Februari 2005
Inleiding Wakeboarden is een watersport, waarbij een wakeboarder door middel van een boot of kabel met hoge snelheid voortgetrokken word. Door gebruik te maken van de hekgolf van de boot kunnen er hoge sprongen gemaakt worden. Dit is tevens mogelijk achter de kabel door gebruik te maken van de spanning van de kabel. Het lijkt voor zich te spreken dat er hierdoor veel blessures kunnen ontstaan. Er is echter in Nederland nog geen onderzoek gedaan naar de incidentie van blessures bij wakeboarders. Daarom is in opdracht van de Nederlandse Waterski Bond (NWB) dit onderzoek opgestart. Dit onderzoek is een beschrijvend onderzoek, bedoeld om een indruk te krijgen van het aantal en soort blessures onder wakeboarders lid van de NWB.. Dit om een basis te hebben voor eventuele specifiekere vervolgstudies. Hierdoor kan het voor de NWB in de toekomst mogelijk worden meer in te spelen op de behoefte van de groeiende groep wakeboarders in Nederland. De eerste Belangrijkste vraagstelling was welke blessures treden er op bij wakeboarders. Daarnaast als tweede (sub)vraagstelling diende er onderzocht te worden of er mogelijk bepalende factoren zijn voor het ontstaan van die blessures. Methode Deelnemers Er zijn 91 wakeboarders benaderd, deze zijn allen lid van de NWB. Hiervan hebben er 48 uiteindelijk gereageerd. De gemiddelde leeftijd bedraagt 24 jaar, 73% van de deelnemers is man en 27% vrouw. Er maar 1 inclusiecriteria gehanteerd voor het invullen van de vragenlijst, en dat is dat men lid moest van de NWB wakeboardafdeling. De reden hiervoor is dat er vrij veel mensen die op onregelmatige basis wel eens wakeboarden. Maar wakeboarden niet als sport beoefenen. En zodanig niet als wakeboarders gedefinieerd kunnen worden. Vragenformulier Door middel van het vragenformulier, met een mix van gesloten en op vragen, werden de volgende gegevens verzameld. -algemene gegevens (leeftijd, geslacht, lichaamslengte, gewicht) -specifieke wakeboardinformatie (stance, tricks, sponsor) -blessureinformatie en historie (wat voor blessures, aan welke extremiteit, duur en aard van blessure) Gegevens over de populatie werden verzameld naar aanleiding van vragen die deels gebaseerd zijn op eerder onderzoek¹ en zelf geformuleerde vragen met betrekking op blessureleed. Dit alles in overleg met de medische commissie van de NWB. De lijst bestaat uit 29 vragen en neemt 10 minuten in beslag om in te vullen. Vanzelfsprekend lag de nadruk op het uitvragen van blessures. Deze vragenlijsten zijn in 1 november 2004 via e-mail aan de doelgroep verzonden. Er is een deadline van 4 weken gehanteerd. Op 1 december is er een reminder verzonden ook via mail, en een week later nog een reminder per post. Er bleek verder weinig literatuur te bestaan over wakeboarden, daarom is er gezocht naar artikelen over blessures bij snowboarden en kitesurfen. Dit omdat deze sporten gedeeltelijk overeenkomen met het wakeboarden, en daarom als vergelijkingsmateriaal te gebruiken zijn. Analyse De gegevens zijn vervolgens verwerkt met behulp Microsoft Excel en SPSS. Tevens zijn er mogelijke correlaties onderzocht tussen blessures en niveau, varen achter de boot of kabel, ervaring jaren, en aantal keer trainen per week. Daarnaast is er een t-test uitgevoerd met als afhankelijke variabele het wel of niet gehad hebben van een blessure en afhankelijke variabelen man/vrouw. Resultaten Basisgegevens In tabel 1, zijn leeftijd, lengte en gewicht weergegeven. In tabel 2 is gekeken op welke manier er gewakeboard wordt. Er wordt onderscheid gemaakt tussen het varen achter de kabel en de boot. Dit omdat de sprongen op een andere wijze gemaakt worden, namelijk vanaf de hekgolf van de boot of 2
