STUDIE 48 OPLEIDINGSPROFIEL luchtvaart
OPLEIDINGSPROFIEL luchtvaart sector studiegebied opleiding : metaal-elektriciteit-kunststoffen : industriële wetenschappen & technologie : luchtvaart Sectorcommissie Hogeschoolonderwijs van de Vlaamse Onderwijsraad D/1997/6356/38 De leden van de werkgroep opleidingsprofielen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het opleidingsprofiel. De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.
INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART INHOUD HOOFDRUBRIEK 1: INLEIDING 1 1.1 Identificatie van het opleidingsprofiel 1 1.2 Opdracht 1 1.3 Ontwikkelingsproces 1 1.4 Legitimatie 1 HOOFDRUBRIEK 2: SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2 2.1 Gegevens uit de beroepenwereld 2 2.1.1 Beroepenstructuur 2 2.1.2 Geraadpleegde beroepsprofielen 2 2.1.3 Visie 3 2.2 Gegevens uit de onderwijswereld 4 2.2.1 Studiegebied, opleidingen en opties 4 2.2.2 Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties 4 2.2.3 Diploma s en getuigschriften 4 2.2.4 Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma s voor de opleiding 4 2.2.5 Gelijkaardige opleidingen en diploma s in het buitenland 4 2.2.6 Geografische spreiding van de beroepsactiviteit in Vlaanderen 4 2.2.7 Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen 5 2.2.8 Infrastructuur 5 2.2.9 Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de basisopleiding 5 2.2.10 Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de basisopleiding 5 2.2.11 Reële studieduur 5 2.2.12 Inhoudelijke profilering van de opleiding in binnen- en buitenland 5 2.3 Verantwoording van de opleiding 5 HOOFDRUBRIEK 3: HET OPLEIDINGSPROFIEL 6 3.1 Algemeen opleidingsprofiel van gegradueerde in elektromechanica 6 3.2 De globale omschrijving van de optie c.q. opleiding 6 3.2.1 Voorwoord 6 3.2.2 Algemene opleidingsdoelstelling 6 3.2.3 Het opleidingsprofiel 7 3.3 Het beroepsgericht opleidingsprofiel 7 3.3.1 Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen 7 3.3.2 De concrete uitwerking van de vertaalslag 9 3.3.3 Aanvullende gegevens met betrekking tot de basisopleiding 20 3.4 Sleutelkwalificaties 21 3.5 De kern van het opleidingsprofiel 21
INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART HOOFDRUBRIEK 4: DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKT OPLEIDINGSPROFIEL 22 HOOFDRUBRIEK 5: BIBLIOGRAFIE 23 HOOFDRUBRIEK 6: MEDEWERKERS 24 BIJLAGE: Samenstelling van de werkgroep 25
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 1 HOOFDRUBRIEK 1: INLEIDING 1.1 Identificatie van het opleidingsprofiel Studiegebied: Industriële Wetenschappen en Technologie Graduaat Luchtvaart - hogeschoolopleiding van 1 cyclus 1.2 Opdracht De opdracht omvat de opmaak van een opleidingsprofiel (minimumcompetenties) uit het beroepsprofiel. De opdrachtgever is de VLOR- Raad voor het Hoger Onderwijs (Sectorcommissie 1C -metaal-elektriciteit-kunststoffen). 1.3 Ontwikkelingsproces In november 1995 startte een representatieve werkgroep (ongeveer 20 personen) met de studie van het (technische) beroepenveld in de luchvaartwereld. Na vijf degelijke werkvergaderingen kon de voorzitter, Dhr. Roland Defever, het docu-ment "Beroepsprofielen luchtvaart" op 26 april 1996 overhandigen aan de VLOR-Raad Hoger Onderwijs. Omdat de opleiding pas startte in 1995, zijn er nog geen afgestudeerden. In november 1996 vroeg de sectorcommissie 1C metaal-elektrici-teitkunststoffen aan Dhr. Roland Defever, als expert, het beroepsprofiel te verta-len naar een opleidingsprofiel Graduaat luchtvaart. Bij de vertaling werden enkel beroepen met voldoende aanvangsniveau (Sedoc 3-4) weerhouden. Voor de vertaalslag, volgens de D.V.O.-procedure, waren vooral de taakbeschrijvingen, opgenomen in de bijlagen van het beroepsprofiel, bijzonder bruikbaar. Het resultaat: het opleidingsprofiel - eerste versie - werd begin februari 1997 teruggekoppeld naar de belangrijkste partners in het werkveld en het onderwijs (in het bijzonder: TSO- Vliegtuigtechnieken). Daaruit volgde dan (op 14 mei 1997) de huidige beschrijving van het opleidingsprofiel. In het profiel werd reeds in belangrijke mate rekening gehouden met de Europese regelgeving (JAR66) voor opleiding m.b.t. de cluster vliegtuigonderhoud. Het opleidingsprofiel Graduaat luchtvaart werd op 22 mei 1997 aan de uitgebreide sectorcommissie voorgesteld. Het ontwikkelen van de 1C-opleidingsprofielen werd ondersteund door overleg binnen de sectorcommissie op respectievelijk 21 oktober 1996, 14 november 1996, 28 november 1996, 22 januari 1997, 27 februari 1997, 24 april 1997, 22 mei 1997 en 29 mei 1997. 1.4 Legitimatie VLOR-Raad voor het Hoger Onderwijs.
