Beslissingen rond het levenseinde

Vergelijkbare documenten
Beslissingen rond het levenseinde

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN

Zorg rondom het levenseinde

11 februari Rob Bruntink

BESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN

Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming

Bijlage B 2.1 Leidraad bij de kwalitatieve interviews 1

Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?

Achtergrondinformatie

De eindsprint als keuze

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team

Euthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Wat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming

1 Inleiding Wat is palliatieve sedatie? Hoe werkt palliatieve sedatie? Is het een soort euthanasie?... 1

Als t leven niet meer zo rooskleurig is Euthanasiewens bij M. Parkinson Rol voor jou als hulpverlener?

Medische beslissingen rond het levenseinde

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien. Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek

HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN

Beslissingen en zorg rond het levenseinde. Manda Westeneng Merie Bruins & Alette Zeeman

Algemeen. Euthanasie.

Wat als ik niet meer beter word

PALLIATIEVE SEDATIE

Disclosure belangen spreker Wat maakt lijden ondraaglijk? Tjipke D. Ypma & Herman L Hoekstra SCEN-Drenthe KNMG SCEN 23 april 2015 Utrecht

Palliatieve sedatie Informatie voor patiënt en familie

Vragenlijst. KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen

Beslissingen omtrent het levenseinde

Scen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Publieksversie

Doodgewoon Rijpwetering 12 september 2016 Tijdig spreken over het levenseinde

Palliatieve sedatie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie

Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg

Palliatieve sedatie 14 oktober Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde

Verleen euthanasie voordat het te laat is

Agenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven

OORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???

Medische beslissingen aan het einde van het leven: een belangrijk gespreksonderwerp. Rozemarijn van Bruchem-Visser Internist ouderengeneeskunde

Overdrachtsdocument palliatieve zorg

Grenzen aan euthanasie. drs. Eric van Wijlick beleidsadviseur

HET LEVENSTESTAMENT Vervolgbijeenkomsten met Mariette Hamaker op 3 en 10 April 2017 Verslag: Riet Lenders

MODEL voor een VERSLAG van de BEHANDELEND ARTS

VANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN

Wensen rond de laatste levensfase

Zelfstudiepakket. Palliatieve zorg bij Zelfeuthanasie

Patiënteninformatie. Palliatieve sedatie. Palliatieve sedatie 1

Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 jan 2019

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou

Euthanasie en hulp bij zelfdoding

Ethische kwesties. bij de Zorgboog. Behandeling en zelfbeschikking. Wat betekent dit voor u?

Jacob Kohnstamm Coördinerend voorzitter. Betekenis van schriftelijke wilsverklaring SCEN Congres

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Artsenversie

Casus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde

Niet-reanimeren verklaring

VAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE.

Procedure euthanasie ouderenzorg

Heeft u het er wel eens over?

Klachtencommissie Huisartsenzorg Midden-Nederland Uitspraak

Stoppen met eten en drinken

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg

Als genezing niet meer mogelijk is

Tijdig spreken over het levenseinde

Oordeel: Gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen

Casuïstiekbespreking Stoppen met eten en drinken

in liefde loslaten workshop Monique Schirris & Chris Bavinck NVRG congres 15 september 2015

Wij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is.

Palliatieve zorg: leven tot het einde

Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg

Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus

Sjouke Schiere en Paulien Stollmeijer

Wat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven.

Levenseinde juridisch beschouwd

Casus de heer X. José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN

Werkstuk Maatschappijleer Euthanasie

Handreiking: Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen

Palliatieve Zorg. Palliatieve Zorg. Palliatieve Zorg

Bijscholing Palliatieve sedatie

Doel van de palliatieve sedatie

PS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast

Ethische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC

Oordeel: gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen

Communicatie rond palliatieve sedatie

Uw rechten bij wilsverklaringen

Palliatieve sedatie. Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie

Presentatie WOUW-bijeenkomst 15 november 2017

TOELICHTING BIJ WILSVERKLARINGEN. Formulierenset i : (1) volmacht. (2) euthanasieverzoek. (3) behandelverbod met een niet reanimeren verklaring

Wat kan de NVVE voor u betekenen?

Ethiek. Wat is ethiek? Moreel beraad

Euthanasie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk

Eerste richtlijnen voor het omgaan met euthanasie vragen van cliënten en hun families die bij Geriant in behandeling zijn

UITGANGSPUNTEN. Perspectief van patiënten/cliënten en naasten op palliatieve zorg UITGANGSPUNTEN

Casus palliatieve zorg; thema-avond palliatieve sedatie

Informatie over euthanasie

Oordeel: gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen

Transcriptie:

Beslissingen rond het levenseinde 21 mei 2013 Mick Raeven Mathieu Hendriks Monique van den Broek Welkom Lied Toon Hermans Casus Tijdens de casus worden vragen voorgelegd Overdenkingen Wettelijke kaders Na de pauze plenaire terugkoppeling 1

