Urineweginfecties bij kinderen

Urineweginfecties bij kinderen Up-to-date met NHG-standaard en NVK-richtlijn OverEINDse dagen, Scarperia, april 2011

Pieter Bertholet, huisarts Angelique Roeleveld-Versteegh, kinderarts Bas Zegers, kinderarts

Leerdoelen Adequaat definiëren, diagnosticeren en behandelen van urineweginfecties (UWI) bij kinderen Herkennen van verwijsindicaties bij UWI

Programma Definities Epidemiologie Casus Conclusie en aanbevelingen

Samenvatting NVK Aanwezig in syllabus Definities Aanwijzingen voor behandelen casus Diagnostiek Behandeling Verwijsindicaties

Definities Cystitis Pyelonefritis Recidiverende UWI Atypische UWI

Urineweginfectie Klinische kenmerken én leukocyten esterase / nitriet positief én adequate urinekweek positief

UWI zonder koorts Cystitis

Pyelonefritis UWI met koorts >38 C en/of duidelijke flankpijn

Nierschade na pyelonefritis

Recidiverende UWI 2 pyelonefritiden óf 1 pyelonefritis + 1 cystitis óf 3 cystitiden

Atypische UWI UWI met / bij ernstig zieke patiënt, sepsis slechte urinestraal buik- of blaasmassa verhoogd kreatininegehalte geen respons op antibiotica binnen 48 uur infectie met ander micro-organisme dan E. Coli

Bent u er nog?

Epidemiologie Koorts zonder focus: 7% UWI Prevalentie < 16 jr: 3,6% / 11,3% Pieken < 3 mnd / 0-4 jaar 0-1 jaar / 5-9 jaar / 15-19 jaar

Casus 1 Bart, 5 maanden Anamnese Lichamelijk onderzoek Eerstelijns diagnostiek Behandeling Verwijsindicatie

Anamnese Ander focus koorts? GI, BLWI / KNO, OLWI Drinken? Spugen? Mictie pijnlijk? Echo s prenataal?

Lichamelijk onderzoek Ander focus (KNO, BLW, OLW, GI) Genitaal Reflexenen bewegingbenen Wervelkolom

Diagnostiek eerste lijn Urine Wijzevan opvang Plaszak: cave contaminatie Clean catch: tijdrovend Bepaling: nitriet / leukocyten esterase Kweek

Diagnostiek eerste lijn Gewassen genitaal Niet zindelijk Stick / kweek dmv clean catch (/ plaszak) Zindelijk Stick / kweek dmv midstream urine

Diagnostiek eerste lijn Stick Nitriet en leuko s negatief UWI 98% uitgesloten, geen kweek of AB Nitriet en leuko s positief UWI vrij zeker, kweek inzetten en starten AB Nitriet of leuko s positief Kweek om UWI tebewijzen / uittesluiten Liefst wachten met AB tot kweekresultaat

Behandeling Oraal of intraveneus? Oraal: welk antibioticum Controle effectiviteit

Toedieningsweg antibiotica Alle UWIs (dus cystitis én pyelonefritis): Oraal > 3 maanden en orale inname mogelijk Intraveneus < 3 maanden > 3 maanden en orale inname onmogelijk

Behandeling Zuigeling < 3 maanden Minimaal 5 dagen intraveneus Erna oraal, totale behandeling 10 dagen Kinderen > 3 maanden UWI zonder koorts: 3 dagen nitro / trimethoprim UWI + koorts: 10 dagen Augmentin / Bactrimel

Aanvullend onderzoek < 6 mnd

Conclusie Behandeling UWI bij kind > 3 maanden in principe met orale antibiotica Zuigeling onder 6 maanden na UWI insturen naar 2 e lijn voor diagnostiek

Casus 2 Meisje, Anne, 7 jr, dysurie

Anamnese Pijn bij plassen? Vaak kleine beetjes? Goede straal of gefractioneerd? Flankpijn? Koorts? Opnieuw enuresis / nocturie? Defaecatiepatroon?

Lichamelijk onderzoek Abdomen: faeces Genitaal Reflexenen bewegingbenen Wervelkolom

Diagnostiek eerste lijn Gewassen genitaal Niet zindelijk Stick / kweek dmv clean catch / plaszak Zindelijk Stick / kweek dmv midstream urine

Diagnostiek eerste lijn Stick Nitriet en leuko s negatief UWI 98% uitgesloten, geen kweek of AB Nitriet of leuko s positief kweek om UWI te bewijzen / uit te sluiten Nitriet en leuko s positief UWI 98% zeker, kweek inzetten en starten AB

Diagnostiek eerste lijn Altijd kweek inzetten: Kinderen soms andere pathogenen Antibiotica keuze Bewijs van überhaupt UWI

Behandeling Zuigeling < 3 maanden Minimaal 5 dagen intraveneus Erna oraal, totale behandeling 10 dagen Kinderen > 3 maanden UWI zonder koorts: 3 dagen nitro / TMP UWI + koorts: 10 dagen Augmentin / Bactrimel

Aanvullend onderzoek > 6 mnd

Conclusie Screenend onderzoek met stick van belang voor vaststellen van eventuele UWI Urinekweek van belang voor bepaling van antibiotica èn vervolgdiagnostiek Behandeling UWI zonder koorts: 3 dagen nitrofurantoïne / trimethoprim

Casus 3 Floor, 12 jaar, recidiverende UWIs Anamnese Lichamelijk onderzoek Eerstelijns diagnostiek Behandeling Verwijsindicatie?

