Uit de crisis, aan het werk!; Gelders beleidskader onderwijs en arbeidsmarkt

STATENBRIEF Onderwerp: Uit de crisis, aan het werk!; Gelders beleidskader onderwijs en arbeidsmarkt 2016-2019 Portefeuillehouder: Michiel Scheffer, gedeputeerde onderwijs en arbeidsmarkt Kerntaak/plandoel: Kerntaak 5 regionale economie plandoel: 1 versterken MKB breed Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: Te besluiten conform het ontwerpbesluit Over de inhoud van deze brief te overleggen De inhoud van deze brief voor kennisgeving aan te nemen (informatieplicht) HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH 1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel) In deze Statenbrief leggen wij u het Gelders beleidskader onderwijs en arbeidsmarkt 2016-2019 voor. Vanuit onze kerntaak voor de regionale economie willen wij met partijen regie voeren op het vestigingsklimaat van bedrijven. Een nationaal en internationaal concurrerend vestigingsklimaat is bepalend voor de ontwikkelingen van bedrijven en dus voor de werkgelegendheid. Eén van de elementen van het vestgingsklimaat is de aanwezigheid van voldoende en juist gekwalificeerd personeel. Door met regionale partijen, het bedrijfsleven voorop, meer sturing te nemen op blijvende scholing van zittend en toekomstig personeel kunnen bedrijven zich blijven ontwikkelen en vernieuwen en worden stagnatie en uitval van mensen en werkloosheid verminderd. Wij zijn ervan overtuigd dat door samenwerking van bedrijven, onderwijsinstellingen, en gemeenten een extra impuls uitgaat op de regionale werkgelegenheid. Het belang hiervan is groot gelet op de huidige en verwachte discrepanties op de arbeidsmarkt. Wij willen helpen in regionaal verband met bedrijven, onderwijsinstellingen en gemeenten meer regie te ontwikkelen op de factor menselijk kapitaal. Dit doen we zowel vanuit het perspectief van het werken aan meer duurzame economie en economische uitdagingen in de gebiedsopgaven als vanuit het perspectief van een leven lang leren: Gelderlanders moeten in staat worden gesteld steeds een tijdige en veilige overstap te maken van werk naar werk of van werk naar scholing ( en vice versa) zowel binnen sectoren als cross-sectoraal. Daarvoor is nodig dat dat competenties van mensen blijvend aansluiten bij de vraag van werkgevers. Medewerkers moeten zich er ook van bewust zijn dat zij zich moeten blijven ontwikkelen. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van bedrijven en tot leidt tot duurzame inzetbaarheid en een grotere arbeidsparticipatie. Met deze Statenbrief geven wij gehoor aan de toezegging om de commissie EEM van uw Staten uiterlijk februari 2016 een uitwerking voor te leggen van de eerder door u benoemde beleidssporen inclusief bijbehorende begroting. Dit vormt het sluitstuk van intensief overleg met Gelderse spelers op het gebied van onderwijs en arbeidsmarkt zoals dat is ingezet naar aanleiding van de vaststelling van de Statenbrief intensivering Gelders arbeidsmarktbeleid (ps 2014-663). Inlichtingen bij: dhr. M.A.A. van der Heijden, telefoonnummer (026) 359 94 25 e-mailadres: post@gelderland.nl

Wij stellen u voor het Gelders beleidskader onderwijs-arbeidsmarkt 2016-2019 vast te stellen. De uitwerking daarvan treft u aan in de bijlage. 2 Aanleiding Crisis De aard, kwaliteit en de kwantiteit van het werk veranderen. Voldoende werkgelegenheid is zeer onzeker sinds het begin van eerst de financiële en daarna de economische crisis. Nu er tekenen van herstel zijn wil dit nog niet zeggen dat groei van werkgelegenheid vanzelfsprekend is. Enerzijds zijn er mensen die hun banen verliezen wat een grote impact heeft op hen die dit overkomt. Anderzijds zijn er naast bedrijven die het zwaar hebben ook bedrijven die aangeven niet genoeg juist opgeleide mensen te kunnen vinden om hun vacatures in te vullen. Het wegvallen van banen en het niet kunnen invullen van vacatures levert in beide gevallen een rem op economische groei op. Het zijn vraagstukken die wij mede op basis van ons arbeidsmarktonderzoek en discrepantieanalyses met een meerjarenperspectief agenderen met onze partners (bedrijfsleven, onderwijs en medeoverheden). Deze vraagstukken zullen we niet van de ene op de andere dag hebben opgelost, maar hierop kunnen wel zinvolle gezamelijke acties op worden uitgezet. Vanuit deze gedachtegang is in 2011 vanuit de provincie Gelderland nadrukkelijk gekozen voor arbeidsmarktbeleid dat het regionale bedrijfsleven faciliteert. Dit arbeidsmarktbeleid maakt onlosmakelijk deel uit van het gehele economische beleid van de provincie Gelderland waarbinnen het stimuleren van werkgelegenheid een hoofddoelstelling is. De Gelderse beroepsbevolking Het rapport Ruim Voldoende schetst het Gelderse arbeidspotentieel tot 2050(PS 2014-663). Hieronder volgen in het kort een aantal belangrijke conclusies. De Gelderse beroepsbevolking zal naar verwachting nog tot en met 2021 toenemen. Oorzaak: ouderen werken steeds langer door( het aandeel 55 plussers in de beroepsbevolking neemt toe van 7% tot 16 % in 2021). En niet alleen als gevolg van het verhogen van de AOW leeftijd. Daarbij komt nog dat voor evenwicht op de arbeidsmarkt een jaarlijkse banengroei nodig is van 1,9 % terwijl bij de huidige conjuncturele vooruitzichten de banengroei op niet meer dan 0,5% wordt geraamd. Het mag duidelijk zijn dat we in Gelderland een ruime arbeidsmarkt tegemoet zien; de vooruitzichten op een evenwichtige arbeidsmarkt lijken ver weg en de kans is groot dat de werkloosheid de komende jaren zal stijgen. Motie 41 In lijn met de bevindingen in het rapport Ruim Voldoende, hebben uw staten in motie 41 opgemerkt dat er een aantal problemen zijn die we nu al kunnen onderscheiden: Jongeren zullen problemen blijven houden met het vinden van werk. Ouderen (55+)zullen versneld de aansluiting verliezen met zich snel ontwikkelende beroepen; eenmaal zonder werk komt men nog maar zeer moeizaam terug op de arbeidsmarkt In totaliteit dreigt hiermee een hoge werkloosheid een structureel karakter te krijgen. De huidige rol van de provincie Gelderland op het terrein van onderwijs- arbeidsmarktbeleid( sinds de start van de vorige coalitieperiode in 2011) is er op gericht dat de kwalificaties van de beroepsbevolking beter worden afgestemd op wat ondernemers nodig hebben( Human Capital). Dit vanuit de gedachte dat een mis match belemmerend werkt voor de economische ontwikkeling en daarmee ook de kansen op werk vermindert; het wegvallen van banen en het niet invullen van vacatures levert in beide gevallen een rem op economische groei op en laat teveel mensen onnodig aan de kant staan. Na behandeling van de Statenbrief intensivering Gelders arbeidsmarktbeleid (ps 2014-663) hebben uw Staten ingestemd met het voorstel om voor de uitwerking van motie 41, in cocreatie met onze 2

partners te verkennen of de provincie naast het ondersteunen van lopende (human capital)activiteiten, ook een rol zou kunnen hebben rond innovatieve arbeidsmarktconcepten. De uitkomsten van deze verkenning zijn tussentijds met u gedeeld in de Statenbrief: eerste fase intensivering Gelders arbeidsmarktbeleid (ps 2014-997). Ter afronding is de opbrengst van de verkenning, tijdens de hiervoor georganiseerde rondetafelsessie op 16 september 2015, met u besproken. U heeft op basis van deze sessie een duidelijke richting meegegeven voor de verdere uitwerking het onderwijs-en arbeidsmarktbeleid voor deze coalitieperiode. U heeft aangegeven in te willen zetten op: Inhoudelijke ontwikkelsporen -Human Capital Infrastructuur Ga door met investeren in het Gelderse Human Capital: het investeren in vakmanschap en ondernemerschap. Betrek hier ook de partners uit NRW bij en vergeet het Primair en Voortgezet Onderwijs (PO-VO) niet. -Ontwikkeling van nieuwe onderwijs-en arbeidsmarktconcepten Ondersteun onze regionale partners bij het verder ontwikkelen van nieuwe onderwijs-en arbeidsmarktconcepten, zonder in de bevoegdheid van bijvoorbeeld rijk en gemeenten te treden. Biedt daarnaast goede concepten/ initiatieven rond sociaal verantwoord ondernemen een podium. -Ondersteunen organiserend vermogen in de regio op basis van prestatieafspraken Maak nieuwe resultaatafspraken met regionale partners rond de provinciale