EMVI Handreiking mr. T.H. Chen

EMVI Handreiking mr. T.H. Chen

Even voorstellen 2

Hoe verdelen we de taart? 3

4 De EMVI-Handreiking Geschreven in opdracht van PIANOo Gebaseerd op ervaring met vele aanbestedingen voor werken, diensten en leveringen

5 Doel van de Handreiking Best practices Vermijden van valkuilen Bruikbare methoden beschrijven

6 Gunningscriterium volgens art. 54 Bao / art. 56 Bass Laagste prijs Economisch meest voordelige aanbieding (EMVI) Richtlijn 2004/18/EG: verschillende criteria die verband houden met het voorwerp van de opdracht, zoals de kwaliteit, de prijs, de technische waarde, de esthetische en functionele kenmerken, de milieukenmerken, de gebruikskosten, de rentabiliteit, de klantenservice en de technische bijstand, de datum van levering en de termijn voor levering of uitvoering

7 Wanneer kiezen voor laagste prijs? Standaard prestaties gevraagd Kleine kwaliteitsverschillen te verwachten Inhoud van de opdracht kan eenduidig worden vastgelegd

8 Eisen aan EMVI-criteria Er moet een verband zijn met het voorwerp van de opdracht HvJ EU 10 mei 2012, C-368/10: Max Havelaar keurmerk houdt als criterium wel verband met het voorwerp van de opdracht Men moet transparante criteria hanteren Door de eisen van het keurmerk Max Havelaar niet te specificeren is de Provincie niet transparant geweest Standaard arrest: HvJ EG 29 april 2004, C-496/99 P (Succhi di Frutta)

9 Keerzijde van transparantie De calculerende inschrijver Strategische inschrijvingen Irreële inschrijvingen Manipulatieve inschrijvingen

10 EMVI bij de uitvoering Succhi di Frutta-arrest: ook bij de uitvoering van de opdracht moet de aanbestedende dienst nauwgezet de criteria in acht nemen Controleer dat de opdrachtnemer doet wat hij beloofd heeft, met name de prestatiecriteria (KPI s = key performance indicators)

11 Drie soorten criteria Kwaliteitscriteria Prestatiecriteria (KPI s) Prijscriteria: leveren de meeste problemen op

12 Wijzigen van de criteria tijdens de procedure HvJ EG 4 december 2003, C-448/01 (Wienstrom) Wanneer bij de gunning een onwettig criterium is gebruikt, mag de procedure niet voortgezet worden HvJ EU 10 mei 2012, C-368/10 (Max Havelaar), r.o. 55 In de Nota van Inlichtingen mogen verduidelijkingen gegeven worden, maar mag de betekenis van de belangrijkste voorwaarden van de opdracht niet worden gewijzigd

13 Waarom wiskunde nodig is Een voorbeeld van de uitslag van de gunning Inschrijver A Inschrijver B Criterium Gewicht Punten Score Punten Score Prijs 60% 50 30 60 36 Kwaliteit 30% 80 24 60 18 Plan van Aanpak 10% 60 6 40 4 Totaalscore 60 58 Om mogelijke uitkomsten te voorspellen moet rekening gehouden worden met formules Wienstrom-arrest (C-448/01): er moet een synthetische beoordeling van de criteria plaatsvinden

Meerdere prijscriteria Het is riskant om aparte scores per prijscomponent te geven: Inschrijving Prijs rolstoel Score 1 Prijs rollator Score 2 Totaalscore A 80 0 60 0 0 B 160 0 0 40 40 C 0 40 200 0 40 Wie heeft het voordeligste aanbod gedaan, wanneer ongeveer even veel rolstoelen als rollators worden afgenomen? Aanbeveling: werk zoveel mogelijk met één (fictieve) totaalprijs 14

15 Enkele beoordelingsmodellen Puntenmethode Gunnen op Waarde Value for money : S = K / P Rangordemethoden: sterk afgeraden Canadese methode: in strijd met aanbestedingsrecht

16 Puntenmethode: bepalen van de gewichten De percentages zeggen op zich niet veel, de formules zijn minstens zo belangrijk Voorbeeld van een aanbesteding voor schoonmaakdiensten: Prijs: 50 punten Kwaliteit: 50 punten Tellen prijs en kwaliteit even zwaar?

