Ruud Janssen, Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg, Hogeschool Windesheim

Transcriptie

1 Ruud Janssen, Lectoraat ICT-innovaties in de Zorg, Hogeschool Windesheim Netwerkbijeenkomst decentraliseren = innoveren, georganiseerd door Zorg voor Innoveren, Utrecht, 26 juni 2014

2 Zorgverzekeringswet (Zvw) Wet langdurige zorg (Wlz) Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) kortdurende (medische) zorg langdurig verblijf in een instelling ondersteuning in de thuisomgeving gericht op genezing of herstel gericht op kwaliteit van leven gericht op behoud van zelfstandigheid huisartsenzorg, ziekenhuiszorg, revalidatiezorg, behandeling GGZ, verpleging en persoonlijke verzorging thuis voor iedereen die het nodig heeft (zorgverlener bepaalt, zorgverzekeraar betaalt) verzekerd recht (vergoeding) 24-uurs verpleging en verzorging alleen voor de meest kwetsbaren (CIZ bepaalt, zorgkantoor betaalt) verzekerd recht (vergoeding) huishoudelijke hulp, verzorging, begeleiding, dagbesteding, opvang, hulpmiddelen, jeugdzorg, re-integratie voor iedereen die het nodig heeft (gemeente bepaalt én betaalt) collectieve voorziening (compensatie)

3 Het landschap De partijen in de zorg waarmee een te maken kan krijgen. patiëntenvereniging patiënt zorg betaalt premie en eigen risico zorgaanbieder koopt zorg in zorgverzekeraar bepaalt wat vergoed wordt reguleert de zorgmarkt overheid stelt richtlijnen op beroepsvereniging

4 De partijen Binnen de organisatie van sommige partijen kunt u weer met andere partijen te maken krijgen. patiëntenvereniging ICTmedewerker verpleegkundige specialist bestuurder patiënt inkoop innovatie investeringsfonds commercie zorg betaalt premie en eigen risico zorgaanbieder koopt zorg in zorgverzekeraar bepaalt wat vergoed wordt reguleert de zorgmarkt overheid beroepsvereniging stelt richtlijnen op Zorginstituut Nederland Nederlandse Zorgautoriteit Inspectie Gezondheidszorg Ministerie van VWS

5 De patiëntenvereniging verbetert het de zorg voor onze doelgroep? Enkele voorbeelden van de die partijen kunnen hebben bij een zorginnovatie. draagt het bij aan mijn herstel of welzijn? patiënt kan ik er mijn brood mee verdienen? zorg kan ik er efficiënter of beter door werken? zorgaanbieder koopt zorg in betaalt premie en eigen risico is het goede zorg voor een bepaalt lage prijs? wat vergoed wordt zorgverzekeraar reguleert de zorgmarkt overheid is het bewezen effectief? houdt het de zorg betaalbaar? stelt richtlijnen is het op wel veilig en verantwoord? beroepsvereniging

6 De bewijslast patiëntenvereniging onderzoeksresultaten en ervaringen van onze doelgroep Vormen van bewijslast waarmee partijen overtuigd kunnen worden van de meerwaarde van een zorginnovatie. positieve ervaringen van andere patiënten patiënt zorg een sterke visie of solide business case zorgaanbieder koopt zorg in betaalt premie en eigen risico een business case onderbouwd met bepaalt wat onderzoeksresultaten vergoed wordt zorgverzekeraar reguleert de zorgmarkt overheid onderzoeksresultaten van hoge kwaliteit draagvlak onder zorgprofessionals stelt richtonderzoeksresultaten lijnen en ervaringen op van zorgprofessionals beroepsvereniging

7 Innovatieroute 1: de consumentenroute De innovatie wordt rechtstreeks aangeboden aan de (zorg)consument. Deze betaalt zelf. patiëntenvereniging Los een herkenbaar probleem voor de patiënt op. Let op de betaalbaarheid voor de doelgroep. Werk samen met organisaties. Zorgconsument wordt overtuigd door advies van zorgverlener of ervaringen van medepatiënten. patiënt zorg betaalt premie en eigen risico zorgaanbieder koopt zorg in zorgverzekeraar bepaalt wat vergoed wordt reguleert de zorgmarkt overheid stelt richtlijnen op beroepsvereniging

