Monitor (Eu-)regiogrensoverschrijdend Koopgedrag Zuid-Limburg e.o.

Monitor (Eu-)regiogrensoverschrijdend Koopgedrag Zuid-Limburg e.o. 0-meting 2004

Postbus 68 5260 AB Vught Taalstraat 36 Vught www.bro.nl telefoon 073 658 90 40 fax 073 656 16 65 Documentatiepagina e-mail: vught@bro.nl Opdrachtgevers: Kamer van Koophandel Zuid-Limburg, Provincie Limburg, Gemeenten Sittard- Geleen, Maastricht en Heerlen Titel rapport: Monitor (Eu-)regiogrensoverschrijdend Koopgedrag Zuid-Limburg e.o. 0-meting, 2004 Rapporttype: Eindrapport Rapportnummer: 108X00247.012783_5 Datum: 31 januari 2005 Begeleidingscommissie: de heer drs. M. van Tilburg, de heer ir. R.J.C. Cimmermans, de heer drs. J. van de Ven, de heer N. Ter Huurne, de heer mr. P.P. van de Wouw, de heer drs. W.K. van der Kooij Projectteam BRO: André Boekesteijn, Marije Drost Trefwoorden: Monitor, Zuid-Limburg, Koopgedrag, Detailhandel Beknopte inhoud: Onderzoek naar het (Eu-)regiogrensoverschrijdend koopgedrag in Zuid-Limburg en omliggende regio s.

Inhoudsopgave pagina 1. INLEIDING 3 1.1 Aanleiding 3 1.2 Opzet 4 1.3 Rapportage 5 2. BESTEDINGSPATRONEN 7 2.1 Mate van winkelen buiten de regio 7 2.2 Redenen, belemmeringen, frequenties, uitgaven 12 2.3 Bezochte winkelgebieden 13 3. WINKELGEBIEDEN 15 3.1 De binnensteden van Heerlen, Maastricht, Aken en Luik 16 3.2 De binnensteden van Hasselt, Sittard, Geleen en Roermond 21 3.3 Heerlen Woonboulevard, Maastricht Brusselse Poort, Geleen Gardenz, Roermond Designer Outlet Centre, Maasmechelen Village 26 4. CONSUMENTEN 31 4.1 Mannen en vrouwen 31 4.2 Jongeren en ouderen 32 4.3 Beneden- en bovenmodale inkomens 34 4.4 Nederlanders, Belgen en Duitsers 34 VERANTWOORDING 1 Inhoudsopgave 1

ONDERZOEKSGEBIED Regio Roermond/ Weert Regio Sittard/ Geleen Grensregio Belgisch Limburg Regio Heerlen Grensregio Aken Regio Maastricht Grensregio Luik 2

1. INLEIDING 1.1 Aanleiding Consumenten oriënteren zich in toenemende mate buiten eigen regio De meerderheid van de bestedingen van consumenten komt terecht bij de detailhandel in de eigen regio. Consumenten oriënteren zich door onder meer een toegenomen mobiliteit echter ook vaker buiten de eigen regio. De bestedingen van consumenten van buiten de regio maken daarmee een steeds groter deel uit van de totale bestedingen in winkelgebieden. De concurrentie tussen winkelgebieden neemt als gevolg hiervan duidelijk toe. De Zuid-Limburgse consument richt zich, mede door het wegvallen van Europese binnengrenzen en de komst van de euro, ook vaker op winkelgebieden in het aangrenzende buitenland. Tegelijkertijd bezoeken consumenten in de grensregio s Belgisch Limburg, Luik en Aken winkelgebieden in Zuid-Limburg. Weinig bekend over (Eu-)regiogrensoverschrijdend koopgedrag Over regiogrensoverschrijdend en Euregiogrensoverschrijdend koopgedrag is weinig bekend. Kwantitatieve en kwalitatieve gegevens ontbreken grotendeels. In welke mate consumenten zich buiten de eigen regio c.q. buiten het eigen land oriënteren en met welke frequentie is niet bekend. Ook naar de achterliggende motieven is het vaak gissen. Initiatief KvK Zuid-Limburg, Sittard-Geleen, Maastricht, Heerlen en Prov. Limburg De Kamer van Koophandel Zuid-Limburg, de gemeenten Heerlen, Maastricht en Sittard-Geleen en de provincie Limburg hebben het initiatief genomen om te komen tot een monitor in Zuid-Limburg en de omliggende regio s die inzicht geeft in de (Eu-)regiogrensoverschrijdende bestedingspatronen. Op deze wijze kunnen verschuivingen door de jaren heen worden gesignaleerd. Dit kunnen verschuivingen in consumentengedrag zijn, maar ook verschuivingen die het gevolg zijn van uitbrei- Hoofdstuk 1 3

ding van bestaande winkelgebieden of realisatie van nieuwe winkelconcentraties. Op verzoek van de gezamenlijke opdrachtgevers heeft BRO in het najaar van 2004 de eerste meting uitgevoerd. De monitor geeft antwoord op onder meer de volgende vragen: Welke winkelgebieden bezoeken consumenten buiten hun eigen regio? Met welke frequentie bezoeken consumenten deze winkelgebieden? Waarom bezoeken consumenten deze winkelgebieden? Hoeveel geld besteden consumenten gemiddeld per bezoek in een bepaald winkelgebied? Waaraan geven consumenten hun geld uit in deze winkelgebieden? 1.2 Opzet Onderzoek via internet Verdeeld over zeven regio s in Nederland, België en Duitsland zijn bijna 6.200 consumenten bevraagd via internet over hun koopgedrag buiten de regio. De keuze voor internet als methode voor onderzoek vormt een expliciete keuze van de gezamenlijke opdrachtgevers. BRO onderschrijft deze keuze. Het internetveldwerk is door BRO samen met Multiscope uitgevoerd. De resultaten zijn gewogen naar onder meer regio, leeftijd en geslacht. Analyse van de resultaten geeft een betrouwbaar beeld van het koopgedrag van de consumenten in het onderzoeksgebied als geheel en de verschillen in koopgedrag tussen de zeven deelgebieden. Geen traditioneel koopstromenonderzoek De opzet van de monitor is zodanig dat geen zicht is verkregen op koopstromen binnen regio s. Het onderzoek wijkt hiermee af van traditioneel koopstromenonderzoek. Ook is geen inzicht verkregen in de koopstromen vanuit het onderzoeksgebied naar winkelgebieden buiten het onderzoeksgebied en van koopstromen van buiten het onderzoeksgebied naar winkelgebieden binnen het onderzoeksgebied. 4 Hoofdstuk 1