door gebruik te maken van de spanning van de kabel. Hierdoor kan er dus een mogelijk verschil zijn in de aard en ontstaanswijze van blessures. In tabel 3 is weergegeven hoeveel boarders er gesponsord worden, dit zegt iets over het niveau van onze populatie. In tabel 4 word nog gekeken naar het aantal boarders dat met het linker of het rechterbeen voor vaart. N Minimum Maximum Gemiddelde Standaard deviatie leeftijd 48 11 40 23.98 7.425 lengte 48 145 198 176.04 11.411 gewicht 48 36 120 70.42 15.795 Tabel 1 basisgegevens leeftijd, lengte, gewicht boot 21 46.7 kabel 12 26.7 beide 11 24.4 onbekend 1 2.2 Totaal 45 100.0 Tabel 2 aantal en percentage boarders dat achter de boot of aan de kabel vaart ja 21 46.7 nee 24 53.3 Totaal 45 100.0 Tabel 3 aantal en percantages op de vraag of een boarder gesponsord word goofy(rechtsvoor) 28 62.2 regular(linksvoor) 13 28.9 beide 3 6.7 Totaal 44 97.8 onbekend 1 2.2 Tabel 4 favoriete voorkeursstance, met linker of rechterbeen voor varen Blessure Het aantal wakeboarders wat wel eens geblesseerd geraakt is ligt op 73,3%. Het aantal mannen dat wel eens geblesseerd is raakt is 81.8%, met gemiddeld 2,19 (2,54) blessures. 50% van de vrouwen is wel eens geblesseerd geraakt, met gemiddeld 0.67 (0.90) blessures. Mannen zijn significant (0.008) vaker en meer geblesseerd. In het onderzoek van Carson¹ zijn vergelijkbare resultaten gevonden, 77% van de 86 ondervraagde hadden wel eens een blessure opgelopen. 3
Ja 6 50.0 nee 6 50.0 Totaal 12 100.0 Tabel 5 blessure vrouwen Ja 27 81.8 nee 6 18.2 Totaal 33 100.0 Tabel 6 blessure mannen Er is een onderscheid gemaakt in geblesseerde lichaamdelen. De regio s waren arm, been, romp. Deze regio s zijn verder opgesplitst naar gewricht. Arm: schouder, elleboog, pols, vingers. Been: bekken, heup, knie, enkel. Romp: nek, ribben, lage rug, bekken. Hieruit volgt dat de knie, ribben en enkel de meest geblesseerde lichaamsdelen zijn. (figuur 1). Carson¹ vond hier vergelijkbare resultaten. Daar het bij hem een onderzoek betrof naar orthopedische chirurgen die wakeboard blessures hadden behandeld komt de romp niet voor in zijn onderzoek. Dit onderzoek betrof alle blessures en de ribben blijken een veel aangedane regio te zijn. Figuur 1 Tevens is er gekeken naar de herstelperiodes van arm, been en romp. 18,2% van de procent van de aan het arm geblesseerde sporters had een herstelperiode langer dan 3 maanden. 3,0% van de aan het been geblesseerde sporters langer dan 3 maanden. En ten slotte 33,4 van de aan de romp geblesseerde sporters had een herstelperiode nodig langer dan 3 maanden. Het zou kunnen zijn dat de blessures aan de romp en het been ernstiger van aard en daardoor een langer herstel nodig hebben. Of dat deze niet of onvoldoende behandeld worden, hier is echter nader onderzoek voor nodig. Naast blessures is er ook naar hoofdletsel en bewusteloosheid gekeken, geen van de wakeboarders bleek hoofdletsel gehad te hebben. Wel is 31.1% van de wakeboarders bewusteloos geraakt. Meestal voor kortere tijd na een crash. Ook hier is het aantal mannen wat bewusteloos geraakt is hoger dan bij de vrouwen. 36.4% respectievelijk 16.7%. Uit het oogpunt van mogelijke preventie is het belangrijk om te weten welke (para)medici er bezocht werden bij een blessure. 4