ondersteuning van het organiserend vermogen in de Gelderse regio s. Het moet duidelijk zijn waarop de inzet wordt gepleegd en wat het oplevert. De inzet moet ook provinciale beleidsdoelen dienen. -Communicatie- en informatieplatform Zorg voor een goed toegankelijk digitaal platform waar best practices over samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven per regio te vinden zijn, waar gerichte arbeidsmarktinformatie voor handen is, en waar verdere relevantie informatie rond onderwijs-en arbeidsmarkinitiatieven te vinden is. Proces U heeft verder aangegeven er op te rekenen dat uiterlijk februari 2016 u een overzicht wordt voorgelegd met een beknopte uitwerking van de door u benoemde ontwikkelsporen( zie hierboven) inclusief de duiding van de hiervoor benodigde middelen. Dit om vervolgens zo spoedig mogelijk een start te kunnen maken met de uitvoering van de activiteiten. Conform uw verzoek doen wij separaat ons voorstel voor het Gelders beleidskader onderwijs-en arbeidsmarkt 2016-2019 (zie bijlage). 3 Bestaand beleid c.q. kader 3.1 Provinciale rol De bevordering van de regionale economie is een van de kerntaken van de provincie vanwege het belang van de werkgelegenheid. De inzet van de provincie is bij te dragen aan een zodanig vestigingsklimaat dat bedrijven optimaal kunnen functioneren en zich ontwikkelen. De ondernemers moeten het doen, de overheid schept daarvoor voorwaarden. Het regionale vestigingsklimaat bestaat uit een aantal elementen. We noemen ondermeer de beschikbaarheid van goede en bereikbare werklocaties, adequate regelgeving, medefinanciering ( via PPM oost) van nieuwe kansrijke innovatieve bedrijvigheid, en niet in de laatste plaats de beschikbaarheid van goed en gekwalificeerd personeel. Een internationaal concurrerend vestigingsklimaat wordt daarenbovenboven vooral bepaald door de mate waarin partijen op deze vestigingsplaatsfactoren samenwerken en regie willen voeren. Onze visie hierop en de wijze waarop wij onze rol willen vervullen, zullen wij verwoorden in het aangekondigde bredere beleidkader economie. Deze zullen wij later dit jaar aan u voorleggen 3

Vooruitlopend daarop hebt u vanwege het belang van werk voor iedereen gevraagd op het onderdeel arbeidsmarkt al eerder met een aanpak te komen. Daartoe dient deze statenbrief. Vanuit onze rol op het gebied van de regionale economie gaan wij in deze statenbrief in op de samenwerking op het onderdeel beschikbaarheid van voldoende en goed gekwalificeerd personeel in en voor de bedrijven als voorwaarde voor de ontwikkeling van het bedrijfsleven. In dit kader willen we vooral een bijdrage leveren aan de vermindering en en vooral ook het voorkomen van mismatch (discrepanties) tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt om gevolgenals uitval en werkloosheid zo veel mogelijk te voorkomen. Met gezamenlijke regie in regionaal verband van bedrijven, gemeenten en onderwijs willen we vooruitgang boeken. De samenwerking willen wij voor een belangrijk deel vormgeven vanuit de economisch doelen in de gebiedsopgaven. Wat we zeker weten is: nieuwe, gecompliceerde vraagstukken laten zich meestal niet alleen met een traditionele aanpak oplossen. Heel vaak ontstaan oplossingen niet binnen sectoren zoals overheid, bedrijfsleven of onderwijs, maar ontstaan ze sector- overschrijdend. Oplossingen ontstaan zeker ook niet door concepten uit te rollen zonder rekening te houden met regionale verschillen. 3.2 opbrengst verkenning en voorstel Bij de verkenning n.a.v. motie 41 zijn we de regio centraal blijven stellen in het creëren van oplossingsrichtingen bij het werkgelegenheidsvraagstuk. In het verlengde van de opgaven die onze partners voor zich zelf zien, is in de verkenning bij de regionale spelers nagegaan of en zo ja welke rol de provincie daarbij zou moeten ( blijven) spelen, aansluitend op de energie die er is bij de regionale partijen. De arbeidsmarktonderzoeken en discrepantieanalyses worden zeer gewaardeerd. De regionale onderwijs en arbeidsmarktpartijen zien de provincie als de partner die hiermee een meerjarig perspectief biedt rond