Milieu en Gezondheid voor gemeenten in Overijssel GGD Milieu en Gezondheid.indd 1 22-05-2012 12:55:15
GGD IJsselland en GGD Twente Team Milieu en Gezondheid voor uw gemeente In uw werk krijgt u regelmatig te maken met vraagstukken rond gezondheidsrisico s van milieu-aspecten. Bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van plannen voor een woonwijk of bedrijventerrein. Ook inwoners kunnen vragen hebben, bijvoorbeeld over de gezondheidsrisico s van asbest of UMTS-masten. In deze brochure staat beschreven hoe het team Milieu en Gezondheid de gemeente hierbij van dienst kan zijn. Het team Milieu en Gezondheid bestaat uit deskundigen op het gebied van milieu en gezondheid, namelijk een toxicoloog/arts, een beleidsmedewerker, milieugezondheidskundigen en verpleegkundigen. Wij hebben de expertise in huis om vraagstukken over milieu en gezondheid te behandelen, namelijk: kennis van de gezondheidsrisico s van milieu-aspecten ervaring met risicocommunicatie, zodat inwoners de juiste informatie krijgen, zich begrepen en erkend voelen. Voor deskundigheid op beide terreinen kunt u als gemeente-ambtenaar of lokaal bestuurder terecht bij het team Milieu en Gezondheid. Voorlichting aan gemeenten en burgers over de eikenprocessierups De eikenprocessierupsen vormen een jaarlijks terugkerend probleem. De brandharen van de rups geven klachten, zoals jeuk, huiduitslag, ontstekingen en kortademigheid. Om deze gezondheidsrisico s te voorkomen, geeft het team Milieu en Gezondheid advies aan gemeenten over communicatie richting burgers. Ook inwoners krijgen advies. Beleidsadvisering aan gemeente over gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente Het team Milieu en Gezondheid heeft advies gegeven over geluidhinder en beleving van geluid. Dit zijn belangrijke gezondheidsaspecten op het gebied van milieu en gezondheid in relatie tot vliegverkeer. GGD Milieu en Gezondheid.indd 2 22-05-2012 12:55:16
Wanneer schakelt u het team Milieu en Gezondheid in? Bij het ontwikkelen van beleid Wij kunnen u adviseren bij de ontwikkeling van beleid op het gebied van milieu, ruimtelijke ordening en vervoer. Op deze wijze kunt u gezondheid meenemen in het beleid en gezondheidsrisico s zoveel mogelijk voorkomen. Bij vragen van de gemeente of burgers U kunt ons inschakelen wanneer u of inwoners vragen hebben op het gebied van milieu en gezondheid. Via een telefoongesprek of locatiebezoek beoordelen we de ernst van de situatie. Indien nodig wordt nader onderzoek gestart en/of worden metingen uitgevoerd. We geven advies en kijken naar een eventuele oplossing. Voorlichtingsactiviteiten Afhankelijk van uw vraag wordt gekeken welke vorm van voorlichting het meest geschikt is. Bijvoorbeeld een presentatie op een bewonersbijeenkomst of een publieksfolder. Indien nodig, biedt het team Milieu en Gezondheid nazorg bij calamiteiten. Dan zorgen wij voor adequate voorlichting aan hulpverleners, pers en bevolking. Onderzoeken en projecten Ook voor uitgebreide onderzoeksaanvragen en projecten kunt u bij ons terecht. Wij maken afzonderlijke afspraken met u, over zowel de inhoudelijke als de financiële kant. Advies en voorlichting aan gemeenten over windturbines In een provinciale bijeenkomst voor gemeenten heeft het team Milieu en Gezondheid advies gegeven over geluid, beleving van geluid en risicocommunicatie. Zodoende kunnen gezondheidseffecten voorkomen worden. Advies en voorlichting over bodemverontreiniging Een chemische wasserij en verfspuiterij hebben in het verleden oplosmiddelen gebruikt die in de bodem zijn terechtgekomen. Hierdoor kunnen bewoners blootgesteld worden aan oplosmiddelen door uitdamping via de kruipruimte. Het team Milieu en Gezondheid adviseert de gemeente over mogelijke gezondheidsrisico s. Ook geeft het team voorlichting aan bewoners. GGD Milieu en Gezondheid.indd 3 22-05-2012 12:55:17
