Dames & heren, Welkom op de Ledenraadsvergadering van ons KVGO. Laat ik beginnen met Geanne van Arkel van Interface te bedanken voor het inkijkje in het productieproces van dit wereldwijd ondernemende bedrijf. Hoe meer je van een bedrijfstak afweet, hoe interessanter het wordt. Dat geldt deze bijzondere locatie waar we te gast zijn. Van een oude fabriek waar tapijttegels werden gefabriceerd is de hal getransformeerd tot een aantrekkelijke omgeving waarin alles design en duurzaamheid ademt. Het bewijst dat je als productiebedrijf kunt veranderen als je markt verandert. Kantoren en fabrieken worden compleet anders ingericht dan pak hem beet twintig jaar geleden. Net als onze branche heeft Interface maatschappelijk ondernemen hoog in het vaandel. Bijzonder, want al in het midden van de jaren negentig nam oprichter C. Ray Anderson het besluit om de strategie van het bedrijf volledig om te gooien en zich meer te richten op het verduurzamen van de industriële activiteiten, zonder daarbij overigens concessies te doen aan de zakelijke doelstellingen. Anderson schreef een boek met de titel Mid-Course Correction (ruw vertaald: Koerscorrectie halverwege), waarin hij over zijn eigen ontwaken vertelt met betrekking tot milieukwesties. Hij presenteert daarin een model waarin aangegeven wordt hoe Interface echt duurzaam zou kunnen worden in 2020. Hij noemde dit Mission Zero. Dames & heren, Staan we na zeven magere jaren, aan de vooravond van een betere periode? Volgens cijfers van de Europese Commissie, begin mei gepubliceerd, is het antwoord op die vraag: ja. Brussel verwacht voor ons land dit jaar een groei van 1,6 procent. Bescheiden, maar in 1
februari noemde de commissie nog 1,4 procent als cijfer. Voor 2016 zouden we een groei tegemoet kunnen zien van 1,7 procent. De positieve geluiden zijn het gevolg van een eindelijk stijgende binnenlandse vraag, die net als de export oploopt en waarbij de werkloosheid licht krimpt. Dat laatste gaat overigens in een tergend traag tempo. Dit jaar is naar schatting 7,1 procent van de bevolking werkloos. De vraag is of we als bedrijfstak van die groei kunnen gaan profiteren. Ik kom daar straks bij u op terug. Dit is niet de eerste Ledenraad dit jaar. Eind maart kwamen we in Soest bij elkaar om de stand van zaken rond de cao te bespreken. Een aantal van u onderstreepte dat de medewerkers in het bedrijf bijzonder goed in de gaten hebben waar hun belang ligt. Niet het primaire loon, maar behoud van werk staat voor de meeste werknemers centraal. De doelen van de onderhandelingen, zo onderstreepte u, blijven onveranderd: modernisering van de afspraken met de bonden onder de belangrijke voorwaarde van arbeidskostenneutraliteit. Eind april gooiden de bonden de deur rond verdere onderhandelingen dicht. Zij hebben hun leden gevraagd of ze in actie willen komen. Onbegrijpelijk, vinden we en nergens voor nodig want wat ons betreft kunnen we gewoon verder onderhandelen. De onderhandelingsdelegatie heeft hen dan ook uitgenodigd het overleg voort te zetten. De bonden lopen weg van de onderhandelingstafel en daarmee lopen ze in feite weg voor een verantwoorde, toekomstbestendige, bij de branche passende cao. Later op deze Ledenraad praat Truus Boomgaard u verder bij. De Wet werk en zekerheid kost op alle fronten ook veel tijd en energie. Op bestuurlijk niveau hebben we binnen VNO-NCW 2
aandacht gevraagd voor de transitievergoeding die voor onze branche een enorme verslechtering betekent ten opzichte van de huidige situatie. Ik zei het eerder en herhaal het. De wettelijke invoering van de transitievergoeding en de druk die vanuit het sociaal akkoord is ontstaan om de kosten van de verlenging van de toekomstige wettelijke WW-termijn van 24 maanden tot 38 maanden bij werkgevers te leggen heeft ernstige gevolgen voor onze bedrijfstak. Samen met VNO-NCW doen we een uiterste inspanning om het ongunstige tij te doen keren. De bureaumedewerkers spannen zich maximaal in om de informatie over alle nieuwe regelingen up-to-date te houden. We ontwikkelen daarbij ook instrumenten die u of uw afdeling HRM ondersteunen. Wilt u bijvoorbeeld voorkomen dat u een vergoeding moet betalen wegens het vergeten van de aanzegplicht? Stel dan