Zorgdragen voor de lichamelijke verzorging

Werkproces 1.2 Biedt persoonlijke verzorging, observeert en monitort gezondheid en welbevinden. Zorgdragen voor de lichamelijke verzorging ~Beroepsopdracht 3~ BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2012 Pagina 1 van 15

Inleiding en leerdoelen Zorgdragen voor lichamelijke verzorging In het dagelijks leven besteden de meeste mensen veel aandacht aan hun lichamelijke en uiterlijke verzorging. In de media zie je tegenwoordig ook steeds meer dat er aandacht is voor deze verzorging voor zowel mannen als vrouwen. Maar hoe belangrijk is deze persoonlijke verzorging nog als je ziek bent? In deze opdracht ga je op zoek naar het antwoord op deze vraag en leer je hoe je persoonlijke verzorging bij de zorgvrager uitvoert en waar je rekening mee moet houden. In onderstaand kader vind je de doelen die je tijdens de uitvoering van deze opdracht moet behalen. Zorgdragen voor lichamelijke verzorging De student: Inventariseert de hulpvraag van de zorgvrager op basis van het verpleegplan en maakt hierop afspraken met de zorgvrager Benoemt op welke hygiënische, milieu- en kostenbewuste, veilige en ergonomische verantwoorde aspecten gelet moeten worden tijdens de persoonlijke verzorging en past dit toe Maakt bij het uitvoeren van de persoonlijke verzorging gebruik van de juiste materialen Ondersteunt/ helpt de zorgvrager bij het wassen onder andere op bed, aan de wastafel of onder de douche Draagt zorg voor gebit-, haar-, en nagelverzorging Houdt bij de uitvoering van de persoonlijke verzorging rekening met de culturele en sociale achtergrond van de zorgvrager Houdt bij de uitvoering van de persoonlijke verzorging rekening met de levensfase, schaamtegevoelens, privacy, tempo en mogelijkheden van de zorgvrager Communiceert op adequate wijze met de zorgvrager Competenties E samenwerken en overleggen F ethisch en integer handelen K vakdeskundigheid toepassen R op de behoeften en verwachtingen van de 'klant richten BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2012 Pagina 2 van 15

Opdracht met een beschrijving van de context waarin de opdracht plaatsvindt Algemene omschrijving: De betekenis van persoonlijke verzorging is voor iedereen vanzelfsprekend maar toch verschillend. Een ieder begint de dag met het ervoor zorgen dat hij er verzorgd en fris uitziet. Een opname in het ziekenhuis kan een zorgvrager hier in belemmeren. Bedenk maar eens in hoeverre het vanzelfsprekend is om lekker te douchen aan het begin van de dag in het ziekenhuis. Een zorgvrager is afhankelijk van de mogelijkheden van de verpleegkundige, tevens kan een opname-indicatie er voor zorgen dat een zorgvrager zichzelf niet kan verzorgen zoals hij dit graag zou willen. In deze opdracht leer je om de zorgvrager te ondersteunen en begeleiden bij zijn persoonlijke verzorging. Daarbij zul je soms onderdelen moeten overnemen en soms moet je de zorgvrager stimuleren tot zelfzorg. Tevens zijn er verschillende aspecten waar je als verpleegkundige op dient te letten. Denk bijvoorbeeld maar eens aan conditie van de huid van de zorgvrager. Complexiteit: De student voert bovenstaande handelingen uit bij zorgvragers met een lage complexiteitsscore. Dit betekent dat de gezondheidstoestand van de zorgvrager stabiel moet zijn en dat het gaat om routine handelingen. Je voert de zorg uit op basis van het bestaande verpleegplan. Verantwoordelijkheid: De student zal in overleg met de werkbegeleider zorgvragers bepalen bij wie het geschikt is om de opdracht uit te voeren. De werkbegeleider is eindverantwoordelijk. Transfer: De student kan bovenstaande handelingen uitvoeren bij verschillende soorten zorgvragers met verschillende culturele en sociale achtergronden en met verschillende opnameindicaties. BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2012 Pagina 3 van 15