de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Regionale spelers worden op deze wijze geholpen om tijdig toekomstige discrepanties te signaleren en hier actie op te ondernemen, concepten te ontwikkelen en projecten te vormen en uit te voeren. Hiermee kunnen werkgevers en zittend personeel samen actief aan de slag om de inzet van de Gelderse beroepsbevolking te verduurzamen en kunnen onderwijsinstellingen in samenspraak met werkgevers het curriculum aanscherpen. Door naast het verstrekken van arbeidsmarktinfomatie ook nieuwe concepten te begeleiden en te promoten, door pilots en samenwerkingsprojecten versneld mogelijk te maken en door doorlopend initiatieven en regionale partners te verbinden, draagt de provincie er aan bij dat ondernemers beter in staat zijn te sturen op de kwalificaties van de beroepsbevolking. Het is zaak dat werkende Gelderanders duurzaam inzetbaar blijven op de arbeidsmarkt. De opbrengst van de verkenning met de verschillende partners in de regio s is op 16 september met uw staten behandeld tijdens de rondetafelsessie met inbreng van door u uitgenodigde experts( de eerste keer dat dit instrument van provinciale staten is ingezet). U heeft op basis van deze opbrengst de eerder genoemde beleidssporen(paragraaf 1) benoemd. Deze beleidsporen zijn de afgelopen maanden op basis van intensieve gesprekken met ondernemers, onderwijs en gemeenten verder ingevuld. In bijlage 1 is deze verdere invulling opgetekend in het Gelders beleidskader onderwijs en arbeidsmarkt 2016-2019. Wij stellen u voor dit beleidskader vast te stellen. 4 Argumenten/afwegingen/risico s Provincie zorgt vernieuwing, versnelling en verbinding Het creëren van nieuwe werkgelegenheid ligt vooral in handen van startende en gevestigde ondernemers; zij zijn de kurk waar onze regionale economie op drijft en vormen de belangrijkste bron van werkgelegenheid. De directe invloed, die de provincie heeft bij de groei van werkgelegenheid kan spelen is beperkt van aard. De provincie heeft in dit kader vooral een ondersteunende en stimulerende rol via het innovatie- en bedrijventerreinen beleid en het stimuleren van een goede (kwalitatieve ) aansluiting van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt (dit laatste onderdeel staat in deze notitie centraal). De met deze Statenbrief voorgestelde onderwijs-arbeidsmarktaanpak is compact en kenmerkt zich door een focus op een ondersteunende faciliterende rol richting alle regionale spelers rond vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Aangezien de invulling van de beleidslijnen is gebaseerd 4

op de wensen en aanbevelingen vanuit partners kunnen we rekenen op draagvlak bij de uitvoering van deze rol. Gebiedsopgaven Bij de invulling van het onderwijs en-arbeidsmarktbeleid is en wordt waar mogelijk ingespeeld opt de gebiedsopgaven. Zo wordt human capital regeling niet ongewijzigd voortgezet maar komt er nu ook ruimte voor het bestrijden van kwalitatieve discrepanties binnen de ICT sector( o.a. van belang binnen Food Valley) en zijn er ook mogelijkheden voor ondersteuning van grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit( een belangrijk thema binnen de opgave van de Achterhoek). Ook in de komende periode zal worden bekeken hoe instrumenten vanuit het onderwijs-arbeidsmarkt optimaal benut en afgestemd kunnen worden op de voorgestane economische ontwikkelingen in de gebieden(gebiedsopgaven). Startersbeleid De provincie investeert in duurzaam ondernemerschap door met de programma s Ik Start Smart en Ik Groei Smart ondernemersvaardigheden van startende en groeiende ondernemers te vergroten Hierdoor wordt de slaagkans van startende ondernemers in Gelderland verhoogd en de groei-opties van ondernemers die de pioniersfase achter zich hebben worden versterkt. Op deze wijze ontstaan nieuwe banen. Op basis van de ervaringen van de afgelopen loopt een evaluatie. Om met betrekking tot het startersbeleid tot zorgvuldige verbeterstappen door te voeren, willen we in deze statenbrief geen voorschot nemen op de uitkomst van deze evaluatie en willen het traject gedegen met onze partners doorlopen. Voor de voortzetting van het startersbeleid ontvangt u op korte termijn een separaat voorstel. 