DE NIJE WEI VERKEERSSTRUCTUURPLAN DANTUMADIEL

DE NIJE WEI VERKEERSSTRUCTUURPLAN DANTUMADIEL

COLOFON Titel: De Nije Wei, verkeersstructuurplan Dantumadiel Opdrachtgever: Gemeente Dantumadiel Projectteam: Dick van Veen (Mobycon), Sjoerd Nota (Kenniscentrum Shared Space) Datum: november 2011 Trefwoorden: VSP, verkeersplan, verkeersstructuurplan, verkeersbeleid, beleidsplan, maatregelen, bereikbaarheid, verkeersveiligheid, leefbaarheid, Dielde Romte, Shared Space. Verstructuurplan Dantumadiel pag. 2

INHOUDSOPGAVE 1 EEN NIEUW GEMEENTELIJK VERKEERS- EN VERVOERSPLAN, WAAROM? 5 1.1 Dantumadiel wenst nieuw verkeer- en vervoerbeleid 5 1.2 Een landelijhke regio in ontwikkeling 5 1.3 Een verkeersstructuurplan: wat willen we ermee bereiken? 5 1.4 Stappenplan naar een nieuw VSP: proces 6 1.5 Leeswijzer 6 4 BELEIDSUITGANGSPUNTEN 29 4.1 De verkeersfunctie bepalend voor de categorisering 29 4.2 Dielde Romte als grondgedachte bij wegontwerp 31 4.3 Veilige routes voor vracht- en landbouwverkeer 32 4.4 Directe en aantrekkelijke fiets- en wandelroutes 32 4.5 Openbaar vervoer en overstappunten 33 4.6 Parkeren kan, maar niet tegen elke prijs 35 2 POSITIONERING VERKEERSBELEID DANTUMADIEL 7 2.1 Landelijk beleid 8 2.2 Fryslân feilich foarút Provinciaal Verkeers- en Vervoerplan 2006 10 2.3 Ruimte om te leven 2011-2014 12 2.4 Gem. Nota ruimtelijk beleid buitengebied Dantumadiel 2010-2020 13 2.5 Woonvisie 16 2.4 Toeristisch-recreatief beleid 17 2.5 Dorpsvisies in de gemeente Dantumadiel 17 3 KIJKEND NAAR DE NIJE WEI 19 3.1 Visie op verkeer en vervoer in de toekomst 19 3.2 Verkeersnetwerk afgestemd op landschappelijke elementen 20 3.3 Duurzaam Veilig en Dielde Romte leidend bij weginrichting 27 5 VERKEERSSTRUCTUREN 37 5.1 Autoverkeersstructuur 37 5.2 Openbaar vervoer 45 5.3 Langzaam verkeer 47 6 MAATREGELEN 51 5.1 Maatregelen met verschillende prioriteit 51 5.2 Maatregelenoverzicht 51 BIJLAGEN 59 I Samenvatting dorpsvisies 59 II Parkeernormen 63 III Essentiele herkenbaarheidskenmerken 65 pag. 3 Verstructuurplan Dantumadiel

Verstructuurplan Dantumadiel pag. 4

1 EEN NIEUW GEMEENTELIJK VERKEERS- EN VERVOERSPLAN, WAAROM? 1.1 Dantumadiel wenst nieuw verkeer- en vervoerbeleid De gemeente Dantumadiel kenmerkt zich als een landelijke gemeente met daarin drie grote kernen (Damwâld, Feanwâlden, De Westereen) en acht kleine dorpen en buurtschappen (Broeksterwâld, De Falom, Driezum, Rinsumageast, Readtsjerk, Sibrandahûs, Wâlters-wâld, Feanwâldsterwâl). Het landschap karakteriseert zich als kleileem-, zand- en veenweidelandschap. Daarnaast ligt de gemeente grotendeels in het Nationale Landschap Noardlike Fryske Wâlden, wat tot uiting komt in de aanwezigheid van het waardevolle coulissenlandschap. De wegenstructuur die de dorpskernen en buurtschappen ontsluit kent naast de lokale ontsluitingwegen diverse hoofdontsluitingsroutes zoals de N356 en N361. Shared Space (Dielde Romte) is een innovatief verkeerskundig principe dat de mens centraal stelt en een veilige verkeersafwikkeling beoogt op basis van sociale interactie. De gemeente Dantumadiel heeft een versnipperd beleid op het gebied van verkeer en vervoer. Wel heeft de gemeente inzicht in de categoriseringsplannen conform Duurzaam Veilig, mede vanuit het provinciaal verkeer- en vervoerbeleid. De gemeente Dantumadiel wenst verkeer- en vervoerbeleid dat geïnspireerd is door het Shared Spaceprincipe (Dielde Romte). Hierbij is eveneens de relatie gelegd met de ontwikkelingen rond de Centrale As. 1.2 Een landelijke regio in ontwikkeling Dantumadiel is een bijzondere gemeente in de provinsje Fryslân. Dantumadiel is een landelijk gelegen gemeente waar kernwoorden zoals aantrekkelijk wonen, recreëren, rust, groen en natuur centraal staan (Noardlike Fryske Wâlden en kleilandschap) en waar de landbouw nog steeds een belangrijke factor is. Een mix aan functies waarvan de (verkeers)belangen af en toe lijnrecht tegenover elkaar kunnen staan. Een ruimtelijke situatie die vraagt om een duidelijke, integrale en frisse blik op het Dantumadielse verkeerssysteem van de toekomst. De komst van de Centrale As speelt hierin een grote rol. Ook krijgt het gedachtegoed Dielde Romte een duidelijke plaats. 1.3 Een verkeersstructuurplan: wat willen we ermee bereiken? Met dit nieuwe Verkeersstructuurplan (VSP) worden de kaders geformuleerd voor de wijze waarop de gemeente Dantumadiel tot 2022 wil werken aan een veilig, bereikbaar en duurzaam verkeerssysteem. Deze visie voor de toekomst biedt hierbij een vergezicht tot 2030. Het verkeerssysteem wordt intern afgestemd op de eigen identiteit, ontwikkelingen en (gebieds)kenmerken van de gemeente en extern afgestemd aan de randen van de gemeentegrenzen. Hierbij gaat het dan niet alleen om de bereikbaarheid en doorstroming van autoverkeer, maar ook om de borging van voldoende aandacht voor kwetsbare verkeersdeelnemers zoals de fietser en de voetganger. De aanleg van de Centrale As is hierin een belangrijke aanjager voor veranderingen in de verkeers- pag. 5 Verstructuurplan Dantumadiel

