ECN en Corporate Social Responsibility (CSR) Rapportage over ecn.nl
ECN en Corporate Social Responsibility (CSR) Verslagperiode: kalenderjaar Verslaggevingscyclus: jaarlijks, meest recente verslag van Geen externe assurance. Voor vragen kunt u mailen naar CSR@ECN.NL 2
Inhoud GRI G3.1 Level C verwijzing Voorblad 3.1 t/m 3.4 Onze kerntaken 5 4 1. Bespaarde CO 2 -uitstoot EN26 5 2. Indirecte economische impact EC9 7 3. Klanttevredenheid PR5 9 4. Overheidsfinanciering EC4 Ons terrein 5 10 5. Direct energieverbruik EN3 12 6. Indirect energieverbruik EN4 13 7. Emissie van broeikasgassen EN16 13 8. Afval EN22 Onze gemeenschap 5 15 9. Verzuim door ziekte, beroepsziekten en ongevallen LA7 18 10. Directe economische waarde EC1 20 11. Samenstelling personeelsbestand LA1 22 12. Opleiding LA10 3
Onze kerntaken Dagelijks werken zo n 500 ECNmedewerkers aan nieuwe technologieën die bedrijven en huishoudens over de hele wereld schoner maken. De grootste impact op een duurzame energiehuishouding hebben we dan ook zonder twijfel door onze kernactiviteiten. Maar hoe meet je die impact? Dankzij ECN-technologie kan Yingli, de grootste zonnepanelenfabrikant ter wereld, efficiëntere zonnepanelen produceren. Hoeveel kolencentrales worden daardoor de wereld uit geholpen en hoeveel minder CO 2 gaat er de lucht in? In dit soort vragen hebben we in onze tanden gezet. Met behulp van aannamen zijn we eruit gekomen. Klanttevredenheid en het aandeel overheidssubsidies laten zich eenvoudiger meten. Alleen als ECN goed met zijn klanten samenwerkt kunnen zij snel met onze technologie aan de slag en zo de energietransitie mede helpen vormgeven. De tevredenheid van onze klanten is daarom een belangrijke indicator. Het aandeel overheidssubsidie ten slotte is een indicator van de vernieuwingskracht van ECN en de mate waarin we het ons kunnen veroorloven om ook te werken aan oplossingen voor de verdere toekomst. De CO 2 -emissiereductie op basis van licentiecontracten voor en. De groei komt met name voort uit technologieën van units Zon (Solar Energy) en B&EE (Biomass & Energy Efficiency). De totale CO 2 - emissiereductie is in met 24 procent toegenomen ten opzichte van. 1. Bespaarde CO 2 -uitstoot Voor en hebben we in kaart gebracht hoeveel minder CO 2 onze klanten uitstoten door ECN-innovaties. Er is gekeken naar technologieën waarvoor (oud-)opdrachtgevers een licentiecontract hebben afgesloten met ECN en die in de praktijk worden toegepast. In werkelijkheid is de besparing op CO 2 -uitstoot veel hoger. Ook buiten de licentiecontracten om hebben we immers kennis en technologie ter beschikking gesteld aan onze klanten. In de komende jaren zullen we deze indicator verder ontwikkelen. Doel daarbij is een vollediger beeld van de bespaarde CO 2 -uitstoot, waarin ook ECN-kennis die niet in licenties is vastgelegd wordt meegenomen, en beleid dat met hulp van ECN is ontwikkeld. Uit onze berekening toe nu toe komt naar voren dat ECN-innovaties in een wereldwijde CO 2 -emissiereductie van 4,2 Megaton hebben opgeleverd. Dit komt overeen met ongeveer 2 procent van de totale broeikasgasemissie in Nederland! 4
Copyright ECN CO 2 -emissiereductie van de tien hiervoor belangrijkste licentiecontracten in megatonnen per jaar 2011 2,40 3,42 4,24 0 1 2 3 4 5 De emissiereductie als gevolg van ECN-technologie is de laatste jaren gestegen. Dit is vooral te danken aan steeds grotere toepassing van PhotoVoltaic (PV)-systemen. Daarnaast speelt een technologie voor reductie van het broeikasgas N2O een rol, die wordt ingezet door salpeterzuurfabrieken. 2. Indirecte economische impact Voorlopig hebben we ervoor gekozen de indirecte economische impact door ECNinnovaties te meten aan de hand van aantallen publicaties. Via deze publicaties delen we immers onze kennis met de maatschappij. In 2014 bekijkt de nieuwe CSR-werkgroep of andere indicatoren de indirecte economische impact wellicht nauwkeuriger meten. Publicaties van ECN exclusief brochures Rapporten, openbaar en vertrouwelijk Artikelen wetenschappelijk tijdschrift (peer reviewed) Artikelen vakblad (peer reviewed) Conferentiebijdragen Monografieën en hoofdstukken daarin De doelstelling voor het aantal publicaties is: minimaal 250 per jaar. Hier is ECN in ruim boven gebleven. Wel zien we een afname van het totale aantal publicaties (exclusief brochures) van 8 procent ten opzichte van. Vooral het aantal conferentiebijdragen is omlaag gegaan. Dit wordt grotendeels gecompenseerd door de toename in het aantal openbare en vertrouwelijke rapporten. Beleidsnotities Totaal 0 50 100 150 200 250 300 350 400 5