2 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART HOOFDRUBRIEK 2: SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2.1 Gegevens uit de beroepenwereld 2.1.1 Beroepenstructuur Uit het document "Beroepsprofielen luchtvaart" blijkt dat de afgestudeerden vooral tewerkstelling zullen vinden in volgende luchtvaartgebonden beroepen-clusters: Onderhoud: technisch controleur/inspecteur (certifying engineer), onderhoudstechnicus, technicus motoren, technicus avionica & telecommunicatie, boordtechnicus, werkplaatsleider, technicus mechanica, technicus informatica, technicus luchtvaartelektronica, simulatortechnicus,... Operaties: technisch coördinator, planning officer, magazijnmeester, groepschef,... Diensten: opleiding en vorming, technicus studiedienst, technicus documentatiedienst, coördinator kwaliteitszorg, veiligheidscoördinator,... Ontwerp en constructie: assistent ontwerpingenieur, assistent productie-ingenieur, groepschef samenbouw,... Toelevering luchtvaart: technicus luchthavenuitrusting, technicus veiligheidsystemen,... 2.1.2 Geraadpleegde beroepsprofielen De meest representatieve beroepen voor de huidige opleiding Graduaat luchtvaart (technologie) situeren zich binnen de clusters onderhoud, ontwerp en constructie, de operaties en de ondersteunende diensten. Opmerkingen Het opleidingsniveau van de Vlaamse gegradueerden is vergelijkbaar met het niveau van de Angelsaksische "Bachelor Engineer". De in de beroepenlijst vermelde technicus bezit daarom het Sedoc-aanvangsniveau 4: "Een kwalificatie die het mogelijk maakt op autonome of onafhankelijke manier verantwoordelijkheid op te nemen voor planning en/of leiding en/of beheer", met doorgroeimogelijkheden naar niveau 5: "Een kwalificatie die het mogelijk maakt op autonome en onafhankelijke manier verantwoordelijkheid op te nemen voor planning en/of leiding en/of beheer met beheersing van de wetenschappelijke achtergronden". Het startniveau voor een technicus TSO-Vliegtuigtechnieken werd in een afzonderlijke werkgroep (april 1997) vastgelegd op niveau 3, met doorgroeimogelijkheid naar niveau 4.
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 3 2.1.3 Visie De werkgroep "Beroepsprofielen luchtvaart" formuleerde haar visie als volgt. De opleiding graduaat luchtvaart(techniek) biedt een gericht antwoord op de huidige en de toekomstige nood (verdubbeling van de luchtvaartactiviteit per 10 jaar) aan direct inzetbare werknemers voor de luchtvaartindustrie. Het belang van een specifieke opleiding, als antwoord op de snelle evolutie van de luchtvaarttechnologie, wordt onderstreept. Er is een duidelijke vraag naar een gespecialiseerde opleiding die moet leiden tot beter gekwalificeerd personeel met grote verantwoordelijkheidszin. De loopbaan wordt korter en daarom is een verkorting van respectievelijk de noodzakelijke leertijd en de stageperiode in het bedrijf een belangrijk element bij het verbeteren van de concurrentiepositie, de efficiëntie en de flexibiliteit. De opleiding biedt tevens de mogelijkheid het verlies aan ervaring (50+) enigszins op te vangen. De complexiteit en de verhoogde techniciteit zijn kenmerken die men terugvindt in alle industriële sectoren. De speerpunttechnologie, toegepast in de luchtvaartindustrie, bepaalt die trend en biedt tal van spin-off toepassingen voor andere sectoren. Het is dan ook evident dat de opleiding in deze sector haar voorbeeldfunctie zou moeten uitdragen naar andere sectoren en niet omgekeerd. Inhoudelijk moet de basisopleiding Graduaat luchtvaart(techniek) een technologiebasis leggen waarop initiatief en creativiteit zich kan ontwikkelen in de specialiteit. Daarbij moet er voldoende aandacht zijn voor de belangrijkste keuzerichtingen: luchtvaartmechanica en luchtvaartelektronica, beide aangevuld met informatica. Dit maakt multi-inzetbaarheid en vluggere doorstroming (bv. van gespecialiseerd arbeider naar controleur) binnen het bedrijf mogelijk. Als dé taal van de luchtvaarttechniek is uiteraard het Engels van groot belang. De huidige- en toekomstige reglementering (JAR), onder het toezicht van het Bestuur van de luchtvaart, vormt een essentieel onderdeel voor het bepalen van de minimum- vereisten. De opleiding kan ook dienen als basis voor verdere luchtvaartgerichte studies in een Europees perspectief. In de ons omringende landen bestaan immers, sedert jaren, gelijkwaardige hogere opleidingen, die in belangrijke mate voldoen aan de opleidingsvereisten voor een competitieve luchtvaartindustrie in Europa. De samenspraak tussen het luchtvaartonderwijs en het bedrijfsleven krijgt best een permanent karakter. Dit kan ondermeer door de organisatie van werkgroepen, bedrijfscontacten, voordrachten door gastdocenten, nationale- en internationale stages en projectwerk. Hierdoor kan het onderwijs vlugger inspelen op de te verwachten (r)evoluties in de luchtvaartindustrie. De werkgroep beklemt tevens de noodzaak aan -uitwisseling en aan coördinatie tussen Vlaanderen en Wallonië over deze aangelegenheden.
4 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 2.2 Gegevens uit de onderwijswereld 2.2.1 Studiegebied, opleidingen en opties Studiegebied: Industriële Wetenschappen en Technologie Basisopleiding: Graduaat luchtvaart - 1 cyclus 2.2.2 Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties Basisopleiding mechanica (+ opties) - 1 cyclus Basisopleiding elektromechanica (+ opties) - 1 cyclus / 2 cycli Basisopleiding elektriciteit (+ opties) - 1 cyclus / 2 cycli Opmerking Doorstroming naar andere opleidingen (bv. industrieel ingenieur) is mogelijk. 2.2.3 Diploma's en getuigschriften Gegradueerde in luchtvaart 2.2.4 Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma's voor de optie c.q. opleiding Nihil (pas gestart in 1995). 2.2.5 Gelijkaardige opleidingen en diploma's in het buitenland B. Eng. in Aeronautical Engineering (UK), HBO- Ingenieur Luchtvaarttechniek (NL), D.U.- Aero (Fr.). 2.2.6 Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen Luchtvaartactiviteiten concentreren zich vooral in de nabijheid van de lucht-havens te Zaventem, Deurne, Oostende, Wevelgem, Charleroi, Luik,.... De luchtvaartmaatschappijen in de regio Zaventem zijn de grootste werkgever m.b.t. vliegtuigonderhoud (bv. Sabena Technics - 2500 werknemers, DAT - 200 werknemers). Voor productie van vliegtuigonderdelen is Sabca de grootste werkgever (800 werknemers). De Regie der Luchtwegen (400 werknemers) verzorgt de luchthaveninfrastructuur en de -veiligheid. Het Bestuur van de Luch-tvaart (100 werknemers) controleert en levert de nodige vergunningen. Daarnaast zijn er tientallen KMO's en bedrijven voor productie, toelevering en diensten, verspreid over Vlaanderen. In 1992 waren in België ongeveer 18.000 mensen tewerkgesteld in de luchtvaartsector, waarvan 12.000 in Vlaanderen (Bron: Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid).