Beperkt tot niet-dagelijkse sector De monitor beperkt zich tot de niet-dagelijkse artikelensector. Dit zijn bijvoorbeeld kleding, boeken en meubels. Dagelijkse artikelen (levensmiddelen en drogisterijartikelen) worden vooralsnog buiten beschouwing gelaten. Aangenomen wordt dat de dagelijkse boodschappen nog steeds merendeels dicht bij huis worden aangeschaft. Selectie van 32 aankoopplaatsen In overleg met de begeleidingscommissie is een lijst met 32 aankoopplaatsen opgesteld. Hierbij is gebruik gemaakt van onder meer kennis van de diverse opdrachtgevers, kennis en ervaring van BRO en bij BRO beschikbare rapportages. Bij de keuze voor de winkelgebieden hebben omvang en bovenregionale aantrekkingskracht van de winkelgebieden een doorslaggevende rol gespeeld. Vanwege het verwachte bovenregionaal belang zijn ook enkele winkelgebieden die direct buiten het onderzoeksgebied liggen meegenomen. Het gaat om Peer Meubelboulevard, Verviers, Eschweiler en Hückelhoven. 1.3 Rapportage Voorliggend rapport is een rapportage op hoofdlijnen met mogelijkheden voor verdere uitwerking. Achtereenvolgens wordt inzicht gegeven in de koopstromen tussen de diverse regio s, de karakteristieken voor een aantal winkelgebieden en een aantal consumentenkenmerken die van invloed zijn op het koopgedrag. Hoofdstuk 1 5

6 Hoofdstuk 1

2. BESTEDINGSPATRONEN 2.1 Mate van winkelen buiten de regio 87% winkelt wel eens buiten de eigen regio Van de consumenten in het totale onderzoeksgebied winkelt 87% wel eens buiten de eigen regio. Daarvan doet 11% zelfs (bijna) alle niet-dagelijkse aankopen buiten de eigen regio. Gemiddeld komt 24% van de bestedingen van consumenten aan niet-dagelijkse artikelen buiten de eigen regio terecht. Dit komt neer op circa 590,- per consument per jaar. 1 Consumenten in de regio s Sittard-Geleen en Aken geven relatief gezien meer uit buiten de regio, de consumenten in de regio s Luik, Roermond/Weert en Heerlen minder dan gemiddeld. De bestedingen buiten de regio zijn deels gericht op winkelgebieden in de andere regio s, maar voor een deel ook daarbuiten. Consumenten besteden 1,26 miljard buiten eigen regio De consumenten in de verschillende regio s besteden jaarlijks circa 1,26 miljard aan niet-dagelijkse artikelen buiten de eigen regio. Deze bestedingen komen deels ten goede aan winkelgebieden in één van de andere regio s, deels aan winkelgebieden daarbuiten. De richting van de bestedingen is in navolgende figuren weergegeven. Het betreft alleen bestedingen binnen het onderzoeksgebied. Bestedingen buiten de genoemde regio s zijn niet in de figuren opgenomen. REGIO MAASTRICHT 30% 4% 23% 29% 9% 5% Regio Maastricht bezoekt vooral Belgisch Limburg Consumenten uit de regio Maastricht die buiten de eigen regio winkelen bezoeken verschillende gebieden. De regio s Belgisch Limburg, Heerlen en Sittard-Geleen zijn binnen het onderzoeksgebied het populairst. De meest bezochte winkelgebieden zijn Heerlen Centrum/ t Loon, Hasselt, Makado Beek, Tongeren, Heerlen Woonboulevard en Geleen. De relatie van de regio Maastricht met de grensregio Luik is beperkt. Datzelfde geldt voor de regio Roermond/Weert. 1 Op basis van de toonbankbestedingen in enge zin voor de niet-dagelijkse artikelensector ( 2.452,-), zoals opgenomen in: Bestedingen en marktaandelen (EIM, 2004, cijfer over 2003). Vanwege verschillen in afbakening en definitie is ervoor gekozen de Nederlandse cijfers ook voor België en Duitsland te hanteren. Hoofdstuk 2 7

Regio Heerlen sterk gericht op regio Aken Opvallend is dat bij consumenten uit de regio Heerlen de regio Aken populairder is dan Maastricht en Sittard-Geleen. Maastricht Centrum is ook hier echter het meest bezochte winkelgebied. De bestedingen in de regio Aken zijn naast Aken vooral gericht op het net over de grens gelegen Herzogenrath. Verder wordt Sittard Centrum goed bezocht. De grensregio Luik is van vrijwel geen betekenis voor consumenten uit de regio Heerlen. REGIO HEERLEN 6% 3% 24% 32% 0% 34% REGIO SITTARD- GELEEN 17% 8% 30% 39% 5% 2% Regio Sittard-Geleen bezoekt regio s Maastricht en Heerlen Consumenten uit de regio Sittard-Geleen zijn vooral gericht op de regio s Maastricht en Heerlen, in mindere mate ook op Belgisch Limburg. Maastricht Centrum wordt het best bezocht, gevolgd door Heerlen Centrum/ t Loon, Heerlen Woonboulevard en Maaseik. Ook Roermond Centrum is vrij populair. De steden Aken en Luik liggen duidelijk te ver weg. Bestedingen Roermond/Weert verspreid Bestedingen vanuit de regio Roermond/Weert worden verspreid over verschillende regio s. Binnen het onderzoeksgebied trekt de regio Maastricht de meeste bezoekers uit de regio Roermond/Weert, gevolgd door de regio s Belgisch Limburg en Heerlen. De top vijf van belangrijkste winkelgebieden zijn Maastricht Centrum, Maaseik, Sittard Centrum, Heerlen Woonboulevard en Heerlen Centrum/ t Loon. De relatie met de grensregio Luik is zeer beperkt. REGIO ROERMOND/ WEERT 22% 14% 34% 2% 21% 7% 8 Hoofdstuk 2

GRENSREGIO AKEN 1% 43% 1% 33% 9% 13% Grensregio Aken vooral naar Roermond Binnen het onderzoeksgebied gaan de meeste bestedingen vanuit de regio Aken naar de regio Roermond/Weert. Roermond Centrum steekt met kop en schouders uit boven de andere winkelgebieden. Andere goed bezochte winkelgebieden zijn Kerkrade Centrum, Eupen, Heerlen Centrum/ t Loon en Heerlen Woonboulevard. Opvallend is dat Kerkrade Centrum door Duitsers beter bezocht wordt dan Heerlen Centrum/ t Loon. Maastricht Centrum heeft een relatief beperkte functie. Grensregio Belgisch Limburg naar regio Maastricht Binnen het onderzoeksgebied komt meer dan de helft van de bestedingen vanuit Belgisch Limburg terecht in de regio Maastricht. Zowel Maastricht Centrum als Maastricht Brusselse Poort zijn populair. Ook verschillende winkelconcentraties in Luik (Cora Rocourt, Hognaul, Centrum) worden goed bezocht. Verder komen alleen Weert en Heerlen Woonboulevard nog boven de paar procent uit. GRENSREGIO BELGISCH LIMBURG 7% 7% 6% 53% 18% 8% GRENSREGIO LUIK 14% 1% 6% 3% 66% 11% Grensregio Luik gaat naar Maastricht Centrum Binnen het onderzoeksgebied komt bijna tweederde van de bestedingen uit de regio Luik terecht bij de detailhandel in de regio Maastricht, verreweg het meest in Maastricht Centrum. Andere goed bezochte winkelgebieden zijn Würselen Aachener Kreuz, Maastricht Brusselse Poort en Tongeren. Daarmee is ook de uitwisseling met de nabijgelegen regio s Belgisch Limburg en Aken van belang. Er is nauwelijks afvloeiing naar de regio Heerlen. Hoofdstuk 2 9