Het energieakkoord: een doorbraak voor het energiebeleid Op 6 september ondertekenden ruim veertig partijen het Energieakkoord voor duurzame groei. Daaronder waren overheden, werkgevers, de vakbeweging, natuur- en milieuorganisaties, energieleveranciers en vervoerders. De totstandkoming van het Energieakkoord nam ruim negen maanden in beslag. ECN was er nauw bij betrokken. SER-voorzitter Wiebe Draijer leidde de onderhandelingen en kijkt terug op een zware bevalling. De onderhandelingen van afgelopen jaar geven mij zeker voldoening. Dat wil niet zeggen dat het akkoord makkelijk tot stand kwam, ik heb menige slapeloze nacht gehad en zoals dat bij een bevalling hoort: er is pijn geleden. Onderhandelingen kunnen bijna niet complexer worden dan dit. Niet alleen zaten er ruim veertig partijen aan tafel met soms tegenstrijdige belangen, er waren ook nog eens tien onderwerpen waarop overeenstemming moest worden bereikt. Het was een multidimensionale uitdaging, een soort Rubik s cube. Professionele trots De rol van ECN in dit proces was aanvankelijk bescheiden: samen met het Planbureau voor de Leefomgeving rekende ECN scenario s door. Naarmate concrete afspraken steeds dichterbij kwamen, ontpopte ECN zich tot een inhoudelijk adviseur. Bij elke nieuwe ronde in de onderhandelingen gaf het onderbouwde antwoorden op dringende vragen: welk pakket aan maatregelen is nodig om een gesteld doel te bereiken, wat is wel effectief en wat niet? ECN ers draaiden heel wat overuren. Tijdens de ondertekening van het akkoord gaf Wiebe Draijer te kennen ECN en PBL ook bij de voortgangsbewaking te willen betrekken. Die rol bij de uitvoering van het akkoord is zonder twijfel verdiend. Ik kan de ECN-medewerkers niet genoeg complimenteren met de enorme betrokkenheid en professionele trots waarmee ze de onderhandelingen hebben ondersteund. En dat zonder morren, hoewel het heel hard werken was en vaak schijnbaar tegen de klippen op. Geschatte opbrengst Het akkoord moet in Nederland 1,5 procent energiebesparing per jaar opleveren, een aandeel hernieuwbare energie van 14 procent in 2020 en 15.000 extra banen per jaar vanaf 2017. De reacties uit de samenleving op het Energieakkoord waren overwegend positief. Sommigen vinden het niet ver genoeg gaan, anderen merken op dat veel afspraken nog ruimte overlaten voor interpretatie. ECN zelf noemt het akkoord de basis voor een breed gedragen, toekomstbestendig energie- en klimaatbeleid. Wiebe Draijer: Het akkoord is in elk geval een doorbraak in de zin dat alle ondertekenaars hun verantwoordelijkheid nemen. Ze hebben zelf ingestemd en houden elkaar scherp, in plaats van dat er van bovenaf iets wordt opgelegd en afgedwongen. Zo n verandering was nodig. Nederland kent een historie van opeenvolgende kabinetten, die steeds weer met nieuw energiebeleid komen. Dit zorgde voor onduidelijkheid, waardoor investeerders niet durfden te investeren. Zorgt dit akkoord wél voor verandering? Is het een wezenlijke, institutionele vernieuwing? Dat kunnen we pas over enkele jaren vaststellen, maar ik heb goede hoop. 6
3. Klanttevredenheid Om onze impact op de energiehuishouding zo groot mogelijk te maken hebben we zeer tevreden klanten nodig, die steeds weer bij ons terugkomen. Zij helpen ons bruikbare innovaties te ontwikkelen en zorgen ervoor dat die innovaties breed worden toegepast. Hoe blijer onze klanten zijn met ons werk, hoe beter we zijn geslaagd in onze missie: kennis ontwikkelen met en voor de markt. Klanttevredenheid hebben we dan ook hoog in het vaandel staan. Standaard wordt elk project door de opdrachtgever en projectleider samen geëvalueerd. In aanvulling hierop hebben we in voor het eerst een klanttevredenheidsaudit laten uitvoeren door een gespecialiseerd extern bureau. Het peilde de ervaringen van onze opdrachtgevers van de laatste anderhalf jaar, zowel bedrijven uit binnen- en buitenland als overheden. Uit deze ervaringen valt per unit een algemeen cijfer voor klanttevredenheid af te leiden. Algemene klanttevredenheid Erg tevreden 25,5% Tevreden 62,1% Niet ontevreden 7,2% Ontevreden 4,6% Erg ontevreden 0,7% Bewustwording ECN wordt het meest gewaardeerd om zijn kennis en deskundigheid. Daarin overtreffen we collega-instituten. Verbetering