BASISONDERWIJS CLBmedewerkers, zorgleraren Datum Woensdag 9 januari 2013 van 14.00 u. tot 17.00 u. (onthaal vanaf 13.30 u.) Plaats KU Leuven Kulak Kortrijk, E. Sabbelaan 53, 8500 Kortrijk - onthaal Hal A Wegbeschrijving op http://www.eekhoutcentrum.be Prijs 35 per deelnemer Inschrijven Online inschrijven via http://www.eekhoutcentrum.be Cursuscode: D13-016 Helpdesk: 056 24 61 82 Evaluaties en attesten Het evalueren van de nascholingen en de attestering gebeurt enkel online en binnen een termijn van 30 dagen. Betaling en annulatie Pas betalen ná ontvangst van de factuur Annulatievoorwaarden: zie www.eekhoutcentrum.be Bevestiging Je ontvangt een elektronische bevestiging Dag van de zorgverbreding KU Leuven Kulak Kortrijk woensdag 9 januari 2013
WERKWINKEL 10 DE KRACHT VAN DE PROACTIEVE CIRKEL 13.30 u. - 14.00 u. onthaal met koffie en frisdrank + leermiddelenbeurs 14.00 u. - 15.15 u. werkwinkels beurt 1 15.15 u. - 15.45 u. pauze met koffie en frisdrank + leermiddelenbeurs 15.45 u. - 17.00 u. werkwinkels beurt 2 17.00 u. einde Leraren lager onderwijs, directies, middenkader en beleidsondersteuners, CLB-medewerkers, docenten volwassenenonderwijs en docenten hoger onderwijs Aanreiken van de methodiek van de proactieve cirkel. De proactieve cirkel wordt ingezet om het leefklimaat in de klas te verhogen en wordt preventief gebruikt in het ruimer kader van herstellend handelen. Introductie, principes, oefeningen, uitwisseling over de directe toepasbaarheid van proactieve cirkels. Zelfs na jarenlange ervaring blijft het steeds weer aftasten hoe de dynamiek van een groep zich ontplooit. Het loopt niet altijd van een leien dakje. De preventieve en krachtige methodiek van de proactieve groepscirkels biedt hierbij een nieuwe invalshoek en sterke handvatten. Door het hanteren van de proactieve cirkels in de klas of leefgroep, krijg je een instrument in handen om op een preventieve manier met de klas om te gaan. De methodiek is eenvoudig en onmiddelijk toepasbaar. De proactieve cirkel vormt de basis voor de herstellende cirkel die n.a.v. een conflict, pestgedrag binnen de klas of leefgroep kan plaatsgrijpen. Het gaat om een eenvoudige maar zeer accurate methode die de positieve leefsfeer bevordert. Stijn Deprez is medewerker bij Ligand. Ligand is een deelwerking van vzw Oranjehuis. Ligand wil als centrum voor preventief en herstelgericht werken uitsluiting voorkomen. Het centrum is actief in zowel onderwijs als welzijn met herstelgerichte tussenkomsten. Ligand staat in voor de continue ontwikkeling van het herstellend handelen en biedt vorming aan scholen en organisaties die herstel in hun pedagogisch beleid willen implementeren. 2 11
WERKWINKEL 9 HET GEBRUIK VAN DIGITALE SCHOOLBORDEN BINNEN EEN PREVENTIEVE BASISZORG WERKWINKEL 1 ASSJEBLIEFT ZORGZAAM OMGAAN MET KINDEREN MET EEN AUTISMESPECTRUMSTOORNIS... Leraren lager en buitengewoon onderwijs Aanreiken van handvatten voor een optimaal gebruik van een digitaal bord in de klas. Presentatie met mogelijkheid tot interactie. Digitale schoolborden duiken meer en meer op in scholen. In een eerste aanzet wordt er meestal gebruik gemaakt van goede websites, bestaande oefenprogramma's, bordboeken bij een bepaalde methode, Power- Pointvoorstellingen... Maar om optimaal gebruik te maken van de didactische mogelijkheden die een digitaal schoolbord kan hebben in het kader van