Percentage Frequentie (%) geen behandeling 25 75.8 huisarts fysiotherapeut 3 9.1 fysiotherapeut 2 6.1 anders orthopeed Totaal 33 100.0 tabel 7 bezochte behandelaar bij blessure aan het been Percentage Frequentie (%) geen behandeling 18 54.5 huisarts 2 6.1 fysiotherapeut 4 12.1 anders 2 6.1 fysiotherapeut 3 9.1 orthopeed orhtopeed, manueeltherape ut orthopeed orthopeed, manueeltherape ut Totaal 33 100.0 tabel 8 bezochte behandelaar bij blessure aan het been geen behandeling 20 60.6 huisarts 5 15.2 fysiotherapeut 3 9.1 fysiotherapeut manueeltherap eut manueeltherap 2 6.1 eut orthopeed, manueeltherap eut Totaal 33 100.0 tabel 9 bezochte behandelaar bij blessure aan de romp 5
Opvallend om te zien dat er in veel gevallen geen (para)medici bezocht werden. Dit zou te maken kunnen hebben met de sociaal-culturele achtergrond van wakeboarders. Ook zijn er een aantal verschillende (Pearsons s) correlatie s onderzocht. Te weten de variabelen blessure-niveau, blessure-varen achter de boot of kabel, blessure-ervaring jaren, blessure-training per week. Er bleek geen significante correlatie te bestaan tussen deze variabelen. Discussie Naar aanleiding van de resultaten zijn er een aantal dingen die opvallen. Het aantal blessures is hoog, het aantal wakeboarders wat zich laat behandelen laag. Wordt er toch een behandelaar gezocht dan is dat in veel gevallen de fysiotherapeut. De NWB zou het gebruiken van bestaande medische zorg kunnen promoten. Dit zou leiden tot meer behandelde blessures die misschien sneller hersteller waardoor een boarder meer tijd op het water kan doorbrengen. Tevens is er een relatief hoog percentages wakeboarders die wel eens bewusteloos zijn geraakt. De eerste vraagstelling welke blessures treden er op bij wakeboarders is duidelijk beantwoord. Er is een hoog percentage knie, romp en enkelblessures te zien. De verklaring ligt waarschijnlijk in het feit dat er een hoge externe belasting is. Veroorzaakt door de hoge snelheid Omdat de boarder achter de boot/kabel aangetrokken wordt eindigt hij in de lucht vaak horizontaal. Lukt het dan niet om een sprong te landen, dan valt hij meestal horizontaal op het water. Hierdoor maakt de romp een harde impact op het water. Het board raakt het water haaks en vertraagt hierdoor enorm. Met als gevolg een kniegewricht dat boven maximaal belast wordt. Dit is een mogelijk verklaring voor de hoge aantallen knie en romp blessures. De enkelblessures zijn mogelijk te verklaren door harde landingen na een sprong. De schouderblessures ontstaan vermoedelijk doordat de krachten van de boot of kabel groter zijn dan die het schoudergewricht aankan. Het is interessant om te kijken of er mogelijke middelen zijn voor preventie, zeker voor de knieblessures. Daar hier de meeste blessures plaatsvinden. Het probleem zit waarschijnlijk in de vaste bindingen, bij snowboarden² zie je ook een hoge frequentie knieblessures terwijl bij kitesurfen³ waar geen vaste bindingen gebruikt worden dit een lager aantal is. Boarden met vaste bindingen heeft een aantal voordelen, zoals meer grip en gevoel met het board en meer drukopbouw voor de afzet van een sprong. Deze voordelen wegen niet op tegen het gebruik van een ander soort bindingen, blessures worden op de koop toe genomen. Het letsel aan de romp, meestal gekneusde ribben, is wel te voorkomen waarschijnlijk door het gebruik van een impact vest. Een dergelijk vest verdeeld de kracht van het water over een groter oppervlak door een foamstructuur en ontlast