is mogelijk op het gebied van communicatie; opdrachtgevers willen graag meer betrokken worden bij de voortgang van projecten. De resultaten van de klanttevredenheidsaudit zijn breed uitgedragen in de organisatie, onder andere via posters. Doel was om medewerkers bewust te maken van de visie van klanten op hun werk. Over de hele breedte van ECN is 87,6% van de ondervraagde klanten van ECN tevreden of erg tevreden over de uitvoering van het project door ECN. Daarnaast is 5,3% ontevreden of erg ontevreden. Deze cijfers vormen een nulmeting. We zullen het klanttevredenheidsonderzoek elk jaar laten herhalen. Ook zijn richtlijnen opgesteld en trainingen ontwikkeld. Zo wil ECN zijn mensen stimuleren niet alleen deskundig te zijn, maar ook praktisch mee te denken met de klant. 7
The personal contact is good. The dedication is huge. But I don t feel my contact person at ECN is really thinking along with me. Do you know what your customer s real problem, challenge or goal is? Can you help him with the question behind the question? Customer satisfaction is of major importance to ECN ECN Wind Energy Eén van de vele posters in de klanttevredenheid bewustwordingscampagne. 8
4. Overheidsfinanciering De directe bijdrage van de rijksoverheid neemt af. Dit is toe te schrijven aan bezuinigingen en aan het beëindigen van het EOS-LT programma, waarvoor ECN rechtstreeks een bijdrage ontving. De indicatie is dat de directe bijdrage van de rijksoverheid in de toekomst verder af zal nemen. Het Ministerie van Economische Zaken heeft in haar Visie op Toegepast Onderzoek aangegeven dat de financiering van de toegepaste kennisinstellingen verhoudingsgewijs minder gebaseerd zal zijn op vaste rijksbijdragen vooraf. Deze vaste rijksbijdrage daalt van 2011 tot 2016 met gemiddeld zo n 20 procent. Voor ECN ligt voor deze periode een daling van 30 procent in het verschiet, afgaande op de voorlopige begroting. De financiering volgt meer dan voorheen de maatschappelijke en bedrijfsmatige vraag, de bijdrage van private partijen en de geleverde prestaties. Het Rijk stimuleert instituten om zich te richten op domeinen waar de grootste economische en maatschappelijke impact kan worden behaald. ECN probeert hier zo goed mogelijk op in te spelen. We zetten vol in op het ontwikkelen van nieuwe kennis en technologie samen met de Nederlandse industrie in de context van het topsectorenbeleid. Met name de Topsector Energie biedt veel mogelijkheden voor samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen, overheid en de bredere samenleving. Totale directe overheidsbijdrage in duizenden euro s 2010 (k ) 2011 (k ) (k ) (k ) EZS-Kennis financiering 5.990 7.990 3.963 3.954 EZS-Programma financiering 25.232 19.827 19.718 20.222 I&M Basis financiering 1.864 1.333 1.269 1.058 I&M Samenwerking financiering 351 292 357 349 Totaal 33.437 29.442 25.307 25.583 Omzet 83.569 74.748 75.616 80.710 % Subsidie 40% 39% 33% 32% In was de totale ontvangen subsidie 25.583 k, terwijl dit in 2010 nog 33.437 k was. Dit is een daling van 23% procent. 9
Ons terrein ECN-technologie wordt overal op de wereld ingezet om de energiehuishouding duurzamer te maken. Onze eigen gebouwen, de laboratoria, de inrichting van de terreinen, de manier waarop we ons werk doen en de wijze waarop we ons verplaatsen bieden een uitgelezen kans om zelf het goede voorbeeld te geven. ECN wil in dit opzicht een modelorganisatie worden en aan zijn medewerkers en gasten innovatieve toepassingen in de praktijk demonstreren. Ons atrium - met zonnepanelen die tegelijkertijd zonwering zijn - is zo n paradepaardje. Daarnaast wekken we windenergie op door middel van ons testveld in de Wieringermeer en zijn we in overleg met bevoegde instanties om windturbines op het terrein in Petten te mogen plaatsen. 5. Direct energieverbruik In dit hoofdstuk wordt het aardgasverbruik weergegeven, na omrekening met een aantal factoren in lijn met de GRI richtlijn. Netto direct energieverbruik ECN in terajoules 27,3 Het totale netto directe energieverbruik is met bijna 4 procent toegenomen ten opzichte van. Dit komt met name door het uitzonderlijk koude weer in de eerste maanden van. Ons doel is om in 2015 10 procent minder directe energie te verbruiken dan in. We zullen aanvullende acties ondernemen om dit doel te behalen. 