brede zorg, is het zeker nodig om de lessen voor te bereiden met de specifieke software die speciaal ontwikkeld is voor jouw type bord. In een eerste deel bekijken we de algemene impact van een dergelijk bord op ons lesgeven, de meerwaarde én de valkuilen. We gaan na hoe deze borden (of schermen) het best ingezet worden om aan een brede zorg te werken. In een tweede deel verdiepen we ons in de vele mogelijkheden die de verschillende bordsoftwarepakketten ons bieden om didactisch sterke lessen op te bouwen: van enkele bestaande toepassingen aanpassen tot vooral de aanmaak van eigen lesmateriaal, bordboeken van bestaande werkbladen, websites waar je mooi materiaal kan vinden tot hoe je al dit materiaal ordent en overzichtelijk presenteert aan de leerlingen. Gino Vanherweghe is stafmedewerker en nascholer ICT bij Eekhoutcentrum. CLB-medewerkers en Zelf kort ervaren wat het kan betekenen om anders waar te nemen; vanuit praktische tips reiken we enkele tools aan ter ondersteuning van een veilige leeromgeving voor kinderen met ASS. Kort inleefmoment, Presentatie met mogelijkheid tot interactie. Veel kinderen krijgen de diagnose ASS. Wat betekent dat voor deze kinderen en welke invloed kan dit hebben op mijn klaspraktijk? Vertrekkende vanuit het autistisch denken, gaan we op zoek naar een verklaring voor het anders functioneren. We zoomen niet alleen in op de tekorten, maar zeker ook op de sterktes van deze kinderen. Bovenal willen we aan de hand van talrijke voorbeelden praktische tips aanreiken die je in de dagdagelijkse praktijk kunt gebruiken. Anja Uyttenhove is regionale begeleider ASS voor BuBaO en BuSO in DPB Brugge. WERKWINKEL 2 SOCIAAL VAARDIG OP SCHOOL Leraren basisonderwijs Beginsituatie Zicht hebben op het sociaal gedrag van kleuters en/of lagere school kinderen. Eventueel concrete voorbeelden van zorgvragen inzake sociaal gedrag. 10 3
en Herkennen of sociaal gedrag aangepast is aan de ontwikkeling; de zorgvraag over sociale ontwikkeling kunnen exploreren en een zorgaanbod formuleren. Theorie a.d.h.v. een PowerPointvoorstelling, interactieve praktijkvoorbeelden via discussie. In het eerste luik verkennen we de verschillende stadia van de sociale ontwikkeling. We bekijken per leeftijdsfase wat de verwachtingen zijn voor het sociaal functioneren. In het tweede luik proberen we een intuïtieve zorgvraag te exploreren en al dan niet om te zetten in een effectieve zorgvraag. Daarbij introduceren we een stappenplan. Vervolgens reiken we handvatten aan om een zorgaanbod te formuleren. en Els Dejaegher en Tom Verbouw zijn beiden werkzaam in CAR t Veld. Centrum voor Ambulante Revalidatie Ichtegemsestraat 32-8211 Aartrijke WERKWINKEL 3 SAMEN-WERKEN AAN DE UITBOUW VAN ZORG OP SCHOOL PRODIA CLB-medewerkers WERKWINKEL 8 EEN SCHOOL OP MENSENMAAT CLB-medewerkers Inspireren, doen stilstaan en een beetje ertoe bijdragen dat kinderen en volwassenen er meer zouden mogen zijn om meer te kunnen worden. Voordracht aan de hand van een PowerPointpresentatie met beeldmateriaal. Als een kind de school binnenkomt, heet het plots een leerling. Als een man of vrouw de school binnenkomt, wordt die plots leerkracht. Maar ze blijven wel de fundamentele noden hebben van de persoon, van de mens die ze zijn! De school moet daarom persoonsgericht zijn, vanuit drie basisbehoeften die gelden voor alle betrokkenen: leerlingen, leerkrachten