T00334 Inventaris van het archief van het Wit-Gele Kruis, R.K. Vereniging voor Volksgezondheid en Ziekenverpleging te Schalkwijk, en haar rechtsopvolger de Kruisvereniging Schalkwijk-Tull en t Waal, 1921-1991 D. Ruiter, April 2016
INLEIDING Geschiedenis Het Wit-Gele Kruis, R.K. Vereniging voor Volksgezondheid en Ziekenverpleging te Schalkwijk, is opgericht op 1 maart 1921. De kruisverenigingen ontstonden eind negentiende eeuw. Ze waren het resultaat van initiatieven om te komen tot ondersteunende medische voorzieningen op lokaal niveau. Daarbij moet gedacht worden aan thuisverpleging, kraam-, zuigelingen - en peuterzorg, het beheren en verstrekken van hulpmiddelen (bedden, krukken, etc.), tuberculosebestrijding, preventie en voorlichting. Om het katholieke volksdeel te bedienen werden Wit-Gele kruisverenigingen opgericht, waarbij de kleuren ontleend werden aan de pauselijke kleuren. Het Wit-Gele Kruis te Schalkwijk was de eerste vereniging in zijn soort die boven de grote rivieren is opgericht. De plaatselijke kruisvereniging was een zichzelf besturend onderdeel van het provinciaal en nationaal verband van Wit-Gele kruisverenigingen. Het werkgebied besloeg de parochie van St. Michael, waartoe ook Tull en t Waal en een gedeelte van Houten behoorden. Om van de diensten van de organisatie gebruik te kunnen maken, moest men lid zijn. Hoewel rooms-katholiek van signatuur stond het lidmaatschap ook open voor andersdenkenden, zij het dat zij, wat de vereniging betrof, uitgesloten waren van zowel het actieve als passieve stemrecht. Voor de werkzaamheden werd(en) een (of meer) wijkverpleegster(s) aangetrokken. Zij werden benoemd en ontslagen door het bestuur ter plaatse, hoewel ook de provinciale organisatie in dezen moest worden gekend. De zusters werkten vanuit het wijkgebouw, Jhr Ramweg 17, waar ook het magazijn was gevestigd. In 1957 werd daartoe de oude pastorie aangekocht en grondig verbouwd. In de appartementen op de bovenste verdieping waren de wijkverpleegsters gehuisvest. De ontzuiling ging ook niet aan de kruiszorg voorbij. Op landelijk niveau fuseerden in 1978 de landelijke koepels tot de Nederlandse Kruisvereniging. In Schalkwijk werden in 1979 nieuwe statuten vastgesteld. De vereniging heette voortaan Kruisvereniging Schalkwijk-Tull en t Waal en verloor haar rooms-katholieke karakter. Het werkgebied viel nu samen met de gemeente Houten. Tegelijkertijd vond er schaalvergroting plaats. De kruisverenigingen in de regio gingen in 1977 nauw samenwerken in de Regionale Kruisvereniging Kromme Rijngebied. De regionale samenwerking is in 1990 geïntensiveerd door de oprichting van de Stichting Kruiswerk Zuid-West Utrecht, die in feite de uitvoering van de taken van de Kruisvereniging Schalkwijk overnam. Daarmee verloor de vereniging in wezen haar bestaansrecht. Op 18 december 1990 is zij opgeheven. Het archief Het archief kwam, door bemiddeling van dhr. O. Wttewaal uit t Goy, in de zomer van 2015 in het bezit van het Regionaal Historisch Centrum Zuidoost Utrecht (RHC) Wie de stukken in beheer had en overdroeg aan dhr. Wttewaal is niet bekend. Het archief was niet geordend en bevatte veel te vernietigen stukken zoals algemene correspondentie en circulaires. Bovendien was het zeer incompleet. Wat de periode voor 1945 betreft, zijn er bijna geen stukken aanwezig. Ook de periode daarna kent flinke hiaten. Na bewerking bedraagt de omvang 0,20 m 1. 2
Aanwijzingen voor de gebruiker Dit archief kent geen beperkingen van de openbaarheid. Stukken uit dit archief kunnen worden aangevraagd door vermelding van de naam van het archief en het archiefbeheersnummer tussen ronde haken: - Archief Wit-Gele Kruis te Schalkwijk, 1921-1991 (334) - Het of (de) inventarisnummer(s) van de stukken. 3
INVENTARIS 1 Notulen van bestuursvergaderingen, 1971-1989; met hiaten. 1 omslag 2 Notulen van de algemene ledenvergadering, met jaarverslagen, 1947-1988; met hiaten. 1 omslag 3 Ingekomen en afschriften van uitgegane stukken, 1946-1991. 1 omslag 4 Stukken betreffende overzichten aangaande de vereniging en de verrichtte werkzaamheden, 1957-1977. 1 omslag 5 Statuten, met bijlagen, 1921-1990. 1 omslag 6 Stukken betreffende de ledenadministratie, waaronder lijsten van aangeslotenen, 1949-1972. 1 omslag 7 Stukken betreffende het financiële beheer van de organisatie, waaronder jaarrekeningen, 1948-1989. 1 omslag 8 Akte van hypotheekverlening tot een bedrag van fl. 65.000,- ten laste van de Kruisvereniging Schalkwijk-Tull en t Waal, 1985. 1 stuk 9 Stukken betreffende personeelsaangelegenheden, waaronder benoeming en ontslag, 1945-1977. 1 omslag N.B. Zie ook inv.nr 3 10 Instructie voor de wijkverpleegster, [1946]. 1 stuk 11 Stukken betreffende de subsidieverlening door de gemeenten en hogere overheden, 1948-1952, 1961-1971. 1 omslag 12 Akte van verkoop door de R.K. Parochie van de H. Michael te Schalkwijk aan het Wit-Gele Kruis aldaar van de voormalige pastorie aan de Provincialeweg 29, doch zonder de grond en met uitzondering van de 4
garage en de koffiekamer, 1957. 1 stuk 13 Bouwvergunningen voor het verbouwen van de oude pastorie tot wijkgebouw met twee bovenwoningen, 1957-1958; met tekeningen. 1 omslag 14 Stukken betreffende de exploitatie, waaronder de verhuur van de woonruimen, van het wijkgebouw, 1958-1986. 1 omslag 15 Stukken betreffende verzekering tegen brand, 1942-1947. 1 omslag 16 Staten met verrichtingen van de wijkverpleegsters over de jaren 1954-1981; met hiaten. 1 omslag 17 Stukken betreffende de uitvoering van taken van de organisatie, 1950-1972. 1 omslag 18 Stukken betreffende een tentoonstelling over het Wit- Gele Kruis Schalkwijk-Tull en t Waal, [1985]. 1 omslag 19 Foto s en krantenknipsel, (1983) 1 omslag 20 Programma van de feestavond ter gelegenheid van het 5 e lustrum van de Nationale Federatie Het Wit- Gele Kruis, 1948. 1 stuk 5