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 5 2.2.7 Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen Deze nieuwe opleiding (gestart in 1995) wordt verzorgd door het: Departement Industriële Wetenschappen en Technologie Zeedijk 101, 8400 Oostende van de Katholieke Hogeschool Brugge - Oostende Maagdenstraat 9, 8000 Brugge 2.2.8 Infrastructuur Het Departement IW&T te Oostende biedt sedert 75 jaar hogere technische opleidingen aan. Het Departement beschikt over professioneel uitgeruste klaslokalen en Laboratoriumoratoria (mechanica, elektriciteit, elektronica, informatica,...) voor de opleiding van industrieel ingenieurs en technische gegradueerden. Momenteel worden gespecialiseerde labo's voor luchtvaartmechanica (structuur, motoren,...), luchtvaartelektronica, en CBT (CBT = Computer Based Training) uitgerust. Verder bieden de bedrijfscontacten en de internationale uitwisselingsprogram-ma's extra mogelijkheden tot verruiming van inzicht en vaardigheden. 2.2.9 Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de optie c.q. opleiding 1e jaar Graduaat luchtvaart 76 (01.02.96) 1e jaar Graduaat luchtvaart 97 (01.02.97) 2e jaar Graduaat luchtvaart 39 (01.02.97) 2.2.10 Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de optie c.q. opleiding volgens SO-vooropleiding, ervaring met HO, geslacht, leeftijd en studieresultaten Graduaat luchtvaart TSO ASO BSO Generatiestudent Nietgeneratiestudent 1995-1996 1e jaar 76 46 30 58 18 1996-1997 1e jaar 2e jaar 97 39 71 21 25 18 1 68 24 (95-96) 29 15 (95-96) 2.2.11 Reële studieduur Minimumduur (09.96) - 3 jaar - 28 lesweken/jaar - 27 lestijden (60') / week 2.2.12 Inhoudelijke profilering van de opleiding in binnen- en buitenland Zie 2.2.5 2.3 Verantwoording van de optie c.q. opleiding Zie 2.1.3
6 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART HOOFDRUBRIEK 3: H ET OPLEIDINGSPROFIEL 3.1 De exacte benaming van de optie c.q. opleiding Studiegebied: Industriële Wetenschappen en Technologie Basisopleiding: Graduaat luchtvaart - 1 cyclus 3.2 De globale omschrijving van de optie c.q. opleiding 3.2.1 Voorwoord Inhoudelijk moet de basisopleiding Graduaat luchtvaart(techniek) een technologiebasis leggen waarop initiatief en creativiteit zich kan ontwikkelen in de specialiteit. Daarbij moet er voldoende aandacht zijn voor de belangrijkste keuzerichtingen: luchtvaartmechanica en luchtvaartelektronica, beide aangevuld met informatica. Dit maakt multi-inzetbaarheid en vluggere doorstroming (bv. van gespecialiseerd arbeider naar controleur) binnen het bedrijf mogelijk. De huidige- en toekomstige JAR-reglementering (Referentie:JAR66-03.97), onder het toezicht van het Bestuur van de luchtvaart, vormt een essentieel onderdeel voor het bepalen van de minimumopleidingsvereisten en voor het verkorten van de stage-periode. Als dé taal van de luchtvaarttechniek is uiteraard het Engels van groot belang. De opleiding kan ook dienen als basis voor verdere luchtvaartgerichte studies in een Europees perspectief. 3.2.2 Algemene opleidingsdoelstelling De opleiding tot gegradueerde in de luchtvaart bereidt de studenten voor op een brede waaier van beroepen in de luchtvaartsector, vooral in de clusters onderhoud, ontwerp en constructie, technische operaties, diensten en toelevering. De afgestudeerde kan ook terecht in andere industrietakken, waar gelijkaardige func-ties voorkomen. De opleiding is gestoeld op een degelijke basisopleiding, die de gegradueerde toelaat de evoluties op technologisch vlak te volgen. Een belangrijk pakket algemene vakken, praktijkgerichte luchtvaartvakken en aandacht voor de persoonsvorming vormen de basis voor de opleiding van een hooggeschoold technicus. De gegradueerde in luchtvaart : kan, zelfstandig of in teamverband, op korte termijn ingezet worden voor uitvoeringstaken (Sedoc-niveau 4) die een grote deskundigheid en verantwoordelijkheidszin (veiligheid!) vragen. Hij /zij houdt hierbij rekening met de specifieke regelgeving heeft inzicht en vaardigheid in de procedures en de technieken, toegepast bij studie en ontwerp, voorbereiding, planning, productie, controle en onderhoud (JAR 66) van vliegtuigen en hun mechanische-, hydraulische-, pneumatische, elektrische systemen, deelsystemen en onderdelen heeft inzicht en vaardigheid in de procedures, de werking, de controle en het onderhoud (JAR66) van elektronische boord- en gronduitrusting heeft inzicht en vaardigheid om moderne technologie toe te passen