0 28,4 5 10 15 20 25 30 Meetsysteem In hebben we het meetsysteem voor onder andere direct energieverbruik uitgebreid. Er zijn veel data verzameld, waarmee we inzicht hebben gekregen in het verbruik van energie door de verschillende onderdelen van de organisatie. Over de voortgang van andere geplande activiteiten zijn we minder tevreden. Op de rol staan nog: het verbeteren van de isolatie van gebouwen, het verlagen van de dag- en nachttemperatuur, het verbeteren van de warmteterugwinning van de persluchtinstallatie, het benutten van nieuwbouw en verbouw voor extra reductie van energieverbruik en extra opslag van warmte en koude en de toepassing van ondergrondse warmtebuffering. De nieuwe CSR-werkgroep zal in 2014 besluiten welke acties prioriteit hebben. 10
Het zit in de cultuur Energiezuinig bouwen deed ECN altijd al, ook lang voordat er een officieel CSR-beleid was. Dat is te zien aan gadgets als warmteterugwinning via de ventilatie, vierdubbel glas, zomernachtventilatie - waarbij koele lucht het gebouw in wordt getrokken zodra de buitentemperatuur s nachts lager is dan de binnentemperatuur - en veegschakelingen waardoor om acht uur ook de vergeten verlichting vanzelf uitgaat. Kees Boots, technisch adviseur bij Facility Management & Services, is al 22 jaar betrokken bij het bouwbeleid van ECN. We bouwen niet zo veel, maar áls we het doen gebruiken we de laatste snufjes om energie te besparen. Dat is al zeker twintig jaar zo; het zit gewoon in de cultuur. Samen met ontwerpers, leveranciers en adviseurs zijn we zo creatief mogelijk. Soms passen we iets toe wat nog niet eens op de markt is. Het nieuwste gebouw op het ECN-terrein is het Algemeen Laboratorium. Hier voeren alle units hun experimenten uit. Om het energieverbruik terug te dringen staan de zuurkasten achter schotten die bewegen als het raam open gaat. Hierdoor hoeft er minder lucht te worden afgezogen. Bij de ramen wordt verlichting automatisch afgestemd op de lichtinval van buiten. Het zijn investeringen die hun vruchten afwerpen. Toen de experimenteerfaciliteiten verhuisden naar het nieuwe centrale laboratorium werd dat direct zichtbaar in de energierekening. De laatste paar jaar is er niet gebouwd en hebben we vooral ons best gedaan om het verbruik van energie, perslucht en stikstof van ECN inzichtelijk te maken. Nu er een officieel CSR-beleid is, is daar meer vraag naar. Het afgelopen jaar hebben we een systeem opgezet waarmee we precies zichtbaar kunnen maken waar de grote lekken zitten. Vooral sommige experimenten slurpen veel energie. Het was een heel gepuzzel, maar dankzij ons systeem kunnen we nu direct zien wat verbeteringen in de werkwijze aan energiebesparing opleveren. Een van de gebouwen van ECN, waar voorheen de afdelingen ICT en Huisvestingbeheer gevestigd waren maakt gebruik van warmtewisselaars en CO 2 -gestuurde ventilatie. Een sensor meet voortdurend het CO 2 -gehalte in de werkruimtes. Is er te veel CO 2, dan wordt automatisch frisse lucht van buitenaf aangetrokken. De warmtewisselaar warmt de lucht van buiten op. Een pronkstuk op het ECN-terrein is het Atrium in gebouw 42, waar zonnecellen in de glazen buitenwand zijn verwerkt. Ze leveren niet alleen energie, maar dienen tegelijkertijd als zonwering. Bij Facility Management & Services werken we een gedegen advies uit en beslissen samen met de directie wat een acceptabele investering is. De oplossingen die we kiezen, moeten ervoor zorgen dat wij minder CO 2 uitstoten én zichzelf op den duur terugverdienen. Onder die voorwaarden is ECN best bereid om enkele tonnen extra investering in een gebouw te overwegen. En soms, zoals bij het Atrium, willen we gewoon een sterk staaltje laten zien. 11
6. Indirect Energieverbruik Onder indirect energieverbruik verstaan we het elektriciteitsverbruik in de vorm van ingekochte groene stroom. Overigens verbruikt ECN niet alleen elektriciteit, maar wekt het die ook op, met windturbines op het testveld in de Wieringermeer. De opgewekte energie kwam in overeen met 225 terajoule, bijna tien keer zoveel als de totale hoeveelheid elektriciteit die ECN in datzelfde jaar verbruikte! Elektriciteitsverbruik ECN, in terajoules 22,80 Op detailniveau zien we de verhuizing van medewerkers van hun oude werkplaatsen naar het nieuwe centrale lab terug in de cijfers. We kunnen constateren dat in het nieuwe laboratorium slimmer met energie wordt omgegaan en dat dit scheelt in het totale stroomverbruik van ECN. Het totale stroomverbruik neemt dan weer toe door ingebruikname van een tweede datacentrum. Ook storingen in en herstel van de gasgedreven compressor speelden een rol; hierdoor is er veel perslucht is gecreëerd met de elektrisch aangedreven compressor. 