Dantumadiel: een bereikbare gemeente met oog voor alle modaliteiten en een verkeersnet-werk waarmee de identiteit en structuur van zowel de dorpen als het buitengebied wordt onderstreept. structuren. Daarnaast geeft het VSP duidelijke kaders en structuren voor het steeds grootschaliger landbouwverkeer, bevoorradend verkeer, openbaar vervoer, fietsverkeer en voetgangersverkeer. Dit alles in het licht van Dielde Romte waarin een leefbare en leesbare ruimte voor alle gebruikers centraal staat; menselijke maat voor alle gebruikers. 1.4 Stappenplan naar een nieuw VSP: proces Om te komen tot een duidelijk en breedgedragen Verkeersstructuurplan (VSP) is het plan uit drie delen opgebouwd. Het visiegedeelte beschrijft op hoofdlijnen waar de gemeente Dantumadiel, gegeven de Nota ruimtelijk beleid Dantumadiel 2010-2020, met haar verkeers- en vervoerbeleid naar toe wil werken. Het visiedocument bestaat dan ook uit visiepunten gedestilleerd uit het ruimtelijk (bovenliggend) beleid. Deze visiepunten zijn vervolgens uitgewerkt in een beleidsplan met de bijbehorende verkeers- en vervoersstructuren gebaseerd op de eerder geformuleerde visie. Ten slotte wordt in een derde onderdeel op detailniveau ingegaan op de te nemen maatregelen om de beoogde structuren en daarmee de beoogde visie te bereiken, op korte termijn tot 2016, op de middellange termijn tot 2022 en met een vergezicht tot 2030. Dit leidt tot een gefaseerd actieplan. Deze drie onderdelen vormen samen het verkeersstructuurplan. 1.5 Leeswijzer De opbouw van dit VSP is als volgt: Hoofdstuk 1: beschrijving aanleiding en proces om te komen tot het VSP van Dantumadiel. Hoofdstuk 2: beschrijving van landelijk, provinciaal, regionaal beleid en overige kaders welke van invloed zijn op het gemeentelijk VSP. Hoofdstuk 3: beschrijving van de visie van de gemeente op verkeer en vervoer in de toekomst Hoofdstuk 4: beschrijving van de beleidsuitgangspunten op basis van deze visie. Hoofdstuk 5: beschrijving van de verkeersstructuren op basis van de visie en de beleidsuitgangspunten. Hoofdstuk 6: beschrijving van het maatregelenpakket wat voortrolt uit deze structuren. Verstructuurplan Dantumadiel pag. 6

2 Positionering verkeersbeleid Dantumadiel In dit hoofdstuk zijn de beleidskaders en relevante studies kort beschreven. De beschrijving is met name gericht op de elementen die relevant zijn voor de gemeente Dantumadiel. Hierbij is onderscheid gemaakt in landelijk beleid in de vorm van de Nota Mobiliteit, provinciaal beleid in de vorm van het Provinciaal Verkeer en Vervoerplan (PVVP) van de provinsje Fryslân, lokaal beleid in de vorm van de leefbaarheidprojecten in Dantumadiel (waaronder Driezum en Rinsumageast-Sibrandahûs) en als belangrijkste de gemeentelijke Nota ruimtelijk beleid buitengebied Dantumadiel 2010-2020. Nationale Nota Moiliteit Provinciaal Verkeers- en Vervoersplan Toeristisch recreatief beleid Raadsprogramma Ruimte om te leven Woonvisie + routekaart Nota ruimtelijk beleid buiten- Verkeersstructuurplan Leefbaarheidsprojecten gebied Dantumadiel 2010-2020 de nije wei Richtinggevend Fietsbeleid Parkeerbeleid Infrastructuurbeleid Beleid Verkeersveiligheid (openbaar) vervoer Voorbeeld: Het exacte parkeerbeleid inclusief alle bijbehorende parkeernormen voor de gemeente Dantumadiel is niet beschreven in dit verkeersstructuurplan. Dit is een afgekaderd onderwerp dat nader in detail kan worden uitgewerkt in een parkeerbeleidsplan op basis van dit verkeersstructuurplan. Wel geeft het VSP richting en sturing aan een eventuele parkeeruitwerking. Figuur 2.1: positionering Verkeersstructuurplan In figuur 2.1 is te zien dat het verkeersstructuurplan (VSP) een benadering van bovenaf kent doordat het bovenliggende beleid (Nota Mobiliteit, PVVP) en kaderstellende beleid (Nota ruimtelijk beleid buitengebied, raadsprogramma, woonvisie, dorpsvisies) uitwerking krijgen in het verkeersstructuurplan. Toch kent het VSP zelf ook een sturende werking, wanneer in detail bepaalde beleidsvelden worden uitgewerkt. Het VSP is bij deze eventuele uitwerkingen richtinggevend. pag. 7 Verstructuurplan Dantumadiel

2.1 Landelijk beleid Vanuit de Planwet Verkeer en Vervoer uit 1998 bestaat een inspanningsverplichting voor het ontwikkelen en vaststellen van samenhangend en uitvoeringsgericht verkeers- en vervoersbeleid, dat richting geeft aan de door het gemeentebestuur te nemen beslissingen inzake verkeer en vervoer. Voor de essentiële onderdelen van beleid uit de landelijke Nota Mobiliteit geldt, volgens de Planwet Verkeer en Vervoer, dat ze in acht moeten worden genomen in beleid en plannen van de rijksoverheid en decentrale overheden. In de Nota Mobiliteit van het rijk is het ruimtelijk beleid, zoals vastgelegd in de landelijke Nota Ruimte, verder uitgewerkt en wordt het verkeers- en vervoersbeleid beschreven. Een goed functionerend systeem voor het vervoer van personen en goederen is een essentiële voorwaarde voor de economische ontwikkeling. Daarom wil het kabinet enerzijds de groei accommoderen en anderzijds zorgen voor een betrouwbare, vlotte en veilige mobiliteit binnen de (inter)nationale wettelijke en beleidsmatige kaders van veiligheid en leefomgeving. De belangrijkste uitgangspunten in de Nota Mobiliteit zijn in tabel 2.2 weergegeven. Tabel 2.2: Belangrijkste uitgangspunten uit de Nota Mobiliteit Belangrijkste uitgangspunten Nota Mobiliteit: sterkere economie door bereikbaarheid te verbeteren; groei van verkeer en vervoer mogelijk maken binnen wettelijke en beleidsmatige kaders voor milieu, veiligheid en leefomgeving; betrouwbare en voorspelbare bereikbaarheid van deur tot deur door integrale netwerkbenadering; meer publiek-private samenwerking; betrouwbaar en snel over de weg door bouw- en benuttings-maatregelen, Anders Betalen voor Mobiliteit, gebiedsgericht samenwerken en het wegwerken van onderhoudsachterstanden; een start maken met een eerlijker vorm van betalen voor mobiliteit; aantrekkelijk openbaar vervoer in en tussen stedelijke netwerken, maatwerk bij beperkte vraag en soepel overstappen mogelijk maken; De verkeersveiligheid permanent verbeteren. De gunstige verkeersveiligheidscijfers in 2004 en 2005 hebben aanleiding gegeven om de doelstelling voor het aantal verkeersdoden verder aan te scherpen (reductie doden: 900 in 2010 en 500 in 2020, reductie ziekenhuis-gewonden: 17.000 in 2010 en 2.250 in 2020); De kwaliteit van de leefomgeving verbeteren (CO2, luchtkwaliteit, geluid). Verstructuurplan Dantumadiel pag. 8