via de KVGO Personeelswijzer de zogenaamde Aanzegplicht herinneringsmail in. U ontvangt dan zes weken vóór de einddatum een e-mail ter herinnering, zodat u nog twee weken de tijd heeft om te bedenken of u het contract wilt verlengen of niet en u dit op tijd aan de werknemer kunt laten weten. Omdat er in de sociale zekerheid zoveel verandert hebben we het initiatief genomen om een netwerk te starten voor P&O-professionals van bedrijven met meer dan 50 werknemers. De eerste bijeenkomst vond plaats op 12 mei. Uiteraard werd er kennisgemaakt, maar deze specialisten gaan ook inhoudelijk aan de slag met de Wet werk en zekerheid en de laatste cao-ontwikkelingen. In het verlengde daarvan een paar woorden over de pensioenen. Pensioenfondsen - ook ons fonds PGB - hebben de afgelopen jaren goede rendementen laten zien. Toch is de situatie niet rooskleurig. De oorzaak? De lage rente. Rente, die mede door het beleid van de ECB het nulpunt nadert en in sommige gevallen al negatief is. Een ongekende situatie. 3
Voor pensioenfondsen een moeilijke situatie omdat zij hun verplichtingen tegen die lage rente moeten berekenen. Dat leidt er toe dat pensioenfondsen nog nooit zoveel geld hebben gehad, maar toch de pensioenen wederom niet kunnen indexeren. Ook wordt de financiering van pensioenen duurder en dat betekent dat er druk op de premie ontstaat of dat er minder opgebouwd kan worden. Dit is slecht voor het economisch herstel en steeds moeilijker uit te leggen aan deelnemers en werkgevers.. We zijn blij met het nieuwe Papiervezelconvenant dat op 1 mei tussen de gemeenten en PRN is afgesloten. Daarmee beschikken sinds 1998 onze branche en Nederland niet alleen over een zeer doelmatig systeem om oudpapier te verzamelen, en dat doen we ook nog eens tegen zeer lage kosten. De looptijd van het vijfde Papiervezelconvenant is van 1 januari 2015 tot en met 31 december 2018. Het convenant zorgt voor het optimaliseren van de gescheiden inzameling inclusief hergebruik van oudpapier en -karton uit particuliere huishoudens. Nederland is met 85 procent papierrecycling koploper in de wereld. Gemeenten die zijn aangesloten bij PRN, kunnen rekenen op een afzetgarantieprijs tot maximaal 25 euro per 1.000 kilo oudpapier. Daarnaast garandeert PRN die gemeenten onder alle marktomstandigheden de afname van het ingezamelde oudpapier. Afgesproken is dat er in het vierde kwartaal van dit jaar en in het eerste kwartaal van 2016 een eenmalige heffing ter dekking van de systeemkosten voor vier jaar van naar schatting tussen de 4,50 euro en de 5,00 euro per ton papier zal worden geheven. Het gaat hier om papier en karton bestemd voor grafische toepassingen. We hebben het - ter voorkoming van misverstanden - dus niet over verpakkingstoepassingen waarover de verwijderingsbijdrage verpakkingen worden geheven. Bedenk ook dat de eenmalige heffing los staat van een heffing mocht er onverhoopt een ketendeficit optreden. Dit is het geval wanneer de 4
oudpapierprijs lager is dan de inzamelingskosten die gemeenten moeten maken. Eind mei hebben we de precieze cijfers. Bij een aantal leden ontstond onrust nadat Paperlinx failliet ging en er brieven van de bank binnenkwamen met niet-afgesproken betaaltermijnen. We hebben onze juristen aan het werk gezet die deze bedreigende situatie vakkundig hebben ontmanteld. Dat brengt me op ons Jaarverslag 2014 dat u eerder ontving, maar we vandaag officieel presenteren. De twee voorbeelden die ik u zojuist gaf, het Papiervezelconvenant en de actie richting Paperlinx, zijn mooie voorbeelden van de toegevoegde waarde van het lidmaatschap van onze vereniging. Onlangs werd door MKB Nederland en VNO-NCW het boek grensverleggende branche organisaties uitgebracht - prachtig door een van onze leden gedrukt. Hierin wordt de rol van een brancheorganisatie anno 2015 belicht. Wist u dat er elke maand een nieuwe branche organisatie wordt opgericht? Waarom? Hans de Boer voorzitter van VNO-NCW zei het als volgt: hij vergeleek het met het nut van een school vissen of een kudde gnoes. De groep beschermt elkaar en helpt elkaar vooruit. Een mooi beeld. Dat doet het KVGO dus al ruim 100 jaar voor haar leden. Hoe ziet u dat in 2015? Met tientallen bijeenkomsten en allerlei activiteiten voor en achter de schermen zijn we op die vraag in dit fraaie jaarverslag dieper ingegaan. We vroegen ook acht ondernemers wat ze van die toegevoegde waarde van het KVGO vinden. Hun statements zijn in het verslag het lezen meer dan de moeite waard. Ik vind het dan ook leuk om aan een aantal van hen een exemplaar te mogen overhandigen. 5