en directieleden: competentie, autonomie en relationele verbondenheid. Ik ben de moeite waard, ik mag het op mijn eigen manier doen en laat me niet alleen staan. Lukt dit niet, dan ontstaat vaak tegengedrag. Lukt het wel, dan ontwikkelt zich een goed pedagogisch klimaat waarin iedereen gedijt en groeit. Als je het als leerkracht goed hebt, dan hebben de leerlingen het goed met jou. De mate waarin men leert, hangt niet af van de leerstof, noch van de vaardigheden van de leerkracht. Wel van de mate waarin die leerkracht autoriteit weet te combineren met passie en vooral wederzijds respect. Marc Mathyssen is pedagogisch begeleider basisonderwijs in DPB Antwerpen. en Kennismaken met het opzet en de uitbouw van Prodia (protocollen diagnostiek); toelichten van het zorgcontinuüm en het handelingsgericht werken. Toelichting met gebruik van praktijkvoorbeelden, een PowerPointvoorstelling en diverse websites. De protocollen diagnostiek vertrekken vanuit de realiteit dat leerlingenbegeleiding een taak is van de school en het CLB samen. 4 9
CLB-medewerkers, docenten volwassenonderwijs, docenten Hoger Onderwijs, zorgcoördinatoren, brugfiguren, onderwijsopbouwwerkers... en De schoolwerking vandaag (korte historische schets + keuzes in het pedagogisch schoolproject); de uitbouw van een ouderwerking en de keuze voor een schooleigen ouderwerker/brugfiguur, vanuit de invalshoek ouderbetrokkenheid; ouderbetrokkenheid binnen een brede school. Interactieve werkstijl, PowerPointvoorstelling. WERKWINKEL 7 OUDERBETROKKENHEID IS EEN MUST BIJ DE UITBOUW VAN EEN BREDE SCHOOL Historische schets van de schoolevolutie, het zorgteam als motor van verandering, uitbouw van een ouderwerking met 3 pijlers, via ouderbetrokkenheid naar brede schoolinitiatieven, op weg naar een brede veelkleurige basisschool. Deelnemers brengen mee Indien voorhanden good practices materiaal rond ouderwerking en brede schoolwerking. Marleen Dierickx en Claude Soete werken beiden in basisschool Sint-Jozef in Kortrijk. Zij is lerares, sociaal-cultureel werker, ouderwerker en brugfiguur. Daarnaast werkt ze freelance mee binnen het Expertisecentrum Brede School Vlaanderen van KATHO. Claude is onderwijzer en zorgcoördinator. Ze zijn gebaseerd op de principes van het handelingsgericht werken toegepast in een continuüm van zorg op school. De protocollen maken het mogelijk dat elke leerling een correct antwoord krijgt op zijn specifieke onderwijsen opvoedingsnoden. Het continuüm van zorg onderscheidt vier fasen en structureert op die manier de leerlingenzorg op school. Zo verduidelijkt de school welke maatregelen er genomen worden voor alle leerlingen en welke daarenboven voor de leerlingen met specifieke noden. Bij de zorg voor leerlingen met specifieke noden maakt de school een onderscheid tussen enerzijds die leerlingen voor wie haar extra zorg voldoende specifiek is en anderzijds die leerlingen voor wie ze de hulp van het CLB inroept. Het CLB gebruikt de handelingsgerichte diagnostiek en integreert de protocollen diagnostiek binnen dit kader. Op die manier wordt gelijkgerichte, kwaliteitsvolle en wetenschappelijk verantwoorde diagnostiek in leerlingenbegeleiding gerealiseerd. Jean Pierre Andries is psycholoog en directeur van het Vrij CLB Torhout. Hij is tevens medeauteur van het boek Probleemgedrag op school (Garant) en auteur van diverse artikels