Verslag regionale Raadsbijeenkomst Participatiewet op 29 juni 2013 bij de WHW-bedrijven Aanwezig: zie bijgevoegde presentielijst Afwezig met kennisgeving: Gemeente Strijen: mevrouw P. Tanja en de heer H. Kwakernaat Gemeente Korendijk: de heer R. de Vos Gemeente Oud-Beijerland: mevrouw E. Rood, de heren J. van Sintmaartensdijk, P. Meijer, N. Hennip, P. Gijben en M. Vis 1. Opening: welkom door mevrouw C. Verbaas, wethouder Oud-Beijerland, voorzitter Stuurgroep Participatiewet. Mevrouw Verbaas meldt dat wethouder Van Hulst van de gemeente Korendijk op vakantie is en vervangen wordt door wethouder Van Driel. 2. Presentatie kaders Werk en inkomensondersteuning door mevrouw M. Brink, projectleider Participatiewet. Toegezegd wordt dat de presentatie en het verslag nagestuurd worden. 3. Hieronder zijn -per thema- de vragen die vanuit de zaal gesteld zijn en de antwoorden die daarop gegeven zijn, uitgeschreven. A. UITGANGSPUNT PARTICIPATIEWET: -eigen kracht - wie kan werken, werkt Alle Wajongers worden herkeurd in 2014. Als een werknemer bij WHW-bedrijven werkt en een bepaalde loonschaal heeft en hij/zij kan meer werken dan in Wsw verband hoe gaat dit dan? Een herkeuring staat los van indicering Wsw. Ook geïndiceerden hebben de verplichting om te reintegreren. De huidige rechten en plichten blijven bestaan. En als ze werk aanvaarden en hun loon binnen WHW-bedrijven is hoger dan hetgeen ze bij een reguliere werkgever kunnen verdienen? Bij werkaanvaarding volgt de werknemer het CAO loon van de werkgever. Alleen bij detachering blijft het loon gelijk. Men kan dus minder gaan verdienen als ze werk aanvaarden via een reguliere baan? Ja, als men een nieuwe baan aanvaardt, kan het loon lager liggen. Dit geldt voor iedereen die ander werk aanvaardt. 1
De arbeidsmarkt is op dit moment slecht. Wordt de gemeente gestraft als mensen geen werk kunnen vinden? De gemeente wordt in die zin gestraft omdat men recht blijft houden op een uitkering. Niet reintegreren betekent hoge uitkeringslasten. De uitkeringslasten op het Inkomensdeel blijven/worden daardoor hoog. Er wordt landelijk een toetsingskader opgesteld. Hieruit moet blijken wat de (financiële) consequenties zijn. De Participatiewet gaat in op 1 januari 2015. De planning was dat de krapte op de arbeidsmarkt in 2018 zou komen, maar dit is al bijgesteld naar 2019. Heeft iemand de vrijheid om binnen WHW-bedrijven te blijven en daarmee het inkomen te behouden? Iedereen heeft de plicht om te re-integreren, ook de huidige Wsw-ers. Middels de doelgroepindeling en economische verdiencapaciteit wordt gekeken in welke mate men kan werken. De vraag is hoe daarop gestuurd kan worden, hiervoor moeten kaders worden ontwikkeld. Wat is zo spannend aan de financiële taartpunt? Deze vraag wordt beantwoord bij het onderdeel Financiën. Heeft de Wajong een maximum leeftijdsgrens? In principe kan men een Wajong uitkering ontvangen tot 67 jaar. Men kan ook een Wajong uitkering ontvangen wanneer men ouder is dan 18 jaar als concreet aangetoond kan worden dat de aandoening/beperking bestond voor het 18 e jaar. B. REGIE EN VERANTWOORDELIJKHEID: - integraliteit en samenhang - één wet, één doelgroep, één (uitvoerings)organisatie - verlengd bestuur Wordt de WHW en RSD één organisatie? Ja, de WHW en RSD wordt één (uitvoerings)organisatie. De juiste invulling moet nog nader uitgewerkt worden. De invulling kan wel een variatie hebben met meer poten binnen de ene organisatie. Komt de regisseur uit de gemeente? Wie dit is moet nog nader bepaald worden, het gaat erom dat het een professional is. Dit zal worden meegenomen in de samenhang tussen de drie decentralisaties. 2