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 7 heeft inzicht en vaardigheid om, na voldoende ervaring, leiding op te nemen (niveau middenkader). Hierbij zijn leiderschap, integriteit, communicatievaardigheid, probleemoplossend vermogen en creativiteit van groot belang. zal bijdragen tot het verwezenlijken van het maatschappelijk welzijn, zowel binnen als buiten de onderneming Bovendien zal hij/zij: meewerken aan de creatie van een optimale werksfeer, met respect voor de integriteit van de betrokkenen meewerken aan de realisatie van de objectieven van het team en openstaan voor elk initiatief dat de interne of de externe relatie van het team kan verbeteren. Contactvaardigheid, assertiviteit en voldoende talenkennis zijn hier van belang. 3.2.3 Het opleidingsprofiel De opleiding omvat een wetenschappelijk-, een technologie- en een socio-economisch luik. 3.2.3.1 De wetenschappelijke vorming Wiskunde, fysica en chemie vormen het wetenschappelijk gedeelte. Deze vorming mikt, naast feitenmateriaal (kennis), vooral op het begrijpen. De bijbehorende oefeningen worden afgestemd op veel voorkomende technische problemen. De student raakt vertrouwd met de methodiek van het wetenschappelijk denken: het verzamelen van gegevens, het opbouwen van een model met beperkingen, het noodzakelijke rekenwerk en het interpreteren, beoordelen en rapporteren van de resultaten. Daarbij wordt aan de student de zin voor nauwkeurigheid meegegeven. Dit omvat het kritisch lezen van teksten, het correcte gebruik van termen, begrippen, getallen en symbolen en het leren werken met fouten die inherent verbonden zijn aan alle meetmethoden. De motivatie en het praktisch inzicht worden verhoogd door het gebruik van computersteun. Informatietechnologie loopt trouwens als een rode draad doorheen de opleiding. 3.2.3.2 De technologievorming De gegradueerde krijgt een praktische opleiding, onderbouwd door een brede theoretische achtergrond, waarbij uitdrukkelijk wordt geleerd een verband te leggen tussen theorie en praktijk. De theorie staat ten dienste van de praktijk. Om een beroep als gegradueerde in luchtvaart uit te kunnen oefenen, zal hij/zij basiskennis (ref. JAR66, ICAO,...), inzichten en vaardigheid verwerven over: mechanica, sterkteleer, technisch tekenen (E+M), toegepaste informatica aerodynamica, vliegtuigmaterialen, thermodynamica, pneumatica, hydraulica, vliegtuigmotoren luchtvaarttechnologie (ATA), luchtvaartprocedures, regeltechniek, vliegtuigbesturing elektriciteit en elektronica, digitale systemen, vermogenelektronica, HFsystemen vliegtuiginstrumentatie, navigatiesystemen, communicatiesystemen, vluchtsimulatoren, radar, etc. vliegtuigonderhoud en logistiek, meettechniek, vliegtuigontwerp, productietechnieken, kwaliteitszorg
8 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 3.2.3.3 Socio-economische vorming en persoonlijkheidsvorming Dit omvat ondermeer: basiskennis economie, sociale structuren en bedrijfsbeheer zorgsystemen: kwaliteit, milieu, veiligheid, ethiek sociale- en communicatievaardigheden functioneel taalgebruik (vooral Engels) praktische ervaring met het mediatheekgebruik In diverse oefenzittingen of practica wordt aandacht besteed aan mondelinge en schriftelijke communicatievaardigheden (presenteren, rapporteren), aan het stimuleren van de zelfwerkzaamheid en aan het aanleren van sociale vaardigheden, door groepswerk en -overleg. Verder leert men zelfstandig nieuwe verwerken, documentatie op de juiste wijze te gebruiken en indien nodig hierover te rapporteren. 3.3 Het beroepsgericht opleidingsprofiel 3.3.1 Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen Momenteel zijn er nog geen gegradueerden luchtvaart afgestudeerd. Bij benadering werd een representatieve groep beroepen uit de luchtvaartsector samengesteld: controleur mecanicien of -elektricien, werkplaatschef onderhoud, studietechnicus, technicus-depanneur op de startbaan, luchtvaartelektronicus, chef elektronicus, technisch bureauchef, productie-ingenieur en controleur luchtvaart. Het gemiddelde Sedoc-niveau is 4; wellicht het startniveau voor een pas afge-studeerde. Tevens wordt in belangrijke mate rekening gehouden met de Europese regelgeving (JAR66-maart 1997-zie bijlage) m.b.t. tot functies in de cluster vliegtuigonderhoud. De beschrijving van de typefuncties wordt later aangevuld en bijgestuurd i.f.v. verder overleg. Volgende typefuncties (takenclusters) komen momenteel aan bod: voorstudie, advies, bedrijfsbeleid, organisatie, analyse, diagnose, onderhoud, herstelling, controle, voorbereiding, verwerking, bewerking, installatie, assemblage, afwerking, goederenbehandeling, inkoop/aankoop, onderhandeling, verzameling, produktieve verwerking, verstrekking, samenwerking, communicatie. Deze typefuncties behoren vooreerst tot de clusters vliegtuigonder-houd en productie. De daaruit afgeleide vaardigheden zijn evenzeer nuttig voor de aanverwante beroepen.