De uitslag Prijs totaal 10 Percelen punten prijs punten kwaliteit punten totaal ISS 12.968.792,09 49,304 44,286 93,590 CARE 13.296.025,67 48,091 45,000 93,091 GOM 13.074.044,56 48,908 41,071 89,979 ACS 13.532.665,68 47,250 39,134 86,384 MIS 13.285.552,91 48,129 22,563 70,563 ABS 12.788.381,78 50 18,509 68,509 ZEKI 13.063.467,70 48,947 13,027 61,974 Bron: Belgische R.v.S.13 mei 2008, nr. 182.849 Was deze uitkomst te voorspellen? 17

18 Puntenmethode: relatieve en absolute beoordeling Relatieve beoordeling: de score van een inschrijving hangt af van een of meer andere inschrijvingen Voorbeeld: Score = 50 laagste prijs / geboden prijs Absolute beoordeling: de score van een inschrijving hangt niet af van andere inschrijvingen Voorbeeld: Score = 24 geboden uitvoeringsduur

19 Relatieve beoordeling en rangordeparadox Voorlopige uitslag bij een openbare aanbesteding: Inschrijver Rang A 1 B 2 C 3 Probleem: het KvK-uittreksel van C is één dag te oud Moet C de kans krijgen een nieuw KvK-uittreksel in te dienen?

20 Rangordeparadox (2) Als het antwoord Ja is: Inschrijver Score voor prijs Score voor Kwaliteit Totaal A 1 15 16 B 5 10 15 C 10 4 14 Als het antwoord Nee is: Inschrijver Score voor prijs Score voor Kwaliteit Totaal A 1 15 16 B 10 10 20 Prijsformule: laagste prijs krijgt 10 punten, hoogste prijs krijgt 0 punten, tussenliggende prijs krijgt punten naar rato

21 Rangordeparadox (3) Vzr. Rb. Utrecht 16 september 2011, LJN: BT1835 Bij het vaststellen van de rangorde mogen ongeldige inschrijvingen geen rol spelen Wat te doen als besprekingen met de winnaar niet tot overeenstemming leiden? Nieuwe rangorde berekenen met weglating van de winnaar? Aan de oorspronkelijke nr. 2 gunnen?

22 Oplossing Relatieve beoordeling verbieden Portugese Código dos Contratos Públicos, artikel 139 lid 4: In de uitwerking van het beoordelingsmodel van de inschrijvingen mag geen gebruikt worden gemaakt van gegevens die, direct of indirect, afhangen van kenmerken van de ingediende inschrijvingen, met uitzondering van gegevens van de inschrijving die beoordeeld wordt Rijkswaterstaat gebruikt geen relatieve beoordeling meer

23 Gunnen op Waarde Gunnen op waarde: hoe doe je dat? (publicatie van CROW) Identiek aan puntenmethode met absolute scores Voorbeeld Inschrijving Prijs Rapportcijfer voor PvA Kwaliteitswaarde Hoeveel ben je maximaal kwijt voor extra kwaliteit? Fictieve prijs A 9.800.000 5 500.000 9.300.000 B 10.000.000 8 800.000 9.200.000 1 miljoen euro (als het rapportcijfer niet hoger dan 10 kan zijn)

24 Value for money Score = K / P Veel gebruikt door instellingen van de EU Risico: een extreem dure oplossing wint Als de beste inschrijving 2 keer zo goed scoort op kwaliteit als de goedkoopste, kan hij bijna 2 keer zo duur zijn als de goedkoopste en nog winnen Oplossing: zorg dat de score voor K altijd tussen (bijvoorbeeld) 80 en 100 ligt Hoeveel procent extra betaal je dan maximaal voor de beste kwaliteit? 25% (want 100 / 80 = 1,25)