Samenvattend gelden als belangrijkste conclusies voor het (EU-)regiogrensoverschrijdend koopgedrag: De regio Maastricht vormt, mede door de centrale ligging in het onderzoeksgebied, voor alle regio s een belangrijk aankoopgebied. Alleen de oriëntatie van de grensregio Aken op de regio Maastricht is verhoudingsgewijs gering. De regio Heerlen vormt, direct na de regio Maastricht, ook voor de meeste regio s een belangrijk aankoopgebied. De bestedingen vanuit de Belgische grensregio s naar de regio Heerlen zijn beperkt. Daarentegen is er wel een goede kooporiëntatie vanuit de Duitse grensregio. De regio Sittard-Geleen vormt vooral een belangrijk aankoopgebied voor de Nederlandse regio s Maastricht en Heerlen. Door de ligging aan de rand van het hele onderzoeksgebied blijven de bestedingen vanuit de verschillende regio s op de regio Roermond/Weert achter. Opvallend is de zeer sterke kooporiëntatie vanuit de Duitse grensregio op de regio Roermond/Weert. De bestedingen vanuit de Belgische grensregio s blijven daarbij ver achter. De Duitse grensregio Aken trekt vooral veel bestedingen uit de regio Heerlen. De regio Belgisch Limburg is een belangrijk aankoopgebied voor consumenten uit de regio s Maastricht en Roermond/Weert. De uitwisseling met de grensregio Aken is beperkt. De bestedingen in grensregio Luik zijn vanuit de Nederlandse regio s beperkt van omvang. De grensregio s Belgisch Limburg en Aken kennen daarentegen nog wel een redelijke kooporiëntatie op de grensregio Luik. Uitwisseling bestedingen tussen Nederlandse, Belgische en Duitse regio s benaderd Op basis van de omvang en richting van de bestedingen kan inzicht worden gegeven in de uitwisseling van bestedingen tussen de Nederlanders, Belgen en Duitsers in het onderzoeksgebied. De nuancering past dat de benadering is gebaseerd op de bestedingen in de 32 onderscheiden winkelconcentraties. Andere winkelconcentraties in de regio s zijn niet betrokken. 10 Hoofdstuk 2

Ook is de benadering beperkt tot het onderzoeksgebied. Bestedingen die vanuit het onderzoeksgebied naar winkelconcentraties erbuiten gaan en bestedingen van buiten het onderzoeksgebied die gericht zijn op winkelconcentraties in het onderzoeksgebied zijn buiten de benadering gelaten. Tot slot geldt dat de scores beïnvloed worden door de ligging in het onderzoeksgebied. Centraal in het onderzoeksgebied gelegen regio s scoren hoger, dan aan de rand gelegen regio s. Nederland 100,- Nederlandse regio s kennen een bestedingsoverschot Bovenstaande figuur geeft de uitwisseling van de bestedingen tussen de Nederlandse, Belgische en Duitse consumenten in het onderzoeksgebied weer. Tegenover elke 100,- die door de Nederlandse consumenten in Duitsland wordt uitgegeven staan Duitse bestedingen in Nederland ter hoogte van 235,-. Voor elke 100,- die door Nederlanders in België wordt uitgegeven staan Belgische bestedingen in Nederland ter hoogte van 275,-. Voor elke 100,- die door Duitsers in België wordt uitgegeven staan Belgische bestedingen ter hoogte van 125,-. Geconcludeerd kan worden dat binnen het onderzoeksgebied zowel vanuit België als Duitsland aanzienlijk meer bestedingen Nederland binnenkomen dan eruit gaan. De Duitse grensregio kent een bestedingsoverschot ten opzichte van België. Specifiek voor de regio s geldt dat vooral de regio Maastricht een fors bestedingspotentieel kent (+ 220%). Voor Heerlen geldt dat er 25% meer aan bestedingen de regio binnenkomt dan de regio verlaat. Duitsland 275,- 100,- België 235,- 100,- 125,- Hoofdstuk 2 11

2.2 Redenen, belemmeringen, frequenties, uitgaven Goed aanbod eigen regio is reden voor niet winkelen buiten regio Consumenten die nooit buiten de eigen regio winkelen (13%) geven hiervoor verschillende redenen. De belangrijkste redenen hebben te maken met de aanbodstructuur van de eigen regio. 85% van de consumenten die nooit winkelen buiten de eigen regio geeft aan in de eigen regio alles te kunnen kopen dat men nodig heeft. Bijna de helft noemt als reden dat men in de eigen regio alles beter weet te vinden. Ook het niet ter beschikking hebben van een auto of de grotere afstand tot winkelgebieden buiten de eigen regio zijn redenen. Negatieve aspecten van de winkelgebieden buiten de regio, zoals een slechte bereikbaarheid, te hoge parkeerkosten of problemen bij het vinden van een parkeerplaats, spelen slechts zeer beperkt een rol. Verschillen in garantievoorwaarden belangrijkste belemmering Een kwart van de consumenten ervaart verschillen in garantievoorwaarden als belemmering bij het winkelen over de grens. Taalverschillen en cultuurverschillen vormen voor respectievelijk 12% en 5% van de consumenten een belemmering. Ook het verschil in openingstijden wordt als een belemmering ervaren. Toename in bezoek zichtbaar Voor de drie meest bezochte winkelgebieden is gevraagd naar de frequentie van bezoek. Gemiddeld bezoeken consumenten de genoemde winkelgebieden één keer per maand. Consumenten is ook gevraagd voor de drie meest bezochte winkelgebieden aan te geven of men het winkelgebied in de afgelopen twee jaar vaker, even vaak of minder vaak heeft bezocht dan in de periode daarvoor. Een lichte toename in het bezoek is zichtbaar. Bijna de helft van de consumenten geeft aan het winkelgebied even vaak te hebben bezocht, tegen 31% vaker en 23% minder vaak. 12 Hoofdstuk 2

