10 december 2013 Corr.nr. 2013-53.414, VV Nummer 69/2013 Zaaknr. 493254 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen betreffende een planuitwerkingsbesluit voor het voorkeursalternatief van de Fietsroute Plus Groningen-Ten Boer. SAMENVATTING: In deze voordracht wordt voorgesteld een planuitwerkingsbesluit met reserveringsbesluit te nemen voor het tracé van de Fietsroute Plus Groningen-Ten Boer. Als voorkeursalternatief wordt in het kader van de corridorbenadering het tracé op de Stadsweg plus de kortsluiting Garmerwolde-Midscheeps en een aantal aanvullende maatregelen op de huidige route voorgesteld. In de planuitwerkingsfase wordt dit alternatief samen met de omgeving verder uitgewerkt. 1. INLEIDING De aanleiding voor het ontwikkelen van de Fietsroute Plus tussen Groningen en Ten Boer is de in december 2002 door Provinciale Staten van Groningen vastgestelde Beleidsnota Fiets en de twee daaruit volgende Actieplannen Fiets. De realisatie van de zogeheten Fietsroutes Plus vormen in de Beleidsnota Fiets een belangrijk speerpunt. In ons collegeprogramma 2011-2015 staat dat de Fietsroutes Plus versneld aangelegd moeten worden. Dit geldt ook voor de Fietsroute Plus Groningen-Ten Boer (A-lijst). Vanaf 2008 vormde de Fietsroute Plus een integraal onderdeel van de planvorming voor de N360. U hebt in november 2013 voor het maatregelenpakket N360 een realisatiebesluit genomen. Na de zomer van 2012 is het project van de fietsroute daadwerkelijk gestart. De eerste workshop met de omgeving is in december 2012 gehouden in Garmerwolde. Om te komen tot de beste oplossing en een gedragen keuze hebben wij een zorgvuldig planproces gevolgd. Figuur 1: Huidige, toekomstige en potentiële Fietsroutes Plus Als eerste stap is een analyse uitgevoerd van de huidige situatie (netwerk, gebruik, knelpunten) en relevante omgevingsaspecten. Vervolgens is in workshops, met enquêtes en tijdens diverse overleggen met betrokken instanties en organisaties zo veel mogelijk informatie verzameld en zijn oplossingen verkend. Op basis van deze informatie zijn alternatieven uitgewerkt voor de Fietsroute Plus. Uit de beoordeling van de alternatieven is geen eenduidige voorkeursroute voor de Fietsroute Plus naar voren gekomen, maar is geconcludeerd dat voor het beste resultaat een corridorbenadering gevolgd moet worden. Dat wil zeggen: een pakket aan maatregelen op beide bestaande routes (Stadsweg en N360). 69-1
2. VOORKEURSALTERNATIEF Wij stellen u voor het maatregelenpakket, waarbij op beide huidige fietsroutes (N360 en Stadsweg) maatregelen getroffen worden, als voorkeursalternatief aan te merken. De samenstelling van maatregelen uit het voorkeursalternatief is nog voorlopig en krijgt in de fase van de planuitwerking meer concreet vorm. Maatregelenpakket Wij stellen voor te kiezen voor maatregelenpakket D/F (zie figuur 1), namelijk: Opwaarderen van de Stadsweg tot een Fietsroute Plus (uitgangspunt: 3 meter breed), met een 'vorkstructuur' waardoor op twee routes door Lewenborg aangetakt wordt. Voor de noordelijke tak wordt pas in de planuitwerkingsfase de keuze gemaakt tussen modules 7 (aansluiten op Bakboordswal) en 8 (aansluiten op Kardingermaar). Met een zuidelijke tak wordt aangesloten op Midscheeps (modules 5 en 6) 1. De 'vorkstructuur' zorgt ervoor dat de vervolgroute in Groningen logischer wordt en dat fietsers niet over de (onveilige en oncomfortabele) Noorddijkerweg hoeven te fietsen. De verbetering van de fietsverkeersaansluiting met de stad vormt ook onderdeel van de uitkomsten van de netwerkanalyse Regio Groningen-Assen. Wij zien hier kansen voor een gewenst synergieeffect. Verbeteren van de fietsroute langs de N360 door het realiseren van een short cut naar Midscheeps (modules 