23,00 0 5 10 15 20 25 Het elektriciteitsverbruik is tussen en nauwelijks veranderd. In dit licht bezien is de doelstelling om in 2015 10 procent minder elektriciteit te verbruiken dan in ambitieus. Ontvlechting Op het terrein in Petten worden sommige gebouwen uitsluitend gebruikt door ECN, andere uitsluitend door NRG, maar er zijn ook gebouwen die door beide organisaties worden gebruikt. In hebben we veel tijd besteed aan het ontvlechten van het totale elektriciteitsverbruik van ECN en NRG. Nu is het onderscheid duidelijk. Ook zijn er verschillende kengetallen toegekend aan energieverbruik door opslagruimten, kantoren, fysische laboratoria en chemische laboratoria. Door de focus op het goed opzetten van de meting hebben andere activiteiten nog geen doorgang kunnen vinden, met name het voor medewerkers inzichtelijk maken van persoonlijk gebruik, het bevorderen van de opwekking van zonne-energie, gebouwinventarisatie en gerichte inspecties op het voorkomen van niet-noodzakelijk verbruik. In 2014 zal de nieuwe CSR-werkgroep de doelen nog eens kritisch onder de loep nemen en besluiten welke acties prioriteit hebben. Windturbines In is er met de provincie overlegd of ECN een vergunning kan krijgen voor de plaatsing van twee windturbines met een vermogen van 1MW elk. Het plan is deze te plaatsen aan de duinrand bij de ingang van de locatie Petten. Het overleg met de provincie loopt nog. 12
7. Emissie van broeikasgassen De totale CO 2 -emissie van ECN wordt berekend door de emissie afkomstig van het gasverbruik, het elektriciteitsverbruik en de uitstoot van niet- CO 2 broeikasgassen bij elkaar op te tellen. Emissie van broeikasgassen, in tonnen 1374,00 1423,00 0 300 600 900 1200 1500 In hebben we het leasebeleid van ECN onder de loep genomen. Doel was om alleen leaseauto s met groenlabel toe te staan (categorie A of B) en elektrisch rijden stimuleren. Ook het reisbeleid is in kritisch bekeken. Er zijn enkele brainstormsessies georganiseerd over hoe de emissie door woon-werkverkeer en dienstreizen van ECNmedewerkers kan worden geregistreerd. Dit is een eerste stap naar reductie van deze emissies. In 2014 zal een beleid worden ontwikkeld voor CO 2 -compensatie bij vliegreizen. Verder staan acties op het programma om bewustwording te stimuleren en draagvlak te kweken voor het beperken van emissies. Het grootste aandeel in de CO 2 -emissie is toe te schrijven aan het gasverbruik. Daardoor is een stijging in het gasverbruik van bijna 4 procent in ten opzichte van direct terug te zien in de emissie van broeikasgassen. Deze is terug te voeren op het koude weer in het eerste en tweede kwartaal van. 8. Afval Afval is op te splitsen in twee stromen: gevaarlijk afval en niet-gevaarlijk afval. ECN heeft in een rapportagesysteem opgezet volgens de GRI-richtlijnen. Dit resulteert in twee indicatoren per stroom: de hoeveelheid in tonnen en de verwerkingsmethode. Beide worden per kwartaal inzichtelijk gemaakt. Niet-gevaarlijk afval Hoeveelheid niet-gevaarlijk afval, in tonnen 114,00 119,00 0 20 40 60 80 100 120 13
De hoeveelheid niet-gevaarlijk afval is in licht gestegen ten opzichte van. Deze stijging is te verklaren door een grote opruimactie van overtollige goederen zoals meubilair en ander grof vuil. We maken onderscheid tussen papier, glas, hout en restafval. Daarmee kunnen we komende jaren per afvalcategorie aangeven wat het effect is van acties om te komen tot een reductie van 10 procent in 2015 ten opzichte van, zoals we onszelf ten doel hebben gesteld. We zijn er nog niet aan toegekomen uitvoering te geven aan ons voornemen om post- en vergaderstukken te digitaliseren en intern gerecycled papier te gebruiken. Hieraan zullen we in 2014 aandacht besteden. Hoeveelheid niet-gevaarlijk afval per verwerkingsmethode, in tonnen 31 32 Reuse Er worden drie verwerkingsmethoden gebruikt: hergebruik (re-use), recycling en verbranding (incineration). De laatste methode levert overigens weer nieuwe energie op. 104 80 106 92 Recycling Incineration (mass burn) Gevaarlijk afval In de laboratoria van ECN worden experimenten uitgevoerd, soms met gevaarlijke stoffen. Het afval uit deze experimenten classificeren we als gevaarlijk