De opdracht: 1. Je geeft persoonlijk verzorging aan 2 zorgvragers op je afdeling. Deze zorgvragers voldoen aan de volgende criteria: Zij hebben een ziektebeeld wat kenmerkend is voor de afdeling Zij hebben een laag complexe zorgvraag (dit kun je meten met behulp van de complexiteitsscore uit de Studiewijzer). Zij hebben gedeeltelijke of volledige ondersteuning nodig bij de persoonlijke verzorging Tevens hebben de zorgvragers een verschillende zorgvraag t.a.v het verzorgen op bed, aan de wastafel of onder de douche. Voordat je de zorg gaat uitvoeren bespreek je met je werkbegeleider de volgende punten: De zorg die je de zorgvrager op basis van het verpleegplan gaat bieden (op bed, aan de wastafel of onder de douche). Motiveer je keuze De hulpmiddelen en technieken je gaat gebruiken Hoe je de zelfredzaamheid van de zorgvrager gaat verhogen Hoe je rekening gaat houden met de wensen van de zorgvrager met betrekking tot de persoonlijke verzorging Hoe je de zorg aanpast aan de specifieke situatie van de zorgvrager. Denk hierbij aan de levensfase, achtergrond, beperkingen en mogelijkheden en tempo Hoe je zorg draagt voor het bewaken van de privacy van de zorgvrager en hoe je omgaat met eventuele gevoelens van schaamte Hoe je rekening gaat houden met voorschriften, hygiëne en veiligheid Welke specifieke punten door jou geobserveerd zullen worden en terug zullen komen in jouw rapportage in het verpleegkundig dossier Voer de persoonlijke verzorging bij de zorgvragers uit. Evalueer de gegeven zorg met de zorgvragers. Laat je werkbegeleider na de uitvoering de gedragscriteria (2x) invullen. Alles dient, voor het behalen van de opdracht, met zichtbaar te zijn beoordeeld. Om goed uitvoering te kunnen geven aan deze opdracht heb je bepaalde kennis nodig en zul je vaardigheden moeten trainen. Je zult op verschillende manieren deze kennis en vaardigheden eigen gaan maken. Deze vind je bij de ondersteunende opdrachten/ lesactiviteiten. BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2012 Pagina 4 van 15

Te behalen resultaat Theorie/ Resultaat Beoordelaar Behaald Praktijk T Demonstratie persoonlijke verzorging Docent T Ingevuld schema bijlage 1 Docent T Ingevuld schema bijlage 2 Coach P 2x gedragscriteria lijst persoonlijke verzorging Werkbegeleider BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2012 Pagina 5 van 15

POP en PAP (75 min.) Bij elke beroepsopdracht wordt van jou verwacht dat je zelf een plan schrijft hoe je de opdracht in de praktijk wil gaan behalen. In de beroepsopdracht wordt aangegeven wat van jou wordt verwacht om de opdracht af te ronden (de praktijkopdrachten). Ook bieden we opdrachten in de theorie aan die je helpen om de kennis en vaardigheden op te doen om de praktijkopdracht te gaan uitvoeren (ondersteunende opdrachten). Het is nu aan jou om te bepalen hoe je aan de praktijkopdrachten gaat werken zodat je deze kan behalen. Dit doe je door een zogenoemd POP en PAP te schrijven. Dit staat voor Persoonlijk OntwikkelingsPlan en een Persoonlijk Activiteiten Plan. In het onderstaand schema staat aangegeven welke stappen je moet doorlopen om een volledig, concreet en bruikbaar POP en PAP te schrijven. Elk POP en PAP is weer anders. Iedereen heeft immers andere kennis en ervaring opgedaan in het leven, dus het leerproces is bij iedereen anders. Het leren opstellen van een POP en PAP maakt onderdeel uit van het leren plannen van het leerproces en het gestructureerd vormgeven van het leerproces. Ook dit zijn vaardigheden die jij je tijdens de opleiding eigen gaat maken! Bij elke beroepsopdracht dien je de opgestelde POP en PAP bij de coach in te leveren. Pas wanneer het POP en PAP door de coach is goedgekeurd, mag je in de praktijk aan de opdracht gaan werken. Oriëntatie Beschrijf wat nu je praktische ervaring al is met het onderwerp van de beroepsopdracht. Beschrijf wat nu je kennis is aangaande het onderwerp van de beroepsopdracht Te behalen resultaat Welk resultaat wil je bereiken met deze beroepsopdracht Uit welk specifiek gedrag blijkt je bekwaamheid bij de uitvoering van je werk op deze afdeling (competenties, SWOT) Welke producten kan je laten zien (zie beroepsopdracht) POP Waarin wil je jezelf nog ontwikkelen om deze beroepsopdracht te behalen (leervragen) Welke kennis Welke praktijkvaardigheden Welke persoonlijke leerdoelen PAP Stel acties op bij de leervragen die je in je POP hebt geformuleerd B.v. Ik ga.. B.v. Ik wil.. B.v. Ik doe. B.v. Ik maak.. Gebruik werkwoorden die een actie weergeven Wat heb ik hiervoor nodig B.v. -begeleiding van de werkbegeleider, mijn coach, mentor. B.v -tijd B.v. -stukjes B.v. -internet/ boeken/films Kortom Je werkbegeleider moet direct kunnen zien uit je PAP en POP: WAT je al WEET over dit onderwerp WAT je WILT WETEN over dit onderwerp WAT je gaat DOEN aangaande dit onderwerp WAT je hiervoor nodig hebt tijd, stukjes, begeleiding, internet, boeken BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2011 Pagina 6 van 15