4 en 6), het verbeteren van de verharding op het wegvak tussen de Groene Zoom en de Gaykingastraat in Ten Boer en het treffen van enkele verkeersveiligheidsmaatregelen op de N360. Door de realisatie van de short cut kunnen fietsers het meest onveilige gedeelte van de N360 vermijden. Daarnaast is de doorstroming op het fietspad door Lewenborg (Midscheeps) beter dan langs de N360 (vijf verkeerslichten). De kosten voor het voorkeursalternatief zijn geraamd (+/- 20%) en bedragen ca. 4,0 miljoen. Dit bedrag valt binnen de bandbreedte van de bij de start van het project opgestelde raming. 8 7 5 6 4 Figuur 2: Overzicht van maatregelenpakket en modules 1 In de planuitwerkingsfase zal de aansluiting in Groningen ('vorkstructuur' en short cut) in samenspraak met de omgeving nader worden uitgewerkt. Hierbij zullen ook andere alternatieven worden meegewogen. 69-2
3. AFWEGING VOORKEURSALTERNATIEF De doelstelling van de aanleg van een Fietsroute Plus tussen Groningen en Ten Boer is tweeledig: meer fietsers en meer verkeersveiligheid. Bij de keuze voor het voorkeursalternatief hebben de volgende afwegingen een rol gespeeld: Op de corridor Groningen - Ten Boer blijven altijd twee rechtstreekse fietsroutes beschikbaar: de Stadsweg en de Rijksweg N360. Bij keuze voor opwaardering van de Stadsweg zijn dit twee volwaardige fietsroutes, waarbij de Stadsweg de meeste kwaliteit krijgt; Bij keuze voor opwaardering van de route langs de N360 blijft dat de route met de meeste kwaliteit, met als ondergeschikt alternatief de route langs de Stadsweg; De aanleg van een Fietsroute Plus op één van de huidige routes betekent niet dat de andere route opgeheven kan worden; de fietser houdt altijd keuze. De short cut waarbij de fietsroute langs de N360 gekoppeld wordt aan de route door Lewenborg via Midscheeps, biedt in alle alternatieven een aanzienlijke kwaliteitsverbetering, doordat het stedelijk fietsnetwerk en de hoofdwegenstructuur uit elkaar worden getrokken. Deze ontvlechting levert voor de aansluiting van de Fietsroute Plus (zowel via de Stadsweg als via de N360) in Groningen een nieuwe fietscorridor op die veel beter scoort op het gebied van verkeersveiligheid en doorstroming: Het deel van de huidige route met het meeste oponthoud (kruising Noorddijkerweg en zijwegen en verkeerslichten tot aan het Van Starkenborghkanaal) wordt ontweken; Het aantal potentiële conflictpunten op de totale route wordt zo gereduceerd. De kans op ongevallen op het wegvak Ruischerbrug-Oostelijke Ringweg neemt af, doordat er minder fietsers gebruik maken van dit wegvak. De Noorddijkerweg vormt een knelpunt dat niet opgelost kan worden; het is vanwege ruimtegebrek niet mogelijk om deze onveilige en oncomfortabele weg op te waarderen tot Fietsroute Plus-kwaliteit. Het gebruik van deze weg door doorgaand fietsverkeer moet vermeden worden. De aanleg van een fietspad in zuidelijke richting langs de watergang Zuidwending (module 5) is daarom essentieel voor het maken van een goede koppeling tussen de Stadsweg en de stad (via short cut Midscheeps). Alleen op die manier kan de Noorddijkerweg vermeden worden. Met het maatregelenpakket (corridorbenadering) worden de beide doelstellingen (meer fietsers en meer veiligheid) naar verwachting het beste behaald: Het opwaarderen van de Stadsweg levert naar verwachting de meeste winst voor de doelstelling 'meer fietsers', omdat hier de grootste kwaliteitssprong gemaakt wordt; Het realiseren van de short cut Garmerwolde-Midscheeps levert naar verwachting de meeste winst op voor de doelstelling 'meer veiligheid', omdat het meest onveilige deel van de huidige fietsroute langs de N360 wordt vermeden. 69-3
