Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Saskia Kamps ; 28 August 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52795 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.
Inhoudsopgave Intro Bewustworden van verspilling (weggooitest) Zonde! Houdbaarheid Houdbaarheidsdatum Extra informatie Over dit lesmateriaal Pagina 1
Intro Bekijk onderstaand filmpje van het Voedingscentrum als introductie van het onderwerp voedselverspilling: https://youtu.be/hx5llv0fhka Pagina 2
Bewustworden van verspilling (weggooitest) In het filmpje heb je geleerd dat we erg veel voedsel verspillen in ons land. Weet jij hoeveel je zelf verspilt? Vaak wordt dat erg onderschat! Voor deze opdracht ga je zelf onderzoeken hoeveel jij eigenlijk verpilt. Je gaat dat doen met behulp van de weggooitest van Milieucentraal: http://www.weggooitest.nl/ Na het invullen van een korte test kun je een invullijst downloaden. Het is de bedoeling dat je 14 dagen lang bijhoudt hoeveel voedsel je weggooit. Maak voor jezelf onderscheid in ontbijt, lunch, avondeten en tussendoortjes. Schrijf ook voor jezelf op waarom je iets hebt weggegooid: misschien was het over de datum? of kon je iets niet op? Het gaat er natuurlijk niet om dat je deze 14 dagen ineens heel erg anders met je voedsel omgaat dan anders, de opdracht is alleen bedoeld voor jezelf en om je te laten zien dat veel verspilling onbewust plaatsvindt. Na 14 dagen vul je de resultaten in bij het rekenmodel op de website (http://www.weggooitest.nl/). Je krijgt dan een advies, maak een printscreen van het advies of print het advies uit. Schrijf voor jezelf een aantal verbeterideeën om jouw verspilling te verminderen. Het ingevulde overzicht, het advies van Milieucentraal en je eigen verbeterideeën lever je in bij je docent. Zonde! is heel erg zonde! Dat geldt voor je portemonnee, zoals je uit de weggooitest misschien wel hebt geleerd, maar ook voor hele andere onderwerpen... Verspilling energie en water Je bent je er waarschijnlijk wel van bewust dat het erg zonde is om energie en water te verspillen. Je laat daarom niet onnodig de kraan of de verwarming aan staan, en je doet het licht uit als je het huis uit gaat. Maar waar je misschien niet bij stilstaat is dat er door voedselverspilling ook veel energie en water wordt verspild. Er is energie en water nodig voor: - de productie van vlees, groente en fruit - het vervoer van voedsel; denk daarbij aan benzine, maar ook koeling in de vranchtwagen/boot/vliegtuig. - de verpakking van voedsel; vaak gaat het om plastic verpakkingen, zowel voor de productie ervan als voor het daadwerkelijke verpakken is veel energie nodig - de opslag van voedsel; zowel in de groothandel als de supermarkt is (gekoelde) ruimte nodig Je kunt je misschien voorstellen dat bij voedsel dat al vroeg in de keten wordt weggegooid minder energie en water wordt verspild dan voedsel dat bij consument terecht is gekomen. Onderstaand filmpje laat zien wat er komt kijken bij de productie van vlees. Het illustreert dat de productie veel energie en water kost, stel je voor hoe zonde het is als een (groot) deel van dat vlees vervolgens niet wordt gebruikt voor consumptie, maar bij het afval belandt. https://youtu.be/ptfriweuxf4?rel=0 Pagina 3