Gedragscriteria Gedragscriteria Het geven van persoonlijke verzorging * Voorbereiding Bereidt zich voor door het verpleegdossier te lezen, te informeren bij de zorgvrager en de begeleider Verzamelt van tevoren de materialen. Uitvoering 1 ZB 1 NZB 2 ZB 2 NZB Houdt rekening met de privacy van de zorgvrager Communiceert met de zorgvrager over zijn wensen ten aanzien van de persoonlijke zorgverlening en culturele gewoonten Verzorgt de zorgvrager en verwoordt de keuze van de volgorde van het wassen en wijze van wassen (douchen, op bed, aan wastafel) Stimuleert de zelfredzaamheid van de zorgvrager, door zoveel mogelijk zelfstandig te laten doen, en past tempo aan Handelt volgens de ergonomie-eisen en de hygiënerichtlijnen volgens protocol en zorgt dat de zorgvrager niet valt en/ of afkoelt Handelt met respect voor de eigendommen van de zorgvrager Wast en droogt de zorgvrager met extra zorg voor aandachtsgebieden (of ondersteunt hierbij) Poetst tanden of gebit van de zorgvrager Verwoordt acht observatiepunten m.b.t. de huid en vier observatiepunten m.b.t. de mond tijdens het wassen en geeft aan wat hij heeft geobserveerd bij elk punt Verwoordt de complicaties van de bedverpleging en beargumenteert hoe die in deze zorgsituatie voorkomt Kleedt zorgvrager aan en houdt hierbij rekening met de aandoeningen en wensen van de zorgvrager of die van de familie (of ondersteunt hierbij) Begeleidt zo nodig bij het aanbrengen van hulpmiddelen (bril, gehoorapparaat, prothese ) Informeert naar de wensen van de zorgvrager ten aanzien van de uiterlijke verzorging en handelt hiernaar. (bv haar-, nagel- en huidverzorging) Verwoordt in onvoorziene situaties aan de zorgvrager dat hij tijdelijk elders moet helpen Verwoordt, indien nodig, welke valpreventiemaatregelen bij de zorgvrager nodig zijn en waarom Maakt indien nodig gebruik van hulpmiddelen zoals glijzeil, papagaai, bedhekken volgens protocol Evalueert de gegeven zorg met de zorgvrager. Zorgt ervoor dat de zorgvrager op de locatie komt waar hij graag wil zijn en dat hij zijn persoonlijke bezittingen bij zich heeft en in staat is te alarmeren Ruimt de materialen en ruimte op, reinigt deze zonodig, wast zijn handen. Handelt methodisch en systematisch Signaleert tijdens de verzorging veranderingen in de zorgsituatie Rapporteert zijn observaties en handelingen in het verpleegdossier en aan de begeleider Terugkijken De student evalueert zijn handelen met de begeleider: Communiceren met de zorgvrager Omgaan met privacy en schaamtegevoelens Stimuleren van zelfzorg Paraaf begeleider * Bij de criteria: 1 e ZB betekent 1 e situatie is het gedrag zichtbaar bij de student 1 e NZB betekent 1 e situatie is het gedrag niet zichtbaar bij de student enz. BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2011 Pagina 7 van 15

