RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Het Stedelijk Lyceum - locatie Zuid HAVO VMBOGT VWO Plaats : Enschede BRIN nummer : 00AH C2 BRIN nummer : 00AH 07 HAVO BRIN nummer : 00AH 07 VMBOGT BRIN nummer : 00AH 07 VWO Onderzoeksnummer : 285557 Datum onderzoek : 30 september - 1 oktober 2015 Datum vaststelling : 3 december 2015
Pagina 2 van 11
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op woensdag 30 september en donderdag 1 oktober 2015 een onderzoek uitgevoerd op de afdelingen mavo, havo en vwo van locatie Zuid van het Stedelijk Lyceum Enschede, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdelingen en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Wij hebben voor het Stedelijk Lyceum Zuid een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op de afdelingen havo en vwo onvoldoende zijn. De afdeling mavo bestaat op locatie Zuid uit leerlingen van klas 1 tot en met 3. De leerlingen van de vierde klas zitten in het gebouw van de Scholingsboulevard. Het volgende schooljaar zal de mavo alle leerjaren omvatten. De afdeling mavo van de Scholingsboulevard Enschede heeft een arrangement zeer zwak op basis van langdurig onvoldoende opbrengsten. Op vrijdag 28 augustus 2015 hebben wij de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren. Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met de schoolleiding, docenten, leerlingen, de sectie Nederlands en het ondersteuningsteam. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de schoolleiding. Pagina 3 van 11
Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 11
2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht inhouden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor de afdelingen mavo, havo en vwo van locatie Zuid van het Stedelijk Lyceum Enschede is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan de afdelingen havo en vwo een aangepast arrangement zwak toe vanwege onvoldoende opbrengsten. Het onderwijsproces is voldoende, maar kent wel tekortkomingen. De afdeling mavo heeft nog geen eigen opbrengsten, maar omdat we de kwaliteitszorg als onvoldoende beoordelen voor de locatie Zuid kennen we de afdeling mavo eveneens een arrangement zwak toe. De afdelingen vallen onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag hebben wij afgesproken dat in het najaar van 2017 de opbrengsten van voldoende niveau zijn en de tekortkomingen in het onderwijsproces zijn opgeheven. Hieraan voorafgaand zullen wij een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uitvoeren om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maken wij nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten. Deze afspraken worden vastgelegd in een toezichtplan. Er is sprake van een tekortkoming in de naleving van wettelijke vereisten, namelijk: In de schoolgids of op de website staat geen informatie over de toelatingseisen op Het Stedelijk Lyceum Zuid. De school moet aantonen dat zij dit wel kenbaar maakt. Tevens staat niet in de schoolgids genoemd bij welk Samenwerkingsverband de school is aangesloten. Om deze reden hebben wij de volgende afspraken gemaakt met het bevoegd gezag: Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften op te heffen. Over drie maanden voeren wij een onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Pagina 5 van 11
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op de afdelingen mavo, havo en vwo van locatie Zuid van het Stedelijk Lyceum Enschede. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs op de locatie Zuid van het Stedelijk Lyceum Enschede is zwak. De kern van de zaak is dat de kwaliteitszorg ontoereikend is om problemen te zien aankomen of om tekortkomingen in het onderwijs te signaleren. Tekortkomingen zoals wij die bijvoorbeeld hebben geconstateerd, had de schoolleiding niet goed in het vizier. De school moet hard aan het werk met een herijking van de onderwijskundige koers en het initiëren van acties die op korte termijn tot verbetering leiden. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Pagina 6 van 11
Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. 00AH 07 HAVO - HAVO De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.4 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo. 1.3.4 De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.4 Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 00AH 07 VMBOGT - VMBOGT De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.3 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-gt. 1.3.3 De leerlingen van de opleiding vmbo-gt behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.3 Bij de opleiding vmbo-gt zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 00AH 07 VWO - VWO De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.5 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. 1.3.5 De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.5 Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. Pagina 7 van 11
De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2013 ja nee N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). N2 N4 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). Pagina 8 van 11
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Het onderwijsleerproces vertoont tekortkomingen Op het Stedelijk Lyceum locatie Zuid zijn de leerlingen onvoldoende actief betrokken bij het onderwijs. De docenten geven bijna uitsluitend klassikaal, frontaal les. De stof wordt klassikaal uitgelegd. Het huiswerk en de toetsen worden klassikaal besproken. De teksten worden klassikaal voorgelezen. In veel lessen hebben leerlingen de mogelijkheid om weinig of niets te doen. Leerlingen die het huiswerk hebben gemaakt en de stof begrijpen worden weinig uitgedaagd. Zelfs in de bovenbouw havo/vwo wordt leerlingen bijna nooit gevraagd zelf iets uit te zoeken of om iets aan elkaar uit te leggen. De docent doet het werk. Hiermee zijn de lessen ook onvoldoende doelgericht omdat het niveau van de didactiek niet past bij het niveau van de leerlingen. Ook wordt het doel van de les bijna nooit vastgesteld of geëvalueerd. De examenresultaten voor Nederlands zijn ruim beneden het landelijk gemiddelde. Desondanks heeft de school geen schoolbreed taalbeleid. Hier heeft de vakgroep Nederlands wel enkele aanzetten voor gemaakt, maar een gericht taalbeleid, waarbij ook andere vakken betrokken zijn, is niet aanwezig. De school neemt wél landelijk genormeerde taaltoetsen af maar deze worden niet op schoolniveau geanalyseerd. Maar ook een aantal sterktes De school heeft een relatief grote afdeling tweetalig onderwijs (tto) en ook een kleine afdeling internationaal georiënteerd voortgezet onderwijs, de International School Twente (IST). Deze afdelingen zijn meer gericht op onderwijskundige ontwikkeling dan de reguliere afdelingen. Dit blijkt uit de teamplannen 2014/2015 maar ook uit de gesprekken met docenten en leerlingen. Docenten én leerlingen zijn enthousiast over het tto-onderwijs. De teamplannen zijn meer gefocust op het primaire proces. Deze afdelingen lijken meer een cultuur te hebben van reflectie op het onderwijs. De teams zijn voor het huidige schooljaar opnieuw ingedeeld zodat tto een integraal onderdeel van de school is. In de toekomst zal ook de IST meer bij het reguliere onderwijs worden betrokken. In bijna alle lessen in de vreemde talen (dus ook Frans en Duits) wordt de doeltaal als voertaal gebruikt. Hierin is ook de invloed van het tto-onderwijs terug te zien. De ondersteuningsteams functioneren goed. Bovenschools is een duidelijke structuur voor ondersteuning neergezet, die zowel gericht is op ondersteuning van de leerling als van de docent. Door gerichte interventies op leerling-, Pagina 9 van 11