Certificaat wordt digitaal toegestuurd. Nadat het evaluatieformulier is ingevuld. Evaluatieformulier is de te vinden op de website. Per mail ontvangt u na vanavond nog de directe link. Lied Toon Hermans; er moeten mensen zijn 2

Casus Mevrouw Jansen, 68 jaar Echtgenoot, 73 jaar Twee kinderen, 45 en 42 jaar (wonen redelijk in de buurt) 5 Medisch informatie casus zij heeft sinds 9 jaar borstkanker sinds 2 jaar botuitzaaiingen sinds 3 maanden longmeta s zij is nu bij de specialist uitbehandeld en thuis gekomen om te sterven 6 3

Medicatie: Fentanyl pleister 75 mcgr Movicolon Diclofenac 3 dd50 mgr Oxynorm10 mgrzn max1-6 x bij doorbraakpijn Temazepam10 mgrvoor het slapen thyrax Zij is RK van huis uit, niet echt belijdend Nu weer iets meer er mee bezig De pastor is een keer langs gekomen. 4

Thuiszorg komt 4 x per dag voor persoonlijke verzorging Sinds kort is er ook nachtzorg. De praktijk De ziekenverzorgster treft haar op een morgen in tranen: Patiënte heeft het (te) zwaar en zou graag zien dat het afliep 5

Vragen (u bent de ziekenverzorgster/verpleegkundige) Wat kunt / wilt u ermee? in theorie in de praktijk Vragen (u bent de ziekenverzorgster/verpleegkundige) Is het wel haar taak om op deze uiting in te gaan? zo nee, wat dan wel? zo ja, hoe dan? 6

Overwegingen: Nu negeren en het meenemen naar huis en er niet over praten Nu negeren en meenemen naar haar leidinggevende Nu zeggen dat ze het in de rapportage schrijft voor de huisarts Actief zelf de HA benaderen en verder aan de huisarts overlaten Huisarts Neemt het op Patiënte is uitgeput In het verleden gesproken over Euthanasie Nu te weinig kennis voor de definitieve beslissing bij patiënte en de familie. Patiënte dubt nog heel erg. Doorverwijzing pastor 7

Verschillende lagen in een gesprek met de ander: Feiten vertellen Beleving / gevoelens delen Lichamelijke dimensie Psychische dimensie Gedrag / hoe gaat men er mee om Sociale dimensie Betekenis geven / verlangen Spirituele dimensie 8

9

2 weken verder Patiënte aarzelt nog steeds en bespreekt het weer met de verzorgende Wat nu? Wat is de rol van de verzorgende nu? Huisarts weer in gesprek met patiënte en familie over de technische voorlichting Op verzoek is de verzorgende er ook bij, zodat zij dezelfde informatie heeft als de patiënte en de familie (en dus een betere gesprekspartner in de toekomst) 10

Palliatieve sedatie Wat is palliatieve sedatie Wat is de indicatie Wat zijn de voorwaarden tijdsindicatie refractair symptoom 21 Palliatieve sedatie Palliatieve sedatie wordt beschouwd als normaal medisch handelen Het besluit om over te gaan tot palliatieve sedatie wordt door de behandelend arts genomen: de patiënt kan niet zomaar kiezen voor palliatieve sedatie Informatie aan en toestemming van de patiënt en/of diens vertegenwoordiger is essentieel! 22 11

Euthanasie Actief ingrijpen Hoeft niet in de stervensfase Is geen natuurlijk overlijden 23 Euthanasie Wettelijke verplichtingen: Wilsbekwaam Vrijwillig (= op verzoek vd patiënt) Geen opwelling Goede voorlichting Ondraaglijk en uitzichtloos lijden Goede uitvoering( oa scen-arts) 24 12

aandachtspunten euthanasie De wilsverklaring Kan men dit vragen/eisen? Medisch domein / lijden Tweede arts Gemeentelijk lijkschouwer 25 Nieuwe ontwikkelingen Dementie Auto-euthanasie levenseinde kliniek 13

3 groepen Dementie Licht demente: nog besef van de vraag geen probleem Diep demente: geen euthanasie Tussengroep: inroepen extra deskundige Auto-euthanasie Stoppen met eten en drinken helium-methode Medicijnen slikken Boek: UITWEG, Stella Braam en Boudewijn Chabot 14

Levenseinde Kliniek Hanteert dezelfde wettelijke normen Bij weifelende artsen Tussen de wal en het schip vallen Pauze 15

Vragen (u bent de ziekenverzorgster/verpleegkundige) Wat kunt / wilt u ermee? in theorie in de praktijk Vragen (u bent de ziekenverzorgster/verpleegkundige) Is het wel haar taak om op deze uiting in te gaan? zo nee, wat dan wel? zo ja, hoe dan? 16

2 weken verder Patiënte aarzelt nog steeds en bespreekt het weer met de verzorgende Wat nu? Wat is de rol van de verzorgende nu? Zijn er nog vragen? 17

Dank voor uw aandacht! Vergeet niet het evaluatieformulier in te vullen. 18