Honger Naast de verspilling van geld, energie en water is het natuurlijk bizar dat er op onze wereld nog altijd mensen leven die honger lijden, terwijl wij schijnbaar zoveel te eten hebben dat we een groot deel daarvan gewoon weggooien. Op de hele wereld wordt genoeg eten geproduceerd om alle mensen die daarop wonen te kunnen voeden, hoe kan het dan zijn dat er nog mensen leven die honger lijden? https://youtu.be/oyircm2onsw?rel=0 Pagina 4
Houdbaarheid Onduidelijkheid of onbegrip over de houdbaarheid van producten is bij consumenten vaak de oorzaak van voedselverspilling. In de volgende oefening wordt jouw kennis over houdbaarheid getest! TGT: Te Gebruiken Tot THT: Tenminste Houdbaar Tot UHD: Uiterste Houdbaarheids Datum Wat is het juiste antwoord? a. THT en TGT zijn ongeveer hetzelfde b. TGT mag nog wel verkocht worden na de datum c. THT mag nog wel verkocht worden na de datum d. UHD is niet meer in gebruik Houdbaarheidsdatum Te Gebruiken Tot (tgt) Verplicht bewaaradvies, dus niet meer opeten als de datum verstreken is: het betreft hier dan een gezondheidsrisico Tgt wordt vermeld op producten die minder dan 5 dagen houdbaar zijn Het gaat altijd om gekoelde producten Bijv: vlees, vis, voorgesneden groente, koelverse maaltijden, verse vruchtensappen Na openen geldt de datum niet meer! Dat komt omdat de verpakking voorkomt dat er schadelijke bacterien uit de lucht bij het product komen, er staat dan ook vaak op de verpakking "Na openen beperkt houdbaar" Tenminste Houdbaar Tot (tht) Tht wordt vermeld op producten die langer dan 5 dagen houdbaar zijn Deze datum betreft een kwaliteitsgarantie: Tot deze datum is het product perfect, daarna kán de smaak, geur of kleur achteruit gaan (het betreft dan geen gezondheidsrisico) Na de datum kun je, m.n. bij ongekoelde producten, het product vaak nog gewoon eten (je kunt het zelf beoordelen op smaak, geur en kleur) Mag na tht-datum nog verkocht worden (indien het product geen gezondheidsrisico meebrengt) Na openen geldt de datum niet meer! Dat komt omdat de verpakking voorkomt dat er schadelijke bacterien uit de lucht bij het product komen, er staat dan ook vaak op de verpakking "Na openen beperkt houdbaar" Producten zonder houbaarheidsdatum Er zijn een flink aantal producten waarbij het niet verplicht is op een houdbaarheidsdatum op de verpakking te vermelden, het gaat om: Verse groente, aardappelen en vers fruit, niet geschild of gesneden Wijn en dranken met een alcoholgehalte van 10% of meer Vers brood en banket wat op dezelfde dag gegeten wordt Azijn Keukenzout Suiker Pagina 5
Suikerwerk, zoals snoep Kauwgom Toets Houdbaarheidsdatum kn.nu/ntcgo Wat voor soort houdbaarheidsdatum moet er vermeld worden op een verpakte fruitsalade? a. Een THT datum b. Een TGT datum c. Het is niet verplicht om een houdbaarheidsdatum op een fruitsalade te vermelden Wat voor soort houdbaarheidsdatum moet er vermeld worden op een blik knakworsten? a. Een THT datum b. Een TGT datum c. Het is niet verplicht om een houdbaarheidsdatum op een blik knakworsten te vermelden Pagina 6
Wat voor soort houdbaarheidsdatum moet er vermeld worden op een pakje kauwgom? a. Een THT datum b. Een TGT datum c. Het is niet verplicht om een houdbaarheidsdatum op een pakje kauwgom te vermelden Je vindt deze (ongeopende) zak snoep in de kast: Wat doe je er mee? a. Weggooien, hij is al meer dan een jaar over de datum b. Zak openmaken en beoordelen (ruiken/proeven) of de snoep nog goed smaakt Pagina 7
