Contractering in de Wmo Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland Ledenbijeenkomsten mei-juni 2012
Verlate invoering biedt kansen voor betere voorbereiding! Ga proactief aan de slag en benut de kansen om je beter voor te bereiden op de Wmo. Er zijn een hoop zaken die je nu kunt oppakken. 1
Onderwerpen presentatie Toelichting handreikingen welke informatie is er nu beschikbaar (5 min) Gemeenten als contractpartij Gemeentelijke organisatie Verschillen met zorgkantoor Wat houdt gemeenten nu bezig? Profileren gemeenten Kostprijzen Wijze van berekenen Transparantie Contracteren en verantwoorden Inkoopmodellen Eisen aan administratieve organisatie Samenwerken Juridische vormen Mededinging 2
Handreikingen van belang voor contractering Verder komt nog: Handreiking mededinging (mei) Basisset verantwoording (mei) Verantwoording / administratieve lasten (juni) www.invoeringwmo.nl 3
Doel van de handreiking die wij ontwikkelen 4
Onderwerpen voor handreiking 5
De gemeente als contractpartij
Gemeentelijke organisatie een voorbeeld 8
Totstandkoming beleid 9
Wat houdt gemeenten bezig Algemeen Kortingen gemeentefonds Onzekerheid decentralisaties GHZ Eerdere ervaringen Wmo Nog bezig met visievorming 10
Gemeenten kijken op een andere manier naar begeleiding, kortdurend verblijf en vervoer Verzekerd recht Compensatie beginsel Zorgkantoor Gemeente Samenwerken? Zorg Participatie, zelfredzaamheid, sociale cohesie 11
Gemeente ziet hulpvraag in brede context 1. Zorg niet duurder dan nodig 2. Burger zoveel mogelijk in zijn kracht specialist professional De participerende (maatsch. & econ.) burger is het uitgangspunt. Indien noodzakelijk, hier vandaan ondersteuning stapsgewijs opschalen. begeleider / SPV POH / huisarts Individueel Collectief Bur groep e-health ger één-op-één vinger aan de pols begeleiding behandeling Signalering Curatie vrijwilliger mantelzorger Wijk outreachend deeltijd 3. Adequate zorg op het juiste moment Beschermd verblijf 12
Verschillen inkoop gemeente en zorgkantoor Zorgkantoor Voert grotendeels landelijk beleid uit Inmiddels al veel ervaring met inkoop van gehandicaptenzorg Merkt relatief weinig van besparingen op inkoop Alleen inkoop zorg Inkoop meer gericht op relatiebeheer Vastgoed wordt ook bekostigd Gemeente Voert eigen vastgesteld beleid uit Gehandicaptenzorg is nieuw Minder inkoop leidt tot besparingen (bezuinigingen) Ook inkoop op andere beleidsterreinen Inkoop meer gericht op sluiten van contract Gemeenten hebben mogelijk zelf locaties 13
Omvang begeleiding voor gemeenten 14
Hoe kijken gemeenten aan tegen gehandicaptenzorg? 15
Ga actief aan de slag met profileren bij gemeenten Benut kennisvoorsprong Je hebt meer kennis over de gehandicaptenzorg dan een willekeurige gemeente, maak hier gebruik van. Verkrijg inspraak Maak afspraken met beleidsambtenaren en wethouders en ga het gesprek aan. Zorg voor actuele informatie Zorg dat je geïnformeerd blijft worden over de laatste ontwikkelingen. Beleidsarm of beleidsrijke invulling? Laat zien wat je doet Organiseer informatieve bijeenkomsten / werkbezoeken voor bijvoorbeeld raadsleden 16
Kostprijzen
Waarom kostprijzen? Voor de tariefstelling naar gemeenten toe is kennis van je kostprijzen essentieel! Gemeenten vragen geregeld om onderbouwing van de kostprijzen In de gehandicaptenzorg worden kostprijzen beperkt toegepast Bij de overheveling van huishoudelijke verzorging leverde sommige instellingen (onbewust) beneden de kostprijs 18
Kruissubsidie bij kostprijzen "Eenvoudige" producten, die "Moeilijke" producten Zonder apparaten zijn uit te voeren Door vrijwilligers kunnen worden uitgevoerd Een klein oppervlak nodig hebben worden veelal benadeeld in traditionele kostprijssystemen Waar dure apparaten voor nodig zijn Die veel extra opleiding vragen van medewerkers Waarvoor aangepaste ruimtes nodig zijn worden veelal bevoordeeld in traditionele kostprijssystemen 19 19