in Caleidoscoop (het tijdschrift van de Vrije CLB s). Leraren lager onderwijs WERKWINKEL 4 KRIEBELS IN MIJN HOOFD EN IN MIJN LIJF Een smaakmaker in: Hoe kan ik mijn inzicht vergroten in de hersenspinsels of soms vreemde gedragingen van kinderen in de klas? Hoe communiceer je hierover? Welke praktische tips kunnen me verder helpen? Interactieve werkwinkel vertrekkend vanuit ervaringsgericht leren met praktische oefeningen en concrete tips die onmiddellijk toepasbaar zijn op de werkvloer. Theoretische achtergrond, wetenschappelijk onderzoek, praktijkvoorbeelden, casussen, foto -en videomateriaal. 8 5
Juf, ik kan niet stilzitten! Het lijkt alsof het echt kriebelt in mijn hoofd en mijn lijf... In deze werkwinkel komen deelaspecten uit volgende thema s aan bod: Hersenspinsels, gedrag, leefwereld, emoties, stress en pijn bij kinderen. Wat is hun draagkracht? Wat vertelt het kind echt? Hoe kan je signalen oppikken? Wat vertel jij? Het juiste woord op de juiste plaats? Of soms beter geen woorden? Praktische tips, ontspanningstechnieken, massage, bewegingsadvies. Leen Taelemans is afgestudeerd als vroedvrouw en heeft ervaring in verschillende domeinen van de gezondheidszorg. Daarnaast heeft ze ook ervaring als massage en relaxatietherapeut en is ze medeauteur, acteur en choreograaf van drie kinderdanstheaterproducties voor de Balcompagnie vzw. Voorts creëerde ze ook het project L O. Dit project staat voor Sterk, vitaal en creatief. WERKWINKEL 5 SAMEN LEREN SPELEN IN DE KLEUTERKLAS COÖPERATIEVE GEZELSCHAPSPELLEN Leraren kleuteronderwijs en zorgcoördinatoren en Een waaier aan coöperatieve spellen verkennen; reflecteren over de toepassingsmogelijkheden in de kleuterklas. Voorstellen, uitproberen en bespreken van een selectie gezelschapsspellen met een educatieve meerwaarde. WERKWINKEL 6 SCHRIJVEN IS BEWEGEN HOE KAN IK SCHRIJFMOTORISCHE THERAPIE AANTREKKELIJK EN TOCH EFFICIËNT MAKEN Leraren lager en buitengewoon onderwijs Kinderen met schrijfproblemen zijn moeilijk te motiveren om aan hun probleem te werken. Aan de hand van een zelf uitgewerkt, aantrekkelijk programma proberen we deze vicieuze cirkel te doorbreken en tot positieve resultaten te komen. Theorie en uitleg van de werking a.d.h.v. een PowerPointvoorstelling; interactieve praktijkvoorbeelden via discussie. In ons Centrum voor Ambulante Revalidatie krijgen we op regelmatige basis de vraag om te werken met kinderen met schrijfmotorische problemen. Waar er vroeger enkel op individuele basis werd gewerkt, zijn we nu ook gestart met een groepswerking. We stellen de werking voor en het proces hoe we tot dit programma gekomen zijn. We pleiten voor een leesbaar schrift boven een schoonschrift. en Marina Ambroos en Peter Demey zijn beiden werkzaam in CAR t Veld. Centrum voor Ambulante Revalidatie Ichtegemsestraat 32-8211 Aartrijke In deze sessie maak je kennis met spellen die allerlei sociale aspecten en relaties tussen kinderen mogelijk maken. We besteden daarbij uitgebreid aandacht aan coöperatieve spellen. Dit zijn spellen waarbij 'wij winnen' of 'wij verliezen'. De groep spelers moet samenwerken om van het spelsysteem te winnen. Werkt de groep niet behoorlijk samen, dan verliest iedereen. De spellen rubriceren we volgens stijgende coöperatieve vaardigheden: van 'samen zijn' tot 'samen werken'. Céline Goekint is medewerker van het KHBO Spellenarchief. 6 7