docent- of klasniveau krijgen leerlingen of docenten de gewenste ondersteuning. Dit moet ook leiden tot verbeteringen in het klassenklimaat, waardoor de randvoorwaarden voor goed onderwijs verbeteren. Er is nog niet overal sprake van inschakeling van het ondersteuningsteam bij problemen met een klas: hier moet nog vanuit de werkvloer meer vraaggericht gewerkt worden. Zowel de leerlingen als de docenten die wij gesproken hebben waren positief over de ondersteuning van het ondersteuningsteam. De kwaliteitszorg inzake het onderwijsleerproces moet verbeteren De door ons geconstateerde tekortkomingen in het onderwijs zijn niet door de school zelf vastgesteld. De school heeft wel een systematiek van strategische beleidsplan (kaderbrief), locatieplan en teamplannen, maar in de praktijk is dit weinig sturend voor de onderwijskwaliteit. Het teamplan bovenbouw havo 2014/ 1015 bevat bijvoorbeeld 59 afspraken. Veel van de afspraken zijn zeker relevant maar er zijn er teveel (geen prioriteiten), ze zijn onvoldoende concreet (onvoldoende vertaald naar waarneembare handelingen) en ze worden niet geëvalueerd. De vele wisselingen in de schoolleiding hebben niet bijgedragen aan de continuïteit van de kwaliteitszorg. De school moet op korte termijn vaststellen wat zij verstaat onder een goede les. Het visiestuk Nieuw Elan voor Zuid kan hier mogelijk een rol in spelen. De focus moet nu echter liggen bij wat er daadwerkelijk in de les gebeurt. Wanneer vastgesteld is wat de school onder goed onderwijs verstaat moet dit worden geëvalueerd. De schoolleiding heeft aangekondigd voortaan 30% van haar tijd in de lessen door te brengen. Dit is noodzakelijk om een professionele discussie over de kwaliteit van het onderwijs op gang te brengen die zal leiden tot de noodzakelijke verbeteringen. Het schoolklimaat is goed Het onderwijs op locatie Zuid verloopt in een gemoedelijke sfeer. Er zijn weinig of geen ordeproblemen. De docenten zijn betrokken bij hun leerlingen, de leerlingen zijn over het algemeen positief over de docenten. De leerlingen waarderen de tto, het sportprofiel en de ondersteuning die zij ervaren. De school heeft onlangs de tevredenheid van leerlingen en ouders in de derde klas gemeten. Uit deze meting blijkt een opvallende stijging in de tevredenheid ten opzichte van vorige metingen. De opbrengsten zijn onvoldoende Het rendement onderbouw en de het rendement bovenbouw zijn op de locatie Zuid van het Stedelijk Lyceum onvoldoende. Leerlingen zitten relatief vaak in het derde leerjaar beneden het niveau van het basisschooladvies. Leerlingen op Pagina 10 van 11
havo en vwo stromen relatief traag door in de bovenbouw. Daarnaast zijn de examenresultaten op het eindexamen van zowel havo als vwo 2015 sterk gedaald ten opzichte van 2014. Bij de havo scoren de meeste vakken minstens een kwart punt beneden het landelijk gemiddelde. Opvallend hierbij is dat wiskunde (A én B) op de havo wél op het niveau van het landelijk gemiddelde scoren. De afdeling mavo heeft nog geen eigen opbrengsten. Deze afdeling is dit jaar voor het eerst gestart met een derde klas. Voorheen gingen alle vmbo-leerlingen naar de Scholingsboulevard waar ze samen met leerlingen van het Bonhoeffer College les kregen van zowel docenten van het Stedelijk Lyceum als het Bonhoeffer College. De samenwerking is met ingang van vorig schooljaar verbroken en volgend schooljaar zullen de klas 1 tot en met 4 van de mavo lessen volgen op de locatie Zuid. Ook de kwaliteitszorg rond de opbrengsten moet verbeteren De slechte examenresultaten waren een verassing voor de school. Het is zaak om de stand van zaken in de huidige examenklassen in kaart te brengen en per leerling de benodigde maatregelen te nemen zodat de examenresultaten in 2016 weer verbeteren. Aan de examendocenten is gevraagd wat de verklaring is voor de tegenvallende resultaten. In de analyses is opvallend vaak te lezen dat de leerlingen het niet kunnen en/of willen. Dit roept de vraag op welke maatregelen de school heeft genomen om te zorgen dat leerlingen het wel kunnen en willen. Hierover moet meer duidelijkheid komen. In juni 2015 is een nieuw protocol op- en afstroom opgesteld. Hierin wordt gesteld dat leerlingen worden geplaatst op het niveau dat past bij de leerresultaten en het advies van de basisschool. Wanneer er een discrepantie is tussen de leerresultaten en het basisschool advies zal de school in gesprek moeten met de basisschool. De school heeft een dashboard kwaliteitsindicatoren. Hierop zijn de resultaten overzichtelijk in kaart gebracht. Waar het aan ontbreekt is de analyse en de daaruit voortkomende maatregelen. De datateams die samenwerken met de Universiteit Twente kunnen hier een rol in spelen. Pagina 11 van 11