Een professional moet de regie voeren. Hoe vrijwillig zullen organisaties hun rol prijsgeven vanwege de privacy? Het blijft lastig om op burgerniveau cijfers vrij te geven, dit loopt via Jeugdzorg. Zelfs de Provincie krijgt dit niet voor elkaar bij organisaties. Opgemerkt wordt dat het gaat om gezinnen met multiproblematiek. In elke decentralisatie is de term één wet, één doelgroep, één regisseur genoemd. Is dit apart voor iedere wet of voor alle wetten hetzelfde? Als het één regisseur voor alle wetten is, dan heb je een schaap met 12 poten nodig. Dit is een uitgangspunt dat niet bij wet geregeld is maar wel wordt genoemd in alle decentralisaties. Uitgangspunt is dat wanneer sprake is van een gezin met multiproblematiek, dit integraal benaderd en opgepakt moet worden. Het moet in samenhang met alle drie de decentralisaties. De integraliteit en samenhang moet nog Hoeksche Waards breed in beeld gebracht worden. De gemeenten hebben juist hiervoor ook een integrale projectleider (IPL) aangesteld. M.b.t. verlengd bestuur, wanneer krijgen we de keuze? Die komt na de zomer en is één van de uit te werken onderdelen. Toch vaak het gevoel dat we teveel op afstand staan. De gemeente moet gewoon die ene regisseur bieden. De vraag is of de gemeente over voldoende kennis beschikt hiervoor. Het is niet vanzelfsprekend dat dit de gemeente is, deze rol kan ook neergelegd worden bij de professionals, waarbij de gemeente de regie heeft. Het hangt af van de kennis en expertise en dat bepaalt de keuze of dit de gemeente is/wordt of een andere organisatie. Het is nu nog te vroeg om hier antwoord op te kunnen geven. Dit onderwerp wordt meegenomen bij de 3 decentralisaties. Kan er gezocht worden op postcode i.v.m. de privacy? Het principe is dat het moet gaan om multiproblematiek. We gaan niet uit van postcode maar uit van voordeur (meer problematiek onder één dak/achter één voordeur). Het gaat om de gedachte van één gezin. Zoeken kan bijvoorbeeld ook op burgerservicenummer. De drie decentralisaties worden in 3 verschillende regio s opgepakt (ZHZ, HW en Rijnmond). Hoe ga je dan om met één regisseur? Één regisseur geldt alleen voor de muliproblemathiek, want het is een dure vorm. Het is een kwestie van afstemming tussen partijen. Het hoeft dus niet problematisch te zijn als partijen niet uit de zelfde regio komen. 3
C. DOELGROEPEN EN DOELGROEPINDELING - doelgroep - doelgroepindeling - voorkomen van uitval Opmerking uit de zaal: De 3 e doelgroep is een vrij grote doelgroep. Het is een politieke keuze om daar geen budget voor in te zetten. Wie zijn de 43 % van de RSD in groep 3? Dit is wel een erg grote groep? Zijn dit ook eenouder gezinnen? 70 % van het budget ligt vast. 30 % is over om over de drie groepen te verdelen. Het is een politieke keuze en gezien het budget moeten we kiezen. Voorgesteld is de re-integratiemiddelen in te zetten voor groep 2, een groep met verdiencapaciteit. Voor groep 3 blijft de dienstverlening maar worden geen re-integratiemiddelen ingezet, tenzij deze nog potentie heeft. Het gaat voornamelijk om de groep ouderen, geen jongeren. Een groep die weinig tot geen mogelijkheden voor re-integratie heeft. Mogelijkheden zijn er nog wel voor vrijwilligerswerk. Wat is de geschatte omvang? Hoeveel personen? Er is een nul-meting met een bestandsopbouw en potentie van de doelgroepen. Geschat gaat het om 250 personen die echt aan de onderkant zitten. Blijft er nog wel budget over voor groep 3? De groep met deze verdiencapaciteit is het moeilijkst te bemiddelen. Is dit een toevallige momentopname of hoopt de 2 e groep nog op? Er zijn en blijven gesprekken met groep 3. Als ondersteuning mogelijk is wordt dit gedaan maar niet aan de voorkant (poortwachtersfunctie). We gaan uit van de potentie van de klant, zien deze ook maar we kopen in eerste instantie geen arbeid voor hen in. Dit gezien de beperkte middelen. Er wordt wel gekeken naar andere mogelijkheden. Dit moet integraal met de Wmo. Maar ook daar zijn de middelen beperkt. Het percentage kan nog wijzigen vanwege veranderende instroom. Er wordt zoveel mogelijk ingezet aan de voorkant (poortwachtersfunctie). Er komen meer max. WWérs die instromen. Actie aan de poort is van invloed op de instroom. Als je niet extra inzet, dan loopt groep 2 snel op. Als je in groep 1 veel doet, voorkomt dat doorzakken naar groep 2. Ook als je niet inzet op groep 2, wordt de vaste doelgroep steeds groter omdat zij steeds verder van de arbeidsmarkt af komen te staan. Vanuit de Participatiewet zijn er geen middelen beschikbaar voor de vrijwilligersorganisatie. Het uitgangspunt is toch dat niemand een uitkering meer krijgt zonder er iets voor terug te doen? Wederkerigheid en tegenprestatie mag niet arbeidsbelemmerend werken en is aan regels gebonden. Het mag niet concurreren met regulier werk. Daardoor blijven er niet veel functies over. Met koffie schenken in een bejaardenhuis ben je al verdringend bezig. Wat overblijft is o.a. sneeuwschuiven. Voor groep 3 is het dus lastig en kost het veel geld en tijdsinzet. De vraag ligt dus voor of u als raad extra geld in wil zetten voor groep 3. 4