Vooral uitgaven aan mode en horeca Gemiddeld genomen is door consumenten in het totale onderzoeksgebied tijdens het laatste bezoek 105,- uitgegeven. De uitgaven liggen vooral op het vlak van de modische artikelen (kleding en schoenen) en horeca. 2.3 Bezochte winkelgebieden Maastricht Centrum is meest bezochte winkelgebied Respondenten is gevraagd voor een 32-tal winkelgebieden aan te geven of men deze wel eens bezoekt. Op basis hiervan is een ranglijst geconstrueerd. Maastricht Centrum is met 63% het door de meeste consumenten bezochte winkelgebied. Andere winkelgebieden die door veel consumenten wel eens worden bezocht zijn Aken, Heerlen Centrum/ t Loon en Heerlen Woonboulevard. Opvallend is verder dat Maasmechelen Village populairder is dan het Outlet Centre in Roermond. Mogelijk speelt hier mee dat de gemiddelde reisafstand naar Maasmechelen Village vanuit het onderzoeksgebied wat kleiner is dan naar Roermond Designer Outlet Centre. Ook de aanwezigheid van het stadsdeelcentrum Maastricht Brusselse Poort en winkelcentrum Makado Beek hoog in de top 32 is opmerkelijk. Top 32 van onderscheiden winkelgebieden 1 Maastricht Centrum 63% 17 Würselen 9% 2 Aken 33% 18 Eupen 8% 3 Heerlen Centrum/ t Loon 28% 19 Kerkrade Centrum 8% 4 Heerlen Woonboulevard 23% 20 Geleen Centrum 6% 5 Maasmechelen Village 19% 21 Genk 6% 6 Sittard Centrum 18% 22 Hückelhoven 5% 7 Hasselt 14% 23 Luik Hognoul 5% 8 Roermond Designer Outlet Centre 14% 24 Kerkrade Parkstad Limburg Stadion 5% 9 Maastricht Brusselse Poort 13% 25 Luik Cora Rocourt 5% 10 Makado Beek 13% 26 Peer Meubelboulevard 5% 11 Luik Centrum 13% 27 Weert 4% 12 Roermond Centrum 13% 28 Verviers 2% 13 Maaseik 12% 29 Geleen Gardenz 2% 14 Maasmechelen Centrum/M2 12% 30 Luik Belle-lle 2% 15 Tongeren 10% 31 Eschweiler 2% 16 Herzogenrath 9% 32 Ans 1% Hoofdstuk 2 13

Consumenten is ook gevraagd naar de andere winkelgebieden buiten de regio die men wel eens bezoekt. Van zowel de winkelgebieden binnen het onderzoeksgebied als van daarbuiten kan een top tien worden samengesteld. Top 10 van spontaan genoemde winkelgebieden Binnen het onderzoeksgebied Buiten het onderzoeksgebied 1 Lanaken 1 Eindhoven 2 Brunssum 2 Antwerpen 3 Ubach-Palenberg 3 Köln 4 Riemst 4 Centro Oberhausen 5 Landgraaf Op de Kamp 5 Amsterdam 6 Makro Nuth 2 6 Wijnegem Shopping Center 7 Hoensbroek 7 s-hertogenbosch 8 Gangelt 8 Rotterdam 9 Eijsden 9 Düsseldorf 10 Kelmis 10 Utrecht 2 De Makro in Nuth behoort officieel niet tot de detailhandel, maar werd zo vaak genoemd dat vermelding gerechtvaardigd is. 14 Hoofdstuk 2

3. WINKELGEBIEDEN In de monitor zijn 32 winkelgebieden opgenomen (zie figuur op pagina 2). Voor elk van deze winkelgebieden is inzicht verkregen in onder meer herkomst van de bovenregionale bezoekers, motieven en uitgaven. In dit hoofdstuk zijn de uitkomsten voor een aantal van deze winkelgebieden opgenomen. Daarbij is een indeling gehanteerd in drie categorieën. Grote centrumgebieden Middelgrote centrumgebieden Bijzondere concentraties Heerlen Maastricht Aken Luik Hasselt Sittard Geleen Roermond Heerlen Woonboulevard Maastricht Brusselse Poort Geleen Gardenz Roermond Designer Outlet Centre Maasmechelen Village Achtereenvolgens worden de volgende vragen beantwoord: Wat is het belangrijkste bezoekmotief? Wat zijn de belangrijkste redenen om juist dit winkelgebied te bezoeken? Welke artikelen zijn gekocht? Is het bezoek aan het winkelgebied in de afgelopen twee jaar toe- of afgenomen? Wat is het verzorgingsbereik van het winkelgebied? Hoe wordt het winkelgebied door consumenten beoordeeld op een twaalftal aspecten? De winkelgebieden zijn steeds afgezet tegen het gemiddelde over alle 32 onderscheiden winkelgebieden. Hoofdstuk 3 15

3.1 De binnensteden van Heerlen, Maastricht, Aken en Luik Recreatief winkelen is belangrijkste bezoekmotief Het belangrijkste bezoekmotief is recreatief winkelen, gevolgd door het doen van gerichte aankopen. Opvallend daarbij is dat het doen van gerichte aankopen als bezoekmotief in Maastricht en Luik van minder belang is dan in de andere centrumgebieden. Hierin komt ook het belang van andere functies als de markt, horeca en evenementen voor deze centra naar voren. Met name in Heerlen zijn de winkelmotieven (doelgerichte aankopen en recreatief winkelen) sterk leidend voor het bezoek (bijna 90%). Ook Aken kent een vergelijkbaar accent. Cultuur als bezoekmotief is alleen voor Luik en Aken van betekenis. Sfeer en gezelligheid belangrijkste reden om Maastricht te bezoeken Voor elk van de winkelconcentraties is gevraagd naar redenen om juist dit centrumgebied te bezoeken. Meerdere redenen konden worden aangegeven. Sfeer en gezelligheid is in drie van de vier centrumgebieden een belangrijke reden. Alleen Heerlen blijft op dit onderdeel duidelijk achter. Daarentegen scoort Heerlen wel hoog op de kwaliteit van de winkels als bezoekreden. Een belangrijke reden om Aken te bezoeken is het prijsniveau van producten. Voor Luik en Heerlen zijn dat de bereikbaarheid per auto. 16 Hoofdstuk 3

Vooral modische artikelen worden gekocht Gemiddeld genomen wordt per bezoek circa 105,- uitgegeven. Voor de vier grotere centrumgebieden liggen de bestedingen duidelijk onder het gemiddelde, namelijk 76,- (Heerlen), 89,- (Maastricht), 96,- (Aken) en 101- (Luik). Niet verrassend worden in de vier centrumgebieden vooral modische artikelen (kleding en schoenen) gekocht. Vooral Luik scoort hoogt op mode. Verder wordt door veel bezoekers aan de centrumgebieden geld uitgegeven in de horeca. Luik gaat hierbij opnieuw op kop. In Heerlen daarentegen blijft het aandeel van de horecabestedingen duidelijk achter. Hoofdstuk 3 17

Toename in bezoek aan Maastricht, Aken en Heerlen Consumenten is gevraagd aan te geven of men het winkelgebied in de afgelopen twee jaar vaker, even vaak dan wel minder vaak heeft bezocht dan in de jaren daarvoor. Het betreft slechts een indicatie. De werkelijk toe- of afname in bezoek kan hieruit niet worden bepaald. Met welke frequentie consumenten meer of minder zijn gaan winkelen in het betreffende winkelgebied is immers niet inzichtelijk gemaakt. Maastricht scoort het beste: veel consumenten winkelen vaker in Maastricht, weinigen zeggen minder vaak te winkelen in Maastricht. In Luik zijn de beide groepen in evenwicht. Vooral consumenten uit regio Heerlen bezoeken Aken In onderstaande tabel is het verzorgingsbereik van de vier winkelgebieden weergegeven. Heerlen Centrum trekt vooral consumenten uit de regio s Sittard-Geleen en Maastricht. Het verzorgingsbereik van het centrum van Maastricht ligt meer verspreid over het onderzoeksgebied, met nadruk op de regio s Belgisch Limburg, Sittard-Geleen en Heerlen. De stad Aken trekt sterk uit de regio Heerlen. Luik trekt evenredig veel uit de regio Maastricht als uit de regio Belgisch Limburg. Naar winkelgebied Vanuit regio Heerlen Maastricht Aken Luik Regio Heerlen - 18% 41% 3% Regio Maastricht 25% - 19% 35% Regio Sittard-Geleen 38% 20% 10% 4% Regio Roermond/Weert 10% 12% 6% 7% Grensregio Aken 18% 10% - 16% Grensregio Belgisch Limburg 7% 22% 23% 35% Grensregio Luik 3% 18% 1% - 100% 100% 100% 100% 18 Hoofdstuk 3