Vanuit deze uitgangspunten destilleren we negen punten die voor het VSP van belang zijn: 1. Decentrale overheden beschrijven hoe de verschillende wegennetwerken en vervoerswijzen optimaal worden verknoopt en benut. Ook beschrijven ze hoe deze netwerken in samenhang en kosteneffectief worden ingezet en houden daarbij rekening met de aansluiting van de verschillende netwerken. Hierbij besteden zij expliciet aandacht aan het goederenvervoer. 2. De overheden streven naar een optimale benutting van de bestaande infrastructuur en van potenties van knooppunten in deze infrastructuur. 3. Alle overheden stimuleren het gebruik van de fiets. Decentrale overheden doen dit onder meer door het zorgen voor een fietsnetwerk dat voldoet aan de verkeerskundige hoofdeisen samenhang, directheid, aantrekkelijkheid, veiligheid en comfort. 4. Bij oplevering van nieuwbouwwijken moet een goede fietsverbinding aanwezig zijn met het centrum van de betreffende gemeente en met het buitengebied. 5. Ook bij de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen wordt gezorgd voor een goede ontsluiting per fiets. Voor realisering van het fietsnetwerk nemen zij een doel voor 2020 op in hun beleid. 6. Alle beheerders van wegen, spoorwegen en vaarwegen hebben bij de aanleg en aanpassing van infrastructuur (mede)verantwoordelijkheid voor het zo veel mogelijk instandhouden en verbeteren van kruisende routes voor fiets- en wandelverkeer. 7. Decentrale overheden zorgen bovendien voor fietsparkeervoorzieningen die op het gebied van kwaliteit, kwantiteit en locatie voldoen aan de vraag. 8. Op gebiedsniveau benoemen de provincies, WGR-plusregio s en gemeenten, daar waar zij bevoegd zijn, relatief veilige voorkeursroutes voor het transport van gevaarlijke stoffen en voeren een hierop gericht samenhangend verkeersmanagement. 9. De inrichting van wegen richt zich op duurzaamheid, in ontwerp, beheer en onderhoud. pag. 9 Verstructuurplan Dantumadiel

2.2 Fryslân feilich foarút Provinciaal Verkeers- en Vervoerplan 2006 De provincie Fryslân heeft in 2006 het Provinciaal Verkeers- en Vervoerplan (PVVP) vormgegeven dat voortborduurt op het tot dan toe vigerende provinciale beleid. Met de titel Fryslân feilich foarút geeft de provincie invulling aan de aspecten bereikbaarheid, mobiliteit en verkeersveiligheid. In 2011 werkt de Provincie aan een revisie van het PVVP. De conceptversie van de Nota van Wijzigingen (nog niet vastgesteld) scherpt het PVVP aan. Onderstaande punten zijn concrete aandachtspunten voor de gemeente die hun doorwerking hebben vanuit het PVVP en de Nota van Wijzigingen. Voor nieuwe grote woningbouwlocaties, voor de vestiging van grote publiekstrekkende voorzieningen, voor kantoren met veel personeel en voor bedrijven met grote goederenstromen voeren gemeenten een mobiliteitstoets uit (PVVP paragraaf 2.5). Gemeenten brengen hun wegencategorisering in overeenstemming met het categoriseringsplan in het PVVP 2006 (zie hoofdstuk 3 PVVP, Wegen). Voor de inrichting van hun wegennet hanteren gemeenten een beleid dat overeenkomt met de provinciale vormgevingseisen en de uitwerking in de Provinciale Richtlijn Wegontwerp (PRW Fryslân) en de Nota Fryske Diken yn t Grien. (zie hoofdstuk 3 PVVP, Wegen). In de Nota van Wijzigingen stelt de provincie dat deze profielen ideaalprofielen zijn. In de realiteit kan de uitvoering meer gericht zijn op maatwerk, om zo op kostenefficiënte wijze te werken naar het ideaalbeeld. Gemeenten leveren een bijdrage aan het vergroten van de verkeersveiligheid door uitvoering te geven aan het verkeerseducatiebeleid in het PVVP 2006 en het opstellen en uitvoeren, in samenwerking met de politie, van een handhavingsbeleid (zie hoofdstuk 10 PVVP, Verkeersveilig gedrag). Gemeenten verbeteren hun fietssnelwegen en overige hoofdfietsroutes volgens het kwaliteitsniveau dat in het PVVP 2006 is vastgesteld (zie hoofdstuk 4 PVVP, Fietsers en voetgangers). In de Nota van Wijzigingen versobert de Provincie deze inrichtingseisen enigszins. Gemeenten formuleren inrichtingseisen voor voetgangersgebieden en de belangrijkste voetgangersroutes, en houden daarbij rekening met de toegankelijkheid voor mensen met een handicap (zie hoofdstuk 4 PVVP, Fietsers en voetgangers). Bij de inrichting van hun wegen houden gemeenten op busroutes rekening met de toegankelijkheid voor en doorstroming van het openbaar vervoer. Ook houden zij rekening met het comfort voor buspassagiers (zie hoofdstuk 5 PVVP, Openbaar vervoer). Gemeenten zorgen dat de onder hun verantwoordelijkheid vallende haltevoorzieningen van het attractief openbaar vervoer en het collectief openbaar vervoer (zoals omschreven in hoofdstuk 5 PVVP) voldoen aan in het OVVF af te spreken kwaliteitseisen, of, zolang deze kwaliteitseisen niet tot stand zijn gekomen, ten- Verstructuurplan Dantumadiel pag. 10

minste voldoen aan hetzelfde kwaliteitsniveau als de provinciale haltevoorzieningen van deze netten. Gemeenten zorgen voor een goede bereikbaarheid van OV haltes per fiets en te voet en een goede toegankelijkheid van het openbaar vervoer, en dragen zorg voor de sociale veiligheid op deze routes (zie hoofdstuk 5 PVVP, Openbaar vervoer). Ketenmobiliteit en verduurzaaming van de mobiliteit is een kernbegrip in het verkeersbeleid. Overstappunten en transferia dienen de netwerken te verknopen. Op routes die onderdeel zijn van het kwaliteitsnet goederenvervoer, houden gemeenten rekening met de doorstroomkwaliteit voor het vrachtvervoer (zie hoofdstuk 7 PVVP, Goederenvervoer). Gemeenten stellen routes voor gevaarlijke stoffen vast (zie hoofdstuk 7 PVVP, Goederenvervoer). Gemeenten houden in hun beleid rekening met de in dit PVVP opgenomen verbetering van het vaarwegennet en voorkomen belemmerende ontwikkelingen (zie hoofdstuk 6, Vaarwegen PVVP). Gemeenten stemmen brugopeningstijden af met andere vaarwegbeheerders en houden rekening met de consequenties voor het wegverkeer (zie hoofdstuk 6 PVVP, Vaarwegen). Beleidsevaluatie en monitoring om effectief te kunnen ingrijpen. Dielde Romte heeft binnen het PVVP een plaats gekregen in de context van Duurzaam Veilig. Hierbij wordt gesteld dat Dielde Romte een goed uitgangspunt is om verkeersveiligheidsvraagstukken aan te pakken. De automobilist vormt hierin een geïntegreerd onderdeel binnen een maatschappelijke en culturele context. Ook de inrichting van voetgangersgebieden en routes hiervoor past binnen deze context. pag. 11 Verstructuurplan Dantumadiel

