1. Angst 1.1 Observatie Emotionele reacties : huilen, Spanning van de spieren Verstarring v.d. aangezichtsspieren R u s t e l o o s h e i d S l a p e l o o s h e i d V e r s t r o o i d h e i d Angst voor pijn M a a g p i j n Z w e e t s e c r e t i e 1.2 Oorzaak 1.2.1 Door lichamelijke problemen Verandering in ziekteverloop Plotse medicatiestop Cardiaal falen D e s h y d r a t a t i e D y s p n o e Veranderend lichaamsbeeld, controleverlies 1.2.2 Psychisch veroorzaakt Existentiële problemen Negatieve ervaring in het verleden Psychosociale toestand I s o l e m e n t 1.2.3 Door het stervensproces neurologisch stelsel 1 0 7
neurologisch stelsel 1 0 8 1.3 Behandeling 1.3.1 Verpleegkundige interventies Basishouding - Begrip, blijf aanwezig - Zorg voor een open contact, praat over angst - Geef informatie - Creëer goede communicatie tussen verschillende disciplines - Laat blijken dat angst niet abnormaal is, geef een teken dat je het gevoel a a n v a a r d t - Laat emoties uiten - Ventileer de ruimte - Voorzie relaxatieoefeningen - Zorg voor afleiding : muziek, massage, aromatherapie - Schakel tijdig gespecialiseerde hulp in 1.3.2 Medische interventies Voorzie aangepaste medicatie - Benzodiazepines (Xanax, Lysanxia, Temesta, Lexotan ) - Neuroleptica (Haldol ) bij agitatie - Antidepressiva (Redomex, Prozac, Serlaine, Cipramil, Anafranil )
2. Depressie 2.1 Observatie 2.1.1 Somatische symptomen Wijziging in eetgewoonten, gewichtsverlies/-toename Verlies van energie, vermoeidheid Agitatie of vertraagde motoriek Slapeloosheid of hypersomnie 2.1.2 Psychische symptomen V e r d r i e t Vermindering concentratievermogen Gevoel van waardeloos zijn A p a t h i e / i n t e r e s s e v e r l i e s Slecht gehumeurd en reeds vermoeid 's morgens Sociaal isolement Uiten van zelfmoord- of doodsgedachten 2.2 Oorzaken Reactie op geleden verlies Anticiperende reactie op komend verlies Verlies van perspectief Veranderde relatie t.o.v. familie Emotioneel alleen voelen Verlies van zelfrespect Voorgeschiedenis van depressie Chronisch inadequaat behandelde pijn en andere storende symptomen neurologisch stelsel 1 0 9
neurologisch stelsel 1 1 0 2.3 Behandeling 2.3.1 Verpleegkundige interventies Erken de depressie (=/ neerslachtigheid ) Ondersteun de patiënt emotioneel Erken de nood aan deskundige hulp Bespreek interdisciplinair P s y c h o t h e r a p i e Maak gebruik van andere therapieën (zie alternatieve therapieën) Cave vraag naar euthanasie 2.3.2 Medische interventies Voorzie de juiste medicatie, pleeg overleg met deskundigen - Tricyclische antidepressiva ( P r o t h i a d e n 75mg, Anafranil 25mg, Redomex diff 25/50/75) - Nieuwere antidepressiva ( P r o z a c 20mg, Cipramil 20mg, Serlain 50mg, Effexor 2x37.5, T r a z o l a n 1 0 0 m g )
3. Epileptische aanval 3.1 Observatie Sterk clonische kramp, soms gepaard met bewustzijnsverlies Te differentiëren met opioïde myoclonieën 3.2 Oorzaken 3.2.1 Door de kanker Tumor (hersenen) Metastasen (hersenen) 3.2.2 Algemene toestand Recidiverende CVA 3.3 Behandeling 3.3.1 Verpleegkundige interventies Zorg voor een vrije luchtweg Begeleid patiënt en omgeving Reduceer de angst 3.3.2 Medische interventies Spreek medicamenteus beleid vooraf af - Tijdens aanval om convulsies te stoppen (Valium 5-10mg PA (via canule) of traag IM/IV) - Onderhoudsbehandeling : fenytoïne (Diphantoïne continu SC), carbamazepine ( T e g r e t o l ) - Corticoïden bij hersenmetastasen - Bij terminale patiënten (Dormicum tot 2mg/u via SC spuitdrijver) neurologisch stelsel 1 1 1