Mensen achter de geraniums kosten meer. Misschien willen we nog wel geld inzetten voor groep 3 omdat het anders geld kost in de andere domeinen? Gezien het krappe budget is gekozen voor groep 2 om daar de re-integratiemiddelen voor in te zetten, omdat zij nog economische verdiencapaciteit hebben. Dit leidt ertoe dat de overige dienstverlening uit andere budgetten gefinancierd dient te worden. De Participatiewet is er om mensen aan het werk te helpen. D. ARBEIDSMARKTGERICHT WERKEN - marktgericht - Social Return - arbeidsmarktregio Hebben we met de werkgevers gesproken over de werkgeversbenadering en zouden zij het zo opgeschreven hebben? Dit is, in samenspraak met de werkgeversvertegenwoordiging, landelijk zo bepaald. Nee, onze werkgevers zouden dit niet zo opgeschreven hebben. Als we eerder een keuze hadden gemaakt, welke hadden we dan moeten maken? Dat maakt niet uit. Alleen de financieringsstromen zijn via de arbeidsmarktregio. Samenwerking kan met alle regio s, alleen financieel is het via de arbeidsmarkt Rijnmond geregeld. Is er door de rijksoverheid gekeken naar gebiedscongruentie of is dit uit de losse pols ingegeven? Er is landelijk een afweging gemaakt, er was mogelijkheid tot bezwaar vorig jaar tegen de indeling. Aanvulling vanuit de projectgroep: De Hoeksche Waard is een lastige regio omdat wij als eiland tussen een aantal regio s inzitten. De afstemming/congruentie is landelijk ook niet goed afgestemd. Op sommige onderwerpen (o.a. Jeugdzorg/huiselijk geweld/oggz/bemoeizorg) zitten we aan de zijde van Zuid-Holland Zuid, maar van de onderdelen OGGZ/bemoeizorg is de gemeente Spijkenisse weer de contrumgemeente. Voor wat betreft arbeidsmarktregio zijn we toebedeeld aan de regio Rijnmond. Waarom zijn we zo negatief over Rijnmond? Rijnmond is vooruitstrevend bezig op veel vlakken, er is nog veel in ontwikkeling. We zijn al aangehaakt en participeren als Hoeksche Waard in de diverse gremia. Het hoeft geen nadeel te zijn, dit is nog te prematuur om te zeggen. PAUZE 5
Er wordt teruggekomen op doelgroep 3 en de vragen hierover voor de pauze. 46 % van de WHW werken al in WHW verband en hebben daardoor productiviteit naar vermogen. Daarnaast is landelijk nog de vraag of tegenprestatie uit het Participatiebudget betaald mag worden. Er zijn 805 doelgroepers (WHW + RSD) waarvoor elk 300,00 per persoon per jaar beschikbaar is voor ondersteuning. Vandaar de keuzes die worden voorgelegd. E. INKOMENSONDERSTEUNINGSBELEID - inkomensondersteuningbeleid als maatwerk - inkomensondersteuningbeleid en arbeidsparticipatie Wordt hiermee ook de voormalige Wtcg-regeling mee bedoeld? Ja, die wordt hiermee ook bedoeld. Dit is een open eind regeling, worden niet benutte middelen inkomensondersteuning teruggestort? Het zijn geen geoormerkte middelen die per budget bepaald zijn. Het is het totaal pakket. Er is niet bepaald wat wel of niet wordt teruggestort. Zie hiervoor de jaarrekening 2012. De RSD voerde het Inkomensondersteuningsbeleid al uit. Gaat dit nu naar de Participatiewet? Nee, we gaan alleen accenten verleggen. Het bedrag zit nu al in de begroting en komt uit het gemeentefonds. De RSD blijft dit uitvoeren. F. PLICHTEN - plichten - tegenprestatie Tegenprestatie voor hen die geen enkele economische verdiencapaciteit hebben (tegenprestatie niet gefinancierd vanuit re-integratiemiddelen Participatiewet). Hoe ziet u dat? Er wordt wel dienstverlening gegeven. Er wordt alleen aangegeven om bepaalde dienstverlening niet uit het Participatiebudget te financieren. Tegenprestatie is nog wel een onderwerp wat landelijk besproken wordt en gevoelig ligt ( iets doen voor de maatschappij ). Er lopen wat conceptstromen, het zal moeten blijken wat hier uit komt. Alles kan dus nog veranderen? Ja, 27 juni verscheen de contourenbrief van de Staatssecretaris over de Participatiewet. Daarin zijn dingen ook weer anders dan eerder in het Regeerakkoord en het Sociaal Akkoord. Het zijn dagkoersen. 6