Verschillende methoden van kostprijsberekenen Direct Costing Product / dienst kosten + Simpel en snel Vaak onbetrouwbaar Onderbouwing beperkt Veel discussie in organisatie Geen sturing mogelijk Rate based ABC Activiteit X Product / dienst Volumes Oorzakelijk (normen) kosten + Zuiver + Harde onderbouwingen + Goede sturing door pull methodiek 1 costdriver per activiteit Onderhoud Activiteit Y Traditionally ABC Activiteit X Product / dienst Schattingen % tijd Schattingen kosten + Redelijk zuiver + Redelijke onderbouwing Ingeschatte % tijd Beperkte sturing mogelijk Product / dienst Transactie volumes kosten + Zuiver + Harde onderbouwing + Goede sturing mogelijk + Eenvoudige voorkant + Makkelijker onderhoud Complexe achterkant Activiteit Y Time Driven ABC Activiteit X Time-equations Activiteit Y Verschillende methoden van kostentoerekening Direct costing Berekent de kostprijs van een product of dienst door alleen de directe kosten toe te rekenen aan een product De overige kosten worden ten laste gebracht van de resultatenrekening en als opslag versleuteld in de berekening van de kostprijs Traditionally ABC De kosten van een bedrijfsonderdeel of afdeling zijn gegeven De relatie tussen activiteiten en producten word gelegd aan de hand van procentuele verdelingen op basis van inschattingen (tijdsverdeling) of volumes Rate based ABC Het model wordt ingericht op basis van normtijden en volumes. Op basis van deze (gebudgetteerde) volumes wordt het totale aantal keren dat een activiteit moet worden uitgevoerd bepaald Door de integrale kosten voor een bedrijfsonderdeel, afdeling of (type) medewerkers af te zetten tegen de beschikbare capaciteit kan men bepalen welk tarief er bij de benodigde tijd hoort Het kostprijsmodel biedt naast scherp inzicht in de kosten ook uitstekende sturingsmogelijkheden door de introductie van normen in een organisatie Time driven ABC Een uitbreiding op de bestaande Activity Based Costing methodiek waarbij gebruik wordt gemaakt van tijdsformules voor de berekening van benodigde tijd in plaats van het gebruik van één norm per activiteit Een activiteit kan nu dus meerdere costdrivers hebben. Dit reduceert het aantal activiteiten tot slechts de hoofdactiviteiten. De data van deze variabalen wordt rechtstreeks verkregen uit de bronsystemen op transactieniveau TDABC maakt het mogelijk om de tijd per transactie te variëren door onderscheid te maken tussen de mogelijke variaties in de transactie zonder voor iedere variatie een nieuwe activiteit te moeten definiëren. Daarnaast geeft het model ook inzicht op het niveau van individuele transacties, klanten, kanalen en verkopers wat voorheen moeilijk was 20
Gouden regels voor kostprijzen Bereken integrale kosten prijzen (inclusief overhead / kapitaal lasten) geen marginale kostprijzen Besteed aandacht aan de overhead allocatie Bepaal waarvoor je kostprijzen wilt berekenen en houd je model in ieder geval in het begin simpel Als je meer wilt met kostprijzen dan een eenmalige rekenactie denk aan specifieke kostprijssoftware 21
Aanpak kostprijsmodel 1. Bepalen uitgangspunten model 2. Opzetten metamodel 3. Bepalen datamodel & verzamelen data 4 Modelbouw 5. Valideren & rapporteren Implementatie van het model Activiteiten Vaststellen doel van kostprijsmodel Bepalen specificaties van het model Bepalen ambitieniveau Keuze voor gebruik van specifieke kostprijssoftware Fasering van het traject in de tijd Bepalen van structuur met metamodel (o.a. overhead & primaire afdelingen) Bepaal de rol van de holding (centraal vs. decentraal uitvoeren van activiteiten) Bepalen van de verdeelsleutels Vaststellen methodiek van kostprijsberekening Opstellen datamodel Vaststellen beschikbaarheid data Vaststellen betrouwbaarheid van de benodigde data Vaststellen proces van