Anamnese Pijn bij plassen? Vaak kleine beetjes? Goede straal of gefractioneerd? Flankpijn? Koorts? Opnieuw enuresis / nocturie? Defaecatiepatroon?

Lichamelijk onderzoek Abdomen: faeces Genitaal Reflexenen bewegingbenen Wervelkolom

Diagnostiek eerste lijn Stick Nitriet en leuko s negatief UWI 98% uitgesloten, geen kweek of AB Nitriet of leuko s positief kweek om UWI te bewijzen / uit te sluiten Nitriet en leuko s positief UWI 98% zeker, kweek inzetten en starten AB

Diagnostiek eerste lijn Altijd kweek inzetten: Kinderen soms andere pathogenen Antibiotica keuze Bewijs van überhaupt UWI

Behandeling Zuigeling < 3 maanden Minimaal 5 dagen intraveneus Erna oraal, totale behandeling 10 dagen Kinderen > 3 maanden UWI zonder koorts: 3 dagen nitro / TMP UWI + koorts: 10 dagen Augmentin / Bactrimel

Aanvullend onderzoek Anatomie (echo, DMSA, evt MCUG) Functioneel (flowmetrie / mictielijst) Abusus

Mictielijst

Flowmetrie

Conclusie Bij recidiverende UWIs is vervolgonderzoek en dus verwijzing noodzakelijk

Casus 4 Bart, 8 jaar Pollakisurie, secundaire enuresis

Anamnese Pollakisurie Geen koorts Secundaire enuresis

Diagnostiek eerste lijn Urinestick Kweek Mictielijst

Mictielijst

Diagnostiek eerste lijn Urinestick Kweek Mictielijst Verwijsindicatie?

Conclusie Inzetten kweek vóór AB bij afwijkende urinestick, ook bij oudere kinderen Aanvullend onderzoek bij atypische infecties

Casus 5 Amy, 2 maanden Prikkelbaar en minder drinken Anamnese Lichamelijk onderzoek Eerstelijns diagnostiek Behandeling

Diagnostiek eerste lijn Stick Nitriet en leuko s negatief UWI 98% uitgesloten, geen kweek of AB Nitriet of leuko s positief kweek om UWI te bewijzen / uit te sluiten Nitriet en leuko s positief UWI vrij zeker, kweek inzettenen starten AB

Behandeling Zuigeling < 3 maanden Minimaal 5 dagen intraveneus Erna oraal, totale behandeling 10 dagen Kinderen > 3 maanden UWI zonder koorts: 3 dagen nitro / trimethoprim UWI + koorts: 10 dagen Augmentin / Bactrimel

Aanvullend onderzoek < 6 mnd

Conclusie Zuigeling < 3 maanden verwijzen voor Intraveneuze antibiotica Verdere diagnostiek

Casus 6 Willem, 4 jaar Spina bifida, 5 dd catheterisatie, profylaxe TMP Troebele urine

Diagnostiek eerste lijn Urinestick negatief: geen UWI positief: kweek Antibioticaop geleidevan kweek

Conclusie Bij kinderen met belaste voorgeschiedenis dient laagdrempelig de urine nagekeken te worden Bij deze kinderen is een kweek belangrijk vanwege mogelijk atypische verwekkers

Voortoets Bij een UWI bij een meisje > 6 jaar is een kweek geïndiceerd.

Voortoets Amoxicilline is het 1e keus antibioticum bij een eerste UWI

Voortoets Een pyelonefritis gaat altijd gepaard met koorts van > 38 grc

Voortoets Een kind van 7 maanden met een pyelonefritis mag oraal worden behandeld

Voortoets Bij een meisje van 12 jaar met een 1e UWI die Klebsiella bevat dient verwijzing naar de 2e lijn plaats te vinden

Take home Diagnostiek eerste lijn Leuko s én nitriet negatief: géén UWI Leuko s én nitriet positief: waarschijnlijk UWI Kweek en start antibiotica Leuko s of nitriet positief: mogelijk UWI Kweek en uitslag afwachten vóór antibiotica

Take home Behandeling < 3 maanden: verwijzen voor iv antibiotica > 3 maanden: orale antibiotica, tenzij Verwijzen voor verdere diagnostiek Leeftijd < 6 maanden Recidiverende UWI Atypische UWI