Figuur 3: Profiel van de Stadsweg (huidig en met Fietsroute Plus) Cultuurhistorische en toeristisch-recreatieve waarde De gevoeligheid van een Stadswegtracé is een belangrijk aspect in het project: de gewenste Fietsroute Plus-kwaliteit zou volgens sommige betrokkenen botsen met de cultuurhistorische en/of toeristisch-recreatieve waarde van de Stadsweg. Dit heeft vooral te maken met het feit dat het fietspad aanzienlijk breder wordt dan in de huidige situatie en dat er meer en sneller (brom)fietsverkeer van de Stadsweg gebruik gaat maken. Andere betrokkenen dichten de opwaardering van de Stadsweg ook juist kansen toe om de route en de waarde daarvan te leren kennen. Wij zien deze route als een goede keuze omdat het vanuit de richting Ten Boer de meest logische en mooie route naar de stad vormt en de keuzemogelijkheid biedt voor twee hoogwaardige vervolgroutes in de stad. Deze keuze wordt ook ondersteund het Kwaliteitsteam van de Regio Groningen-Assen in hun advies van 3 mei 2013. Opwaardering van de Stadsweg leidt volgens het kwaliteitsteam met minimale middelen tot een maximaal resultaat". Het kwaliteitsteam heeft over de cultuurhistorische waarde aangegeven: "het is essentieel dat de fietsroute niet alleen als een technische, maar vooral ook als een culturele opgave wordt opgepakt. De historische betekenis van de weg als onderdeel van de voormalige handelsroute zou in het ontwerp met respect naar voren moeten komen en in de communicatie nadrukkelijk naar voren moeten worden gebracht." Wij kiezen er voor om het fietspad aan één zijde binnen het historische profiel 3 meter breed uit te voeren. Hiermee beogen we zo goed mogelijk rekening te houden met de beleefbaarheid en zichtbaarheid van deze eeuwenoude handelsroute. Er is aansluiting gezocht bij de uitvoering van de infrastructurele maatregelen uit het project 'Stadsweg, een drukbezochte route' om de Stadsweg tussen Groningen en Delfzijl als recreatieve wandel- en fietsroute op te waarderen. De plannen voor de Fietsroute Plus vormen geen belemmering voor de uitvoering van deze maatregelen. Ruimtelijke en landschappelijke inpassing De ruimtelijke en landschappelijke inpassing van de Fietsroute Plus zal in de volgende fase zorgvuldig worden vorm gegeven, met aandacht voor de lineaire landschapsstructuur. Dit speelt vooral een rol bij de nieuwe doorsnijdingen van (landbouw)percelen: de short cut vanaf de N360 naar Midscheeps (modules 4 en 6) en de 'vorkentanden' aan de Stadsweg (er moet nog een keuze worden gemaakt tussen modules 7 en 8). Op basis van de uitkomsten en de reacties in de inloopbijeenkomst (zie bijlage 'Nota Reacties & Commentaar') van 9 oktober 2013 in Ten Boer zullen wij in een extra workshop met direct betrokkenen kijken naar mogelijke andere alternatieven voor de aansluiting met de stad. 69-4
De geprojecteerde short cut vanaf de N360 naar Midscheeps betekent voor het eerste deel (module 4) een nieuwe doorsnijding die als ruimtelijk, landschappelijk en landbouwkundig onwenselijk wordt beschouwd. In de volgende fase van het project zal deze kortsluiting, die vanuit verkeerskundige motieven belangrijk is, samen met de omgeving worden uitgewerkt. De uitdaging is een evenwicht te vinden tussen rechtstreeksheid (bepaalt mede het toekomstige gebruik) en een zorgvuldige inpassing. De invulling van het voorkeursalternatief is, zoals aangegeven, in dit stadium op onderdelen nog indicatief. Het uiteindelijke pakket komt tot stand in verdere samenspraak met de omgeving. Wij zullen u de uitkomsten aan het einde van de planuitwerkingsfase voorleggen in onze voordracht voor een Realisatiebesluit. 