dataverzameling (hoe, wat, wie) Verzamelen van de data Vaildatie van de verkregen data Opstellen en toetsen van eerste en eenvoudige versie model (rapid prototyping) Interviews voor achtergrond informatie Bouwen en vullen van het model Opstellen van verficatiedocument Opstellen validatierapporten (in- en uitgaande kosten, kostprijsopbouw) Valideren van model in validatiesessies Opstellen verificatiedocument Opstellen highlight report met opvallende zaken Opstellen standaard rapportages in model Opstellen training voor overdracht en P&C medewerkers Inbedding van kostprijzen in de planning & control cyclus Opstellen beheer- en onderhoudscyclus Koppeling van bronsystemen Aansluiting verkooporganisatie en prijsstelling Opstellen en uitvoeren verbeterplan Bevriezen van model Opstellen eindrapport Resultaat Plan van aanpak Metamodel Datamodel Data benodigd voor kostprijsmodel gevalideerd Concept versie kostenmodel Concept verficatiedocument Gevalideerd & geaccepteerd kostenmodel Eindrapportage met verificatiedocument Geïmplementeerd kostenmodel 22
Voorbeeld metamodel gehandicaptenzorg 23
Contracteren en verantwoorden
Er bestaan verschillende inkoopmodellen Vraag: Welk inkoopmodel wenst u vanuit het oogpunt als: zorgaanbieder, gemeente en cliënt? 1. Klassiek model 2. Zeeuws model 3. Catalogus model (sluit aan op Zeeuwsmodel) 4. Bestuurlijk aanbesteden 5. Dialoogmodel 6. Eén op één contract 7. Afspraak per individuele cliënt 8. Minicompetitie 9. Subsidie 25
Er bestaan verschillende inkoopmodellen Klassiek model Zorg wordt aanbesteed (IIA) Gemeente gunt de opdracht aan de aanbieder met de beste offerte (economisch meest voordeligste) Cliënten hebben gedwongen keuze voor aanbieder Leidde bij aanbesteding van HV tot veel rechtzaken Model lijkt niet wenselijk in de gehandicaptensector 26
Er bestaan verschillende inkoopmodellen Zeeuws model Zorg wordt aanbesteed (IIA) Uitgangspunt met iedereen die aan kwaliteits(eisen) voldoet wordt een raamovereenkomst gesloten. Tarief wordt gefixeerd. De cliënt kiest de aanbieder van zijn keuze. Gemeente gunt opdracht aan zorgaanbieder waar cliënt voor kiest Model lijkt toepasbaar voor de gehandicaptenzorg. 27
Er bestaan verschillende inkoopmodellen Catalogus model (sluit aan op Zeeuwsmodel) Gemeente gunt in principe aan alle aanbieders die voldoen aan de eisen Gemeente maakt ranglijst aan de hand van vooropgestelde criteria (bepaalt volgorde in de catalogus) Als de cliënt geen voorkeur heeft dan besluit de gemeente over de toewijzing van de cliënt aan een zorgaanbieder op basis van de rangorde. 28
Er bestaan verschillende inkoopmodellen Bestuurlijk aanbesteden De gemeente nodigt bekende aanbieders uit en maakt lokaal haar voornemen bekend en sluit opvoorhand geen aanbieders uit (conform IIB-dienstverlening); De gemeente stelt in overleg de specifieke eisen voor dienstverlening vast. Vervolgens volgen prijsonderhandelingen met de aanbieders op grond van de geformuleerde eisen Aanbieders tekenen een convenant met de gemeente. Dit convenant staat ook open voor nieuwe toetreders. Model lijkt toepasbaar voor de gehandicaptenzorg. 29
Er bestaan verschillende inkoopmodellen Dialoogmodel Complexe overeenkomsten : De gemeente publiceert de bekendmaking voor de dialoog conform een IIa-procedure of een Iibprocedure of nodigt een haar bekende groep aanbieders uit om deel te nemen in de dialoog; Met geselecteerde aanbieders voert de gemeente een dialoog het programma van eissen uit. De aanbieders brengen een voorstel uit op basis van uitgewerkte eisen De gemeente gunt één of meerdere (afhankelijk van het vooraf bepaalde aantal) aanbieders een overeenkomst Model lijkt goed toepasbaar voor de gehandicaptenzorg. 30