Ondersteunende opdrachten/ lesactiviteiten A. (45 min.) Beantwoord voor jezelf de volgende items: Werk uit welke persoonlijke verzorging jij jezelf dagelijks geeft en welke persoonlijke verzorging jij zelf nodig hebt als je met griep op bed ligt. Welke overeenkomsten en verschillen heb je gevonden; Bedenk welke gevoelens bij jou zouden spelen wanneer je hulp nodig zou hebben bij het wassen en aankleden; Neem de antwoorden mee naar opdracht B. B. (2 lesuren) Volg de les over het uit- en aankleden, wassen en drogen van de zorgvrager op bed. De docent zal dit demonstreren en daarna zullen jullie op elkaar oefenen. Bespreek het oefenen na aan de hand van de vragen: Hoe voelde het om in deze oefensituatie uitgekleed en gewassen te worden? Welke behoefte aan privacy ervoer je? Hoe kun je als verpleegkundige voldoen aan deze behoefte aan privacy? In hoeverre kwam deze ervaring overeen met de ideeën die je in opdracht A hebt opgedaan over het moeten ontvangen van hulp bij het wassen? Neem voor deze opdracht je zwemkleding/ sportkleding mee! C. (45 min.) Maak in tweetallen een lijst met verschillen in zorgverlening van wassen op bed, bij de wastafel en onder de douche (zie bijlage 1). Maak gebruik van de hoofdstukken 1 t/m 4 uit de reader zorgdragen voor de persoonlijke verzorging. Neem het ingevulde schema mee naar les D. D. (2 lesuren) Volg de les over het verzorgen van een zorgvrager aan de wastafel en onder de douche. E. (180 min.) Verdeel onder de groep de volgende zorgaspecten: Gebits- en mondverzorging. Nagels en haarverzorging. Huidverzorging. Make-up. Scheren (mannen).. Per subgroep bereiden jullie ten aanzien van het gekozen zorgaspect een demonstratie voor. In de subgroep voeren jullie de volgende activiteiten uit: o o Zoek op zorgcontext de scorelijsten behorende bij de handeling Schrijf een zorgsituatie uit waarin 1 van de subgroepleden de rol van zorgvrager zal gaan spelen en de ander de rol van verpleegkundige. Bijvoorbeeld: de zorgvrager wil geen tanden poetsen. o Neem van thuis de benodigde materialen mee om de zorgsituatie te kunnen demonstreren. In opdracht F zullen jullie de zorgsituatie demonstreren aan jullie groepsgenoten. BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2011 Pagina 8 van 15

F. (2 lesuren) Demonstreer in subgroepen de door jullie gekozen zorgsituatie. Uit de demonstratie moet voor jullie groepsgenoten duidelijk worden hoe de handeling in de praktijk uitgevoerd dient te worden. Na elke demonstratie is er voor de groepsgenoten mogelijkheid tot het stellen van vragen over de zorgsituatie. De docent zal eventueel nog verduidelijking geven. De docent beoordeelt of de demonstratie voldoende duidelijk is uitgevoerd. G. (1 lesuur) Volg de les met als onderwerp het ziektebeeld stomatitis. H. (1 lesuur) Volg de les over palliatieve en terminale zorg. I. (1 lesuur) Volg de les over effectief communiceren. J. (1 lesuur) In een workshop wordt het effectief communiceren geoefend. K. (180 min.) Vorm 5 subgroepen en bereid een presentatie van ongeveer 15 minuten voor over de invloed van een cultuur op de persoonlijke verzorging. Onderstaande onderwerpen moeten in de presentatie naar voren komen: voedingsgewoonten; gewoonten en taboes rondom geboorte, sterven, ziekte; hoe wordt omgegaan met ouderen; belangrijke feestdagen; rol van man-vrouw in het gezin en maatschappij; persoonlijke verzorging; wat betekent dit voor jou in de uitvoering van je beroep. Maak een keuze uit de volgende culturen: o Antilliaanse cultuur o Surinaamse cultuur o Turkse cultuur o Marokkaanse cultuur o Afrikaanse cultuur o Hindoestaanse cultuur o Joodse cultuur o Nederlandse cultuur Overleg vooraf met elkaar welke cultuur door welke subgroep gepresenteerd gaat worden. Hoe je de presentatie vorm geeft en uitvoert is aan jullie. Maak gebruik van het Basis beoordelingsformulier voor een presentatie uit de Studiewijzer. Aan de hand van deze criteria zullen de presentaties worden beoordeeld. De presentaties worden in de les L uitgevoerd. L. (2 lesuren) Onder begeleiding van de verpleegkundedocent worden de presentaties uitgevoerd en nabesproken. M. (1 lesuur) Volg de verpleegkunde les. Tijdens deze les zal besproken worden hoe op de afdeling hygiënische, milieubewust, kostenbewust, veilig en ergonomisch gewerkt kan worden. BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2011 Pagina 9 van 15