4. PLANUITWERKINGSFASE In de planuitwerkingsfase werken we het maatregelenpakket voor het voorkeursalternatief samen met de omgeving verder uit. Zoals al eerder gesteld spelen de volgende onderdelen daarin een belangrijke rol: De veilige en goed ingepaste aansluiting in Groningen op het fietsnetwerk van de Stad; De zorgvuldige inpassing van de short cut; De positie van de bromfietser op de corridor Groningen-Ten Boer; De positie van landbouwverkeer op de Stadsweg; Het tegengaan van sluipverkeer op de Stadsweg; Het voorkomen van overlast door zwerfvuil; Sociale veiligheid (duisternis vs. verlichting). 5. COMMUNICATIE In het proces voor de totstandkoming van de Fietsroute Plus is vanaf het begin gewerkt op basis van het principe co-creatie. Er is een interactief proces in gang gezet, waarbij gebruikers, bewoners en belanghebbenden gezamenlijk met de adviseurs van de gemeente Groningen, Ten Boer en de provincie Groningen hebben nagedacht over de Fietsroute Plus: Als eerste stap in het proces is een fietsenquête op de huidige routes gehouden. Deze was al in 2008 uitgevoerd als onderdeel van de toen lopende studie wegverbinding N360. Op 11 december 2012 en 17/18 april 2013 zijn workshops georganiseerd voor belangenorganisaties, frequente fietsers, aanwonenden en grondeigenaren. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn de knelpunten in beeld gebracht en is nagedacht over de alternatieven voor de Fietsroute Plus. Tijdens de bijeenkomsten op 17 en 18 april 2013 zijn de alternatieven vervolgens beoordeeld aan de hand van een beoordelingskader. In het proces werd al snel duidelijk dat het belangrijk is de grootste groep gebruikers (scholieren) goed te raadplegen. Scholieren melden zich namelijk niet aan voor workshops en dergelijke. Daarom zijn scholieren geraadpleegd door gerichte acties op de Stadsweg en de N360 en is er een werksessie gehouden op het Werkman College. Om grondeigenaren tussen Groningen en Ten Boer niet in een later stadium te confronteren met een tracé dat mogelijk (deels) over hun grond loopt is een aparte bijeenkomst georganiseerd voor grondeigenaren. Tijdens deze bijeenkomst zijn de ontwikkelde alternatieven gepresenteerd. 69-5
Figuur 4: scholieren vullen een korte enquête in Draagvlak Op 9 oktober heeft een goed bezochte inloopbijeenkomst in Ten Boer plaatsgevonden. Wij hebben daar draagvlak voor de corridorbenadering geconstateerd. Al in de eerste workshop waren er deelnemers die deze benadering hebben gesuggereerd. Ook is er draagvlak voor het gebruik van de veilige, meer conflictvrije route van Midscheeps door de wijk Lewenborg als belangrijke aansluiting in Groningen. Daarnaast wordt het idee van de short cut, die de huidige fietsroute aansluit op Midscheeps, omarmd. Het zelfde geldt voor de aansluiting van de Stadsweg in Groningen met behulp van de ontworpen vorkstructuur. Deze vork heeft vorm gekregen, omdat de Noorddijkerweg zich niet leent voor fietsverkeer en ook geen/weinig mogelijkheden biedt voor aanpassingen. Zowel de noordelijke vorktak als de zuidelijke vorktak stuitten bij een aantal aanwezigen op grote bezwaren. Het meest bij de mensen die een woning of bedrijf dicht bij de route hebben. Voor de planuitwerkingsfase wordt dat een interessante opgave. In ons voorstel voor het voorkeursalternatief dat voorligt, wordt als uitgangspunt gehanteerd dat de brommer op de Stadsweg mag. Hiervoor was bij de aanwezigen (geen scholieren) op de avond geen draagvlak. In de planuitwerkingsfase zal dit uitgangspunt worden heroverwogen. De bezoekers van de inloopbijeenkomst hebben hun reacties ook schriftelijk via formulieren gegeven. Daarnaast zijn nog aanvullende reacties per mail binnenkomen. Deze zijn overeenkomstig de werkwijze die gevolgd is voor de totstandkoming van het maatregelenpakket N360 verzameld en zijn voorzien van een inhoudelijke reactie. Deze zijn als bijlage bij de voordracht voor het voorkeursalternatief toegevoegd. 69-6
