Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 19 July 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/63372 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.
Inhoudsopgave Monohybride en dihybride kruisingen Kennisbank Toepassingen Raszuiver Muilezel krijgt nakomelingen Genetische vraagstukken Verwerken Examenopgave Over dit lesmateriaal Pagina 1
Monohybride en dihybride kruisingen Kennisbank Bestudeer uit de Kennisbank biologie het onderdeel: KB: Monohybride en dihybride kruisingen KB: Stambomen Test je kennis Beantwoord de volgende vragen over de theorie in de Kennisbank. Monohybride en dihybride kruisingen kn.nu/vk9fz 1 Je ziet een aantal beweringen over een monohybride kruising. Welke beweringen zijn juist? a. Bij een monohybride kruising wordt naar één genenpaar gekeken. b. Een monohybride kruising is hetzelfde als een bevruchting. c. Bij een monohybride kruising heeft de helft van de nakomelingen altijd twee recessieve genen. d. Bij een monohybride kruising tussen twee ouders met alleen dominante genen heeft de nakomeling ook alleen dominante genen. e. Bij een monohybride kruising wordt naar twee genenparen gekeken. 2 Stel dat een gen voor niet ziek zijn dominant (A) is over het gen voor wel ziek (a) zijn. In welke gevallen is de nakomeling dan mogelijk ziek? Pagina 2
a. vader Aa, moeder Aa b. vader AA, moeder Aa c. vader aa, moeder Aa d. vader AA, moeder aa 3 Welk begrip hoort bij XY? a. Kruising waarbij twee genenparen worden vergeleken. b. Geslachtschromosomen van een vrouw. c. Geslachtschromosomen van een man. d. Twee genen die ongeveer dezelfde informatie bevatten. 4 Welk begrip hoort bij genenpaar? a. Kruising waarbij twee genenparen worden vergeleken. b. Geslachtschromosomen van een vrouw. c. Geslachtschromosomen van een man. d. Twee genen die ongeveer dezelfde informatie bevatten. 5 Juist of onjuist? Iemand die twee gelijke genen voor een eigenschap heeft, is heterozygoot voor deze eigenschap. a. juist b. onjuist 6 Juist of onjuist? Als beide ouders heterozygoot zijn voor een eigenschap, dan hun kind een ander fenotype krijgen voor deze eigenschap. a. juist b. onjuist 7 Juist of onjuist? Bij de man zijn niet alle genen dubbel aanwezig. a. juist b. onjuist Pagina 3
8 Juist of onjuist? De zaadcel bepaald het geslacht van de nakomeling. a. juist b. onjuist Pagina 4
Toepassingen Raszuiver Bekijk het volgende filmpje: http://www.schooltv.nl/beeldbank/embedded.jsp?clip=20130507_kruisingen01 Veel kruisingen beginnen met ouders waarvan de een homozygoot dominant is en de ander homozygoot recessief voor een bepaalde eigenschap, zoals kleur of melkproductie. Hoe pak je het aan als je een roodbonte of zwartbonte koe wilt fokken? Bij een veredelingsprogramma van planten probeert men planten te krijgen met steeds precies dezelfde nakomelingen. Zulke planten noem je raszuiver of homozygoot. Raszuiver kn.nu/jc2g4 1 Raszuiver In de tekst hieronder ontbreekt nog een aantal woorden. Die woorden zie je naast de tekst. Maak de tekst compleet. Plantenveredelaars proberen zoveel mogelijk goede in één plantenras te verenigen. Om dit voor elkaar te krijgen, worden tussen planten gemaakt. Pagina 5
Als je twee planten kruist die allebei een bepaalde goede eigenschap hebben, kan het voorkomen dat je nakomelingen krijgt die de goede eigenschap niet hebben. Immers, twee planten met kunnen als resultaat een plant met opleveren. Als je twee planten met neemt, bestaat dat risico niet. De plant is dan raszuiver of. Beschikbare keuzes: genotype aa, homozygoot, genotype AA, kruisingen, genotype Aa, eigenschappen Muilezel krijgt nakomelingen Een muilezel is een nakomeling van een paard (vader) en een ezel (moeder). Een muilezel kan zich theoretisch niet voortplanten, maar toch gebeurt dat wel eens... Muilezel krijgt nakomelingen kn.nu/zfepv 1 Muilezel krijgt nakomelingen De tekst hieronder komt uit de krant. In de tekst ontbreekt nog een aantal woorden. Die woorden zie je naast de tekst. Maak de tekst compleet. Een muilezel in Marokko heeft een nakomeling gekregen. Dit is zeer uitzonderlijk, omdat deze dieren zijn. Deskundigen hebben inmiddels met vastgesteld dat het verhaal klopt. Pagina 6
Een muilezel is een nakomeling van een paard (64 chormosomen) en een ezel (62 chromosomen) en heeft daarom 63. Dat oneven aantal kan niet worden gedeeld in een even aantal chromosoom-paren. Theoretisch kan een muilezel zich dus niet voorplanten. Van de nakomeling die Marokko is geboren, bleek de moeder inderdaad een. Onderzoek heeft uitgewezen dat de vader een ezel geweest moet zijn. Het diertje is dus ezel en een kwart paard. Beschikbare keuzes: chromosomen, driekwart, muilezel, DNA-onderzoek, onvruchtbaar Genetische vraagstukken Werk de volgende vraagstukken in tweetallen uit. Genetische vraagstukken kn.nu/9ghlm 1 Een mannetje (AA) wordt gekruist met een vrouwtje (aa). Welke mogelijke zaadcellen en eicellen kunnen er gemaakt worden? Pagina 7
