Cursus Dieetleer
Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Joke Christiaans Inhoudelijke redactie: Bapke Westhoek Titel: Dieetleer ISBN: 978 90 3723 432 9 Edu Actief b.v. 2016 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoudsopgave Over deze cursus 4 Oriëntatie 6 Het belang van voeding en vocht 7 Onder- en overgewicht 9 Uitdrogen en vocht vasthouden 11 Voedingsbehoeften 13 Het dieet 15 Eetstoornissen 17 Reflecteren 19 Theoriebron Het belang van voeding en vocht 20 Theoriebron Voedingspatronen 23 Theoriebron Voedingsstoffen 26 Theoriebron Gezond gewicht 29 Theoriebron Onder en overgewicht 32 Theoriebron Risico s van onder- en overgewicht 35 Theoriebron Uitdroging 39 Theoriebron Vocht vasthouden 41 Theoriebron Vochtopname observeren 44 Theoriebron Voedingsbehoeften bij ziekten 46 Theoriebron Voedingsbehoeften in de leeftijdscategorieën 49 Theoriebron Het dieet 52 Theoriebron Verschillende diëten uitvoeren 55 Theoriebron De cliënt met een dieet begeleiden 57 Theoriebron Eetstoornissen 60 Theoriebron Verschillende eetstoornissen 62 Theoriebron De cliënt met eetstoornissen begeleiden 65 3
Over deze cursus Over deze cursus Inleiding Als hulpverlener heb je vaak te maken met de voeding van de cliënten. Soms wordt deze voorgeschreven door een diëtist, die een dieet uitschrijft. Soms heeft een cliënt een ziektebeeld of aandoening, zoals een allergie, waardoor bepaalde voedingsstoffen niet gebruikt mogen worden. Een andere keer moet de voeding een speciale samenstelling hebben of gebruikt de cliënt bijzondere voeding vanwege een overtuiging. Je komt ook cliënten tegen met een eetstoornis en je zult voedingsadviezen moeten geven aan naasten. Leerdoelen Je kunt: het belang van voeding en vocht uitleggen en de regels voor een gezond en volwaardig voedingspatroon vertellen de (risico)signalen en gevolgen van overgewicht en ondergewicht noemen, inclusief signalerings-/observatieschalen de (risico)signalen en gevolgen van uitdrogen en vocht vasthouden noemen, inclusief observatiemethoden uitleggen welke specifieke voedingsbehoefte specifieke doelgroepen kunnen hebben. uitleggen wat een dieet is en welke soorten diëten er zijn vertellen wat een eetstoornis is, welke eetstoornissen er zijn en wat de gevolgen, behandeling en ondersteuning bij eetstoornissen zijn. Beoordeling Beoordelingsformulier < Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met behulp van een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst aan de hand van twee beroepsproducten. Deze worden op verschillende punten beoordeeld: op de inhoud (producteisen) en op de uitvoering (processtappen). Ander belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen en nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het beoordelingsformulier. Planning Planningsformulier Dieetleer < Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees eerst de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. Beroepsproduct 1: Een weekmenu opstellen (2) In tweetallen maken jullie een weekmenu op voor een cliënt die een dieet volgt. Jullie mogen zelf kiezen uit een energieverrijkt dieet, een energiebeperkt dieet of een voedingsstof-eliminerend dieet. In de omschrijving maken jullie duidelijk waarom deze cliënt dit dieet moet volgen. In de omschrijving vermelden jullie ook de risicosignalen bij dit dieet of dit ziektebeeld. 4
Over deze cursus Het weekmenu bevat alle noodzakelijke voedingstoffen in de juiste hoeveelheid en jullie zorgen voor variatie. Jullie maken dit weekmenu in een overzichtelijk schema, zodat het makkelijk te gebruiken is. Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier. Eisen aan de uitvoering Maak een planning en een taakverdeling. Maak een beschrijving van het ziektebeeld van de cliënt waaruit blijkt waarom dit dieet van toepassing is. Laat elke processtap goedkeuren door je docent voordat je begint aan de volgende processtap. Eisen aan het beroepsproduct Het product wordt beoordeeld op de volgende punten: Het menu is uit te voeren in de praktijk. De beschrijving van het ziektebeeld van de cliënt komt overeen met het gekozen dieet. Het proces wordt geëvalueerd. Beroepsproduct 2: Een begeleidingsgesprek voeren (2) Werkmodel STARRT-methode < In tweetallen verdiepen jullie je in een van de eetstoornissen of in obesitas. Je maakt een keuze. Je beschrijft in een casus een cliënt die dit ziektebeeld heeft en moeite heeft met het dieet dat hij moet volgen. Je beschrijft de oorzaak, de behandeling, de specialisten die zich met deze cliënt bezighouden en de sociale kaart van deze cliënt; welke familieleden of vrienden zijn belangrijk? In een rollenspel voer je als tweetal dit begeleidingsgesprek. Je maakt een reflectieverslag van dit rollenspel. Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier. Eisen aan de uitvoering Maak een planning en een taakverdeling. In de casus beschrijf je minimaal de oorzaak, de behandeling en de sociale kaart. Je schrijft een reflectieverslag aan de hand van de STARRT-methode. Laat elke processtap goedkeuren door je docent voordat je begint aan de volgende processtap. Eisen aan het beroepsproduct Het product wordt beoordeeld op de volgende punten: De casus voldoet aan de eisen. Het reflectieverslag voldoet aan de STARRT-methode. 5
Oriëntatie Oriëntatie Opdracht 1 Gezonde voeding a. Waar denk je aan bij de term gezonde voeding? b. Beschrijf drie voordelen van gezonde voeding op het lichaam. c. Welke gezonde voeding gebruik je zelf vaak? En welke ongezonde voeding? Opdracht 2 Diëten a. Waar denk je aan bij diëten? b. Welke diëten ken je? c. Wat lijkt je makkelijk aan het volgen van een dieet? En wat moeilijk? Opdracht 3 Bijzonder eten a. Niet iedereen eet dezelfde dingen. Soms eten mensen bijvoorbeeld geen vlees of geen brood. Welke manieren van anders eten ken jij? b. Soms lijden mensen aan eetstoornissen. Welke eetstoornissen ken jij? 6