1.1 1.2 Inhoud 1rste BAC Biologie Hoofdstuk 2 Statistische operaties Basisvaardigheden Import/export Sorteren en tellen IF, COUNTIF Controles en Robuustheid Gemiddelde en standaard afwijking Mediaan en kwartielen MEDIAN, MIN, MAX, QUARTILE Frequentiedistributie Basisvaardigheden Creer Zip-file 1.3 1.4 Open Notepad Start>>All Programs>> Accessories>>Notepad Tik gegevens in gescheiden door «tab» lijn eindigt met «newline» File>>Save... bewaar onder naam naar keuze Voorbereiden Import Gegevens Vleermuisobservaties dag lengte breedte spanwijdte 8/10/2005 10,3 3,4 12,3 12/10/2005 12,1 4,4 13,0 20/10/2005 9,2 2,9 11,1 23/10/2005 10,2 3,2 12,2 1
1.5 1.6 Importeren van data Exporteren van Data File>>Open... Files of type: *.* (all files) Open gemaakte bestand Import Wizard step 1/3 delimited start import at row 1 preview Import Wizard step 2/3 tab probeer andere opties; resultaat in preview Import Wizard step 2/3 Colum Data Format General Advanced... File>>Save As... Text (Tab delimited) (*.txt) Dat zou hetzelfde bestand aanmaken CSV (Comma delimited) (*.csv) Kies naam naar keuze >>Save... may contain features... OK Open.csv bestand met Wordpad Wat zie je?, of ; hangt af van regional setting Open.csv bestand met Excel Wat gebeurt er? 1.7 1.8 Sorteren A B C D 1 datum soort spanwijdte gewicht 2 11/nov/92 baardvleermuis 19 4 3 15/nov/95 baardvleermuis 19 4 6 4/nov/00 grootoorvleermuis 20 4 Importeer "observaties1.txt" (via web-site) Bewaar al "vleermuis.xls" Sorteer achtereenvolgens op datum - soort / soort - datum /... Selecteer alle kolommen + >> Data >> Sort Kies gewenste kolommen + My Data Range Has Header Row Hoeveel observaties zijn er? Hoeveel soorten zijn er? In welke jaren zijn er observaties? Tellen (enkelvoudig criterium) A B G H 1 datum soort baardvleermuis franjestaart 2 baardvleermuis =IF(B2=G1;1;0) 3 baardvleermuis 1 0 grootoorvleermuis 0 0 39 franjestaart 0 1 Voeg een kolom toe voor elke vleermuissoort baardvleermuis, franjestaart, watervleermuis, grootoorvleermuis laat wat kolommen open (begin vanaf G i.p.v E) Tel via IF functie of deze rij een observatie is van de vleermuissoort =IF(B2=G1;1;0): als inhoud van B2 en G1 gelijk zijn dan 1, anders 0 Maak nodige kolom en rij referenties absoluut + kopieer 2
1.9 1.10 Totalen I G H 1 baardvleermuis franjestaart 131 =G1 =H1 132 subtotaal =sum(g2:g130) =sum(h2:h130) 133 totaal =sum(g132:j132) Controles Bouw voldoende interne controles in je rekenblad Maak het subtotaal per vleermuissoort Maak het totaal als som van de subtotalen Bereken resultaat via verschillende methodes subtotalen en totalen Resultaat verschillend? Foutmelding Test de Controles Maak bewust fouten. Komt er een foutmelding? 1.11 1.12 Controleer telling extra kolom "Check" voor elke rij; som van tellingen moet 1 zijn IF(SUM(G2:J2)<>1; "FOUT"; "OK") Controles van Tellingen Controleer totalen som van subtotalen is totaal aantal observaties =IF(totaal=(COUNTA(B2:B1 27)); "OK"; "FOUT") Wat doet functie COUNTA zoek op via help Probeer even zelf COUNTIF: Zoek op via help Gebruik countif om zelfde telling uit te voeren Test de controle maak "tikfouten" in vleermuissoorten signaleert de controle effectief fouten? 3
