realiseren. Het feit dat een derde van de franchiseformules nog geen gebruik maakt van online, toont aan dat franchiseorganisaties zich op andere dimensies van samenwerking moeten richten, bijvoorbeeld het bouwen van online platforms. De andere voorbeelden laten zien dat samenwerking ondersteunend kan zijn voor het maken van nieuwe producten (EkoPlaza zorgverzekering) of voor het verbeteren van de online propositie (PostNL, winkeliers Zwolle). Soms komen samenwerkingspartners uit onverwachte hoek, zoals logistieke dienstverleners (PostNL) die zich op het gebied van online gaan begeven. Markt en concurrentie De Tuinen groeit door Gezondheidswinkelketen De Tuinen wil haar winkelbestand de komende vijf jaar verdubbelen naar 250 winkels. Komend jaar moeten er dertig nieuwe vestigingen aan de huidige 128 worden toegevoegd. Algemeen directeur De Lange merkt een grotere behoefte aan een formule als De Tuinen. "Mensen zijn bewuster gaan leven en willen graag een gezond lijf", stelt hij. De Tuinen zag haar omzet het afgelopen boekjaar met 34 procent toenemen. Ook de online verkopen zijn groeiende, vertelt manager marketing & communicatie Charlotte de Koning. Een belangrijke pijler onder de groeistrategie van De Tuinen is verder de vernieuwde trainingsacademie voor zijn werknemers. "Medewerkers in onze winkels zijn experts", aldus De Koning. "Naast onze medewerkers en locaties zorgen wij ervoor dat veel van onze producten uniek en onderscheidend zijn," vult de algemeen directeur aan. Pagina 3 van 5
Winkelcentra moeten veranderen Winkelcentra zullen de komende jaren een transformatie ondergaan, waarbij ze meer themaparken worden dan alleen maar een gebied om te shoppen. Het ouderwetse winkelcentrum heeft het zwaar en staat onder druk, doordat mensen online aankopen doen of kiezen voor een locatie waar meer te doen is dan alleen winkelen. "Winkelcentra moeten zich profileren als themaparken om leegstand tegen te gaan en om de gunst van het winkelend publiek terug te winnen", zegt Wim van Veelen van projectmanagementbureau P2. Hij is door 15 gemeentes ingehuurd om winkelcentra nieuw leven in te blazen. Paul te Grotenhuis van de branchevereniging INretail deelt de mening. "Er moet iets gebeuren. Er is veel leegstand en winkelen in een gatenkaas is voor niemand leuk. Wij denken onder meer aan digitale straten, waar consumenten die erin lopen op hun mobiele telefoon aantrekkelijke aanbiedingen uit het centrum ontvangen. Natuurlijk moeten ze ook met hun mobiel kunnen betalen. Verder dienen er internetzuilen te komen, waarop klanten zelf kunnen zien wat het assortiment van de aanwezige winkels is." Record aantal faillissementen Het aantal faillissementen in de Nederlandse detailhandel heeft in november het recordaantal van oktober geëvenaard. Net als in oktober gingen in november 94 winkelbedrijven op de fles, het grootste aantal sinds de start van de crisis. Dat blijkt uit cijfers van het CBS. In oktober 2012 werden nog 52 retailers failliet verklaard. In de eerste elf maanden van 2013 gingen 858 winkelbedrijven over de kop. Dat is een stijging van 20,7 procent ten opzichte van de 711 faillissementen een jaar eerder. Marktomstandigheden blijven lastig Het consumentenvertrouwen verbeterde verder in december en de koopbereidheid bleef onveranderd. Beide indicatoren staan nog steeds op een laag niveau. De retailomzet daalde in oktober, waarbij vooral non-food retail onder druk stond. Zie het onderdeel Kerncijfers voor meer details. Nieuwe concurrent: Google Online retail verandert: marktplaatsen, vergelijkingssites, zoekmachines en webwinkels raken steeds verder met elkaar verweven. Retailers worden technologiebedrijven, maar