N. (60 min.) Vul, na het volgen van les M, het schema van bijlage 2 in. Beperk je tot aspecten die betrekking hebben op persoonlijke verzorging van een zorgvrager. Lever het schema ter beoordeling in bij je coach. BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2011 Pagina 10 van 15

Bijlage 1 Vul onderstaand schema zo volledig mogelijk in: Benodigde zelfstandigheid zorgvrager Verzorgen in bed Verzorgen aan de wastafel Verzorgen onder de douche Benodigde materialen Benodigde tijdsinvestering Privacy Beperkingen van de methode Mogelijkheden van de methode BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2011 Pagina 11 van 15 Opdracht 3: zorgdragen voor de lichamelijke verzorging

Bijlage 2 Aandachtspunten bij de persoonlijke verzorging Aspect 1. hygiënische werken Activiteit 2. milieubewust werken 3. kostenbewust werken 4. veilig werken 5. ergonomisch werken BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2011 Pagina 12 van 15 Opdracht 3: zorgdragen voor de lichamelijke verzorging

Evaluatie Beroepsopdracht: Groep: Onderstaande vragen/ opmerkingen gaan over de ondersteunende opdrachten en lessen 1. Bij de lessen en opdrachten begrijp ik wat er van me wordt verwacht: 2. De lessen en opdrachten geven me verdieping in het onderwerp: 3. De voorbereidende opdrachten (bijv. als voorbereiding op een les) zijn zinvol: 4. De studiebelastingsuren van de opdracht komen overeen met de werkelijkheid: Wanneer je ergens volledig mee oneens óf mee oneens hebt aangekruist, geef dan aan welk opdrachtnummer het betreft en wat er volgens jou veranderd kan worden: 5. Hoe heb je de studiebelasting ervaren? weinig goed te doen te veel 6. De opdrachten in de bijlagen (bijv. kennistest of vragen maken) zijn zinvol: 7. In de verpleegkunde-lessen heb ik kennis opgedaan die ik goed in de praktijk kan gebruiken: 8. Bij de skills-lessen is er voldoende tijd om de vaardigheden te oefenen: 9. Bij de TSV-lessen is er voldoende tijd om de vaardigheden te oefenen: 10. In de masterclasses heb ik kennis opgedaan die ik goed in de praktijk kan gebruiken: BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2011 Opdracht 3: zorgdragen voor de lichamelijke verzorging

11. Deze opdracht vond ik het meest leerzaam omdat 12. Deze opdracht vond ik het minst leerzaam omdat 13. Deze les vond ik het meest leerzaam omdat 14. Deze les vond ik het minst leerzaam omdat Onderstaande vragen gaan over de opdracht(en) die je in de praktijk moest doen 15. Bij de opdracht(en) in de praktijk begrijp ik wat er van me gevraagd wordt: 17. De opdracht(en) is/ zijn op de afdeling goed te behalen: 16. De opdracht(en) in de praktijk sluiten aan bij de situatie op de afdeling: 18. De studiebelastingsuren van de praktijkopdracht(en) komen overeen met de werkelijkheid: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Omcirkel een cijfer wat je geeft voor de hele beroepsopdracht: BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2011 Opdracht 3: zorgdragen voor de lichamelijke verzorging

Welke opmerkingen heb je nog: Wat moet er hierbij volgens jou gebeuren: Hartelijk dank voor het invullen en lever dit formulier in bij je groepsdocent van de RdGG. BBL-4, topklinisch traject RdGG, Cohort 2011 Opdracht 3: zorgdragen voor de lichamelijke verzorging