Wat voor soort houdbaarheidsdatum moet er vermeld worden op de kipfilet? a. Een THT datum b. Een TGT datum c. Het is niet verplicht om een houdbaarheidsdatum op kip te vermelden Wat voor soort houdbaarheidsdatum moet er vermeld worden op een vers verpakt brood? a. Een THT datum b. Een TGT datum c. Het is niet verplicht om een houdbaarheidsdatum op een vers brood te vermelden Wat voor soort houdbaarheidsdatum moet er vermeld worden op een pak gepasteuriseerde (=gekoelde) melk? Pagina 8
a. Een THT datum b. Een TGT datum c. Het is niet verplicht om een houdbaarheidsdatum op een pak gepasteuriseerde (=gekoelde) melk te vermelden Wat voor soort houdbaarheidsdatum moet er vermeld worden op een ananas? a. Een THT datum b. Een TGT datum c. Het is niet verplicht om een houdbaarheidsdatum op een ananas te vermelden Pagina 9
Extra informatie Onderstaande links geven meer informatie over dit onderwerp: Een weggooitest in wedstrijdvorm kn.nu/wwcf60f70 (foodbattle.nl) Deze battle is heel leuk om te organiseren met de klas of zelfs de hele school Voedingscentrum lesmateriaal kn.nu/ww292e3d1 (voedingscentrum.nl) Op deze website van het Voedingscentrum vind je verschillende tools, testen en lesmateriaal Informatie over houdbaarheidsdata van NVWA kn.nu/ww0c9ca89 (vwa.nl) Hier vind je extra achtergrondinformatie over de verschillen tussen de THT en de TGT Bereken je voetafdruk + tips om te verkleinen kn.nu/ww64b5c1c (voetafdruk.nl) Pagina 10
Antwoorden TGT: Te Gebruiken Tot THT: Tenminste Houdbaar Tot UHD: Uiterste Houdbaarheids Datum Wat is het juiste antwoord? 1. THT en TGT zijn ongeveer hetzelfde 2. TGT mag nog wel verkocht worden na de datum 3. THT mag nog wel verkocht worden na de datum 4. UHD is niet meer in gebruik Pagina 11
Over dit lesmateriaal Colofon Alle losse onderdelen van deze wiki, maar ook de wiki als geheel mag worden gekopieerd, gebruikt en toegepast in het eigen lesmateriaal. Binnen Wikiwijs doe je dat heel gemakkelijk door deze wiki als arrangement aan je eigen arrangement toe te voegen. Je kunt dan de (volgorde van de) onderdelen aanpassen indien gewenst en zelf onderdelen toevoegen of verwijderen. Heel veel succes! Auteurs Saskia Kamps ; Laatst gewijzigd 28 August 2014 om 10:09 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau MBO, Niveau 2: Basisberoepsopleiding; VVE; MBO, Niveau 3: Vakopleiding; MBO, Niveau 4: Middenkaderopleiding; Leerinhoud en Gezond en redzaam gedrag; Natuur, leven en technologie; doelen Milieuwetenschappen; Biologie; Sociaal-emotionele ontwikkeling; Levensbeschouwing; Handel en ondernemerschap; Mens en natuur; Algemene natuurwetenschappen; Voedsel, natuur en leefomgeving; Agrarische techniek; Maatschappijleer; Bedrijfskunde; Vervoerstechniek; Agrarische bedrijfseconomie; Mens en maatschappij; Consumptief - breed; Horeca en bakkerij; Handel en verkoop; Landbouwwetenschappen; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 0 uur en 50 minuten Bronnen Bron Een weggooitest in wedstrijdvorm https://www.foodbattle.nl/ Type Link Pagina 12
Bron Voedingscentrum lesmateriaal http://www.voedingscentrum.nl/onderwijs Informatie over houdbaarheidsdata van NVWA http://www.vwa.nl/onderwerpen/regels-voor-ondernemers-eten-endrinken/dossier/etikettering-vanlevensmiddelen/houdbaarheidsdatum-levensmiddelen Bereken je voetafdruk + tips om te verkleinen http://www.voetafdruk.nl/?page_id=22 Type Link Link Link Pagina 13