Maastricht, Aken en Luik scoren hoog op kwaliteit Op aspecten die te maken hebben met het aanbod scoren Maastricht, Aken en Luik merendeels bovengemiddeld. De kwaliteit van zowel de winkels als de horeca wordt daarbij vooral in Maastricht en Aken hoog gewaardeerd. Maastricht wordt alleen op prijsniveau niet bovengemiddeld beoordeeld. Heerlen scoort redelijk op de kwaliteit van de winkels, de kwaliteit van de horeca blijft echter achter bij het gemiddelde. Aken scoort vooral op aantal winkels, prijsniveau en variatie in het assortiment. Het centrum van Luik scoort vooral goed op omvang en kwaliteit van het winkelaanbod en de variatie in het assortiment. Hoofdstuk 3 19

Maastricht is meest sfeervolle en gezellige stad Drie van de vier winkelgebieden scoren hoog op sfeer en gezelligheid, alleen Heerlen blijft op dit onderdeel achter. Vooral Maastricht wordt sfeervol en gezellig gevonden. Veiligheid wordt met name in Heerlen en Luik als een probleem ervaren. De bereikbaarheid per openbaar vervoer wordt over het algemeen goed beoordeeld. Op de bereikbaarheid per auto scoort Maastricht lager dan drie de andere centrumgebieden. Over de hoogte van de parkeertarieven zijn bezoekers van elk van de vier centrumgebieden ontevreden. Vooral Maastricht scoort hierop onvoldoende. 20 Hoofdstuk 3

3.2 De binnensteden van Hasselt, Sittard, Geleen en Roermond Markt trekt veel bezoekers naar Geleen In Sittard en Hasselt is recreatief winkelen het belangrijkste bezoekmotief. Roermond wordt het meest bezocht voor doelgerichte aankopen. Opvallend is dat de belangrijkste reden voor een bezoek aan Geleen de markt is. Ook de markt in Sittard heeft een goede trekkracht. Sittard vooral bezocht vanwege de sfeer en gezelligheid Op de vraag waarom consumenten juist dit winkelgebied bezoeken wordt verschillend geantwoord. Voor Sittard zijn sfeer en gezelligheid het belangrijkst, gevolgd door de kwaliteit van de winkels. Geleen wordt vooral bezocht vanwege de goede bereikbaarheid per auto, Roermond vanwege de goede bereikbaarheid per openbaar vervoer. In Hasselt is de sfeer en gezelligheid belangrijk en scoort ook de bereikbaarheid goed. Daarnaast is de klantvriendelijkheid voor Hasselt belangrijk. Hoofdstuk 3 21

In Roermond vooral bestedingen in de horeca De bestedingen in de vier centrumgebieden variëren van 72,- (Sittard), 82,- (Geleen), 104,- (Hasselt) tot en met 113,- (Roermond). Tijdens het laatste bezoek aan de centrumgebieden van Sittard en Hasselt zijn vooral modische artikelen, zoals kleding en schoenen gekocht. In mindere mate is ook geld besteed aan huishoudelijke en luxe artikelen en horeca. Met name Hasselt scoort in dit opzicht goed. In Geleen Centrum werden vooral artikelen in de woninginrichtingsfeer gekocht. Opvallend is dat de meeste bestedingen in Roermond bij de horeca terechtkwamen. Dit terwijl consumenten eerder het doen van gerichte aankopen als belangrijkste motief aangaven. 22 Hoofdstuk 3

Veel consumenten bezoeken Sittard vaker Consumenten is gevraagd aan te geven of men het winkelgebied in de afgelopen twee jaar vaker, even vaak dan wel minder vaak heeft bezocht dan in de jaren daarvoor. Het betreft slechts een indicatie. De werkelijk toe- of afname in bezoek kan hieruit niet worden bepaald. Met welke frequentie consumenten meer of minder zijn gaan winkelen in het betreffende winkelgebied is immers niet inzichtelijk gemaakt. Sittard scoort het beste: veel consumenten zijn vaker gaan winkelen in Sittard, weinig consumenten zeggen dat ze nu minder vaak winkelen in het centrum van Sittard dan voorheen. Geleen ziet een toename. In Roermond zijn de consumenten die vaker winkelen nagenoeg in evenwicht met de consumenten die minder vaak zeggen te winkelen. Vooral consumenten uit Maastricht bezoeken Hasselt Centrum In onderstaande tabel is het verzorgingsbereik van de vier winkelgebieden weergegeven. Sittard trekt vooral consumenten uit de regio Heerlen. Geleen centrum is daarentegen meer in trek bij consumenten uit de regio Maastricht. Meer dan de helft van de bovenregionale bezoekers van Roermond Centrum in het onderzoeksgebied komt uit de grensregio Aken. Hasselt trekt vooral consumenten uit de regio Maastricht. Naar winkelgebied Vanuit Regio Sittard Geleen Roermond Hasselt Regio Heerlen 37% 22% 9% 17% Regio Maastricht 16% 52% 10% 54% Regio Sittard-Geleen - - 25% 8% Regio Roermond/Weert 21% 2% - 9% Grensregio Aken 3% 5% 51% 0% Grensregio Belgisch Limburg 11% 8% 5% - Grensregio Luik 13% 11% 1% 11% 100% 100% 100% 100% Hoofdstuk 3 23

Kwaliteit winkels en horeca Hasselt hoog De aanbodkarakteristieken in Sittard, Geleen en Roermond zijn wisselend beoordeeld, van nagenoeg gemiddeld tot bovengemiddeld. Hasselt scoort overtuigend positief. Vooral de kwaliteit van winkels en horeca wordt in Hasselt sterk gewaardeerd. Roermond scoort goed op de variatie in het assortiment, Geleen Centrum op het prijsniveau van de winkels. Consumenten die Sittard Centrum bezoeken waarderen vooral de omvang en kwaliteit van het winkelaanbod en de klantvriendelijkheid van de medewerkers. 24 Hoofdstuk 3

Sittard is sfeervol en gezellig Sittard, Geleen en Roermond scoren wisselend. Hasselt wordt echter op nagenoeg alle aspecten ver bovengemiddeld gewaardeerd. Alleen voor wat betreft het aantal parkeerplaatsen komt Hasselt er minder goed vanaf. Sittard Centrum wordt vooral goed beoordeeld op sfeer en gezelligheid en de bereikbaarheid per auto. Minder goed scoort Sittard op de hoogte van de parkeertarieven. In Geleen zijn veiligheid, bereikbaarheid per auto en het aantal parkeerplaatsen goed voor elkaar. Minder scoort het centrum op sfeer en gezelligheid. Roermond scoort bovengemiddeld op bereikbaarheid per openbaar vervoer en ook redelijk tot goed op sfeer en gezelligheid. Hoofdstuk 3 25