afval. ECN heeft niet veel gevaarlijk afval, maar werkt wel met een enorme variëteit aan gevaarlijke stoffen. Hoeveelheid afgevoerd gevaarlijk afval, in tonnen 75 44 0 10 20 30 40 50 60 70 80 In is er een opvallende daling te zien ten opzichte van. De verklaring hiervoor is dat we de werkwijze van het ophalen van gevaarlijk afval hebben gewijzigd. Voor werd het afval opgespaard in een speciaal hiervoor ingericht gebouw en met het oog op efficiëntie pas afgevoerd als er voldoende gevaarlijk afval was opgespaard. Deze bulk is in verwijderd, waardoor het lijkt alsof er in dat jaar veel meer afval is geproduceerd. Hoeveelheid gevaarlijk afval per verwerkingsmethode, in tonnen Het vierde kwartaal van laat een toename zien in de verwerkingsmethode storten (landfill). De oorzaak hiervan is een grote hoeveelheid as, afkomstig van een experiment. 5 5 6 18 16 48 22 75 Recycling Incineration Landfill Ontgiften neutraliseren ontwateren In 2014 zullen verdere acties worden ontplooid om de hoeveelheid gevaarlijk afval terug te dringen. Dit kan bijvoorbeeld door alternatieve materialen te gebruiken, voorraden op te maken of anders te werken. Er zijn nog geen bewustwordingsacties opgestart voor draagvlak voor en betrokkenheid bij verbetering. 14
Onze gemeenschap Duurzaamheid betekent voor ECN ook: zorgen voor en investeren in mensen. We willen dat onze medewerkers vanzelfsprekend elke avond veilig thuiskomen en we stellen hen in staat hun talent te ontplooien en gericht in te zetten. We willen een gezond bedrijf zijn: financieel gezond en met een evenwichtig, gevarieerd samengesteld personeelsbestand. Maar onze gemeenschap houdt niet op bij de poorten van het terrein. We vinden het belangrijk terug te geven aan de samenleving. We doen dat bijvoorbeeld door ons enthousiasme voor technologie te delen met scholieren, in de hoop dat de vonk overspringt en zij zich op hun beurt zullen inzetten voor een leefbare, duurzame wereld. 9. Verzuim door ziekte, beroepsziekten en ongevallen Aantal ongevallen Er heeft in de bedrijfshistorie van ECN nooit een dodelijk ongeval plaatsgevonden; ook in zijn er geen dodelijke ongevallen geweest. Helaas hebben zich in wel drie ongevallen voorgedaan die geleid hebben tot verzuim, waaronder één bijzonder schokkend ongeval (zie kader). Het doel is om het aantal ongevallen terug te dringen tot nul. Dit doel is in niet gehaald. Conform GRI wordt de letselratio (Injury Rate) berekend als het totaal van het aantal verzuimongevallen en ongevallen (excl. EHBO-behandelingen) per 200.000 gewerkte uren. De berekening wordt uitgevoerd voor het totale medewerkersbestand van ECN exclusief tijdelijke krachten. 15
Aantal ongevallen met en zonder verzuim en letselratio voor 2010 tot en met uitgesplitst naar man en vrouw Jaar IR Verzuim ongevallen Ongevallen Totaal 2007 1,54 2 7 9 2008 - - - - De positieve trend in de IR-rate van de laatste jaren is in verstoord, onder meer door het zeer ernstige beklemmingsongeval met een heftruck (zie kader). 2009 1,09 2 4 6 2010 1,48 3 (1M,2F) 5 (4M,1F) 8 (5M,3F) 2011 0,46 2 (2F) - 2 (2F) 0,46 1 (1M) 1 (1F) 2 (1M,1F) 0,89 3 (1M,2F) 1 (1M) 4 (2M,2F) ECN streeft nadrukkelijk naar nul (verzuim)ongevallen en we zetten ons intensief in om ECNmedewerkers en tijdelijke krachten nog veiliger te laten werken. Dit gebeurt onder andere door het rapporteren en evalueren van near-misses te stimuleren. Hiervan ontvingen we in ruim 100. Er is blijvende aandacht voor de hardware en de managementsystemen, maar we streven ook naar een hoger veiligheidsbewustzijn bij de medewerkers en naar veiliger gedrag. Kortom: een verbetering van de veiligheidscultuur. Daar zetten we in 2014 extra op in. Ziekteverzuim Verzuim als gevolg van ziekte kan worden gemeten in percentages niet-gewerkte uren (ziekteverzuim), het aantal niet-gewerkte uren per jaar per honderd medewerkers (afwezigheidsratio of Absentee Rate) en het aantal niet-gewerkte dagen per jaar per honderd medewerkers (verloren dagen of Lost Day Rate). Ziekteverzuim exclusief zwangerschap, afwezigheid en niet-gewerkte dagen Jaar % Ziekteverzuim excl. Zwangerschap Absentee rate (AR) Lost Day Rate (LDR) 2010 3,2 6400 800 2011 3,1 6200 775 Het ziekteverzuim voor is 3,8 procent wanneer verzuim door zwangerschap wordt meegerekend en 3,5 procent exclusief zwangerschapsverlof. Het doel van een ziekteverzuim lager dan 3 procent is niet gehaald. Wel is er een