2.3 Ruimte om te leven 2011-2014 Het programma Ruimte om te leven 2011-2014 omhelst het collegeprogramma voor de komende periode. In dit programma wordt de gewenste samenleving geschetst op basis van landschap, ruimte, verkeer en vervoer. De speerpunten hieruit zijn: Samen zorgen dat de kwaliteit van het landschap (landbouw en natuur) en het openbaar groen toeneemt en dat er een evenwicht ontstaat tussen ecologische, economische en esthetische aspecten. Samen zorgen voor de kwaliteit van het wonen, een gebalanceerde afstemming tussen de vraag en het aanbod van woningen en een bijdrage leveren aan een duurzame en kwalitatief goede woongemeente. Samen zorgen voor de kwaliteit van de infrastructuur voor verkeer en vervoer, de gemeente draagt haar steentje bij aan een duurzaam veilig wegennet tussen en in de dorpen. In het programma worden diverse zaken aangegeven. Hieronder zijn de belangrijkste zaken weergegeven in relatie tot het VSP: Duurzaam veilig wegennet gericht op inpassing van de Centrale As. en goede kwaliteit van de inrichting van de openbare ruimte moet zijn afgestemd op het gebruik. De aanleg van de Centrale As (de nieuwe stroomweg) vergroot niet alleen de verkeersveiligheid, maar ook de bereikbaarheid van Noordoost Fryslân, de bereikbaarheid tussen de dorpen en de mobiliteit in haar algemeen. De inrichting van 30 en 60 kilometerzones wordt gecomplementeerd door middel van een realistische aanpak op basis van regulier wegonderhoud. De Eastlike Rûnwei De Westereen is in 2011 opengesteld. Hierna kan de Noarder Stasjonsstrjitte afgewaardeerd worden. Er zijn 3 stressroutes: Kûkhernsterwei, Noarder Stasjonsstrjitte en Burdaarderstrjitwei/Klaarkampsterwei. De gemeente streeft naar optimale voorzieningen en het op peil houden van het openbaar vervoer. De parkeernorm moet worden aangepast op basis van het huidige autobezit en gebruik. In het raadsprogramma Ruimte om te leven 2012 2015 ligt momenteel een kleine scopewijziging op stapel: Samen zorgen voor de kwaliteit van het wonen, een gebalanceerde afstemming tussen de vraag en het In 2014 wordt gestreefd naar minimaal de helft minder verkeersslachtoffers ten opzichte van 2010: Dit betekent dat er maximaal 1 verkeersdode per 3 jaar voorkomt. Er wordt ingezet op een voortzetting van deelname aan een convenant voor verkeersveiligheid, waarin verkeerseducatie een belangrijke rol zal spelen. Herinrichting van de Ds. Germswei, Damwâld. Verstructuurplan Dantumadiel pag. 12

2.4 Gemeentelijke Nota ruimtelijk beleid buitengebied Dantumadiel 2010-2020 De gemeente Dantumadiel heeft in samenwerking met buurgemeente Kollumerland c.a. een nota ruimtelijk beleid voor het buitengebied opgesteld. Deze nota dient als ruimtelijk beleidskader voor de verdere invulling van het buitengebied van Dantumadiel en Kollumerland c.a.. Dit verkeersstructuurplan sluit zoveel mogelijk aan op de ruimtelijke nota. Verkeer is immers een afgeleide van ruimte. De Nota ruimtelijk beleid buitengebied is opgebouwd uit een referentiekader vanuit het landelijk, provinciaal en regionaal ruimtelijk beleid. Vervolgens is een ambitie beschreven (toekomstdromen) en zijn daaruit zes uitgangspunten afgeleid. Deze beleidsuitgangspunten hebben ook een globale uitwerking gekregen op het gebied van infrastructuur. Toekomstdromen Het buitengebied van de gemeenten is in 2030 de plek waar de landbouw als economische motor op een duurzame manier een plek heeft gevonden. De landbouw is draagkrachtig, heeft een duidelijke rol als gebruikers van de gronden en als hoeder van de landschappelijke en ruimtelijke kwaliteit en diversiteit. Er is een trend zichtbaar naar steeds grootschaliger landbouwontwikkelingen, wat ook haar weerslag heeft op de grootte en hoeveelheid van het landbouwverkeer en vrachtverkeer. Landbouw en natuur bestaan naast elkaar en zijn deels verweven. Agrarisch natuurbeheer is vanzelfsprekend. De natuur heeft de ruimte die ze nodig heeft. De recreatie is als belangrijke neventak onlosmakelijk verweven in het buitengebied. In het gebied langs de Centrale As hebben de meer hoogdynamische recreatieve functies een plek gekregen passend in het landschap. Het buitengebied is een plek waar inwoners van de dorpen tot rust komen en kunnen recreëren, op de fiets, te voet over oude paden of over het water. Het buitengebied is een samenhangend geheel van functies binnen een stevig landschappelijk kader. Uitgangspunten De gemeente Dantumadiel wil de kwaliteiten van het buitengebied koesteren, maar ook nieuwe ontwikkelingen en bestaande functies ruimte bieden. De Nota ruimtelijk beleid buitengebied biedt een aantal uitgangspunten voor de gemeente Dantumadiel: 1. Het landschap is belangrijk, maar niet allesbepalend voor de vraag waar een functie en een ontwikkeling een plek kunnen krijgen, maar stuurt wel in de wijze waarop een en ander vorm moet krijgen, passend binnen de landschappelijke karakteristiek. 2. Cultuurhistorische waarden dragen in belangrijke mate bij aan de eigenheid en herkenbaarheid van de ge- pag. 13 Verstructuurplan Dantumadiel

Structuurvisiekaart buitengebied Legenda Verstructuurplan Dantumadiel pag. 14 Gemeenten Dantumadiel & Kollumerland c.a. 11 februari 2011 N kaart niet op schaal BügelHajema Adviseurs - projectnummer: 040.00.00.14.00 - Balthasar Bekkerwei 76 8914 BE Leeuwarden T 058-215 25 15 - www.bugelhajema.nl - leeuwarden@bugelhajema.nl

meenten. Deze waarden worden daarom geborgd en waar nodig benut in het geval zich nieuwe ontwikkelingen voordoen. 3. Grondgebonden landbouw is de belangrijkste functie in het buitengebied, buiten de natuurgebieden; de grondgebonden landbouw moet daarom de ruimte hebben om als gebruiker en beheerder van het buitengebied economisch rendabel te kunnen opereren, ook als schaalvergroting daarvoor noodzakelijk is. 4. Recreatie vindt vooral plaats in de vorm van medegebruik. Daarbij richt de gemeente zich op kleinschalige extensieve recreatie die bij voorkeur aansluitend op of bij de dorpen een plek kan krijgen. De belangrijkste doelgroep is de rust- en ruimtezoeker die wil genieten van de landschappelijke en natuurlijke schoonheid van de gemeente. Grootschalige vormen van recreatie kunnen heel beperkt, onder voorwaarden en alleen op door de gemeente aangegeven locaties gerealiseerd worden. Bij Driezum bestaat de mogelijkheid een recreatiebungalowpark met een omvang van maximaal 150 verblijfseenheden te ontwikkelen. Daarnaast ondersteunt de gemeente het initiatief om het Eeltsjemar te ontwikkelen als proeflocatie voor het project De drijvende autarkische recreatiebungalow. 5. De natuur krijgt de ruimte die ze nodig heeft. Daarbij sluit de gemeente zich aan bij de keuzen die op provinciaal niveau zijn gemaakt. It Bûtefjild pag. 15 Verstructuurplan Dantumadiel