3.3 Heerlen Woonboulevard, Maastricht Brusselse Poort, Geleen Gardenz, Roermond Designer Outlet Centre, Maasmechelen Village Aankopen en recreatief winkelen belangrijkste motieven Voor de bijzondere concentraties zijn het doen van gerichte aankopen en recreatief winkelen verreweg de belangrijkste bezoekmotieven. Het doen van aankopen is voor de Woonboulevard in Heerlen en Geleen Gardenz het belangrijkst. In de outlet centers in Roermond en Maasmechelen staat het recreatieve winkelen voorop. Maastricht Brusselse Poort wordt ook wel bezocht voor de markt en evenementen. Vooral vanwege prijsniveau naar Roermond Designer Outlet Centre De belangrijkste redenen om juist Roermond Designer Outlet Centre en Maasmechelen Village te bezoeken hebben uiteraard te maken met het prijsniveau van de winkels. De strategie van outlet centers is immers sterk gericht op het bieden van een lagere prijs. Voor Roermond DOC is prijsniveau daarbij belangrijker dan voor Maasmechelen Village. Woonboulevard In de Cramer in Heerlen wordt gekozen vanwege de kwaliteit van de winkels, het omvangrijke assortiment en de goede bereikbaarheid per auto. Maastricht Brusselse Poort trekt consumenten vanwege de sfeer en gezelligheid, kwaliteit en prijsniveau van de winkels. De variatie in het assortiment is een belangrijke reden om Geleen Gardenz te bezoeken. Ook de goede bereikbaarheid speelt een rol. 26 Hoofdstuk 3

Nadruk op levensmiddelen en modische artikelen in Maastricht Brusselse Poort De bestedingen liggen tussen de 63,- (Geleen Gardenz) en 100,- (Woonboulevard Heerlen). Het karakter van de verschillende winkelconcentraties wordt duidelijk weerspiegeld in de tijdens het laatste bezoek gekochte artikelen. Zo zijn op de Woonboulevard in Heerlen vooral artikelen in de branches woninginrichting, doehet-zelf en tuin aangeschaft. Voor Geleen Gardenz gaat het vooral om doe-het-zelf en tuinartikelen. De modische artikelen zijn verreweg de meest gekochte artikelen in beide outlet centers. Maastricht Brusselse Poort laat vanwege het meer gedifferentieerde winkelaanbod ook een diffuser beeld zien. De aankopen vonden vooral plaats in de branches, levensmiddelen, mode en drogisterij. Hoofdstuk 3 27

Veel consumenten bezoeken Heerlen Woonboulevard en Geleen Gardenz vaker Consumenten is gevraagd aan te geven of men het winkelgebied in de afgelopen twee jaar vaker, even vaak dan wel minder vaak heeft bezocht dan in de jaren daarvoor. Het betreft slechts een indicatie. De werkelijk toe- of afname in bezoek kan hieruit niet worden bepaald. Heerlen Woonboulevard en Geleen Gardenz scoren het best. Deze stijging zal waarschijnlijk te maken hebben met respectievelijk de recente uitbreiding en de vrij recente opening. Maasmechelen Village trekt vooral consumenten uit de regio Roermond/Weert In onderstaande tabel is het verzorgingsbereik van de vijf winkelgebieden weergegeven. Heerlen Woonboulevard trekt vooral consumenten uit de regio s Maastricht en Roermond/Weert. Meer dan de helft van het bovenregionaal bezoek aan Maastricht Brusselse Poort komt uit grensregio Belgisch Limburg. Geleen Gardenz trekt vooral consumenten uit de regio Heerlen, in mindere mate ook uit de regio s Maastricht en Luik. Consumenten uit Sittard-Geleen en Roermond/Weert maken een aanzienlijk deel uit van de bovenregionale bezoekers aan Maasmechelen Village. Dit laatste is opmerkelijk aangezien consumenten in Roermond/Weert een eigen outlet center in Roermond hebben. Heerlen Vanuit regio Woonboulevard Maastricht Brusselse Poort Naar winkelgebieden Geleen Roermond Maasmechelen Gardenz DOC Village Regio Heerlen - 12% 36% 17% 17% Regio Maastricht 25% - 24% 13% 23% Regio Sittard-Geleen 32% 8% - 21% 34% Regio Roermond/Weert 15% 7% 8% - 20% Grensregio Aken 15% 6% 0% 38% 1% Grensregio Belgisch Limburg 12% 54% 9% 8% - Grensregio Luik 1% 12% 23% 2% 5% 100% 100% 100% 100% 100% 28 Hoofdstuk 3

Maasmechelen Village scoort goed op klantvriendelijkheid en kwaliteit horeca Heerlen Woonboulevard scoort vooral goed op het aantal winkels, de kwaliteit van de winkels en de variatie in het aangeboden assortiment. Het aantal winkels wordt duidelijk minder gewaardeerd door bezoekers aan Geleen Gardenz. Wel goed scoren de kwaliteit van de winkels en de variatie in het assortiment. Consumenten waarderen de klantvriendelijkheid van het winkelpersoneel in Maastricht Brusselse Poort. Ook de horeca krijgt een ruime voldoende. Consumenten waarderen het prijsniveau in Roermond Designer Outlet Centre hoger dan in Maasmechelen Village. Maasmechelen Village scoort echter sterk op klantvriendelijkheid en horeca. Hoofdstuk 3 29

Maastricht Brusselse Poort gewaardeerd voor sfeer en gezelligheid De bereikbaarheid per openbaar vervoer laat in Geleen Gardenz, Heerlen Woonboulevard en Maasmechelen Village sterk te wensen over. De hoogte van de parkeertarieven worden in deze winkelgebieden wel goed gewaardeerd. Dit laatste is niet verwonderlijk, aangezien de parkeerplaatsen in deze winkelconcentraties gratis zijn. Maastricht Brusselse Poort wordt vooral gewaardeerd vanwege de sfeer en gezelligheid. Het aantal parkeerplaatsen en de hoogte van de tarieven scoren minder goed. 30 Hoofdstuk 3

4. CONSUMENTEN Van de respondenten zijn verschillende persoonskenmerken bekend. Door analyse is inzicht ontstaan in verschillen tussen verschillende groepen consumenten. De belangrijkste resultaten zijn hieronder beschreven. 4.1 Mannen en vrouwen Vrouwen besteden meer buiten de eigen regio dan mannen Mannen zeggen net zo vaak wel eens buiten de eigen regio te winkelen als vrouwen. Wel geven vrouwen een groter deel van hun budget buiten de regio uit. Mannen doen gemiddeld 22% van hun uitgaven buiten de eigen regio, vrouwen gemiddeld 25%. Vrouwen winkelen daarbij gemiddeld vaker dan mannen buiten de eigen regio. Wel geldt dat per bezoek door mannen gemiddeld meer ( 114,-) wordt uitgegeven dan door vrouwen ( 98,-). Gevraagd naar de wel eens bezochte winkelgebieden worden Maaseik, Aken, Herzogenrath en Kerkrade Centrum vaker door mannen genoemd. Vrouwen bezoeken Roermond Centrum en Maastricht Centrum daarentegen vaker. Bezoekmotief mannen vaker doelgerichte aankopen, vrouwen winkelen recreatief Ook in het belangrijkste bezoekmotief is verschil te ontdekken. Mannen geven vaker aan een winkelgebied te bezoeken voor het doen van gerichte aankopen. Vrouwen zijn sterker gericht op het recreatief winkelen. Op andere motieven scoren mannen en vrouwen vergelijkbaar. Niet verwonderlijk zijn door vrouwen tijdens het laatste bezoek iets meer modische, huishoudelijke en drogisterij artikelen gekocht dan door mannen. Mannen hebben juist meer besteed aan elektrische artikelen en artikelen in de doe-het-zelf sfeer en tuinartikelen. Hoofdstuk 4 31

