Pagina van 8 Auteur B Dellen C. Birsak Anesthesioloog-Intensivist Internist-Intensivist Beoordelaar S. Ayodeji W. Lee Chirurg-Intensivist Apotheker Protocollencommssie IC/CCU Autorisator B Mennema Voorzitter medische staf Vastgesteld op Oktober 05 Wijzigingen ten opzichte van vorige versie: Titel Protocol analgesie-sedatie-delier voor de IC afdeling Inleiding Patiënten welke op de Intensive Care zijn opgenomen hebben behoefte aan analgesie en soms aan sedatie. De indicatie voor het toedienen aan sedativa moet steeds restrictiever worden gesteld en dagelijks worden her beoordeeld. Vaak treedt tijdens de IC-opname en behandeling een delier op. De oorzaken voor het optreden kunnen multifactorieel zijn: als symptoom van het ziek-zijn (bv septische encefalopathie) of als bijwerking van medicatie zoals benzodiazepines, opiaten of als reactie op pijn. De behandeling van een delier op de IC kan niet meer geïsoleerd van het onderdeel sedatie/analgesie worden behandeld. De behandeling en preventie begint met de keuze en hoeveelheid van analgetica en sedativa op de Intensive Care. Delier Sedatie Analgesie Doel. Kritisch zieke patiënten dienen zoveel mogelijk pijnvrij, comfortabel en coöperatief te zijn.. SEDATIE heeft onder andere ten doel het mogelijk maken van noodzakelijke diagnostiek en behandeling.. SEDATIE beleid dat bijdraagt aan een zo kort mogelijk beademingsduur is wenselijk. Zorgbedrijf/ afdeling Zorgbedrijf Spoed en Intensief; IC/CCU Bestemd voor Artsen IC verpleegkundigen Verantwoordelijkheden De intensivist/ic-coördinator bepaald de keuze van medicatie en een streef RASS. De arts scoort de patiënt tijdens de dagelijkse visite en bij opname. De IC-verpleegkundigen scoren RASS/pijnscore en op indicatie CAM-ICU x/dienst. Afkortingen/ definities RASS Richmond Agitation-Sedation Scale CAM-ICU Confusion Assesment Method for the ICU VAS Visual Analogue Scale BPS Behavorial Pain Scale
Pagina van 8 Algemene maatregelen voor delierpreventie pijnstilling reductie in desoriënterende medicatie (m.n. benzodiazepines en overige sedativa) correctie van elektrolyt stoornissen dagstructuur en herkenbare omgeving (eigen foto s muziek e.d.) de patiënt oordoppen geven zo mogelijk gehoorapparaten indoen en bril opzetten zorg dragen voor een geluidsarme omgeving de patiënt begeleiden en instrueren behouden van dag/nacht ritme Materiaal/ benodigdheden Medicatie voor sedatie: ste propofol de dexmedetomidine of clonidine, ook in combinatie met propofol de midazolam Alternatief: esketamine bij b.v. een patiënt met een status astmaticus Zie voor de protocollen: idocument/ Apotheek/ Handboek parenteralia Zie voor aanvullende informatie over clonidine: Bijlage IV Medicatie voor analgesie: ste remifentanyl de morfine Zie voor de protocollen: idocument/ Apotheek/ Handboek parenteralia Medicatie voor delier ste haldoperidol of clonidine of dexmedetomidine (bij vegetatieve symptomen) de risperdal (bij verlengd QTc) de benzodiazepine Zie voor de protocollen: idocument/ Apotheek/ Handboek parenteralia Werkwijze Volg een keer per dienst en op indicatie volgende stappen: stap: RASS score stap: (als er aanwijzing is voor een delier): CAM-ICU stap: VAS of BPS Gebruik de beslisboom voor behandeling. Voer bij RASS -5 tot - een daily-wake-up-call uit. Complicaties Bijwerkingen van de toegepaste medicatie zijn te vinden op: idocument/ Apotheek/ Handboek parenteralia Aandachtspunten Voorkeur hebben kortwerkende medicijnen Propofol met maximale hoeveelheid van mg/kg/uur gebruiken. Een groot deel van de patiënten zijn met remifentanyl voldoende pijnvrij en comfortabel Postoperatieve patiënten zijn een uitzondering: Het is zinvol het peri-operatief pijnbehandelschema te continueren (bijv. morfine PCA). Verslaglegging De intensivist/ic-coördinator documenteert de scores en streef RASS in het intake formulier van het EPD. Bijlagen I Beslisboom II RASS III CAM-ICU IV BPS V CAM-ICU Werkblad VI Medicatie
Pagina van 8 Bijlage: beslisboom
Pagina van 8 Bijlage II: RASS verbale stimulatie Als RASS score of 5 is dan stoppen en patiënt op een later tijdstip her-testen Als RASS score boven de (- tot +) ligt dan stap toepassen
Pagina 5 van 8 Bijlage III: CAM-ICU Nee CAM-ICU negatief Geen delier 0 - RASS 0 CAM-ICU positief delier > fout 0 fout CAM-ICU negatief Geen delier Gebruik voor het afnemen van de CAM-ICU het werkblad CAM-ICU, zie bijlage V