2.5 Woonvisie In de woonvisie Dantumadiel heeft de gemeente haar beleid op het gebied van wonen vastgelegd voor de periode tot 2020. De bevolking van de gemeente neemt af en vergrijsd. In dit licht ontstaat er een opgave om de leefbaarheid op peil te houden, terwijl het aantal voorzieningen zal afnemen. In de woonvisie wordt ingezet op het behouden van de voorzieningen in de drie grote kernen; Damwâld, Feanwâlden en De Westereen. Met betrekking tot het thema wonen wordt het motto geen kwantiteit maar kwaliteit gehanteerd. Hiermee wordt gestreefd een divers woningaanbod te creëren, wat verschillende doelgroepen aantrekt. Deze kwalitatieve woningbehoefte wordt grotendeels binnen de bestaande woningvoorraad opgevangen. Transformeren en herstructureren van het woningaanbod krijgt daarom in de komende jaren prioriteit. Bij de kwaliteitsverbetering van de woningen wordt ook geïnvesteerd in de kwaliteit van de woonomgeving. De Foarwei in De Westereen Naast deze woonvisie is in 2010 de Routekaart naar vitale dorpen opgesteld. In deze rapportage worden per dorp knelpunten en kansen aangeduid. Op verkeerskundig gebied zijn dit: Herinrichting Haadwei, Damwâld, in het kader van het project Kansen in kernen Transferium Feanwâlden, in het kader van het project Kansen in kernen Herinrichting wegenstructuur Feanwâlden, in het kader van het project Kansen in kernen Herinrichting wegenstructuur De Westereen Verbeteren recreatieve route van centrum van De Westereen richting De Swemmer. Aanpassing Kavelwei, Broeksterwâld Herinrichting wegen Driezum Herinrichting Broekloane, Wâlterswâld Herinrichting Haadwei, De Falom, in het kader van het project Kansen in kernen Bij wonen is ook welzijn van groot belang. Dantumadiel zet sterk in op omgevingen die geschikt zijn voor ouderen van dagen, bijvoorbeeld door middel van een woonzorgzone (wozozo) in de gebiedsontwikkeling rondom het transferium Feanwâlden en het toegankelijk maken van de straten binnen Rinsumageast. Ook moeten de verschillende schoolomgevingen nauwlettend in de gaten gehouden worden; de verkeersveiligheid staat hier voorop. Een derde aandachtspunt op welzijnsgebied is de ontsluiting middels openbaar vervoer: Gestreefd wordt de huidige belbus te vervangen door een buurtbus die de verschillende dorpen in Dantumadiel en omliggende gemeenten met elkaar verbindt. Deze buurtbus kan, wanneer opgezet vanuit een welzijnsoogpunt, gecombineerd worden met WMO vervoer. Verstructuurplan Dantumadiel pag. 16

2.6 Toeristisch-recreatief beleid Ten aanzien van het toeristische-recreatieve beleid werkt gemeente Dantumadiel samen met de buurgemeenten in Noordoost Fryslân (gemeenten Achtkarspelen, Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland c.a. en Tytsjerksteradiel). Vanuit het regionale Sociaal Eco-nomisch Masterplan Noordoost Fryslân (SEMP) zal in de periode 2012-2014 een watersportrecreatievisie worden opgesteld en daarnaast een algemene visie ten aanzien van recreatie en toerisme in Noordoost Fryslân. Beide visies zullen koers bepalen hoe de toeristisch-recreatieve sector de komende jaren in de regio verder ontwikkeld, versterkt en bestendigd kan worden. In het collegeprogramma Ondernemen in Dantumadiel 2011-2014 zijn voor deze bestuursperiode de gemeentelijke ambities opgenomen ten aanzien van recreatie en toerisme. Het beleid is gericht op het optimaal benutten van het economische- en toeristische potentieel, versterking van het toeristisch-recreatieve product en het zoveel mogelijk clusteren en verbreden van (bestaande) activiteiten. Een tjasker in een recreatieve omgeving. Enkele belangrijke uitgangspunten zijn: Versterking van de EHS en het Nationale Landschap Noardlike Fryske Wâlden; Waterrecreatie vindt primair plaats in het Bûtefjild, langs en in de Swemmer en het Eeltsjemar; Wandelen, fietsen, kanoën en paardrijden zijn activiteiten die door de gemeente actief ondersteund en gefaciliteerd worden. 2.7 Dorpsvisies in de gemeente Dantumadiel De verschillende dorpen in de gemeente Dantumadiel hebben elk of in enkele gevallen gezamenlijk een dorpsvisie opgesteld. In deze visie zetten de dorpsgemeenschappen de toekomstwensen voor hun dorp uiteen. Deze toekomstwensen omvatten verschillende werkgebieden, waaronder verkeer en vervoer. In de dorpsvisies staat een verkeersveilige inrichting vrijwel overal bovenaan. Een te hoge rijsnelheid en veel wijkvreemd verkeer zijn veel genoemde klachten. Behalve klachten over het autoverkeer is ook de veiligheid van fietsroutes een veel genoemde klacht. Daarnaast is bij de dorpen ook een sterke wens aanwezig voor goede, directe fietsroutes. Deze wensen worden, waar mogelijk, meegenomen in de uitwerking van het verkeersstructuurplan. De inhoud van de verschillende dorpsvisies is beknopt beschreven in bijlage 1. pag. 17 Verstructuurplan Dantumadiel

Verstructuurplan Dantumadiel pag. 18

3 Kijkend naar de Nije Wei 3.1 Visie op verkeer en vervoer in de toekomst Koppeling van de beleidsingrediënten en de verschillende dorpsvisies zoals beschreven in hoofdstuk 2 leidt tot de visie van de gemeente Dantumadiel op haar verkeers- en vervoerssysteem in de periode tot 2022, met een vergezicht tot 2030: In 2030 is binnen de gemeente Dantumadiel sprake van een goede bereikbaarheid voor zowel (vracht)auto-, fiets-, voetgangers- als vaarverkeer. Verkeersveiligheid en leefbaarheid staan hierbij voorop. Dit geldt met name voor drukke routes van en naar scholen en routes voor landbouwverkeer. Goed onderhouden en duidelijk, herkenbaar en veilig ingerichte infrastructuur is hier debet aan. Noodzakelijk (vracht)autoverkeer faciliteren, reduceren waar het kan, minimaliseren waar het moet De landbouw wordt steeds grootschaliger en intensiever. Dit heeft haar weerslag op het verkeersprofiel ervan; de landbouwvoertuigen worden groter en het vrachtverkeer intensiveert. Goederenvervoer is in verband met de aanwezige bedrijvigheid in de dorpen belangrijk voor de economische vitaliteit en bevoorrading. Deze verkeersstromen worden op veilige wijze afgewikkeld, met name ook in de relatie tot de fietser. Daarnaast heeft uiteraard ook het landbouwverkeer een prominente plaats in deze landelijk gelegen gemeente. In gebieden waar rust, natuur, groen en recreatie centraal staan is in beperkte mate plaats voor de (vracht)auto. Uiteraard is zowel goederenvervoer als autoverkeer met een bestemming binnen de gemeente welkom, maar (doorgaand) sluipverkeer moet geweerd worden. Qua wonen, en ook woongerelateerde verplaatsingen, wordt ingezet op het versterken van de kernen. Het buitengebied wordt hierbij zoveel mogelijk open gehouden. Bij herinrichting van wegen wordt gestreefd naar natuurlijke inpassing, waarbij onverharde wegen goed passen. De Centrale As zal als nieuw element in het landschap een eigen omgeving creëren. In de zone rondom de woon- en werkkernen wordt ingezet op een verbetering van de omgeving en het leefklimaat. De Centrale As inclusief haar directe projecten op het lokale wegennet, in combinatie met de beoogde drie majeure projecten (Westelijke ontsluiting De Westereen, Oostelijke ontsluiting De Swette en Transferium Feanwâlden) spelen een belangrijke rol om doorgaand verkeer door de gemeente af te wikkelen. De inrichting van het wegennet wordt dan ook afgestemd op de beoogde functie in het wegennet en gebruik van de wegen. Auto te gast in de woonomgeving In de natuurgebieden die de gemeente rijk is kan een ieder te voet, te paard, per fiets of met de boot met volle teugen genieten van het wisselende landschap. Aantrekkelijk aangelegde paden en routes maken het recreëren in Dantumadiel tot een ware belevenis. In de gemeente zijn met de auto en het openbaar vervoer op goed geko- pag. 19 Verstructuurplan Dantumadiel