4.2 Jongeren en ouderen Ouderen winkelen minder vaak buiten de eigen regio Consumenten is gevraagd of men wel eens buiten de eigen regio winkelt. Uit onderstaande figuur blijkt dat 25% van de 65-plussers nooit winkelt buiten de eigen regio. Dit terwijl het gemiddelde ligt op 13%. Opvallend is dat een relatief groot deel van de 65-plussers dat wel winkelt buiten de eigen regio (bijna) alle aankopen buiten de regio doet. 65-plussers ervaren belemmeringen voor winkelen buiten regio het sterkst De belangrijkste redenen om niet te winkelen buiten de eigen regio is voor elke leeftijdsgroep gelijk, namelijk dat men in de eigen regio alles kan kopen. Voor jongeren onder de 20 en 65-plussers is het niet ter beschikking hebben van een auto een andere belangrijke reden. Voor consumenten tussen de 20 en 65 speelt dit nauwelijks. Afstand speelt een belangrijke rol voor jongeren. Belangrijk voor 65-plussers is verder dat men in de eigen regio alles beter weet te vinden. Bij het winkelen buiten de eigen regio ervaren 65-plussers in de sterkste mate belemmeringen. In tweederde van de gevallen betreft het belemmeringen met betrekking tot verschillen in garantievoorwaarden. Maastricht Centrum populairst bij alle leeftijdsgroepen Op basis van de door consumenten wel eens bezochte winkelgebieden kan een top 12 van bezochte winkelgebieden worden opgemaakt. Het meest bezocht door elk van de leeftijdsgroepen blijkt het centrum van Maastricht te zijn. Onder jongeren scoren naast een aantal centrumgebieden de beide outlet centra Maasmechelen Village en Roermond Designer Outlet Centre vrij hoog. In de middencategorie doen beide winkelgebieden in Heerlen het juist goed. Centra die relatief goed scoren bij senioren zijn Roermond Centrum, Hasselt en Eupen. 32 Hoofdstuk 4

Onder de 20 jaar 20 tot en met 65 65 plussers Maastricht Centrum 56% Maastricht Centrum 64% Maastricht Centrum 61% Heerlen Centrum/ t Loon 32% Aken 36% Aken 32% Aken 24% Heerlen Woonboulevard 26% Sittard Centrum 27% Sittard Centrum 21% Heerlen Centrum/ t Loon 25% Roermond Centrum 26% Maasmechelen Village 20% Maasmechelen Village 18% Hasselt 23% Roermond DOC 19% Sittard Centrum 18% Heerlen Centrum/ t Loon 23% Beek Makado 14% Maastricht Brusselse Poort 16% Eupen 22% Luik Centrum 13% Beek Makado 15% Maaseik 22% Maasmechelen Centrum/M2 13% Luik Centrum 14% Tongeren 15% Hasselt 12% Hasselt 13% Maasmechelen Village 14% Maaseik 11% Roermond DOC 12% Heerlen Woonboulevard 14% Kerkrade Centrum 11% Maasmechelen Centrum/M2 11% Luik Centrum 13% Jongeren winkelen, ouderen doen doelgerichte aankopen Recreatief winkelen is het belangrijkste bezoekmotief voor jongeren en consumenten van 20 tot en met 65 jaar. Voor 65-plussers is het doen van doelgerichte aankopen echter belangrijker dan recreatief winkelen. Ouderen noemen bezoek aan familie/vrienden en de markt daarnaast vaker dan de anderen leeftijdsgroepen als belangrijkste bezoekmotief. Voor de drie meest bezochte winkelgebieden is per winkelgebied gevraagd waarom men juist dit winkelgebied bezoekt. Hoofdstuk 4 33

Autobereikbaarheid belangrijkst voor ouderen Voor zowel jongeren als mensen van 20 tot en met 65 zijn het aantal winkels en sfeer/gezelligheid de belangrijkste redenen. Voor de categorie 20 tot en met 65 is de bereikbaarheid per auto daarnaast een aspect dat vrij sterk meespeelt bij de keuze voor een winkelgebied. Voor senioren is de autobereikbaarheid zelfs het belangrijkste aspect, gevolgd door sfeer en gezelligheid. 4.3 Beneden- en bovenmodale inkomens Consument met benedenmodaal inkomen winkelt minst buiten eigen regio Gemiddeld winkelt 87% van de consumenten wel eens buiten de eigen regio. Voor consumenten met een inkomen dat beneden het modaal ligt is dat echter aanzienlijk lager (75%). Van de consumenten met een modaal tot bovenmodaal inkomen winkelt maar liefst gemiddeld 90% wel eens buiten de eigen regio. Een belangrijke reden voor consumenten met een benedenmodaal inkomen om niet te winkelen buiten de eigen regio vormt het niet tot beschikking hebben van een auto. Hoe hoger het inkomen, hoe groter het aandeel van uitgaven buiten de regio Consumenten is ook gevraagd welk deel van de uitgaven aan niet-dagelijkse artikelen men gemiddeld buiten de eigen regio besteedt. Hier blijkt te gelden dat hoe hoger het inkomen, hoe groter het aandeel van de uitgaven is dat buiten de eigen regio wordt besteed. Datzelfde patroon is van toepassing op de bestedingen tijdens het laatste bezoek. Gemiddeld gaven consumenten met een benedenmodaal inkomen tijdens het laatste bezoek 87,- uit, tegen respectievelijk 97,- en 127,- voor consumenten met een modaal en bovenmodaal inkomen. Consumenten met bovenmodaal inkomen besteden vaker in de horeca Wat betreft belangrijkste bezoekmotief, redenen voor bezoek en de beoordeling van de winkelgebieden zijn de antwoorden van consumenten met een beneden modaal, modaal en boven modaal inkomen vergelijkbaar. Er zit ook nauwelijks verschil in de aangeschafte artikelen. Wel geldt dat door mensen met een bovenmodaal inkomen relatief vaker geld is uitgegeven in de horeca. 4.4 Nederlanders, Belgen en Duitsers Duitse consument geeft het meeste uit buiten de eigen regio Interessant zijn de verschillen in koopgedrag tussen de Nederlandse, Belgische en Duitse consumenten in het onderzoeksgebied. Zo zeggen Duitsers gemiddeld het meest buiten de eigen regio te winkelen (93%). Nederlanders winkelen iets minder vaak buiten de regio (88%), Belgen nog minder (83%). De afbakening van de regio s speelt hierbij natuurlijk een rol. Duitsers geven gemiddeld 30% van hun totale uit- 34 Hoofdstuk 4