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 9 3.3.2 De concrete uitwerking van de vertaalslag 3.3.2.1 De cluster vliegtuigonderhoud Functioneel Onderdeel Basiscompetentie Context geheel (typefunctie) Organisatie Vaardigheid Kennis (vak) Attitude Context Bedrijfsbeleid Voorstudie Controle Herstelling Analyse Accuratesse Kwaliteitsbewustzijn Informatieverzameling De organisatie van Het vliegtuigonderhoud (JAR 145) beschrijven en deze kennis toepassen De vliegtuigonderhoudsprocedures beschrijven en deze kennis toepassen Een planning opmaken Onderhoudstaken Opvolgen Zonodig actief deelnemen aan onderhoudstaken Bijdragen tot het kwaliteitscontroleproces Diverse invulformulieren en documenten verklaren en hanteren De student : V1: kan een gedetailleerde beschrijving geven van de organisatie (JAR145) van het vliegtuigonderhoud V2: een gedetailleerde beschrijving geven van de vliegtuigonderhoudsprocedures (JAR/FAR). V3: kan een planningssysteem in een onderhoudsomgeving beschrijven. (PP, PERT, CPM, PM, TPM,...) V4: kan onderhoudstaken opvolgen V5: kent specifieke onderhoudstaken en kan eraan deelnemen V6: heeft inzicht in het kwaliteitscontroleproces en kan deze kennis toepassen. V7: kan de diverse invulformulieren en documenten verklaren en hanteren. Vliegtuigonderhoud en logistiek sbeheer Vliegtuigonderhoud en logistiek sbeheer Logistiek sbeheer Informatica Vliegtuigonderhoud en logistiek Vliegtuigonderhoud Vliegtuigtechnologie oratorium vliegtuig mechanica Meettechniek Toegepaste Informatica Technische talenkennis Abstract denken Planmatig denken inzake arbeidsorganisatie Abstract denken Planmatig denken Organisatievermogen Planmatig denken inzake arbeidsorganisatie Kritische Ingesteldheid Beslissingsver-mogen Verantwoordelijkheidszin Zin voor initiatief Accuratesse
10 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART Advies Tekorten in de onderhoudsprocedures vaststellen, de leiding waarschuwen en correctieve acties voorstellen V8: kan tekorten in de onderhoudsprocedures vaststellen, rapporteren en advies geven i.v.rm. mogelijke correcties. luchtvaarttechnologie Communicatievaardigheid Beslissingsvermogen Contactbereidheid Verantwoordelijkheidszin Veiligheid & milieu Organisatie Economisch omgaan met materialen, gereedschappen en energie, rekening houdend met de veiligheidsvoorschriften en het milieu De student: V9: kan economisch en verantwoordelijk omgaan met materialen, gereedschappen en energie, rekening houdend met de veiligheids- en milieuvoorschriften. V10: kan op een zorgzame wijze omgaan met faciliteiten, collega's en begeleiders Luchtvaarttechnologie sbeheer Veiligheidsen milieubewustzijn Materiaalbewerking Verantwoordelijkheidszin Samenwerking Op een vlotte en zorgzame wijze omgaan met faciliteiten, collega's en leiding Communicatievaardigheid sethiek Loyauteit Zin voor samenwerking Flexibiliteit Contactvaardigheidig-heid Controle Het uitvoeren van een correcte herstelling controleren en daarna een goedkeuring verlenen (JAR145). Herkent problemen. Kent de probleemhistoriek V11: kan het uitvoeren van een correcte herstelling controleren en rapporteren. (ref. JAR 145) V11bis: gebruikt documenten en logboek voor probleemanalyse en opvolging Luchtvaarttechnologie Onderhoudstechnieken en logistiek Accuratesse Beslissingvermogen Contactbereidheid Zin voor samenwerking Resultaatgericht Analyse Het theoretisch verkla-ren van typische onderhoudsoperaties voor vliegtuigstructuur (metaal/composiet) en -motoren. V12: kan typische onderhoudsoperaties voor vliegtuigstructuur en - motoren theoretisch verklaren Vliegtuigmaterialen Luchtvaarttechnologie Propulsiesystemen Vliegtuigontwerp en productie Vliegtuigonderhoudstechnieken Meettechniek Zelfstandigheid Abstract denken Leerbekwaamheid Receptieve taalvaardigheid Moderne Vreemde Taal Zin voor kwaliteit Creativiteit
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 11 Analyse Analyse Diagnose Onderhoud Diagnose Typische onderhoudsoperaties voor elektrische-, elektronische- boord- en gronduitrusting theoretisch verklaren. De herstellingsmogelijkheden analyseren aan de hand van de toepasselijke veiligheidsvoorschriften. De hiervoor benodigde materialen, uitrusting en gereedschappen selecteren Deze kennis toepassen voor inspectie, controle, herstelling en of afregeling De juiste diagnose stellen van de te herstellen schade De student: V13: kan typische onderhoudsoperaties voor elektrische-, elektronische- boord- en gronduitrusting theoretisch verklaren. V14: kan herstellingsmogelijkheden analyseren aan de hand van de toepasselijke veiligheidsvoorschriften V15: kan de hiervoor benodigde materialen, uitrusting en gereedschappen selecteren V16: kan deze kennis toepassen voor inspectie, controle, herstelling en of afregeling De student: V17: kan diagnose stellen van de te herstellen schade Luchtvaarttechnologie Luchtvaartelektronica Vliegtuigonderhoudstechnieken Vliegtuigonderhoudstechnieken en logistiek Vliegtuigmaterialen Luchtvaarttechnologie Vliegtuigonderhoud Meettechniek Vliegtuigonderhoud Luchtvaarttechnologie Vliegtuigonderhoud en logistiek zelfstandigheid Abstract denken Leerbekwaamheid Receptieve taalvaardigheid Moderne Vreemde Taal Zin voor kwaliteit Creativiteit Veiligheid & milieu Accuratesse Oplossen van problemen Planmatig denken. Beslissingsvermogen Resultaatgericht Oplossen van problemen Resultaatgericht Oplossen van problemen Zelfstandigheid Zin voor verantwoordelijkheid Zelfvertrouwen Beslissingsvermogen Doorzettingsvermogen stress Beslissingsver-mogen stress Zelfstandigheid