zen locaties verschillende toeristische overstappunten (TOP s) te bereiken. Vanaf deze overstappunten kunnen recreanten verschillende routes starten en op een eenduidige manier de omgeving verkennen. Behoud van het karakter van de elf kernen in Dantumadiel resulteert in een prettige en leefbare woonomgeving. In de kernen is geen plaats voor grote verkeersstromen. Daar waar autoverkeer en wonen elkaar tegenkomen maakt de eerste plaats voor het wonen: verkeer is te gast en drukt geen stempel op de woonomgeving. N361 DROGE MIEDENLANDSCHAP GROOTSCHALIGE LANDBOUW DOKKUM WOUDENLANDSCHAP BEBOUWING, LANDBOUW DAMWÂLD FEANWÂLDEN Centrale As TERPENLANDSCHAP KLEINSCHALIGE LANDBOUW N355 N910 NATTE MIEDENLANDSCHAP NATUUR EN LANDBOUW WOUDENLANDSCHAP BEBOUWING, LANDBOUW DE WESTEREEN KOLLUM BUITENPOST 3.2 Verkeersnetwerk afgestemd op landschappelijke elementen Verkeer is een afgeleide van ruimtelijke ontwikkelingen. De verkeersvisie wordt daarom afgestemd op de recent ontwikkelde Nota ruimtelijk beleid buitengebied Dantumadiel 2010-2020. In deze ruimtelijke nota buitengebied zijn meerdere landschappelijke zones te herkennen. Deze zones zijn voornamelijk ingegeven door de morfologische inrichting van het gebied (zie figuur 3.1): Vanuit het zuiden bepaalt het landschap van de Noardlike Fryske Wâlden het beeld. Het grondgebruik bestaat uit landbouwpercelen op zanderige gronden, veelal ingericht als coulissenlandschap, met bebouwing in lintstructuren. Naast het gebied met de dorpen De Westereen en Feanwâlden liggen ook Driezum, Damwâld en Rinsumageast op een uitloper van de Fryske Wâlden. In het westen en het oosten van de gemeente ligt het uitgestrekte Miedenlandschap. Dit lagere veengebied kenmerkt zich door grote landbouwkavel in een open landschap. Het westelijke Miedengebied is droger en meer op landbouw gericht. In het oostelijke gedeelte is het natter; landbouw is hier sterk verweven met natuur en recreatie. Deze zone is in feite een verwevingszone van deze functies. De noordrand van de gemeente bestaat uit een terpenlandschap. De kleiachtige sedimentondergrond wordt gebruikt voor landbouwdoeleinden. De kavels zijn minder groot en minder rastervormig opgezet dan in het Miedengebied. Van noord naar zuid, dwars door alle landschappen, loopt de ontwikkelingszone van de Centrale As. Deze nieuwe stroomweg koppelt bewoonde gebieden aan elkaar en ontsluit locaties van bedrijfsterreinen. Hiermee is het verkeerskundig het zwaartepunt voor de gemeente. LEEUWARDEN BURGUM A31 Figuur 3.1: Landschapsindeling van de gemeente Dantumadiel Elk van de drie gebieden heeft een eigen identiteit, een eigen karakter. Dit vraagt om een verkeersnetwerk dat hier rekening mee houdt en hierop aansluit. Een verkeersnetwerk met drie gezichten, maar tegelijkertijd één geheel. Het is daarom de ambitie van de gemeente Dantumadiel om in de periode tot uiterlijk 2030 binnen de gemeente drie zones met elk een eigen identiteit en verkeersprofiel gerealiseerd te hebben (zie figuur 3.2): Een Woonwerkzone centraal in de gemeente met diversiteit aan ruimtelijke functies en een verzamelfunctie voor verkeer; Verstructuurplan Dantumadiel pag. 20

Een uitgestrekt Miedenlandschap in het westen van de gemeente waar landbouw, rust en vergezichten de overheersende factoren zijn; Een Verwevingsgebied (natte Miedenlandschap met zowel landbouw als recreatie) in het oosten van de gemeente waar groen, rust en recreatie met elkaar verweven zijn. 3.2.1 De middengelegen woonwerkzone In het middengebied van Dantumadiel (oranje in figuur 3.2) wordt ligt de nadruk sterk op de reeds bestaand woon- en werkfuncties. De Centrale As is hierin een faciliterende factor. Dit betekent dat deze zone verhoudingsgewijs meer in aanraking komt met grotere stromen (vracht)verkeer. Dit heeft belangrijke gevolgen voor het wegennet in dit gebied: de stroomweg (Haadwei, in de toekomst de Centrale As) kent een hoge verkeersfunctie, en moet goed onderhouden en ingericht zijn. Scheiding van langzaam en gemotoriseerd verkeer is voor deze wegen een must. Gelijktijdig is een duidelijke scheiding tussen verkeer en wonen essentieel. Routes voor het goederenvervoer tussen belangrijke verkeersaders buiten de gemeente en bedrijfsterreinen binnen de gemeente zijn kort en direct en kruisen zo min mogelijk met woongebieden. Het wonen is veelal gelegen aan de bestaande lange, doorgaande wegen. Deze lintbebouwing legt een specifie- DOKKUM ke druk op deze wegen; enerzijds is het een verblijfsgebied met woonfunctie en anderzijds een verkeersfunctie. Bij de inrichting van deze wegen geeft Dielde Romte aanknopingspunten voor het in balans brengen van beide N361 N910 functies. DAMWÂLD RDEN WOONWERKZONE VERWEVINGSGEBIED MIEDENLANDSCHAP DE WESTEREEN FEANWÂLDEN Centrale As N355 BURGUM KOLLUM BUITENPOST Voor langzaam verkeer zijn verkeersveilige en directe verbindingen aanwezig naar werk-, sport-, school- en winkelgelegenheden. Vanuit dit gebied bevinden zich aantrekkelijke en comfortabele fiets- en wandelpaden richting het buitengebied waar men onbekommerd kan vertoeven (zoals het Eeltsjemar en in het oosten het noordelijkste puntje van het Nationale Landschap Noardlike Fryske Wâlden). Als startpunt van recreatieve routes zijn op goed gekozen locaties toeristische overstappunten (TOP s) ingericht. Op deze locaties kunnen bezoekers hun auto parkeren om vervolgens te voet, te paard, per fiets of boot verder te gaan. Dit betekent dat voorzien wordt in een duidelijke verwijzing en routering naar de overstappunten toe. Indien mogelijk worden de toeristische overstappunten ingericht direct bij- of in de nabijheid van voorzieningen van openbaar vervoer. figuur 3.2: Functies binnen de gedefineerde gebiedsprofielen in het verkeersstructuurplan A31 Bovenstaande visie betekent dat in 2030 de volgende mijlpalen zijn bereikt: Realisatie van de Centrale As en direct hiermee verbonden projecten, te weten de opwaardering van het wegvak Dwarsloane/Oasterloane, de afwaardering van de Haadwei tussen de Falom en de Boppewei en de pag. 21 Verstructuurplan Dantumadiel