dalende trend ingezet ten opzichte van. 4,0 8000 1000 3,5 6920 865 Zowel het aantal uren als het aantal dagen verzuim per jaar laten een duidelijke toename zien in, die in weer enigszins afneemt. De oorzaak van deze tijdelijke toename moet worden gezocht in het project Staven, de reorganisatie van de stafafdelingen. Specificatie van de gebruikte gegevens De IR, LDR en de AR is berekend voor ECN-medewerkers inclusief stagiairs en promovendi, doch exclusief independent contractors working on site. ECN verzamelt voor de laatste groep niet systematisch gegevens. De berekeningen kunnen op dit moment ook niet naar geslacht worden uitgevoerd. Gezonde voeding Omdat een gezond voedingspatroon bijdraagt aan gezonde medewerkers, is het aanbod van het bedrijfsrestaurant aangevuld met enkele gezonde alternatieven. Dit was een succes en het gezonde aanbod is onlangs uitgebreid. 16
Snelle actie na schokkend ongeval Op woensdagochtend 26 juni raakte een operator van de MILENA-vergassingsinstallatie bekneld tussen een filter dat hij op MILENA aan het plaatsen was en een vorkheftruck. Hij belandde op de intensive care met vijf gebroken ribben. Was de vorkheftruck een paar centimeter verder doorgeschoven, dan had de medewerker het ongeval niet overleefd. Gelukkig gebeurde dat niet en is hij inmiddels weer gezond en wel. Direct na het incident kwamen ECN ers in actie. Onder hen Jos Schrover, adviseur quality, safety, health&environment. een actieplan voor de lange termijn. Al in de ontwerpfase van een nieuw instrument of nieuwe installatie moeten de risico s in kaart worden gebracht. Leidinggevenden zullen vaker op de werkvloer rondlopen en erop toezien dat er veilig gewerkt wordt. En medewerkers zullen intensief getraind worden, vertelt Jos Schrover. Tweede natuur Ons streven is dat stilstaan bij de risico s van wat je aan het doen bent een tweede natuur wordt voor alle ECN ers. Dat zal heus niet in een paar maanden lukken. Vergeet niet dat er nog niet zo lang geleden anders met risico s werd omgegaan. De samenleving accepteerde toen makkelijker dat er wel eens iets mis ging. Tegenwoordig eisen we terecht dat iedereen na het werk gezond en wel weer thuis komt. Dat vereist een andere mentaliteit en een andere omgang met risico s. Daar zullen we doelgericht aan werken. Direct in actie We hebben onmiddellijk alle heftruck operations op de onderzoekslocatie Petten stilgelegd. Nog diezelfde week hebben we alle heftruckchauffeurs van ECN een extra training gegeven. De alarmprocedure is herzien, want bij het incident bleek dat de telefonist onvoldoende getraind was om snel de juiste informatie boven water te krijgen als aan de andere kant van de lijn iemand emotioneel en in paniek is. Ook hebben we intensief contact onderhouden met onze collega in het ziekenhuis en veel gepraat met zijn directe collega s. De operators werken altijd met twee of drie man samen. Ze zijn op elkaar aangewezen en kennen elkaar door en door. Als een van die jongens dan zoiets overkomt, gaat je dat niet in de koude kleren zitten. Diepgaande analyse Het incident met de heftruck heeft ECN met de neus op de feiten gedrukt: in een onderzoeksorganisatie wordt geëxperimenteerd met nieuwe stoffen en nieuwe processen. Hoe dat uitpakt is niet altijd voorspelbaar. ECN doet al veel op het gebied van veiligheid, maar wil veilig werken naar een hoger plan tillen. De gebeurtenis in de zomer van was niet alleen aanleiding voor directe maatregelen, maar ook voor een diepgaande analyse en 17
10. Directe economische waarde De omzet van ECN enkelvoudig, dus zonder haar dochterondernemingen, is in gestegen naar 81 miljoen euro. De hoogte van de maatschappelijke investeringen is in voor het eerst helemaal doorgerekend. Directe economische waarde, in duizenden euro s #1 Net sales 62.593 76.452 #2 Other operating income 3.682 2.090 #3 WIP 9.341 2.168 Omzet 75.616 80.710 #4 Employee wages 32.439 31.987 #5 Employee benefits 8.328 8.911 #6 Operating costs 34.757 37.209 #7 Financial payment and income 133 102 #8 Gross taxes - 75.657 78.209 Net result -41 2.501 #9 Community investments 65 De hoogte van de maatschappelijke investeringen komt uit op 65.000 euro. 18
