Zorg voor de zorgenden ofwel: meelopen tot het eind en (zelf) overeind blijven Maastricht 26 november 2009
INTRO Introductie van mij en u Nut van het thema Tijd Reageren? Oogmerk
Vier vragen: Hoe herstel je van: een operatie ( bijv. een meniscusoperatie) of van een hersenschudding? Hoe bouw je conditie op? Wanneer heb je leuke dag of fijn weekend? Hoe houd je het vol in de palliatieve zorg?
Visuele weergave van normaal tot traumatisch: N O S T N = normale gebeurtenis O = ongewenste gebeurtenis S = schokkende gebeurtenis T = traumatische gebeurtenis
Enkele voorbeelden Naar: slecht-nieuws gesprek met patient Schokkend: meehelpen aan euthanasie Traumatisch: suicide van eigen patient
Kenmerken traumatische gebeurtenis tijdens gebeurtenis ervaar je extreme onverwacht - angst - machteloosheid - afschuw ontwricht acuut je bestaan: zet alles op zijn kop
Kenmerken ingrijpende gebeurtenis tijdens gebeurtenis ervaar je: verslagenheid boosheid hevig verdriet het is meestal verwacht ontwricht niet je leven, alles kost wel meer moeite
Wat palliatieve zorg minder risicovol maakt (veel vaker naar/ingrijpend dan traumatisch) dood doorgaans verwacht handelen helpt ook jezelf
Wanneer wel meer risicovol? jonge leeftijd/weinig ervaring sterke identificatie zelf kwetsbaar vanwege prive-sores slechte sfeer in team/weinig onderlinge steun
Wie is er met zijn auto naar hier gekomen?
> VERWERKING heel gelukkig gelukkig incident normaal ongelukkig heel ongelukkig
> Hoe verloopt VERWERKING heel gelukkig gelukkig incident normaal afleiding confrontatie heel ongelukkig
> Hoe verloopt VERWERKING heel gelukkig gelukkig incident normaal ongelukkig heel ongelukkig herstel
> Hoe verloopt VERWERKING? heel gelukkig gelukkig incident normaal ongelukkig heel ongelukkig
Is het belangrijkste bij verwerking er steeds over te praten en er mee bezig zijn? a) ja b) nee
Wat doe je zelf om er boven op te komen iets ergs te hebben meegemaakt?
Maar eerst een eigen ervaring Twee jaar geleden naar de huisarts
Verwerkingsstrategieen er mee bezig zijn Praten Nadenken over het gebeurde Dagdromen Begrafenis/crematie bijwonen Dagboek gaan bijhouden en erover schrijven Gevoelens omzetten in muziek, poëzie, schilderijen. Zoeken naar oplossingen voor probleem en daarmee aan de slag gaan (Zwarte) humor gebruiken
Verwerkingsstrategieen (vervolg): er niet mee bezig zijn/wegstoppen Zich terugtrekken en zwijgen Sporten en ontspanning zoeken Denken aan einde van dienst Contacten met familie vermijden Denken aan positieve kanten van het werk Vakantie nemen, vrije dagen opnemen
Verwerkingsstrategieen (vervolg): er niet mee bezig zijn/wegstoppen Hard werken Verdoving zoeken door (meer te) roken, drinken, kopen, gokken, enz. Zich afreageren op anderen: heel chagrijnig TV-kijken Depressief worden
Belangrijk: Ieder mens heeft zijn eigen combinatie van deze twee strategieën: zijn verwerkingsstijl Ieder mens meent meestal dat zijn stijl de beste is Elke tijd en cultuur heeft zijn eigen voorkeur of ideaal.
Verwerking bij ingrijpende ervaringen (bijvoorbeeld verlies dierbare) heen en weer gaan tussen ermee bezig zijn en afleiding Verdriet komt in golven Dit fluctureren is zowel noodzakelijk als gezond, Papadatou.
Omgaan met nare gebeurtenissen (oplopende innerlijke spanning) Stervende patient dreigt emotioneel te worden en wenst persoonlijk gesprek: 'Wil u een glaasje water?' 'Neen' 'Een kopje thee misschien?' 'Neen.' 'Ik moet nu gaan.' 'Neen, blijft u nog even bij me!' 'Ik kom zo weer terug.'
Andere vluchtheuveltjes of reddingsboeien dossier bijwerken nachtkastje schoonmaken zich concentreren op infuus gesprek met collega in de gang sigaretje roken vergaderen medicijnen klaarzetten wc bezoek dagdromen
plezierig Vlindermodel van Apter ontspanning spanning onplezierig verveling weinig spanning angst veel spanning
Vlindermodel van Apter meerdere keren per dag switchen we van ontspanning > verveling > spanning > angst. wat spannend/energievretend is verschilt per persoon, vaak ook per sekse per persoon verschilt het over de jaren door een regelmatige afwisseling van de 4 emoties houd je het werk vol.
Nogmaals vier vragen: Hoe herstel je van: een operatie ( bijv. een meniscusoperatie) of van een hersenschudding? Hoe bouw je conditie op? Hoe zorg je ervoor een leuke dag te hebben? Hoe houd je het vol in de palliatieve zorg?
Nog iets over de enorme veerkracht van mensen
Tenslotte Een kort verhaal
En toen kwam de olifant met de grote snuit... Bedankt voor uw aandacht