De Tsjerkestrjitte in De Westereen De woonwerkzone van Dantumadiel als zwaartepunt van het verkeer in en door de gemeente aanleg van de zijweg van de Koailoane als parallelweg langs de Centrale As. De zuidwestelijke ontsluiting De Westereen versterkt de ontsluitingsstructuur van De Westereen, zodat de interne verbindingen in het dorp rustig en veilig worden. Het industrieterrein De Swette in Feanwâlden krijgt een impuls door uitbreiding, met een nieuwe aansluiting op de Rûnwei via een tunnel onder het spoor door. Het Transferium Feanwâlden verzorgt een intensieve en hoogwaardige verbinding tussen de regio en Groningen, Leeuwarden en Drachten. De Centrale As en de Lauwersseewei (N361) worden benut om verkeer af te wikkelen. Totdat de Centrale As gerealiseerd is, zal de huidige N356-route hiervoor worden benut. De Centrale As kent landschappelijk gezien slechts een beperkte barrièrewerking tussen het westelijk gelegen Miedenlandschap en het oostelijk gelegen Verwevingsgebied. Noodzakelijk goederenvervoer van en naar de aanwezige bedrijven en agrarische bedrijven maakt gebruik van de inprikkers vanaf de Centrale As in de gemeente en rijdt zo min mogelijk door woonkernen. Hoofdroutes voor het vrachtverkeer zijn de Haadwei (N356) Centrale As en Lauwersseewei (N361), inprikkers zijn de Oasterloane/Dwarsloane/Haadwei (Damwâld), Rûnwei/Suderwei (Feanwâlden), de Dwarsloane/Broekloane voor Wâlterswâld en Driezum en de Foarstrjitte/Boppewei (De Westereen). De functie van deze laatste wordt op termijn vervangen door de nieuwe Zuidwestelijke rondweg. Doorgaande routes door de kernen worden ontlast; zij zijn heringericht als woonstraat. Het wegennet is duidelijk en herkenbaar ingericht. Verkeersveiligheid voor auto, fiets en voetganger is gewaarborgd. Bestaande knelpunten tussen gemotoriseerd verkeer en wonen zijn verleden tijd. De recreatieve routestructuur is verder doorontwikkeld naar een aantrekkelijk, fijnmazig en voor verschillende doelgroepen toegankelijk netwerk. Hierbij zijn naast de traditionele bewegwijzering ook digitale toepassingen niet vergeten. Op goed gekozen locaties zijn een aantal toeristische overstappunten (TOP s) gerealiseerd. De overstappunten ondersteunen het recreatieve routenetwerk. De kernen Damwâld, Feanwâlden en De Westereen zijn voorzien van een goede OV ontsluiting, gericht op de steden als Leeuwarden, Dokkum, Drachten en Groningen, maar waarbij ook de kleine kernen onderdeel vormen van het lijnennet. Aanvullingen met een buurtbussysteem zijn hierin mogelijk. Dit kan worden gecombineerd met WMO- en Leerlingenvervoer. Een veilige (fiets)route naar de scholen in alle dorpen en kernen, als ook de verbinding tussen Damwâld en Dokkum. Het westelijke Miedenlandschap (lichtgroen in figuur 3.2) wordt gekenmerkt door open ruimte, vergezichten en Verstructuurplan Dantumadiel pag. 22

landbouw. Kortom, een aantrekkelijk en rustig gebied waar, afgezien van wat lokaal verkeer en goederentransport van en naar de agrarische bedrijven, gebiedsvreemd verkeer niets te zoeken heeft. Dwars door het gebied lopen de wegen Tuskendammen en Bûtefjild; belangrijke wegen voor aanwezige bedrijven en bedrijventerreinen in verband met bereikbaarheid. Grote verkeersstromen op deze wegen leveren een verstoring van het landschap op. De Centrale As moet doorgaand verkeer door dit gebied verminderen. De bereikbaarheid van de agrarische bedrijven is hierbij niet in het geding. 3.2.2 Het westelijke Miedenlandschap (landbouw) De agrarische sector maakt een schaalvergroting door. Ook het aandeel landbouwverkeer wordt hierdoor groter, in aantal en in afmeting. Door te prioriteren in routes voor landbouwverkeer wordt het mogelijk om dit landbouwverkeer op verkeersveilige wijze te faciliteren. Genieten langs De Swette Toeristische overstappunten voor ketenmobiliteit en als poort naar groen, rust en ruimte Weginrichting in het gebied is uitgevoerd op basis van herkenbaarheid, duidelijkheid en veiligheid, maar sluit gelijktijdig aan bij het open karakter van dit gebied. De lange rechte wegvakken maken dat hier extra aandacht voor verkeersveiligheid nodig is. Het landschap leent zich bij uitstek voor mooie langgerekte fietsroutes. Aan de oostelijke randen van het gebied zal de verkeersfunctie wat groter zijn door de aantrekkende werking van de Centrale As. Daar waar deze zone raakt aan de woonwerkzone in het oosten van de gemeente is extra aandacht voor verkeersveiligheid. Immers, op deze raakvlakken ontmoeten druk en rustig elkaar. De aanwezigheid van goede OV verbindingen in onder andere de kern Rinsumageast zorgt ervoor dat het gebied een directe verbinding heeft met de grote dorpen binnen de gemeente. Vanuit de dorpen kan via het transferium Feanwâlden gereisd worden naar de grote steden buiten de gemeente. Bovenstaande visie betekent dat in 2030 de volgende mijlpalen zijn bereikt: De verkeersintensiteiten door de kernen zijn afgenomen door de komst van de Centrale As; Landbouwverkeer wordt zoveel mogelijk afgewikkeld via de Tuskendammen, Reidfjildswei, de (parallelweg langs de) Lauwersseewei (N361), de Rûnwei en de Haadwei (N356); Landbouwverkeer rijdt zo min mogelijk door de dorpskernen; Feanwâlden, Broeksterwâld en Rinsumageast worden ontzien; De recreatieve routestructuur is verder doorontwikkeld naar een aantrekkelijk, fijnmazig en voor verschillende doelgroepen toegankelijk netwerk. Hierbij zijn naast de traditionele bewegwijzering ook digitale toe- pag. 23 Verstructuurplan Dantumadiel