G. FINANCIEN - financieel verantwoord - meer resultaatsturing Hoeveel moet er bezuinigd worden? Vanaf 2010 is het budget ongeveer 70 % gekrompen. Totaal is 870.000,00 beschikbaar voor de hele doelgroep inclusief Wajong en Wsw. Dit betekent ongeveer 300,00 per klant per jaar, waaruit re-integratie betaald moet worden. Daarnaast hebben we ook nog de WIW-werknemers met doorlopende verplichtingn. Met de reserves ga je dat niet redden. Een optie is om de Wswdoelgroep uit andere middelen, bijvoorbeeld het gemeentefonds, te betalen. Wat is de praktijk als het gaat om besparing op het Inkomensdeel? 4 of 8 uur werk is niet veel en levert niet veel op. Er zijn, naast besparing op het Inkomensdeel, diverse andere instrumenten zoals Social Return (gemeente is zelf werkgever en via aanbestedingen) en het inbesteden bij o.a. de WHWbedrijven. Diverse functies en tijdelijke banen leveren wel een besparing op het Inkomensdeel. Elke besparing op het Inkomensdeel mag je houden en inzetten. Er worden een tweetal voorbeelden gegeven: - Bij de aanleg van de A2 is er een A2-school, waar de leerlingen niet alleen beroepsonderwijs volgen, maar ook werken aan de A2. - Ga je slopen, dan kun je mensen mee laten lopen en ook zorgen voor de beveiliging van het terrein. Je moet wel het risico wegnemen bij de ondernemer. Er is een aanvullende arbeidsmarkt nodig. Welke mogelijkheden zijn er via het bedrijfsleven? Heb je middelen om een werkgever te dwingen arbeidsgehandicapten in dienst te nemen? Dit wordt landelijk uitgewerkt via het sociaal akkoord en de quotumregeling. De regeling duurt tot 2045 en in 2015 wordt het mogelijk dominant opgelegd. Nu is het in de wet niet geregeld. Is het een concept voor 5 gemeenten? En is er ambitieniveau per gemeente mogelijk? Het streven is één kader voor 5 gemeenten, aangezien we een Gemeenschappelijke Regeling hebben. Mag de gemeente financieel iets creëren om geld te genereren voor de Participatiewet? Bijvoorbeeld door middel van ophoging van gemeentebelastingen? U bent vrij om dat te doen, maar of het realistisch is, laat ik aan u over. 7
Wat gebeurt er met de groep verstandelijk- en lichamelijk gehandicapten die nu in de dagopvang zitten? Dit dient vanuit de integraliteit bekeken te worden. De onderzoeksvraag daarbij is of de arbeidsmatige dagbesteding vanuit de AWBZ misschien ingeschoven kan worden in de WHW of kijken welke overeenkomsten er zijn, zodat efficiency voordeel behaald kan worden. Deze groep kan niet werken en gaat graag naar de AWBZ-dagbesteding. Mevr. Van der Werf, in haar rol als Stuurgroeplid AWBZ, meldt dat er wel een overlap is, maar dat deze groep wel een andere indicatie heeft. Het is helemaal nog niet zeker dat er per 1 januari 2015 budget overgeheveld wordt vanuit de AWBZ naar de Wmo voor de dagbesteding. In de Stuurgroep AWBZ wordt bekeken hoe dit integraal kan worden aangepakt. Als we het goed organiseren hebben we mogelijkheden van inverdieneffecten om budget op te hogen en mogelijkheden om middelen van buiten te halen. Ja Mevr. Van der Werf, wethouder van Oud-Beijerland, wijst hierbij op de budgetneutraliteit. Waarop de heer Van Driel, wethouder van Korendijk, aanvult, dat de raden hierover gaan en dat het besluit met betrekking tot budgetneutraliteit, in dit stadium, een besluit van de colleges is. De bijeenkomst wordt afgesloten door mevr. Verbaas. Zij bedankt iedereen voor hun aanwezigheid en inbreng. Zij geeft in het kort de vervolgprocedure aan: Op 3 juli is er een bijeenkomst voor het maatschappelijk middenveld. Alle opmerkingen worden verzameld en in de Stuurgroep van begin augustus wordt de afweging gemaakt welke aanpassingen eventueel worden doorgevoerd. Tussentijds zullen er nieuwsbrieven vanuit de 3 Decentralisaties verspreid worden. 8