Er bestaan verschillende inkoopmodellen Eén op één contract De gemeente werkt op hoofdlijnen de eisen en voorwaarden voor ondersteuning uit; De gemeente bespreekt de eisen en voorwaarden en vraagt de aanbieder die op dit terrein werkzaam is een voorstel uit te brengen; De aanbieder brengt een voorstel uit en de gemeente toetst of het voorstel voldoet aan haar eisen; De gemeente gunt de aanbieder de overeenkomst. Model lijkt goed toepasbaar voor de gehandicaptenzorg. 31
Er bestaan verschillende inkoopmodellen Afspraak per individuele cliënt (IIB procedure) Cliënt meldt zich bij aanbieder Aanbieder doet voorstel aan gemeente (kosten inhoud) Interessant voor specifieke minder voorkomende doelgroepen Minicompetitie De gemeente publiceert een bekendmaking van de opdracht (Europees of niet-europees); De gemeente gunt twee of meer aanbieders (aantal is vooraf bepaald) een raamovereenkomst Per opdracht (client of clientgroep) vraagt de gemeente bij de gecontracteerde aanbieders een voorstel 32
Er bestaan verschillende inkoopmodellen Dynamisch selectiemodel (veiling van zorg) Dit model lijkt niet toepasbaar voor de gehandicaptenzorg. Zorg wordt aanbesteed (IIA) Uitgangspunt met iedereen die aan kwaliteits(eisen) voldoet wordt een contract gesloten. Prijs afhankelijk van veiling Elke cliënt wordt geveild. De aanbieder met het beste voorstel krijgt de cliënt. 33
Er bestaan verschillende inkoopmodellen Daarnaast zijn er ook een aantal subsidie modellen Beleidsgestuurde contractfinanciering Op basis van beleidskeuzes worden doelstellingen geformuleerd Aan de hand van deze doelstellingen en intenties brengt de aanbieder een voorstel uit dat invulling geeft bij het realiseren van deze doelstellingen; Na afstemming volgt een uitwerking van activiteiten en afspraken in een subsidiebeschikking en uitvoeringsovereenkomst. Subsidietender Subsidie wordt aanbesteed, vergelijkbaar met klassiek aanbesteden Klassieke subsidie Oorspronkelijke subsidie 34
Er bestaan verschillende inkoopmodellen Vraag: Welk inkoopmodel wenst u vanuit het oogpunt als: zorgaanbieder, gemeente en cliënt? 1. Klassiek model 2. Zeeuws model 3. Catalogus model (sluit aan op Zeeuwsmodel) 4. Bestuurlijk aanbesteden 5. Dialoogmodel 6. Eén op één contract 7. Afspraak per individuele cliënt 8. Minicompetitie 9. Subsidie Weet u al welk inkoopmodel de gemeentes in uw werkgebied gaan gebruiken? 35
onderscheidend vermogen / rendement Verwachte ontwikkelingen prijs Collectieve kortingen service Administratieve afhandeling Extra service aan burgers goede zorginkoop Goede algemene prijs/kwaliteit verhouding innovatieve zorginkoop Vernieuwing aanbod op doelgroepniveau 36
De wijze waarop je contracteert bepaalt hoe je, je (administratieve) processen moet invullen Uitdaging voor de gehandicaptenzorg om de verkoop organisatie op te zetten. Contract afspraken moeten geïmplementeerd worden in het zorgproces en de ondersteunende administratieve processen. 37
Samenwerken
Samenwerken mag, maar. Tot dat de cliënt nadeel ondervindt, bijvoorbeeld: Prijzen kunstmatig hooggehouden worden Beperken van kwaliteit, veroorzaken van tekort wachtlijsten Markt (clienten) verdelen (staat keuzevrijheid van de cliënt in de weg) Nieuwe toetreders belemmeren Hoofdregel: Samenwerking op het terrein van maatschappelijke ondersteuning met het oog op verbetering van de efficiëntie of de kwaliteit van de ondersteuning mag en is gewenst In sommige gevallen mogen er wel prijsafspraken gemaakt worden Bron: Factsheet Samenwerking op het terrein van maatschappelijke ondersteuning 39
2012 KPMG Advisory N.V., registered with the trade register in The Netherlands under number 33263682, is a subsidiary of KPMG Europe LLP and a member firm of the KPMG network of independent member firms affiliated with KPMG International Cooperative ( KPMG International ), a Swiss entity. All rights reserved. Printed in The Netherlands. The KPMG name, logo and cutting through complexity are registered trademarks of KPMG International.