Graag nodig ik daarom Willem Jan Hassink, Anton de Groot, Henk Koppelaar, Arend Hartlief en Boy Opmeer uit een eerste exemplaar in ontvangst te willen nemen. Een applausje hebben ze wel verdiend. Ik zal de verleiding weerstaan ruim uit ons Jaarverslag te citeren. U kunt het zelf allemaal nog eens rustig nalezen. Wel wil ik kort stilstaan bij de cijfers achterin. Een niet nieuw, maar wel opmerkelijke cijfer is dat van het aantal werkzame personen in onze branche. In 2006 waren dat er een dikke 35.600. In 2014 werkten bij KVGO-lid bedrijven ruim 18.000 medewerkers; met andere woorden in acht jaar tijd bijna een halvering. Dat is altijd nog een dekkingsgraad van ruim 77 procent van het totaal aantal werknemers in de branche. In datzelfde 2006 telde onze vereniging 2.143 leden. Afgelopen jaar waren dat er nog 1.112. Ziehier de transitie die onze bedrijfstak doormaakt. Uiteraard hebben deze cijfers gevolgen voor de financiën van de vereniging. Penningmeester Ruud de Klerk komt daar dadelijk uitgebreider met u over te spreken. In het Jaarverslag is te lezen dat verenigingswerk altijd werk in uitvoering is. Daarvan getuigt ook dit voorjaar. Bij de Kalenderwedstrijd ging Ando uit Den Haag er met de KVGO Kalenderprijs vandoor. De regionale sessies over vooral de Wet werk en zekerheid trokken ruim tachtig belangstellenden. Onze strategische sessies over de toekomst van print waren beide uitverkocht. Het KVGO kwam in actie op de vakbeurs in Gorinchem en de Verpakkingsbeurs in Den Bosch. Bovendien investeerden we veel tijd en energie in Print Pakt. Zoals u weet gaat om 16.00 uur de eerste editie van Print Pakt Live van start. Daarbij zijn niet alleen onze leden aanwezig, maar bijvoorbeeld ook leden van BNO, ZSO en CMBO, een ontwikkeling die ik van harte toejuich. Print Pakt is er voor u, voor de leden. Dit is een nieuwe 6
aanpak want u kunt met de informatie van Print Pakt uw klanten overtuigen van het effect van gedrukte media. Maar u moet dat wel zelf gaan doen. U moet het gaan integreren in uw beleid. Een website met alleen machines, korte levertijden en kwaliteit is niet meer wervend genoeg. De door u vervaardigde grafische producten dragen substantieel bij aan de beleving van de doelgroep. Of het nu een geboortekaartje is of een folder, een tijdschrift of een krant. Print werkt beter dan een mailtje. Dat moeten wij met elkaar uitdragen en dat kan met behulp van de tools van Print Pakt. Dames & heren, Gaan we als bedrijfstak merken dat het met de economie niet langer bergafwaarts gaat? Ik beloofde u daarop nog terug te komen. Een aanrader om te lezen is het drupa Global Trends Report 2015. Uit het doorlopende onderzoek blijkt dat grafische bedrijven dit jaar, maar vooral 2016 positief beoordelen. 48 Procent denkt het beter te gaan doen, slechts 7 procent ziet de toekomst somberder in. Niet verrassend: vooral de verpakkingsbedrijven doen het goed. Ook in andere sectoren die wat verder weg liggen van onze klassieke markt heerst optimisme alom. We zijn in onze branche nog met een dikke 1.100 bedrijven over. Goed voor een gezamenlijke omzet van zo n 5,5 miljard euro. Die bedrijven hebben de afgelopen jaren iets of veel goed gedaan, anders had u hier nu niet gezeten. Uitnemend ondernemerschap was nodig om deze tijden van conjuncturele neergang en de concurrentie van digitale media te overleven. Makkelijk was en is dat niet. Daarin staan we niet alleen. De textielindustrie zou worden weggevaagd in Nederland. Kijk eens goed rond in dit Awarehouse en bij Interface. Ook zij worstelden, vernieuwden zich en zijn opnieuw succesvol. Niet alleen een voorbeeld, maar tegelijkertijd een bron van inspiratie. 7
Ik wens een u een goede Ledenraad. Scherpenzeel, 20 mei 2015 Toespraak van Cees Verweij Uitgesproken op woensdag 20 mei 2015 voor de Ledenraad van het KVGO - Nb.: Alleen de gesproken tekst geldt 8