Werkvelden team Milieu en Gezondheid Op deze pagina s vindt u een overzicht van de belangrijkste aandachtsgebieden van het team Milieu en Gezondheid. Per werkveld wordt aangegeven hoe het team de gemeente van dienst kan zijn. Asbest Asbestbrand, bodem- en luchtverontreiniging, sanering Inschatten van de gezondheidsrisico s bij bodem- en luchtverontreiniging met asbest, bij sanering van asbestwegen en bij asbestbranden. Gemeenten ondersteunen bij de communicatie over de mogelijke gezondheidsrisico s. Binnenmilieu Kindercentra, schoolgebouwen en woningen Onderzoek doen naar de kwaliteit van het binnenmilieu door metingen van luchtkwaliteit, temperatuur, luchtvochtigheid, koolmonoxide en vluchtige stoffen. Inspecteren van ventilatiemogelijkheden, schoonmaak en inrichting. Advies en voorlichting geven over het realiseren van een gezond binnenmilieu. Bodem, lucht- en waterverontreiniging Bodemsanering, lucht- en waterkwaliteit Beoordelen van de gezondheidsrisico s bij verontreinigingen van bodem, lucht en water en bij het saneren van de verontreiniging. Gemeenten ondersteunen bij de communicatie over de mogelijke gezondheidsrisico s en het geven van voorlichting aan burgers. Risicocommunicatie Milieu en Gezondheid Gemeenten attenderen op het belang van goede en tijdige risicocommunicatie rondom milieu en gezondheid. Het ondersteunen van gemeenten bij risicocommunicatie richting bezorgde en verontruste burgers. Leefomgeving Groen in de wijk, ruimtelijke ordening Adviseren over de planologische invulling van gebieden en daarbij zorgdragen voor een goede milieugezondheidskwaliteit. Inzichtelijk maken van gezondheidsrisico s van diverse ruimtelijke scenario s, bijvoorbeeld bij plannen voor een nieuwe woonwijk of bedrijventerrein. Aandacht vragen bij gemeenten voor groen in de wijk vanwege de positieve effecten op de gezondheid. Incidenten met gevaarlijke stoffen Asbestbrand, ontploffing Ondersteunen van gemeenten en instellingen in de nazorg bij incidenten met risico s voor de volksgezondheid. Risicocommunicatie richting burgers. Onderzoek en advies over ruimtelijke ordening en gezondheid In gemeenten worden allerlei plannen gemaakt en projecten opgezet op het gebied van ruimtelijke ordening. Bijvoorbeeld nieuwe woningen, wegen en bedrijventerreinen. Op welke manier houdt de gemeente bij haar plannen rekening met de gezondheid van de bewoners? Het team Milieu en Gezondheid kan de milieugezondheidskundige effecten in kaart brengen. Zo krijgt de gemeente vooraf inzicht in de effecten van stedelijke ontwikkelingen op de gezondheid van burgers. Hierdoor kan de gemeente bij de uitwerking van het plan en de besluitvorming de alternatieven afwegen en goede keuzes maken. GGD Milieu en Gezondheid.indd 4 22-05-2012 12:55:18
Ongerustheid over ziekten Kanker in de wijk Onderzoek doen naar mogelijke relaties tussen milieuverontreinigingen en gezondheidsklachten. Verontruste burgers informeren over de uitkomsten van het onderzoek. Ongedierte Dierplagen, eikenprocessierups Gemeenten informeren over de mogelijke gezondheidsrisico s van plaagdieren, zoals de eikenprocessierups. Ondersteuning bieden bij de communicatie richting burgers over de mogelijke gezondheidsrisico s en over de bestrijding van plaagdieren. Straling Hoogspanningslijnen, GSM- en UMTS-masten Gemeenten informeren over de mogelijke gezondheidsrisico s van straling. Gemeenten attenderen op het belang van goede risicocommunicatie aan burgers en instellingen bij het plaatsen van GSM- en/of UMTS-masten en het bouwen bij hoogspanningslijnen. Ondersteunen van gemeenten bij het geven van voorlichting over mogelijke gezondheidsrisico s. Verstoring Geluidhinder, stank Gemeenten informeren over de mogelijke gezondheidseffecten door geluidhinder en stank. In beeld brengen van gezondheidseffecten van geluidhinder en stank. Meer informatie online Op de websites van beide GGD en vindt u uitgebreide informatie over diverse milieu-onderwerpen. www.ggdijsselland.nl (klik op Gemeenten ) of op www.ggdtwente.nl. Voorlichting aan burgers op verzoek van de gemeente: nazorg bij een asbestbrand De gemeente schakelt het team Milieu en Gezondheid in om inwoners te adviseren over de risico s van een brand waarbij veel asbest vrijkomt. De medewerkers beantwoorden diverse vragen over de brand en over gezondheidsaspecten. Advies aan gemeenten over groen in de wijk In nieuw te realiseren wijken wordt groen steeds belangrijker. Er is een toenemende interesse voor het gebruik van groen in een gezonde leefomgeving. De GGD kan gemeenten adviseren over de positieve effecten van groen en over het type en de hoeveelheid groen in een wijk. GGD Milieu en Gezondheid.indd 5 22-05-2012 12:55:19