gaven aan niet-dagelijkse artikelen in detailhandel buiten de eigen regio uit, voor Nederlanders en Belgen is dat respectievelijk 24% en 20%. Maastricht Centrum trekt veel meer Belgen dan Duitsers Maastricht Centrum trekt vooral veel Belgen. Maar liefst 85% van de Belgische consumenten zegt het centrum van Maastricht wel eens te bezoeken, tegen 71% van de Nederlanders en 63% van de Duitsers. Verder valt op dat Aken meer bezocht wordt door Belgen dan door Nederlanders en Maastricht Brusselse Poort vooral Belgen trekt. Roermond Designer Outlet Centre trekt vooral veel Duitsers en Nederlanders. Belgen zijn nauwelijks gericht op dit outlet center. Opmerkelijk is verder dat relatief veel Duitsers winkelgebieden in Belgisch Limburg bezoeken, zoals Hasselt (10%) en Maasmechelen Village (14%). Belgen gaan voor sfeer en gezelligheid Opvallend is dat bij Duitsers winkelmotieven (recreatief winkelen en het doen van gerichte aankopen) een minder belangrijke rol spelen dan bij Nederlanders en Belgen. Belangrijke motieven voor Duitsers zijn horeca en bezoek aan familie en vrienden. Het bezoek aan de markt scoort onder Belgen het hoogst. Vergeleken met Nederlanders en Duitsers hechten Belgen relatief veel waarde aan de omvang en kwaliteit van het winkelaanbod. Datzelfde geldt voor de variatie in het assortiment, de bereikbaarheid per auto en de gezelligheid en sfeer in een winkelgebied. Voor Duitsers zijn klantvriendelijkheid en de bereikbaarheid per openbaar vervoer relatief belangrijk. Nederlanders kopen buiten eigen regio vooral modische artikelen Tijdens een bezoek aan een winkelgebied buiten de eigen regio geven Duitsers gemiddeld 119,- uit. Belgen en Nederlanders hebben tijdens het laatste bezoek gemiddeld respectievelijk 113,- en 98,- uitgegeven. Nederlanders kopen vooral modische artikelen buiten de eigen regio. Duitsers winkelen buiten de regio voor levensmiddelen en modische artikelen. Belgen geven vooral geld uit aan hobby- en vrijetijdsartikelen. Hoofdstuk 4 35

36 Hoofdstuk 4

VERANTWOORDING Opzet onderzoek De vragenlijst voor dit onderzoek is ontwikkeld door BRO in samenwerking met Multiscope. De doelgroep van het onderzoek bestaat uit inwoners die woonachtig zijn in één van de zeven onderscheiden deelgebieden. De gegevensverzameling heeft plaatsgevonden via het online panel van Multiscope. Daarnaast is bijgeworven via diverse internetsites. Voor de grensregio s Aken, Belgisch Limburg en Luik is gebruikgemaakt van panels van buitenlandse partners. Het veldwerk vond plaats in het najaar van 2004. In totaal hebben bijna 6.200 respondenten de vragenlijst volledig ingevuld. De verdeling is als volgt: Regio Heerlen 893 Grensregio Aken 681 Regio Maastricht 1.023 Grensregio Belgisch Limburg 1.151 Regio Roermond/Weert 913 Grensregio Luik 928 Regio Sittard-Geleen 605 Beperkt tot niet-dagelijkse artikelen Dit onderzoek beperkt zich tot de niet-dagelijkse artikelen. Met niet-dagelijkse artikelen worden onder meer kleding, boeken, meubels, e.d. bedoeld. Onder dagelijkse boodschappen vallen levensmiddelen en drogisterij-artikelen. Geen zicht op koopstromen binnen regio s en op koopstromen buiten onderzoeksgebied De opzet van het onderzoek is zodanig dat geen zicht is verkregen op koopstromen binnen regio s. Het onderzoek wijkt hiermee af van traditioneel koopstromenonderzoek. Ook is geen inzicht verkregen in de koopstromen vanuit het onderzoeksgebied naar winkelgebieden buiten het onderzoeksgebied en van koopstromen van buiten het onderzoeksgebied naar winkelgebieden binnen het onderzoeksgebied. Selectie aankoopplaatsen In overleg met de begeleidingscommissie is een lijst met 32 aankoopplaatsen opgesteld. Hierbij is gebruik gemaakt van onder meer kennis van de diverse opdrachtgevers, kennis en ervaring van BRO en bij BRO beschikbare rapportages. Bij de keuze voor de winkelgebieden heeft de omvang van winkelgebieden en de bovenregionale aantrekkingskracht van de winkelgebieden een doorslaggevende rol gespeeld. Respondenten konden daarnaast ook andere winkelgebieden noemen. Zowel naar andere winkelgebieden in het onderzoeksgebied als bezochte winkelgebieden buiten het onderzoeksgebied is gevraagd. Validiteit Bij de opzet en het ontwerp van de vragenlijst is veel aandacht geschonken aan de wijze van vraagstelling, de antwoordcategorieën en schalen. Tevens is de vragenlijst vooraf uitvoerig getest waardoor interpretatiefouten bij respondenten zijn geminimaliseerd. Drie vragenlijsten werden ontwikkeld: een Nederlandstalige vragenlijst die zowel geschikt is voor Nederlanders als Vlamingen, een Duitstalige vragenlijst en een Franstalige vragenlijst. Verantwoording 1

Representativiteit Online-onderzoek heeft in de afgelopen jaren een aanzienlijke ontwikkeling doorgemaakt. De penetratiegraad van internet onder de Nederlandse bevolking ligt inmiddels op circa 70%. Binnen sommige groepen, zoals jongeren, heeft al circa 90% toegang tot internet. Andere groepen, zoals ouderen, blijven nog wat achter. Overigens hebben ook andere onderzoeksvormen last van een lagere participatiegraad van bepaalde bevolkingsgroepen. Door prestratificatie vooraf is er voor gezorgd dat de selectie een afspiegeling vormt van de inwoners in het onderzoeksgebied. De respons onder vrouwen is iets hoger dan zou worden verwacht op basis van de verdeling binnen het onderzoeksgebied. Circa 51% van de respondenten is vrouw, tegen circa 47% van de inwoners van het onderzoeksgebied. Ouderen boven de 65 jaar maken circa 14% uit van alle respondenten. Aangezien de ouderen circa 18% van de totale onderzoeksgroep uitmaken is deze groep iets ondervertegenwoordigd. De ondervertegenwoordiging is echter zodanig beperkt dat het mogelijk is op basis van de dataset door middel van weging representatieve uitspraken te doen. Door de prestratificatie vooraf en weging achteraf (naar leeftijd, geslacht en regio) kunnen de onderzoeksuitkomsten als representatief worden beschouwd voor de bevolking van het onderzoeksgebied als geheel en voor elk van de zeven regio s. 2 Verantwoording