Pagina 6 van 8 Bijlage IV: BPS Item Omschrijving Punten Gelaatsuitdrukking Ontspannen Gedeeltelijk aangespannen Sterk aangespannen Grimassen Armen Afstemming met beademingsapparaat Geen beweging Gedeeltelijk gebogen Sterk gebogen met buigen vingers Arm en vingers gebogen met retractie Tolerantie Af en toe hoesten Vechten met apparaat Gecontroleerde beademing niet mogelijk Item Omschrijving Punten Gelaatsuitdrukking Ontspannen Gedeeltelijk aangespannen Sterk aangespannen Grimassen Armen Geluiden Geen beweging Gedeeltelijk gebogen Sterk gebogen met buigen vingers Arm en vingers gebogen met retractie Geen geluiden Kreunen weinig /min en kort sec Kreunen vaak >/min en/of langer > sec Huilen/gekrijs of oeh/au of adem inhouden
Pagina 7 van 8 Bijlage V: CAM-ICU werkblad CAM-ICU werkblad Feature. Acuut begin en fluctuerend beloop Score Aanw ezig Is de patient anders dan zijn/haar basis mentale status? Of Was er sprake van fluctuaties in het gedrag gedurende de afgelopen uur, zoals waargenomen op een sedatieschaal (RASS), GCS of vorige delier beoordeling? Een van beide vragen Ja beantwoord? Feature. Verminderde aandacht Aanwijzing: zeg tegen de patient: Ik ga een reeks van 0 letters opnoemen. Wanneer u de letter A hoort, knijpt u in mijn hand. Lees de volgende reeks letters op zonder nadrukkelijk te articuleren ( houdt met het volume rekening met de geluiden op de IC) en lees voor met een snelheid van letter/seconde. SAVEAHAART Foute antwoorden> Score: een respons is fout als de patient niet knijpt bij een letter A of knijpt bij een andere letter dan de letter A. Feature. Veranderd niveau van bewustzijn Aanwezig als de RASS anders is dan 0 RASS geen 0 Feature. Ongeorganiseerd denken Ja en Nee vragen. Blijft een steen drijven in water? of Blijft een blad drijven in het water?. Zijn er vissen in de zee? of Zijn er olifanten in de zee?. Weegt pond meer dan ponden? of Wegen ponden meer dan pond?. Kun je met een hamer een spijker inslaan? of Kun je met een hamer hout snijden? Gecombineerd aantal fouten> 5. Opdracht Zeg tegen de patiënt: Kunt u zoveel vingers opsteken? (Onderzoeker houdt bijv. vingers omhoog) Zeg tegen de patiënt: Doe hetzelfde met de andere hand. (Onderzoeker laat nu niet vingers zien) Als de patiënt niet in staat is om beide armen te bewegen, vraag dan of hij er vinger bij kan doen. CAM-ICU: + + ( en/of ) aanwezig = CAM POSITIEF= Delirium
Pagina 8 van 8 Bijlage VI: Medicatie Clonidine Geneesmiddel Oplaaddosis Onderhoudsdosis Onvoldoende? Bijzonderheden Clonidine (Catapresan ) Pomp: ampullen (0,50 milligram) aanvullen ml NaCl 0,9% (= 0,600 mg in 50 ml) Titreren met shots van ml (=5microg) per minuten o.g.v. hartfrequentie (±80/min en MAP ± 70 mmhg en effect op onrust Maximaal 5 x een bolus toedienen Start pomp op stand = 900 microg/ uur Maximale dosering = 00 mcg/ uur Geef,5 mcg (=ml) bolus en verhoog pompstand met,5 mcg/uur = ml/uur (=00 microg/uur) Bij hemodynamische significante bradycardie: 0,5 mg atropine i.v. geven Bij significante tensiedaling 500 ml vulling geven Clonidine nooit direct stoppen maar afbouwen Dexmedetomidine Geneesmiddel Oplaaddosis Onderhoudsdosis Onvoldoende? Bijzonderheden Dexmedetomidine (Dexdor ) Pomp: zuig 8 ml NaCl 0,9% op en vul de spuit aan met ml Dexdor ( ampul = 00 µgr)tot 50 ml totaal; concentratie is µg/ml nvt Start pomp met 0,microg/kg/uur tot max, microg/kg/uur Ophogen na 0min met stappen van 0,microg/kg/uur Bij hemodynamische significante bradycardie: 0,5 mg atropine i.v. geven Bij hypotensie 500 ml vulling geven Remifentanyl Geneesmiddel Oplaaddosis Onderhoudsdosis Onvoldoende? Bijzonderheden Remifentanyl (Ultiva ) Pomp: ampul remifentanil ( mg) aanvullen aan 0 ml met NaCl 0,9%. (Eindconcentratie in de spuit is 0,05 mg/ml, dit is gelijk aan 50 microg/ml) nvt Start met 0,0 ml/uur (5microg/uur) Maximale dosering 99,0 ml/uur Ophogen met stappen van 0,-0, ml/uur Nooit bolus toepassen i.v.m. gevaar voor thoraxrigiditeit (acute ademhalingsdepressie) hypotensie, bradycardie, apnoe Verwante documenten Document themagroep SEDATIE in kader van de BETERKETEN, Intensive Care afdelingen, regio Rotterdam ( april 05) Protocol Sedatie-analgesie IC Volwassenen 0 Erasmus MC Delierprotocol Havenziekenhuis Analgosedatie op de IC afdeling met dexmedetomidine