Wat kunt u van het team Milieu en Gezondheid verwachten? Onafhankelijk advies Wij denken met u mee en wegen alle onzekerheden tegen elkaar af. Onafhankelijkheid is daarbij essentieel. U krijgt altijd een objectief, afgewogen en onderbouwd advies op maat. Proactief meedenken Door onze expertise al in een vroeg stadium in te zetten, voorkomt u ongewenste situaties en onrust. Zo kunt u vanaf het begin gezondheid meenemen in de planvorming. Ook bespaart u extra kosten achteraf, bijvoorbeeld kosten voor aanpassingen of extra communicatie. Onderzoek Nieuwe ontwikkelingen of een plotselinge toename van individuele klachten kunnen er toe leiden dat wij een onderzoek starten. Wanneer er een bestaand of dreigend gezondheidsrisico blijkt te zijn, rapporteren wij aan het gemeentebestuur. Er wordt een aanpak geadviseerd om de gesignaleerde gezondheidsrisico s te minimaliseren. Beleidsadvisering aan gemeenten over intensieve veehouderijen Milieu-aspecten die een rol spelen bij intensieve veehouderijen zijn fijn stof, geur en endotoxinen. Het team Milieu en Gezondheid heeft diverse Overijsselse gemeenten geadviseerd bij de ontwikkeling van Landbouwontwikkelingsgebieden (LOG). Deze adviezen gebruiken gemeenten bij het opstellen van beleid over dit thema. Advies aan gemeente over een evenement bij zeer warm zomerweer Een gemeente vraagt de GGD advies over de eventuele gevolgen van hitte tijdens een triatlonevenement. De GGD maakt een beoordeling van de gezondheidsrisico s en geeft advies over de te nemen voorzorgsmaatregelen. GGD Milieu en Gezondheid.indd 6 22-05-2012 12:55:20
Team Milieu en Gezondheid voor burgers en instellingen Naast de werkzaamheden voor de gemeenten, beantwoordt het team Milieu en Gezondheid uiteenlopende vragen van burgers en instellingen in Overijssel. Een aantal voorbeelden: Een bewoner belt de GGD. Zijn gezin heeft al ruime tijd last van irritatie van keel, neus en ogen in huis. Kan dit iets met de woning te maken hebben? Iemand wil een kavel kopen op ongeveer 35 meter van een hoogspanningslijn. Zijn hier risico s aan verbonden? In een gezin met jonge kinderen is een kwikthermometer kapot gegaan en het kwik ligt op de vloer. De bewoners willen graag weten of dit gevaarlijk is voor hun gezondheid. Hoe kunnen ze dit het beste opruimen? Een basisschool wil weten of gebruik van vuvuzela s kan leiden tot gehoorschade. Sinds er een nieuwe vloer in de klaslokalen is gelegd, hebben de leerlingen en leerkrachten tranende ogen. Ook ruiken ze een frisse, prikkelende geur. Kan dit komen door de nieuwe vloerbedekking? Ouders vinden het te muf en te warm in het kinderdagverblijf waar hun zoon verblijft. Zij vragen zich af of de situatie wel gezond is voor hun zoon. De locatiemanager van het kinderdagverblijf vraagt het team Milieu en Gezondheid om onderzoek te doen naar de kwaliteit van het binnenmilieu. Voor een eengezinswoning staat een schuur met een dak van asbest golfplaten. De schuur wordt slecht onderhouden. Er zitten gaten in het dak. Gedeelten van de golfplaten liggen naast de schuur. Is dit schadelijk voor de gezondheid van de bewoners? Voorlichting, onderzoek en risicocommunicatie over kanker en milieu Het team Milieu en Gezondheid ontvangt regelmatig telefoontjes van burgers die zich zorgen maken over het aantal mensen uit de buurt dat kanker heeft. In verschillende gemeenten heeft het team onderzoek gedaan én een rol gespeeld in de communicatie met de bewoners. Er is voorlichting gegeven in een bijeenkomst met de bewoners. Project en onderzoek Frisse scholen Warme, benauwde en stoffige lokalen. Het binnenmilieu van veel scholen is onder de maat, waardoor gezondheidsklachten ontstaan. Daarom heeft de GGD het project Frisse scholen opgezet. Leerkrachten krijgen voorlichting en ventilatie-advies. Directie, schoolbestuur en de gemeente krijgen bouwkundige adviezen om de ventilatie te verbeteren. GGD Milieu en Gezondheid.indd 7 22-05-2012 12:55:21
Colofon GGD IJsselland en GGD Twente werken samen op het gebied van milieu en gezondheid. Team Milieu en Gezondheid T 0900-277 77 77 (lokaal tarief) E milieuengezondheid@ggdijsselland.nl I www.ggdijsselland.nl I www.ggdtwente.nl Postadres GGD IJsselland Postbus 1453 8001 BL Zwolle GGD Milieu en Gezondheid.indd 8 22-05-2012 12:55:23