De AFM en Risicobereidheid Bas Windt

Welkom Bas Windt Toezichthouder AFM Projectleider Kwaliteit Beleggingsdienstverlening Pagina 2

Inhoud Kwaliteitscontroles dossiers 2014 Praktijkvoorbeelden Valkuilen Pagina 3

Aanpak kwaliteitscontroles Alle beleggingsondernemingen met retail-dienstverlening 1 dossier bij AFM aangeleverd Beoordeeld op onderdelen van 4:23 Wft Onderscheid objectieve en subjectieve risicobereidheid In deze presentatie gaat het om de subjectieve/mentale risicobereidheid Pagina 5

Beoordeling Risicobereidheid Welke aspecten zijn ingewonnen: De kans die de cliënt bereid is te accepteren op het niet behalen van zijn doelstelling Of de cliënt bereid is om (een deel van) zijn inleg te verliezen. En vervolgens: welk deel mag dat zijn De houding van de cliënt ten opzichte van tussentijdse waardedalingen De mentale risicobereidheid op andere aspecten Score 5: alle aspecten volgen uit het aangeleverde dossier Pagina 6

Uitkomsten kwaliteitscontroles Gemiddelde score Cliëntinventarisatie: 2,2 3 5 Score 2 Score Risicobereidheid ( n=119) Score 1 NB: Deze scores zijn tot stand gekomen aan de hand van de beoordeling van 1 dossier per beleggingsonderneming. De scores zijn daardoor NIET representatief. 7

Waarom inwinnen Vraag: Waarom wint u informatie in over de risicobereidheid? A. Omdat het moet van de Wft/AFM B. Omdat ik het wil weten C. Omdat ik het nodig heb voor mijn Risicoprofiel Gemeenschappelijk belang U wilt teleurstellingen voorkomen Verlies is vaak de grootste teleurstelling Pagina 8

Praktijkvoorbeelden Wij hebben een aantal voorbeelden uitgedeeld U kunt stemmen via socrative.com. Daarvoor kunt u de app downloaden of inloggen op de site. 10

Voorbeeld 1 Pagina 11

Voorbeeld 1 Een vragenlijst met een aantal vragen die zich richten op de risicobereidheid. Vraag: Biedt de vragenlijst u voldoende inzicht in de risicobereidheid van de klant? - Ja, deze is (redelijk) goed ingewonnen - Nee, dit is niet voldoende/hiermee kan ik niet uit de voeten Zijn vragen alleen (zonder context) voldoende? 12

Voorbeeld 2 Ervaring 6. Hoe lang heeft de cliënt ervaring met beleggen in obligaties en/of aandelen? Geen ervaring + 10 punten 1-3 jaar ervaring + 15 punten 3-7 jaar ervaring + 20 punten Meer dan 7 jaar ervaring + 40 punten 7. Hoe lang heeft de cliënt ervaring met beleggen in derivaten? Geen ervaring + 10 punten 1-3 jaar ervaring + 15 punten 3-7 jaar ervaring + 20 punten Meer dan 7 jaar ervaring + 40 punten Houding ten opzichte van beleggen 8. Om te bepalen welk risico de cliënt bereid is met de beleggingen te lopen, verzoeken wij u aan te geven welke van onderstaande beschrijvingen het beste de houding van de cliënt tegenover beleggen weergeeft. De cliënt streeft overwegend naar: Kapitaalbehoud: De cliënt belegt met als doel de waarde van de beleggingen te beschermen. Inkomen uit vermogen speelt een beperkte rol. Vaste inkomsten: De cliënt belegt met als doel de waarde van de beleggingen te beschermen en daarbij inkomen uit vermogen te genereren. Vermogensgroei: De cliënt belegt met als doel het realiseren van vermogensgroei, maar wil tegelijkertijd het risico op waardedaling van de portefeuille beperken. Lange termijn groei: De cliënt belegt met als doel hoge beleggingswinsten te bereiken en is bereid daarbij een aanzienlijk risico te lopen. Risicoacceptatie: risico en rendement 9. Door meer risico te nemen neemt de kans op hogere winsten toe. Tegelijkertijd stijgt ook de kans op hogere verliezen. De afweging die de cliënt daartussen maakt, bepaalt de risicoacceptatie. Stel, de cliënt heeft 100.000 euro. Onderstaande antwoorden geven de mogelijke (fictieve!) waardeontwikkeling van dit vermogen na één jaar aan. Welk risicoprofiel zou dan het beste bij de cliënt passen? De cliënt neemt het risico en de kans dat de waarde van zijn vermogen na een jaar daalt óf stijgt tot: euro 98.000 en 113.000 (-2% en +13%) + 10 punten euro 88.000 en 128.000 (-12% en +28%) + 10 punten + 10 punten + 30 punten + 50 punten + 20 punten euro 74.000 en 146.000 (-26% en +46%) + 30 punten euro 50.000 en 200.000 (-50% en +100%) + 40 punten euro 0 en 300.000 (de cliënt loopt dus het risico om het hele bedrag kwijt te raken) + 50 punten Totale aantal punten vraag 6 t/m 9: 90 Pagina 13 Bijbehorend risicoprofiel: Neutraal.

Voorbeeld 2 Met de vragenlijst wordt het risicoprofiel gekoppeld aan een puntentelling. Het puntenaantal wordt vastgesteld met een aantal vragen. Vraag: Is de risicobereidheid voldoende ingewonnen? - Ja, de aspecten zijn voldoende ingewonnen - Nee, er zijn te weinig aspecten zijn ingewonnen 14

Voorbeeld 2-vervolg Verdere vragen: Zijn andere onderdelen van de inventarisatie relevant voor de mentale risicobereidheid? In dit voorbeeld zijn de punten per vraag weergegeven. Is dat verstandig? 15

Voorbeeld 3A. Voorbeeld 3 Voorbeeld 3B. i. Vermogen in een optimistische markt: 1.683.290 ii. Vermogen in een verwachte markt: 1.385.290 iii. Vermogen in een pessimistische markt: 1.166.330 Er is een kans van 10% op een beter resultaat dan het optimistische scenario, en een kans van 10% op een slechter resultaat dan het pessimistische scenario. i. Vermogen in een optimistische markt: 1.300.590 ii. Vermogen in een verwachte markt: 874.280 iii. Vermogen in een pessimistische markt: 552.860 Er is een kans van 5% op het beter resultaat dan het optimistische scenario, en een kans van 5% op een slechter resultaat dan het pessimistische scenario. 16

Voorbeeld 3 We zien dat steeds meer beleggingsondernemingen grafieken gebruiken om verwachtingen weer te geven. Twee grafieken zijn weergegeven (voorbeeld 3A en 3B) Vraag: Welke grafiek is een beter hulpmiddel om de risicobereidheid van de klant in te winnen? 17

Valkuilen Risicobereidheid Voorkom dat u te weinig scenario s bespreekt. Wanneer mensen niet goed weten wat de mogelijke uitkomsten zijn, nemen ze de laagste en hoogste uitkomst als schatting van het worst-case en best-case scenario. Pagina 19

Valkuilen Risicobereidheid Presenteer risico s niet alleen in percentages. Schommelingen niet alleen in procenten; ook in euro s Voorbeeld: kans van 1% vs. 1 op 100 Of: kans van 20% vs. eens in de vijf jaar Pagina 20

Valkuilen Risicobereidheid Ga er niet van uit dat u en uw klant hetzelfde begrip hebben van risico. Home bias Hoe meer inleg, hoe meer risico Nu is belangrijker dan later (present bias) Pagina 21

Vragen?