6. PLANUITWERKINGSBESLUIT EN RESERVERINGSBESLUIT Kosten en dekking Het voorkeursalternatief is voorlopig geraamd op 4 miljoen. Bij de aanvang van het project werd nog uitgegaan van een substantiële cofinanciering vanuit de Regio Groningen-Assen (RGA). De gemeentelijke bijdragen maken dan deel uit van de cofinanciering van de regio Groningen-Assen. De optie van cofinanciering is in principe komen te vervallen met het vaststellen van de actualisatie van de Regiovisie en de netwerkanalyse in welk kader nu geen middelen beschikbaar zijn voor Fietsroutes Plus. Dit betekent dat, anders dan gedacht, de nu geraamde 4 miljoen zal moeten worden gedekt uit het provinciale MIT en uit het sparen in de BDU voor de benoemde bovenlokale projecten waarvan de wegverbinding N360 er één is. Voor wat betreft de MIT-bijdrage verwijzen wij naar naar onze voordracht 52/2013 die betrekking heeft op de realisatie van het maatregelenpakket voor de N360. Hierin hebben wij u hebben gemeld dat door inzet van BDU-sparen het beslag dat beslag legt op het provinciale MIT kan worden teruggebracht van 7,5 mln. tot 3,52 miljoen. Wij hebben toen aangekondigd dat wij de ruimte die hierdoor in het MIT ontstaat voor een deel willen gebruiken om het provinciale aandeel in de Fietsroute Plus Groningen-Ten Boer te dekken. Uitgaande van een geraamd investeringsbedrag van 4 miljoen en een 50% bijdrage vanuit BDUsparen is hier dan 2 miljoen aan MIT-middelen in beeld. In het door ons vastgestelde conceptbestedingsplan BDU 2014 hebben wij dit project ondergebracht. Om dit project ten uitvoer te brengen conform deze MIT-werkwijze stellen wij u voor een planuitwerkingsbesluit te nemen en, in financiële zin, een hierbij behorend reserveringsbesluit. Met dit reserveringsbesluit wordt in de reserve ESFI een bedrag van 2,0 mln. daadwerkelijk gelabeld voor de toekomstige uitvoering van het voorkeursalternatief. Kosten voorbereiding en toezicht Via voordracht 41/2011 heeft u ingestemd met ons voorstel de extra benodigde capaciteit in het kader van de uitvoering van de RSP- en MIT-projecten te dekken door hiervoor middelen aan de projectbudgetten te onttrekken, de zogenaamde kosten voorbereiding en toezicht. Hiervoor is een nieuwe werkwijze geïntroduceerd en zijn de capaciteitskredieten in het leven geroepen. Voor het betreffende project leidt deze werkwijze tot een voeding van de capaciteitskredieten van 128.000,--. Wij stellen u voor het in ontwerp bij deze voordracht gevoegde besluit vast te stellen. Groningen, 10 december 2013. Gedeputeerde Staten van Groningen: M.J. van den Berg, voorzitter. H.J. Bolding, secretaris. Bijlagen: 1. Verkenningsfase 2. Quickscan natuur 3. Nota reacties en commentaar 69-7
Nr. 69/2013 Provinciale Staten van Groningen: Gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van 10 december 2013, nr. 2013-53.414, VV; Gelet op: - De Beleidsnota Fiets; - Het collegeprogramma 2011-2015; - Het rapport 'Fietsroute Plus Groningen-Ten Boer: Analyse, afweging en advies verkenningenfase', waarin wordt voorgesteld als voorkeursalternatief in het kader van de corridorbenadering het tracé op de Stadsweg plus de kortsluiting Garmerwolde- Midscheeps en een aantal aanvullende maatregelen op de huidige route te kiezen; - Dat in de planuitwerkingsfase dit voorkeursalternatief samen met de omgeving verder wordt uitgewerkt. BESLUITEN: 1. In te stemmen met het voorkeursalternatief zoals beschreven in de voordracht; 2. Overeenkomstig de provinciale MIT-methodiek hiervoor een planuitwerkingsbesluit te nemen; 3. Overeenkomstig de provinciale MIT-methodiek een reserveringsbesluit te nemen groot 2,0 miljoen. Groningen, Provinciale Staten voornoemd:, voorzitter., griffier. 69-8