25 Een praktijkvoorbeeld Een groep ambtenaren wil een busrit maken van Den Haag naar Artis en vraagt 5 offertes Bedrijf Is de offerte van E abnormaal laag? Prijs A 500 B 520 C 540 D 560 E 250 Volgens art. 69 van het Commissie voorstel voor een nieuwe richtlijn moet de offerte van E onderzocht worden

26 Een raamovereenkomst Een ministerie wil één raamovereenkomst voor busritten, hoe moet de prijs uitgevraagd worden? Een prijs per rit Een prijs per uur Een prijs per km Een combinatie van een prijs per km en een prijs per uur

Het prijsformulier Bijlage 6B Prijsformulier Perceel 2: Busvervoer Categorie Standard Class vermenigvuldigingsfactor Prijs per uur 0,00 100 0,00 Prijs per kilometer 0,00 100 0,00 Categorie Comfort Class vermenigvuldigingsfactor Prijs per uur 0,00 100 0,00 Prijs per kilometer 0,00 100 0,00 Categorie VIP vermenigvuldigingsfactor Prijs per uur 0,00 100 0,00 Prijs per kilometer 0,00 100 0,00 Nulbiedingen worden niet geaccepteerd en leiden tot uitsluiting. Totaalbieding busvervoer 0,00 Is dit een goede aanpak? 27

28 Twee biedingen vergeleken Inschrijving Prijs per km Prijs per uur Totaal A 1,00 40 41 B 1,50 39 40,5 Wie heeft de economisch meest voordelige inschrijving gedaan? Wanneer de gemiddelde snelheid van een rit hoger is dan 2 km/uur, is A de goedkoopste

29 Als de gemiddelde snelheid bekend is Inschrijving Prijs per km Prijs per uur Totaal A 3,6 0,01 3,61 B 3,5 0,01 3,51 C 3,4 0,01 3,41 D 3,3 0,01 3,31 In feite speelt alleen de prijs per km een rol Dit verklaart waarom er vaak prijzen van 0,01 worden geboden Bij onzekerheid over de gemiddelde snelheid heeft de zittende leverancier voordeel

30 Een betere formule Gebruikt is: FP = K + U (fictieve prijs is km-prijs + uurtarief) Beter is: FP = 20 x K + U (als gemiddelde snelheid = 20 km/uur) Bij de eerste formule eisen dat de prijzen marktconform zijn, is geen oplossing

Wat gebeurt als marktconforme prijzen geëist worden Inschrijving Prijs per km Prijs per uur K + U 20 x K + U A 2,5 15 17,5 65 B 2 20 22 60 C 1,5 25 26,5 55 D 1 30 31 50 Waar ligt de grens tussen wel/niet marktconform? Met de eerste formule wint de inschrijver die het diepst durft te duiken met zijn uurtarief 31

32 Belangrijke arresten van het Hof van Justitie HvJ 18 oktober 2001, C-19/00 (SIAC): de criteria moeten gedurende de gehele procedure op dezelfde wijze uitgelegd worden HvJ 17 september 2002, C-513/99 (Finse bussen): milieucriteria zijn toegestaan, mits zij verband houden met het voorwerp van de opdracht en geen onvoorwaardelijke keuzevrijheid geven HvJ 4 december 2003, C-448/01 (Wienstrom): na onwettig verklaren van een gunningscriterium moet de procedure worden stopgezet HvJ 29 april 2004, C-496/99 P (Succhi di Frutta): plicht tot transparantie HvJ 24 januari 2008, C-532/06 (Lianakis): na inschrijving mag weging niet gewijzigd worden HvJ 10 mei 2012, C-368/10 (Max Havelaar): er mogen geen wijzigingen van belangrijke voorwaarden in de Nota van Inlichtingen worden opgenomen

Vragen? 33

Dank voor uw aandacht! BarentsKrans Parkstraat 107 Postbus 30457 2500 GL Den Haag Mr. T.H. Chen chen@barentskrans.nl 070-3760625 06-52664087 www.barentskrans.nl