a. AA en aa b. Aa en Aa c. A en a d. Aa e. A f. a 2 Een mannetje (AA) wordt gekruist met een vrouwtje (aa). Welke genotypes zal/zullen de nakomelingen hebben? a. AA en AA b. AA en Aa c. AA en aa d. Aa en aa e. aa en aa f. AA g. Aa h. aa 3 Een mannelijke muis paart met tien verschillende homozygote bruine vrouwelijke muizen. Alle nakomelingen worden bruin. Deze nakomelingen worden onderling gekruist en het resultaat daarvan is 299 bruine muizen en 109 witte muizen. Welke haarkleur heeft de mannetjes muis en wat is zijn genotype? a. wit AA b. wit Aa c. wit aa d. bruin AA e. bruin Aa f. bruin aa 4 Twee zwarte vrouwelijke hamsters paren met hetzelfde zwarte mannetje. Na een aantal worpen heeft het eerste vrouwtje 73 zwarte jongen gekregen, het tweede vrouwtje 53 zwarte en 19 bruine jongen. Welk allel is dominant? Pagina 8
a. a b. AA c. Aa d. aa e. zwart f. bruin 5 Twee zwarte vrouwelijke hamsters paren met hetzelfde zwarte mannetje. Na een aantal worpen heeft het eerste vrouwtje 73 zwarte jongen gekregen, het tweede vrouwtje 53 zwarte en 19 bruine jongen. Wat is het genotype van het tweede vrouwtje en het mannetje? a. AA en AA b. AA en Aa c. AA en aa d. Aa en Aa e. Aa en aa f. aa en aa g. AA h. Aa i. aa 6 Twee zwarte vrouwelijke hamsters paren met hetzelfde zwarte mannetje. Na een aantal worpen heeft het eerste vrouwtje 73 zwarte jongen gekregen, het tweede vrouwtje 53 zwarte en 19 bruine jongen. Wat is het genotype van het eerste vrouwtje en het mannetje? a. AA en AA b. AA en Aa c. AA en aa d. Aa en Aa e. Aa en aa f. aa en aa g. AA h. Aa i. aa 7 Een zebra met zwarte strepen wordt gekruist met een zebra met oranje strepen. 50% van de nakomelingen krijgen zwarte strepen en 50% krijgen oranje strepen. De oranje zebra is homozygote. Pagina 9
Is de oranje zebra homozygoot recessief of homozygoot dominant? a. dominant b. recessief 8 Een zebra met zwarte strepen wordt gekruist met een zebra met oranje strepen. 50% van de nakomelingen krijgen zwarte strepen en 50% krijgen oranje strepen. De oranje zebra is homozygote. Wat is het genotype van de zwarte zebra? a. AA b. Aa c. aa 9 Bij koeien is het allel voor een zwarte vacht dominant over het allel voor een rode vacht. Kunnen uit twee zwarte dieren, rode kalveren geboren worden? a. ja b. nee 10 Bij koeien is het allel voor een zwarte vacht dominant over het allel voor een rode vacht. Kunnen uit twee rode dieren, zwarte kalveren geboren worden? a. ja b. nee 11 Een vrouw met krullen heeft geslachtsgemeenschap met een man met steil haar. Beide zijn homozygoot. Al hun kinderen krijgen krullen. Welk allel is recessief? a. steil b. krullen c. beide d. onbekend 12 Een vrouw met krullen heeft geslachtsgemeenschap met een man met steil haar. Beide zijn homozygoot. Al hun kinderen krijgen krullen. Pagina 10
Wat zijn de genotype van de ouders geweest? a. AA en AA b. AA en Aa c. AA en aa d. Aa en Aa e. Aa en aa f. aa en aa 13 Korte vingers is dominant over lange vingers. Een man waarvan de ouders beide lange vingers hadden krijgt kinderen met een vrouw die korte vingers heeft. Al hun kinderen zijn heterozygoot voor deze eigenschap. Wat zijn de genotype van de ouders van de man? a. AA en AA b. AA en Aa c. AA en aa d. Aa en Aa e. Aa en aa f. aa en aa 14 Korte vingers is dominant over lange vingers. Een man waarvan de ouders beide lange vingers hadden krijgt kinderen met een vrouw die korte vingers heeft. Al hun kinderen zijn heterozygoot voor deze eigenschap. Wat zijn de genotype van de man? a. AA b. Aa c. aa 15 Korte vingers is dominant over lange vingers. Een man waarvan de ouders beide lange vingers hadden krijgt kinderen met een vrouw die korte vingers heeft. Al hun kinderen zijn heterozygoot voor deze eigenschap. Wat zijn de genotype van de vrouw? Pagina 11
a. AA b. Aa c. aa 16 Een zwart nijlpaard wordt gekruist met een wit nijlpaard. Het witte nijlpaard is homozygoot. De ouders van het zwarte nijlpaard waren allebei wit. Hoeveel procent van de nakomelingen zijn Aa? a. 0% b. 25% c. 50% d. 75% e. 100% Pagina 12
Verwerken Examenopgave Beantwoord ter afsluiting van dit onderdeel de volgende examenvragen. VMBO GLTL 2012-1 Vraag 17 VMBO GLTL 2012-1 Vraag 18 VMBO GLTL 2012-1 Vraag 21 VMBO GLTL 2011-2 Vraag 33 VMBO GLTL 2011-2 Vraag 34 VMBO GLTL 2013-2 Vraag 16 VMBO GLTL 2007-1 Vraag 26 Pagina 13
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 19 July 2016 om 12:31 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3; Leerinhoud en Reproductie en evolutie; Biologie; doelen Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 14