neurologisch stelsel 1 1 2 4. Slapeloosheid 4.1 Observatie Klachten over onvoldoende slaap Lichamelijke en psychische klachten Sociale problemen V e r m o e i d h e i d 4.2 Oorzaken 3.2.1 Lichamelijk P i j n N a u s e a J e u k K r a m p e n 4.2.2 Psychisch O n r u s t A n g s t D e p r e s s i e 4.2.3 Medicamenteus bv. corticoïden, anti-hypotensiva 4.2.4 Bijkomende oorzaken Te intensieve kinesitherapie Te late of te zware maaltijden
4.3 Behandeling 4.3.1 Verpleegkundige interventies Maak gebruik van relaxatieoefeningen Verlucht regelmatig de kamer Maak gebruik van rustgevende muziek Pas activiteiten aan Houd dag- en nachtritme aan Laat de zieke niet alleen Maak gebruik van alternatieve therapieën : Bachbloesems, aromatherapie en baden 4.3.2 Medische interventies Voorzie aangepaste medicatie - Bij inslaapstoornis : kortwerkend; triazolam (Halcion ) - Bij doorslaapstoornis : langwerkende; lormetazepam (Loramet, Temesta, N o c t a m i d, Dormicum via spuitdrijver) - Indien beide : Lendormin - Sederend anti-depressivum : Redomex diflucaps, Neuroleptica ( N o z i n a n 1 s avonds) neurologisch stelsel 1 1 3
neurologisch stelsel 1 1 4 5. Verwardheid 5.1 Observatie Desoriëntatie in tijd, ruimte en voor personen Verlies van het korte geheugen Visuele stoornissen P a r a n o i a Verminderd bewustzijn Vlug schrikken Verwarde taal Intellectuele achteruitgang, ongeordende gedachten Erg wisselende gemoedstoestand met heldere momenten Acuut of chronisch? A g i t a t i e S e m i - c o m a t e u s 5.2 Oorzaken 5.2.1 Lichamelijke Tumor (hersenen) I n f e c t i e / k o o r t s C V A H y p o x i e P i j n D e s h y d r a t a t i e C o n s t i p a t i e U r i n e r e t e n t i e Metabolisch; hypercalciëmie, hyponatriëmie, hypoglycemie, verminderde lever- en nierfunctie
5.2.2 Medicamenteus C o r t i c o ï d e n Analgetica (opioïden) P s y c h o f a r m a c a A l c o h o l 5.2.3 Psychologisch D e m e n t i e Emotionele stress Angst - depressie Vroegere traumatische ervaringen Psychiatrische voorgeschiedenis 5.2.4 Algemeen Omgevingsverandering, doofheid, blindheid 5.3 Behandeling 5.3.1 Verpleegkundige interventies Zorg voor een rustige omgeving Vang de familie op, geef uitleg Zorg voor de veiligheid Blijf zelf rustig en behoud respect Maak gebruik van rustgevende muziek, massage, Evalueer regelmatig de toestand Voorkom onnodige confrontatie met deze toestand Geef aandacht aan de mondzorg, e.a. Overweeg ook andere therapieën (zie alternatieve therapieën) neurologisch stelsel 1 1 5
neurologisch stelsel 1 1 6 5.3.2 Medische interventies Voorzie bij : - Geagiteerde verwardheid (Largactil 100-150mg, Nozinan, Haldol 2-1 0 m g / 2 u, V a l i u m 10mg/PA), midazolam (Dormicum ) - Paranoïde verwardheid (Largactil, Haldol ) - Nachtelijke onrust/verwardheid (Largactil, Melleril ) - Terminale onrust/verwardheid (Valium PA, Dormicum ) Pas medicatiebeleid aan wanneer verwardheid afneemt.