hierdoor de ribben. Verder onderzoek naar oorzakelijke factoren van het ontstaan van blessures en mogelijk preventie is echter noodzakelijk. Ondanks de hoeveelheid blessures laten maar weinig boarders zich behandelen, waarom? Mogelijk heeft dit te maken met de sociaal-culturele achtergrond van wakeboarders. Het wakeboarden word vaak gezien als een lifestyle. Het hebben van blessures en iets daaraan laten doen word mogelijkerwijs niet serieus genoeg genomen door de boarders zelf. De NWB zou meer tijd kunnen investeren in het bewust maken van de gevolgen van blessures, en de nadruk kunnen leggen op het belang van behandeling door de fysiotherapeut bij een blessure. Daar de fysiotherapeut een belangrijke rol kan spelen bij behandeling zowel primair als secundair, afhankelijk van het opgelopen letsel. Preventie van bewusteloosheid is moeilijk, het gebruik van een helm heeft waarschijnlijk geen tot weinig effect. Een helm beschermt de schedel tegen harde obstakels, maar niet tegen het inwendig schudden van de hersenen wat de bewusteloosheid veroorzaakt. De ontworpen vragenlijst was geschikt voor dit oriënterende onderzoek. De gevraagde gegevens door de opdrachtgever zijn geleverd. Er zijn echter een aantal aandachtspunten. Doordat de vragenlijst opgestuurd moest worden was er geen persoonlijk contact met de ondervraagde. Dit leverde in een aantal gevallen onduidelijke of onjuist ingevulde antwoorden op. Daarnaast staan er in de vragenlijst vragen die blessures uitvragen qua gewricht. Bij herstel van deze blessures is alleen gekeken naar de herstelperiode per extremiteit. Deze vraagstelling had in overeenstemming moeten zijn met de voorgaande vragen over blessures. Er kan nu wel een uitspraak gedaan worden over het aantal blessures, maar er is geen uitspraak mogelijk over het herstel hiervan per gewricht. Tevens is er niet gevraagd hoe een blessure ontstaan is, voor mogelijke preventie en een te onderzoeken oorzaak van het ontstaan van blessures is dit belangrijk. Het is aan te raden bij een volgend onderzoek deze zaken nader te onderzoeken. 6
Conclusie Op het gebied van het ontstaan van wakeboardblessures dient meer biomechanisch onderzoek gedaan te worden. Pas dan kan er gekeken worden naar het mogelijk voorkomen van blessures. De aanwijzingen die gevonden zijn in dit onderzoek wijzen naar het ontwikkelen van een ander soort bindingen waarbij met name het pees/bandapparaat van de knie bij een val minder belast wordt. Daarnaast is het (correct) gebruiken van een impact vest die aan de veiligheidseisen voldoet aan te raden. Naar een oplossing voor het omlaag brengen van het aantal personen wat bewusteloos is geraakt is verder onderzoek noodzakelijk. De NWB zou het kunnen bezoeken van (para)medici aan kunnen moedigen, hierdoor zou een hoger percentage boarders waarschijnlijk minder lang geblesseerd zijn. En hierdoor meer tijd op het water door kunnen brengen, iets waar elk wakeboarder naar streeft. 7
Bronnen 1. Wakeboarding injuries; The American Journal of Sports Medicine; January 01, 2004; Carson, William G., Jr 2. Bladin, C. et al, Snowboarding injuries: Current trends and future directions, Sports medicine, 34 (2): 133-138 (2004) 3. Nickel et al, A Prospective Study of Kitesurfing Injuries, The American Journal of Sports Medicine;, Vol. 32, (4), 921-927 4.Idzikowski, J. et al, Upper extremity snowboarding injuries: Ten-yar results from the colorado snowboard injury survey, The american journal of sports medicine, 28 8