12 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART Informatieverzameling De nodige technische documentatie raadplegen V18: kan de nodige technische documentatie opzoeken en raadplegen Analyse Testen uitvoeren op de verschillende vliegtuigsystemen na interventie V19: kan testen uitvoeren op de verschillende vliegtuigdeelsystemen. Luchtvaarttechnologie Meettechniek Zelfstandigheid Accuratesse Veiligheid & milieu Controle Bepalen of de vliegtuigen en hun onderdelen beantwoorden aan de gebruiksnormen V20: kan de gebruiksnormen voor vliegtuigen en hun onderdelen hanteren en vergelijken Luchtvaarttechnologie Kwailiteitszorg Beslissingsvermogen stress Zin voor verantwoordelijkheid Controle Het uitvoeren van voorvlucht, tussenvlucht- en navluchtinspecties V21: heeft kennis van de procedures voorvlucht-, tussenvlucht- en navluchtinspecties Luchtvaartprocedures Vliegtuigonderhoud & logistiek Zelfstandigheid Zin voor kwaliteit Veiligheid & milieu Analyse Het uitvoeren van NDI volgens de procedure V22: kan een NDI uitvoeren volgens de procedure Vliegtuigonderhoud Meettechniek Luchtvaartmechanica Accuratesse Beslissingsvermogen Zin voor kwaliteit Veiligheid & milieu Analyse Routine evaluaties voor de vasstelling en vergelijking van de waarnemingen met de bestaande criteria in normale gevallen (vergelijking met de standaard) De student: V23: kan routine evaluaties maken voor de vaststelling en vergelijking van de waarnemingen met de bestaande criteria in normale gevallen (vergelijking met de standaard) Meettechniek Accuratesse Beslissingsvermogen Zelfstandigheid Zin voor kwaliteit Resultaatgericht omgaan met
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 13 Controle Productieve verstrekking Het uitvoeren van evaluaties en opstellen van verslagen. Interpretatie van inspectieresultaten in twijfelgevallen V24: kan evaluaties uitvoeren en technische verslagen opstellen. V25: kan inspectieresultaten interpreteren. Toegepaste Informatica Luchtvaarttechnologie Vliegtuigonderhoud & logistiek Beslissingsvermogen Omgaanmet Accuratesse Beslissingsver-mogen Onderhoud Organisatie Bedrijfsbeheer Informatieverzameling Elektrische systemen oplijnen en afstellen, ijken en harmoniseren Dienstbeurten en permanentielijsten opstellen en bijhouden De vordering van de eigen werkzaamheden bijhouden op de daartoe voorziene borden en/of documenten V26: kan elektrische systemen oplijnen en afstellen, ijken en harmoniseren De student: V27: kan een beurtplanning opstellen en bijhouden V28: kan de vordering van de eigen werkzaamheden bijhouden op de daartoe voorziene documenten Luchtvaartelektronica Meettechniek Vliegtuigonder-houd &logistiek Toegepaste informatica sbeheer Logistiek Toegepaste informatica Einwerk/stage Accuratesse Zelfstandigheid Accuratesse Resultaatgericht Doorzettingsvermogen Organisatiever-mogen Opmaak van werkplan Oplossen van problemen Organisatievermogen Zelfstandigheid Opmaak van werkplan
14 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART Informatiebeheer Samenwerking Advies Diverse onderhoudsdocumentatie (technische, administratieve, staten, steekkaarten, bestanden,...) klasseren en op peil houden. Meewerken aan nieuwe procedures voor deze verwerking. De inventaris bijhouden van eigen organiek materieel en eigen gereedschap. De ontvangen opdracht vertalen en zonodig communiceren met de leiding en de collega's, om effecientie en/of veiligheid te verhogen. Het personeel raad geven bij de praktische organisatie van het werk V29: kan diverse onderhoudsdocumentatie (technische, administratieve, staten, steekkaarten, bestanden,...) klasseren en op peil houden. V30: kan meewerken aan nieuwe procedures voor deze verwerking. V31: kan de inventaris bijhouden van eigen organiek materieel en eigen gereedschap. V32: kan de ontvangen opdracht vertalen en zonodig communiceren met de begeleider en de collega's, om efficiëntie en/of veiligheid te verhogen. V33: kan collega's raad geven bij de praktische organisatie van het werk Vliegtuigonderhoud & logistiek Toegepaste informatica Toegepaste informatica Vliegtuigonderhoud & logistiek Luchtvaarttechnologie Communicatievaardigheid Communicatievaardigheid Talenkennis Organisatievermogen Zelfstandigheid Flexibiliteit Planmatig denken Opm. voor werkplan Zin voor kwaliteit Creativiteit Zin voor initiatief Flexibiliteit Planm. denken Organisatievermogen Zelfstandigheid Doorzettingsvermogen Contactbereidheid Veiligheid & milieu Zin voor samenwerking Creativiteit Assertiviteit Dienstverlenende ingesteldheid Loyauteit Veiligheid & milieu Leiderschap Dienstverlenende ingesteldheid Zin voor verantwoordelijkheid Resultaatgericht o
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 15 Organisatie Communicatie De werkzaam-heden coördineren met het personeel van andere diensten Externe gesprekscontacten leggen om gespecialiseerde technische problemen te behandelen V34: kan activiteiten coördineren en samenwerken. V35: kan externe gesprekscontacten leggen om gespecialiseerde technische problemen te behandelen Groepswerk Ethiek sbeheer Eindwerk / stage Talenkennis Communicatievaardigheid Zin voor initiatief Zin voor samenwerking Resultaatgerichtheid Leiderschap Planmatig denken Contactbereidheid Resultaatgerichtheid Productieve taalvaardigheid Moderne Vreemde Taal Assertiviteit Informatieverstrekking Voorstudie Advies Door vragen te stellen aan de piloot een zo volledig mogelijk beeld van de symptomen van de panne bekomen De beroepskennis op peil houden of verbeteren door beroepsvorming Nieuw materieel, modificaties of nieuwe arbeidsmethodes bestuderen Deelnemen aan een examenjury V36: heeft kennis van luchtvaarttechnologie en procedures en kan hierover communiceren met een piloot. De student: V37: zal de beroepskennis op peil houden of verbeteren door beroepsvorming V38: zal nieuw materieel, modificaties of nieuwe arbeidsmethodes bestuderen V39: kan deelnemen aan een evaluatiesessie Luchtvaartprocedures Luchtvaarttechnologie Communicatievaardigheid Talenkennis (E) Einwerk/stage Eindwerk/stage Groepswerk Contactbereidheid Resultaatgerichtheid Flexibiliteit Productieve taalvaardigheid Moderne Vreemde Taal Zelfstandigheid Contactbereidheid Flexibiliteit Zelfstandigheid Flexibiliteit Zin voor samenwerking Contactbereidheid Empathie Loyauteit Beslissingsvermogen