passingen niet vergeten; Op goed gekozen locaties zijn een aantal toeristische overstappunten (TOP s) gerealiseerd. De overstappunten ondersteunen het recreatieve routenetwerk in het gebied rondom het Eeltsjemar, het Nationale Landschap Noardlike Fryske Wâlden en het natuurgebied het Bûtefjild; Het wegennet is duidelijk en herkenbaar ingericht. Verkeersveiligheid voor auto, fiets en voetganger is gewaarborgd; Rinsumageast blijft bediend door het Openbaar Vervoer. Duurzaam Veilig ingerichte wegen in het Bûtefjild 3.2.3 Het oostelijk Verwevingsgebied (landbouw en (natuur)recreatie) Het Verwevingsgebied (donkergroen in figuur 3.2) is een gebied dat zich enerzijds op basis van medegebruik en rekening houdende met de natuurwaarden bij uitstek leent voor ontspanning en recreatie. Anderzijds kent het gebied een landbouwfunctie. Deze functies komen voort vanuit haar grondsamenstelling. Enerzijds het Miedenlandschap wat geschikt is voor landbouw en anderszijds gebieden met een te natte ondergrond waardoor de landbouw moeizaam mogelijk is en meer recreatieve functies kunnen plaatsvinden. Vanwege deze gezamenlijke functies wordt deze zone het Verwevingsgebied genoemd. Inzetten op veilige landbouwroutes, maar met behoud van het open karakter van het Miedenlandschap. Dit is terug te vinden in de weginrichting en verkeersfunctie die aan de lokale wegen is opgehangen. In deze zone wordt gestreefd naar het verminderen van het aantal verkeersbewegingen en versterken van het recreatieve en toeristische karakter. Veel ruimte voor langzaam verkeer in combinatie met een lage verkeersfunctie sluit uit dat hier grote massa s gemotoriseerd verkeer rijden. Dit verkeer wordt door de inrichting van het wegennet op een natuurlijke wijze naar de Trekwei (N910) en Haadwei (N355) gedirigeerd. De Centrale As neemt de functie van deze laatste over. Verder worden maatregelen getroffen om gebiedsvreemd verkeer zo veel mogelijk te weren. Het landbouwverkeer dat behoort in dit gebied maakt zoveel mogelijke gebruik van de Boppewei, Foarwei en de rondwegen om De Westereen om zich vervolgens in het gebied te verspreiden. Ook in dit gebied geldt dat gewerkt wordt naar een zo beperkt mogelijke groei van de verkeersintensiteit op de wegen in het gebied. In het Verwevingsgebied ligt de nadruk op recreatie en toerisme. Door de komst van de Centrale As, aangevuld met aantrekkelijke fiets- en voetpaden langs en in het verwevingsgebied, ontstaat een (verkeers)netwerk dat opgaat in de aanwezige natuur. Een transferium nabij het station in Feanwâlden biedt de mogelijkheid voor recreatief verkeer om de auto te parkeren en vandaar te voet, per fiets, boot of paard het gebied in te trekken. Uiteraard biedt het transferium de mogelijkheid voor ketenmobiliteit (overstap van fiets, auto, bus op de trein). Dit transferium vervult een belangrijke rol in het opvangen of sturen van het autoverkeer. Verstructuurplan Dantumadiel pag. 24

Recreatieve routenetwerken als verbindende schakel tussen de drie deelgebieden in Dantumadiel Bovenstaande visie betekent dat in 2030 de volgende mijlpalen zijn bereikt: De Centrale As wordt benut als hoofdader voor regionale verkeerstromen. Er is slechts sprake van een beperkte toename van het autoverkeer in het verwevingsgebied; Het wegennet is duidelijk en herkenbaar ingericht. Verkeersveiligheid voor auto, fiets en voetganger is gewaarborgd; Nabij het station in Feanwâlden is, in overleg met buurgemeenten en de provincie, een transferium met bijbehorende parkeerroute aanduiding gerealiseerd; De recreatieve routestructuur is verder doorontwikkeld naar een aantrekkelijk, fijnmazig en voor verschillende doelgroepen toegankelijk netwerk. Hierbij zijn naast de traditionele bewegwijzering ook digitale toepassingen niet vergeten. Op goed gekozen locaties zijn een aantal toeristische overstappunten (TOP s) gerealiseerd. De overstappunten ondersteunen het recreatieve routenetwerk in het Nationale Landschap Noardlike Fryske Wâlden, het natuurgebied het Bûtenfjild en de omgeving rondom de Swemmer ten noorden van De Westereen. Veilige en duidelijke fietsoversteekplaatsen over de doorgaande routes in het gebied; OV ontsluiting aan de randen van het verwevingsgebied en met de kernen Feanwâlden en De Westereen. pag. 25 Verstructuurplan Dantumadiel

Verstructuurplan Dantumadiel pag. 26

3.3 Duurzaam Veilig en Dielde Romte leidend bij weginrichting Bij de inrichting van het wegennet word uitgegaan van het landelijk afgestemde Duurzaam Veilig gedachtegoed. Dit deelt het wegennet in in een aantal categorieën, en streeft naar herkenbaarheid van de wegen binnen elke categorie. Dit vergroot de verkeersveiligheid. Tegelijkertijd wordt naast de inrichtingsvorm vanuit Duurzaam Veilig ook het Dielde Romte concept als grondslag gebruikt voor de inrichting van het wegennet. Met Dielde Romte wordt gestreefd naar ruimtelijke én democratische kwaliteit bij het zoeken naar oplossingen voor problemen in de openbare ruimte. Het streven bij de inrichting van de openbare ruimte is hierbij om te komen tot een balans tussen verkeer, verblijf en alle andere ruimtelijke functies. Binnen het concept van Dielde Romte wordt uitgegaan van een zodanige inrichting van de openbare ruimte dat de belangen en de eigen verantwoordelijkheid van alle gebruikers van de ruimte voorop staan. De openbare ruimte wordt dusdanig ingericht dat die ruimte niet als een verkeersruimte wordt geïnterpreteerd (een ruimte om te passeren) maar als een verblijfsruimte (een ruimte om in te zijn). Voor de inrichting van de openbare ruimte maakt Dielde Romte helder onderscheid tussen verblijfsruimten en verkeersruimten. Dantumadiel gaat voor een leefbare en leesbare openbare ruimte Een verblijfsruimte is een plek met diverse functies. Een plek om te wonen, te winkelen of te ontspannen. Een plek waar mensen elkaar ontmoeten, zich prettig voelen en waarmee ze een binding hebben. In een verblijfsruimte (in het idioom van Duurzaam Veilig: erftoegangswegen/verblijfsgebieden ) zijn de bewegingsvrijheid van en sociale interactie tussen mensen maatgevend. Verblijfsruimte moet in de eerste plaats worden ingericht als mensruimte en moet uitnodigen tot sociaal gedrag. Een ruimte, waarin mensen hun vrijheid, verantwoordelijkheid en autonomie kunnen ontplooien, waarin ze dingen met elkaar kunnen regelen; en vooral een ruimte die ontworpen en ingericht is samen met die mensen die haar gebruiken. Het economische, sociale, culturele en recreatieve leven speelt zich af op plekken die samen het verblijfsnetwerk vormen. Afhankelijk van hun interesses en verplichtingen verblijven mensen afwisselend op verschillende plekken. Soms liggen die plekken naast elkaar en hoeft het verblijven niet te worden onderbroken. Maar is dit niet het geval, dan moeten mensen reizen. Verplaatsing, en dus ook al dan niet gemotoriseerd verkeer, is nodig om van de ene verblijfsplek naar de andere te gaan. Het verkeer dat op deze manier ontstaat, staat dus in dienst van onze mogelijkheden tot verblijven. Verkeer is in de meeste gevallen vooral een middel om een (reis)doel te bereiken en geen doel op zich. Een verkeersruimte is een plek die maar één doel dient, namelijk het verplaatsen van mensen of goederen. Deze is ingericht op het snel kunnen afleggen van grotere afstanden. Hier is de verkeersfunctie maatgevend voor de inrichting en het gewenste gedrag. Dielde Romte voorbeelden pag. 27 Verstructuurplan Dantumadiel