8 Innovatieroute 2: de aanbiedersroute De innovatie wordt aangeboden aan de zorgaanbieder. Deze investeert uit eigen middelen. patiëntenvereniging Los een urgent probleem voor de zorgaanbieder op (efficiencyverbetering, imagoversterking). Ontwikkel samen met zorgverleners (acceptatie). Zorgaanbieder wordt overtuigd door een solide business case of een sterke visie op herkenbare problematiek. patiënt zorg betaalt premie en eigen risico zorgaanbieder koopt zorg in zorgverzekeraar bepaalt wat vergoed wordt reguleert de zorgmarkt overheid stelt richtlijnen op beroepsvereniging

9 Innovatieroute 3: de verzekeraarsroute De innovatie wordt onderdeel van zorg die al wordt vergoed door de zorgverzekeraar. De inhoud van de zorg verandert niet, alleen de aanbiedingsvorm. zorg patiëntenvereniging patiënt betaalt premie en eigen risico Werk samen met zorgverleners, patiëntenvereniging en beroepsvereniging (draagvlak). Stap niet zelf naar de verzekeraar maar laat een enthousiaste zorgaanbieder het woord voeren. Zorgverzekeraars zullen eisen dat de innovatie bestaande zorg vervangt (substitutie) en leidt tot minder zorgkosten (schadelastreductie). Beiden dienen te worden aangetoond (business case op basis van onderzoeksresultaten). zorgaanbieder koopt zorg in zorgverzekeraar bepaalt wat vergoed wordt reguleert de zorgmarkt overheid stelt richtlijnen op beroepsvereniging

10 Innovatieroute 4: de overheidsroute patiëntenvereniging patiënt De innovatie leidt tot nieuwe zorg, die nog niet wordt aangeboden of vergoed. De aard of werking van de zorg veranderen, of omdat er zorg kan worden geboden die voorheen niet mogelijk was. Zie aandachtspunten voor de verzekeraarsroute. Er dient sterk wetenschappelijk bewijs te worden verzameld om (kosten)effectiviteit aan te tonen. Complex en kostbaar traject, schakel experts in. Check of deze route echt wel nodig is!!! zorg zorgaanbieder stelt richtlijnen op koopt zorg in betaalt premie en eigen risico zorgverzekeraar bepaalt wat vergoed wordt reguleert de zorgmarkt Ministerie van VWS Nederlandse Zorgautoriteit adviseert over basispakket Zorginstituut Nederland beroepsvereniging de drie partijen zijn via één informatiepunt bereikbaar:

12 Het landschap Het landschap, de partijen, en de zijn min of meer hetzelfde als bij de Zvw. cliëntenvereniging cliënt Wat is er anders: Zorgaanbieders hebben relatief veel vrijheid doordat ze worden bekostigd op basis van zorgzwaarte i.p.v. geleverde zorg. Er worden i.h.a. minder hoge eisen gesteld aan de bewijslast voor zorginnovaties. De verzekeraarsroute en overheidsroute liggen minder snel voor de hand dan bij de Zvw. zorg betaalt premie en eigen bijdrage zorginstelling koopt zorg in zorgkantoor bepaalt wat vergoed wordt reguleert de zorgmarkt overheid stelt zorgindicatie vast CIZ

14 Het landschap In plaats van het zorgkantoor speelt de gemeente straks de rol van bekostiger. Gemeenten hebben hierbij verhoudingsgewijs veel vrijheid. thuiszorgorganisaties opvang en dagbesteding woningbouw verenigingen lokale vervoerders lokale Wmo-raad cliënt De partijen Gemeenten zullen zoveel mogelijk maatwerk willen leveren, en gaan hiertoe met (veelal lokale) partijen samenwerken. (zorg-)dienst betaalt belasting en eigen bijdrage (zorg-) aanbieder koopt (zorg-) diensten in gemeente bepaalt wat vergoed wordt reguleert de zorgmarkt overheid stelt zorgindicatie vast CIZ