16 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART Communicatie Deelnemen aan "on the job" training V40: kan deelnemen aan "on the job" training / stage Leerbekwaamheid flexibiliteit Zin voor samenwerking Veiligheid en milieu Creatie Communicatie Het peterschap van een personeelslid aanvaarden en daarna advies uitbrengen Bijdragen tot het opstellen van praktijkcursussen. Deelname aan beroepsgerichte werkgroepen, studiedagen V41: kan medestudenten (1e jaars) begeleiden en daarna advies uitbrengen. V42: kan een technische cursus opstellen V43: deelname aan werkgroepen, beroepsgerichte vergaderingen. Communicatievaardigheid Luchtvaarttechnologie Technisch tekenen Kwaliteitsnormen Toegepaste informatica Presentatievaardigheid Talenkennis Groepswerk Verenigingswerk Communicatievaardigheid Ethiek Contactbereidheid Dienstverlenendeingesteldheid Zelfstandigheid Contactbereidheid Resultaatgericht Creativiteit Zin voor samenwerking Leerbekwaamheid Contactvaardigheid Vereniging Activiteit 3.3.2.2 Cluster vliegtuigproductie Assemblage Samenbouw van vliegtuigstructuuronderdelen Vaardigheid Kennis (vak) Attitude Context V44: heeft kennis van de vliegtuigstructuur en de samenbouw van onderdelen. Vliegtuigmaterialen Luchtvaarttechnologie Technisch tekenen Toegepaste informatica Vliegtuigontwerp en productie Leerbekwaamheid Planmatig denken Opmaak werkplan Zin voor kwaliteit
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 17 Voorstudie Installatie Bewerking Afwerking Studie van de technische documentatie (schema's, materialen, afmetingen, afwerking,...) van het te produceren vliegtuigonderdeel (mechanisch) via technische documentatie en CADtekeningen, inclusief beperkte modificaties. Kennis van specifieke productieprocessen zoals CAM/CNCverspaning, plooien, stansen, lassen, blindklinken, lijmen, oppervlaktebehandeling V45: kan de technische documentatie (schema's, materialen, afmetingen, afwerking,...) van te produceren vliegtuigonderdelen (mechanisch) via technische documentatie en CAD-tekeningen interpreteren en eventueel aanpassen V46: heeft kennis van specifieke productieprocessen zoals CAM/ CNCverspaning, plooien, stansen, lassen, blindklinken, lijmen, oppervlaktebehandeling,... Vliegtuigmaterialen Luchtvaarttechnologie Technisch teke-nen Toegepaste informatica Vliegtuigontwerp en - productie Technische talenkennis Materialenleer Sterkteleer Vliegtuigontwerp en - productie Leerbekwaamheid Zin voor initiatief Accuratesse Planmatig denken Receptieve Talenkennis Zin voor samenwerking Opl.ossen van problemen Leerbekwaamheid Opmaak van werkplan Oplossen van problemen Zin voor kwaliteit Controle Voorbereiding Kennis van de specifieke normen voor productie van vliegtuigonderdelen (ISO, AQAP, JAR25,...) Deelname aan het productievoorbereidingsproces met keuze van de nodige hardware en software. V47: heeft kennis van de specifieke normen voor productie van vliegtuigonderdelen (ISO, AQAP, JAR25,...) De student : V48: heeft inzicht in de productievoorbereidingsprocessen met aandacht voor de keuze van de nodige hardware en software. Vliegtuigproductie Vliegtuigontwerp en - productie Toegepaste informatica Accuratesse Oplossen van problemen Beslissingsvermogen Contactbereidheid Abstract denken Planmatig denken Goederenbehandeling Inzicht m.b.t. de materiaalstromen, voorraadbeheersing en de kostprijs V49: kan de mate- Riaalstromen in een onderneming en de financiële impact beschrijven Logistiek sbeheer Opmaak werkplan Abstract denken Resultaatgericht
18 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART Organisatie Samenwerking Voorstudie Veiligheid en milieu Resultaatgericht Zin voor verantwoordelijkheid Voorbereiding Zelfstandigheid Zin voor initiatief Veiligheid en milieu Zin voor kwaliteit Voorbereiding Verwerking Controle Inzicht m.b.t. planningsstemen in productieomgeving Communiceren met andere diensten (productvoorbereiding en -planning, onderhoud, magazijn, inkoop,...) Bepalen van de optimale productietechnieken (hardware en software) en hun volgorde. Bepalen van de gewenste gereedschappen en de bijbehorende bewerkingseigenschappen (bv. verspaningsparameters) Een ontwerptekening maken voor productie van onderdelen Toezicht op het productieproces met inachtname van de normen. V51: kan de verschillende planningssystemen (MRP/CRP, OPT, JIT, ERP, SCM,... beschrijven V52: kan communiceren met collega's over o.m. productvoorbereiding en - planning, onderhoud, magazijn, inkoop,... V53: heeft inzicht hoe de optimale productietechnieken (hardware en software) en hun volgorde gekozen worden. V54: kan het verband tussen de voornaamste gereedschappen en de bijbehorende bewerkingseigenschappen (bv. verspaningsparameters) verklaren en dit eventueel toepassen. De student: V55: kan een ontwerptekening maken van productieonderdelen. (E/M) V56: heeft inzicht in productieprocessen met aandacht voor de normen. Logistiek sbeheer Talenkennis Vliegtuigproductie Onderhoud en logistiek Vliegtuigontwerp en productie Vliegtuigproductie luchtvaartmechanica Technisch tekenen Informatica Vliegtuigontwerp en productie Organisatievermogen Planmatig denken Abstract denken Contactbereidheid Zin voor samen-werking Loyauteit stress Organisatievermogen Flexibiliteit Resultaatgerichtheid Abstract denken Planmatig denken Resultaatgericht Zin voor kwaliteit