Zaaien om te oogsten In heeft ECN zich aan gesloten bij Jet-Net, het Jongeren- en Technologienetwerk Nederland. Hierin werken bedrijven als Shell en Tata Steel samen met scholen en over heden om havo- en vwo-leerlingen te interesseren in de bètavakken. ECN heeft het Trinitas College in Heerhugowaard geadopteerd. ECN verzorgt gastlessen, beroepenvoorlichting, scriptiebegeleiding en een debatwedstrijd en functioneert als gastadres voor excursies. Zo arriveerde op een koude woensdag in april een bus met veertig derdeklassers aan de poort van het ECN-terrein in Petten. Biologielerares Anke van Haelen was een van de begeleidende docenten. Vaak zitten onze leerlingen braaf in hun banken, maar gaat de informatie die wij over hen uitstorten het ene oor in en het andere oor uit. Tijdens de excursie bij ECN ging het er heel anders aan toe. Hoezeer ze de kennis in zich opzuigen, was te merken aan de geïnteresseerde vragen die de leerlingen stelden. Een konijnenhol doormeten op methaansporen of je eigen zonnecel in elkaar solderen is boeiender dan met formules werken in de klas! Van Haelen: Tijdens een excursie naar het ECN-testveld voor windturbines kwamen onze leerlingen erachter dat één windmolen in een jaar tijd anderhalf miljard accu s voor de smartphone kan opladen. Ook hebben ze de terugverdientijd van een windturbine uitgerekend. Als jongeren op die manier in de praktijk kunnen brengen wat ze op school geleerd hebben, gaat de stof pas echt leven. Ze ondervinden ook dat veel praktijkproblemen de grenzen tussen de schoolvakken overstijgen: vragen rond bio-energie op de grens van biologie en natuurkunde, vragen rond windenergie op de grens van wis- en natuurkunde met in beide gevallen ook een maatschappelijke en economische component. Dat op zich is al een waardevolle ervaring. Kapitaal Door mee te doen aan Jet-Net wil ECN jongeren laten zien dat een technologieopleiding uitdagend, zinvol en relevant is. Dat is van belang voor Nederland als kenniseconomie, maar ook voor de toekomst van ECN zelf, stelt Hilke Rösler. Zij coördineert vanuit ECN de Jet-Net-activiteiten. Het grootste kapitaal van ECN zijn de mensen en de kennis die zij bezitten. Zullen we ook in de toekomst voldoende goed gekwalificeerde mensen aan kunnen trekken? Die toekomst begint bij de vijftienjarigen van nu. Om onze eigen werkkapitaal veilig te stellen, is het slim om in hen te investeren. Wie wil oogsten zal niet alleen moeten planten, maar ook moeten zaaien. Grenzen overstijgen Excursies als deze zijn voor de leerlingen niet alleen leuk en spannend, ze sluiten goed aan bij de veranderende eindexameneisen voor de bètavakken. Daarin neemt de context waarin een probleem moet worden opgelost een steeds belangrijker plaats in. 19
11. Samenstelling personeelsbestand ECN heeft in de strategie voor de jaren tot 2015 twee doelstellingen opgenomen die rechtstreeks invloed hebben op het personeel van ECN, namelijk dat we een internationale topspeler willen zijn en een place to be. Deze globale strategische doelen zijn vertaald naar onderliggende doelstellingen. Zo willen we een organisatie zijn waar medewerkers zich continu kunnen ontwikkelen en werken we toe naar een cultuur die steeds ondernemender is en meer gericht op praktisch resultaat. Uit de strategische doelen zijn daarnaast ook operationele doelstellingen afgeleid voor de samenstelling van het personeel. Nu de overheid zich terugtrekt moet ECN zich meer richten op de industrie, om met en voor de markt innovatieve technologie te ontwikkelen. De transitie naar een meer toepassings- en marktgericht onderzoeksinstituut gaat niet zonder slag of stoot. In de afgelopen paar jaar waren ingrijpende reorganisaties nodig. Deze zijn zichtbaar in zowel de aantallen als de samenstelling van het personeelsbestand. In 2011 is het primaire proces gereorganiseerd, eind gevolgd door een efficiencyslag in de ondersteunende stafafdelingen. Alle medewerkers van ECN, naar geslacht, zowel in aantal personen (links) als FTE (rechts) 2010 2010 Onder alle medewerkers van ECN verstaan we zowel medewerkers in vaste dienst als degenen die voor ECN werken op basis van een tijdelijke overeenkomst, via een detacheerder of bureau en ZZP ers. Gasten en stagiairs worden hierin niet meegenomen. 2011 0 100 200 300 400 500 600 Female Male 2011 0 100 200 300 400 500 FTE female FTE male Om diversiteit te bevorderen heeft ECN zich ten doel gesteld om in 2015 minstens 30 procent van het personeelsbestand in te vullen door vrouwen. Voor was het doel tussen de 20 en 25 procent. We zijn uitgekomen op 23 procent. We verwachten dat dit de komende jaren zal groeien. 20