15 De wordt er rekening gehouden met de van cliënten? lokale Wmo-raad wat betekent dit voor mijn zelfstandigheid en welzijn? Voorbeelden van uitdagingen waarmee partijen te maken hebben in het kader van de nieuwe Wmo. De bewijslast Veel gemeenten organiseren Wmo-proeftuinen om ervaring op te doen met innovatieve zorg en de meerwaarde in de praktijk te toetsen. hoe overleef ik deze transitie? hoe kan ik onze zorg veel goedkoper leveren? hoe blijf ik een (zorg-)dienst interessante partner voor de gemeente? cliënt hoe gaan we 25 tot 40% bezuinigen? betaalt belasting en eigen hoe bevorderen we hoe gaan bijdrage we het zelfredzaamheid? aanbod inrichten? (zorg-) aanbieder koopt (zorg-) diensten in gemeente

16 De innovatieroutes lokale Wmo-raad In principe zijn dit dezelfde routes als in de Zvw en de Wlz, maar met deze verschillen: Er bestaat voor de Wmo géén overheidsroute zoals bij de Zvw en Wlz. De gemeenteroute vervangt de verzekeraarsroute. Voor hulpmiddelen is er ook een rechtstreekse gemeenteroute mogelijk. consumentenroute cliënt (zorg-)dienst betaalt belasting en eigen bijdrage aanbiedersroute gemeenteroute (zorg-) aanbieder koopt (zorg-) diensten in gemeente gemeenteroute (rechtstreeks)

17 Drie uitdagingen voor de gemeente (en kansen voor de innovator!)

18 Hoe gaan we het aanbod inrichten? Welke rol kiest de gemeente? Kiest de gemeente voor samenwerking met andere gemeenten? Verschillende inkoopmodellen* waarin de gemeente: hetzelfde blijft doen als het zorgkantoor nu; cliënten gaat toewijzen aan zorgaanbieders; zorgaanbieders per wijk gaat contracteren; gaat werken met sociale wijkteams; een zorgregisseur toewijst aan elke cliënt. De meeste gemeenten hebben hun keuze voor een inkoopmodel al gemaakt en zijn nu bezig met uitwerking en aanbesteding. (*) Zie ook: Jan Telgen, Zorginkoop door gemeenten,

19 Hoe gaan we 25 tot 40% bezuinigen? Bezuinigingsdoelstellingen voor de nieuwe Wmo: Jeugdzorg: -10% Voormalige AWBZ-zorg: -25% Huishoudelijke hulp: -40% Let wel: bezuinigingsdoelstellingen zijn hard (en ten opzichte van 2012!). Bezuinigingen zullen in elk model anders vormgegeven worden, maar uiteindelijk neerkomen op: Minder professionele zorg en ondersteuning bieden; Zorg en ondersteuning goedkoper leveren. Open vraag: tot welke prijs is een gemeente bereid om mensen thuis te ondersteunen? (dus wanneer stroomt een cliënt alsnog door van Wmo naar Wlz)

20 kansen! Hoe bevorderen we zelfredzaamheid? Bezuinigingen zijn alleen te realiseren als zelfredzaamheid daadwerkelijk wordt benut en bevorderd: Wat kan een cliënt nog wel? in plaats van wat kan een cliënt niet meer? Veel meer nadruk op het zelf organiseren van hulp vanuit de eigen sociale omgeving. Gemeenten én zorgaanbieders zijn zoekende hoe dit praktisch kan worden vormgegeven: 1. Door het effectiever mobiliseren van mantelzorg; nadruk op beperken 2. Met hulpmiddelen en technische voorzieningen in huis; van de zorgvraag 3. Door zorgverlening anders te organiseren; nadruk op efficiëntere 4. Door de inzet van diverse vormen van zorg op afstand. zorgverlening Innovaties die zich richten op (1) en (2) lijken vooral geschikt voor de consumentenroute en de gemeenteroute. Innovaties die zich richten op (3) en (4) lijken vooral geschikt voor de aanbiedersroute.

21 Meer informatie? Ons boekje Succesvol ondernemen met ehealth: Innovatieroutes in de Zorg : SuccesvolondernemenmeteHealthInnovatieroutesindeZorg.pdf. Om interactief de beste route(s) voor uw zorginnovatie te bepalen: Voor alle resultaten van het project Succesvol ondernemen met ehealth : Voor een scan en een toolbox ten behoeve van een levensvatbaar business model voor uw zorginnovatie: ( ehealth Innovatie Matrix ). Ruud Janssen, TJWM.Janssen@Windesheim.nl, telefoon