5 Financiële consequenties Human Capital Infrastructuur Voor de uitvoering van de nieuwe human capital regeling willen wij t/m 2019 het bedrag van 10 mln. euro aan provinciale co financiering inzetten. Dit komt overeen met de omvang van de regeling in de afgelopen periode. De 10 miljoen euro zijn in de afgelopen 2 jaar uitgezet voor het ondersteunen van 56 human capital projecten (nog eens 43 projecten hebben de criteria niet doorstaan). Nu er ook een mogelijkheid is om voor human capital projecten met Duitse partners vanuit Interreg middelen te genereren, gaan we vooralsnog uit van een benodigde omvang van 10 mln. voor de komende 4 jaren, Om dit mogelijk te maken dient het thema onderwijs-arbeidsmarktbeleid te worden toegevoegd aan de bijlage van de Algemene subsidieverordening Gelderland (AsG). Hiervoor is een ontwerpbesluit bijgevoegd. Nieuwe onderwijs-en arbeidsmarktconcepten De begeleiding van nieuwe onderwijs en arbeidsmarktconcepten innovatie brengt een investering van 75.000, - per editie( van idee tot nieuwe aanpak) met zich mee. Dit is gebaseerd op reeds lopende vergelijkbare trajecten in de provincie Noord Brabant. Bij de organisatie van 2 edities per kalenderjaar komen we voor dit onderdeel uit op een bedrag van 600.000,- ( zie ook bijlage 1). Organiserend vermogen Wij willen de regionale onderwijs-arbeidsmarkt spelers in staat stellen om naast de stevige opgaven die zij hebben vanuit de participatiewetgeving, stevige resultaatdoelstellingen neer te zetten en te behalen op de genoemde thema s als; - het regionale techniekpact en-of zorgpact. - de realisatie van human capital projecten in de regio. - Het ondersteunen/organiseren van onderwijs-arbeidsmarkt activiteiten in het kader van meer specifieke gebiedsopgaven. - Het ophalen van nieuwe onderwijs-arbeidsmarktconcepten in de regio. 5

We stellen voor van 2016 tot en met 2019 op jaarbasis 750.000, - in te zetten ten behoeve van het organiserend vermogen rond de aansluiting tussen het regionale onderwijs en het bedrijfsleven. Podium/platform voor communicatie en informatie Voor de realisatie en het beheer van het platform aangevuld met inspiratiesessies masterclasses is een jaarlijks bedrag van 100.000, - gemoeid. Dit is gebaseerd op de jaarlijkse investering rond een vergelijkbaar platform (aangevuld met sessies/ bijeenkomsten)voor de brainport regio. Voorstel Samenvattend willen wij conform de hierboven beschreven invulling van de beleidssporen, in totaal 14.000.000, - investeren voor de uitvoering van het Gelderse onderwijs-en arbeidsmarktbeleid in de beleidsperiode 2016-2019. Voor het jaar 2016 heeft u bij begroting al 3.000.000, - beschikbaar gesteld. Het onderstaande overzicht geeft de beoogde financiële inzet voor de komende jaren weer. Wij zullen u hiervoor bij voorjaarsnota 2016, in samenhang met het beleidskader economie, een voorstel doen. 2016 2017 2018 2019 totaal Human Capital infrastructuur 2.000.000,- 2.500.000,- 3.000.000,- 2.500.000,- 10.000.000,- Innovatie expeditie 150.000,- 150.000,- 150.000,- 150.000,- 600.000,- arbeidsmarkt en onderwijs Organiserendvermogen 750.000,- 750.000,- 750.000,- 750.000,- 3.000.000.- Podium/Platform communicatie en informatie 100.000,- 100.000,- 100.000,- 100.000,- 400.000,- 3.000.000,- 3.500.000,- 4.000.000,- 3.500.000,- 14.000.000,- 6 Proces en evaluatie Monitoring In het verlengde van de jaarlijks te organiseren arbeidsmarktbijeenkomst waarbij onderwijsarbeidsmarkt projecten en concepten worden gepresenteerd, zullen we rond de provinciale inzet bij de totstandkoming van deze resultaten,prestatie-indicatoren formuleren. We gaan hierover graag met uw Staten in gesprek. Dit omdat de provincie slecht één van de partijen is binnen het speelveld van onderwijs en arbeidsmarkt. Arnhem, 12 januari 2016 zaaknummer 2015-015620 Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koning P.G.G. Hilhorst - secretaris Bijlagen: Ontwerpbesluit Begrotingswijziging Notitie bijlage Gelders beleidskader onderwijs en arbeidsmarkt Tekst 6