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 19 Herstelling Analyse Informatieverzameling Samenwerking Communicatie Oordeelkundig, veilig en economisch verantwoord ingrijpen bij defecten of storingen tijdens de productie. Kwaliteitscontrole en inspectie van het eindproduct door specifieke metingen en of omgevingstesten i.f.v. opgelegde normen. Opmaak van steekkaarten, opvolgen en verwerken van productiegegevens, rapporteren aan de leiding Deelnemen aan overleg i. voorm. Werkvoorbereiding, productie, kwaliteitszorg en veiligheid. Bijscholen i.v.rm. nieuwe productietechnieken. V57: kan oordeelkundig, veilig en economisch verantwoord ingrijpen bij defecten of storingen tijdens de productie. V58: heeft inzicht in de kwaliteitscontroleen inspectieprocedures van een eindproduct door specifieke metingen en of omgevingstesten i.f.v. opgelegde normen. V59: kan productiesteekkaarten opstellen, opvolgen, de productiegegevens verwerken, en daarna rapporteren aan de begeleiding De student: V60: kan deelnemen aan overleg i.v.m. werkvoorbereiding, productie, kwaliteitszorg en veiligheid. V61: kan bijscholen i.v.m. nieuwe productietechnieken. Vliegtuigproductie Luchtvaartmechanica Vliegtuigproductie Luchtvaartmechanica Vliegtuigproductie Logistiek Toegepaste informatica Vliegtuigproductie Logistiek Talenkennis Communicatievaardigheid Stage / eindwerk Studiedagen sbezoeken Groepswerk / Stage Veiligheid en milieu Beslissingsvermogen stress Planmatig denken Doorzettingsvermogen Beslissingsvermogen Veiligheid en milieu Oplossen van problemen Organisatiever-mogen Contactbereidheid stress Planmatig denken Flexibiliteit Productieve talenkennis Zin voor samenwerking Contactbereidheid Zin voor initiatief Zin voor kwaliteit Productieve talenkennis Flexibiliteit Zin voor initiatief
20 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART Organisatie Inkoop Aankoop Coordinatie van productieactiviteiten en taakverdeling. verantwoordelijk voor aankoop van goederen onderhandelen met toeleveringsbedrijven. V62: kan activiteiten en taakverdeling coordineren V63: kan documentatie van het aanbod opzoeken, interpreteren en selecteren. V64: kan een kostenbatenanalyse opmaken en evalueren. V65: kan een aankoopplan opstellen V66: kan een offerte opstellen V67: heeft communicatievaardheid sbeheer Logistiek Communicatievaardigheid sbeheer Logistiek Talenkennis Inzake arbeidsorganisatie Zin voor samenwerking Dienstverlenende ingesteldheid Beslissingsvermogen Zin voor samenwerking contactbereidheid Oplossen van problemen Commercieel inzicht 3.3.3 Aanvullende gegevens met betrekking tot de optie c.q. opleiding Verhouding praktijk/theorie : praktijk: 30%; theorie 70 % Aandeel stagetijd : Bedrijfscontact = 4 weken (5 %) Relatieve opleidingsduur van de functionele gehelen (bij benadering) voorstudie (4%) advies (2%) bedrijfsbeheer (3%) organisatie (4%) analyse (4%) diagnose(4%) onderhoud(4%) herstelling(3%) controle(5%) voorbereiding(4%) verwerking(4%) bewerking(4%) installatie(4%) assemblage(4%) afwerking(4%) Goederenbehandeling(1%) inkoop/aankoop(1%) onderhandeling(1%) verzameling(5%) produktieve verwerking (5%) verstrekking(3%) samenwerking(3%) communicatie(3%). educatie (3%) creatie (3%) algemene vorming (15%)
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 21 3.4 Sleutelkwalificaties frequentie 6 12 2 12 2 14 6 4 4 12 2 10 2 6 16 18 10 10 frequentie 14 4 6 12 10 6-8- 10-8- 14 6-14 8 14 6-8 10 2 Abstract denken Accuratesse Assertiviteit Beslissingsvermogen Commercieel inzicht Contactbereidheid Creativiteit Dienstverlenende ingesteldheid Doorzettingsvermogen Een werkplan kunnen opmaken Empathie Flexibiliteit Imagobewustzijn Inzicht in de arbeidsorganisatie Kritische ingesteldheid Kunnen omgaan met Kwaliteitsbewustzijn Leerbekwaamheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Planmatig denken Problemen onderkennen en oplossen Productieve taalvaardigheid MODERNE VREEMDE TAAL Productieve taalvaardigheid Moedertaal Receptieve taalvaardigheid Moedertaal Receptieve taalvaardigheid MODERNE VREEMDE TAAL Resultaatgerichtheid Solidariteit Veiligheids- en milieubewustzijn Verantwoordelijkheidszin Zelfstandigheid Zelfvertrouwen Zin voor initiatief Zin voor samenwerking Zin voor esthetiek x- = indicatief cijfer 3.5 De kern van het opleidingsprofiel Zie 3.2.3. Eventuele verwantschappen met andere opties en opleidingen Hogeschoolopleidingen 1C en 2C: elektromechanica, elektriciteit en elektronica. Persoonsvorming Zie 3.2.3 en 3.4.
22 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART HOOFDRUBRIEK 4: DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKTE OPLEIDINGSPROFIEL Onderwijsveld, werkveld, socio-economische organisaties.
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 23 HOOFDRUBRIEK 5: BIBLIOGRAFIE Document: "Beroepsprofielen Graduaat luchtvaart" + bijlagen, 26 april 1996, VLOR- RHO Ontwerpdocument " Beroepsprofiel TSO- Vliegtuigtechnieken", april 1997 DVO-handleiding voor het schrijven van opleidingsprofielen voor het hogeschoolonderwijs, november 1996 Ontwerpdocumenten "Opleidingsprofielen 1C " - VLOR-RHO - sectorcommissie metaal-elektriciteit-kunststoffen.
24 INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART HOOFDRUBRIEK 6: MEDEWERKERS De werkgroep "Beroepsprofielen Graduaat Luchtvaart" De VLOR-RHO sectorcommissie 1C - metaal - elektriciteit - kunststoffen.
OPLEIDINGSPROFIEL LUCHTVAART 25 BIJLAGEN Samenstelling van de werkgroep. Een kopie van deze bijlage kan opgevraagd worden op de Vlaamse Onderwijsraad.