technologiebedrijven worden ook steeds vaker retailers. Dat betekent nieuwe concurrentie voor webshops, bijvoorbeeld van Google. Grote online retailers fungeren steeds vaker als zoekmachine voor online consumenten. Volgens Forrester begint 30 procent van de Amerikaanse consumenten hun zoektocht bij Amazon en slechts 13 procent bij zoekmachines als Google. In 2010 lagen de verhoudingen nog heel anders: toen begon voor 18 procent van de consumenten de oriëntatiefase bij Amazon, tegen 24 procent bij zoekmachines. Google kan uiteraard niet op zich laten wachten, vandaar dat het bedrijf veel energie steekt in de ontwikkeling van Google Shopping, een vergelijkingssite van Google waarop adverteerders een productfoto, de prijs en de naam van de winkel kunnen tonen. Bovendien geeft Google Shopping klantreviews over de service die de webshop klanten biedt. Verschillende data (CBS, aantal faillissementen) wijzen nog steeds op lastige marktomstandigheden. Verder neemt de concurrentie van verschillende kanten toe en treden ook spelers al Google toe tot de retailarena. Ook winkelcentra ondervinden de gevolgen van de marktomstandigheden in retail en moeten zich aanpassen. In deze markt is het voor retailers noodzakelijk om te focussen op het winnen van marktaandeel. Het voorbeeld van De Tuinen laat zien dat het ook in deze marktomstandigheden mogelijk is om te groeien, zowel offline als online. Onderscheidende producten en goed personeel zijn hierbij belangrijke factoren, zoals De Tuinen laat zien. Bronnen voor deze uitgave zijn: retailnews.nl, Twinkle Nieuwsbrief, Het Financieele Dagblad, fashionunited.nl, rtlnieuws.nl, metronieuws.nl, mixonline.nl, retaildetail.nl, CBS Statline Contactgegevens Jos Voss Senior Industry analyst, Rabobank International jos.voss@rabobank.com Pagina 4 van 5
Kerncijfers Vertrouwensindicatoren Dec/12 Feb/13 Apr/13 Jun/13 Aug/13 Oct/13 Dec/13 0-5 -10-15 -20-25 -30-35 -40-45 -50 Het consumentenvertrouwen steeg verder van -18 in november naar -16 in december. De voor de detailhandel belangrijke deelindicator koopbereidheid bleef onveranderd op -19. Beide vertrouwensindicatoren staan nog op een zeer laag niveau. Verschillende onzekerheden (bezuinigingen, koopkracht, pensioenen) spelen hierbij een rol. Consumer confidence NL Readiness to buy NL Detailhandelsomzet: groei in % (jaar-op-jaar) Oct/12 Dec/12 Feb/13 Apr/13 Jun/13 Aug/13 Oct/13 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% De totale detailhandelsomzet daalde in oktober met 1,5% (prijs +0,1%, volume -1,6%). De samenstelling van de koopdagen was gunstig waardoor het onderliggende beeld ~1% slechter is. Food winkels lieten een groei van 1,8% zien, gedreven door prijsstijging (+2,0%); de volumes daalden licht (-0,2%). De non-food winkels daalden 3,3% (prijs -0,5%, volume -2,8%). Online specialisten zetten hun groei door (+9,5%) en wonnen verder marktaandeel. Sales growth non-food stores Sales growth online specialists Sales growth food stores Non-food winkels januari-okt 2013 groei in % (jaar-op-jaar) 2% 0% -2% -4% -6% -8% Consumer electr. DIY Living Household Average Clothing Drugstores -7.1% -5.5% -5.0% -4.7% -0.4% Textile superm. 0.7% De aan de woonmarkt gerelateerde retailsectoren (DHZ, Wonen) dalen fors, evenals consumentenelektronica. Textielsupermarkten profiteren van de goede prijspropositie. Drogisterijen verkopen veel dagelijkse boodschappen (need to have) en zijn daarom redelijk stabiel. -10% -12% -9.6% -8.8% Growth in % Jan-Oct 2013 (YoY) Bron: CBS Deze publicatie is een uitgave van Rabobank International. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank International aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Pagina 5 van 5