1.13 1.14 Tellen (dubbel criterium) 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 baardvle 1 1 1 2 1 1 2 3 3 2 3 4 3 franjesta 0 0 0 0 0 0 0 1 2 2 2 4 2 watervle 0 0 0 0 0 1 3 5 8 9 10 12 11 grootoo 2 2 1 0 2 2 1 2 3 2 3 4 3 Hoe produceer je bovenstaande tabel? Sorteren per soort en jaar COUNTIF om elk jaar te tellen binnen soort Hernoem "Sheet1" in "Observaties" Sorteer observatietabel op soort Extra kolom E "jaar" Voor elke rij i: =YEAR(Ai) Voor soort baardvleermuis selecteer jaar {E2:E29} >>Insert>>Name>>Define... baardvleermuisjaar Idem voor andere soorten Doe zelf Hernoem "Sheet2" in "TellingenPerJaar" vul {A2:A5} soortnamen baardvleermuis, franjestaart, watervleermuis, grootoorvleermuis vul {B1:N1} met jaren 1992... 2004 Tel via COUNTIF B2 =COUNTIF(vleermuis.xls! baardvleermuisjaar;"=1992") analoog voor de rest 1.15 1.16 Robuustheid Voeg extra rij toe aan observaties 29/nov/04 franjestaart 25 7 Wat moet je allemaal aanpassen? Karakterisering van Observaties 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 baardvle 1 1 1 2 1 1 2 3 3 2 3 4 3 franjesta 0 0 0 0 0 0 0 1 2 2 2 4 2 watervle 0 0 0 0 0 1 3 5 8 9 10 12 11 grootoo 2 2 1 0 2 2 1 2 3 2 3 4 3 Gebruik namen als je verwacht dat formules zullen veranderen Hoe karakteriseer je bovenstaande observaties? voor elke soort Bereken gemiddelde (AVERAGE) Bereken standaard afwijking (STDEV) baardvleermuis en grootoorvleermuis zijn hetzelfde! 4
1.17 1.18 Karakterisering van Observaties Mediaan sorteer waarnemingen middelste observatie van n observaties n is oneven: op positie (n+1)/2 n is even: gemiddelde van posities (n/2) en (n+2)/2 Kwartiel 1rste kwartiel: observatie op 1/4 3de kwartiel: observatie op 3/4 Minimum/Maximum functies: MIN, MAX, MEDIAN, QUARTILE 14 12 10 8 6 4 2 0 Kwartielen (Grafisch) baardvleermuis franjestaart watervleermuis grootoorvleermuis q1 min mediaan max q3 1.19 1.20 Frequentiedistributie (1/2) Maak nieuwe sheet "Frequenties" Bereken minimum en maximum spanwijdte minimum = 18; maximum = 28 Maak verticale kolom: getallen tussen 18 en 28 vul een cel met 18 >>Edit>>Fill>Series... Series in "Columns" / Type "Linear" / Step Value "1" / Stop Value "28" Definieer "spanwijdtealle" alle observaties voor spanwijdte Frequentiedistributie (2/2) Selecteer cellen naast serie Berekeken frequentie van observaties in interval ]x, x+1] =FREQUENCY(spanwijdteAlle;A1:A11) ARRAY formule Druk op ctrl + shift + enter 5
1.21 1.22 Maak zip-bestand Conclusie Exporteer de frequentiedistributie Basisvaardigheden "comma delimited" bestand Naam: <studentennummer.csv> Bewaar het rekenblad Creëer via bestuursomgeving (windows) een.zip bestand Naam: <studentennummer.zip> Dit is een gecomprimeerd bestand! Zo moet je je examen afgeven Import/export Creer Zip-file Statistische Vaardigheden Sorteren en tellen Controles en Robuustheid Gemiddelde en standaard afwijking Mediaan en kwartielen Frequentiedistributie Huiswerk Maak frequentiedistributie voor gewicht Maak frequentiedistributie *per soort* voor de spanwijdte 6