Voorbeelden van leervragen Eén voorbeeld per taaldomein, inclusief bronsuggesties. TAAL Je kunt deze voorbeelden gebruiken voor het maken van een bewijs op startbekwaam niveau maar je kunt ze niet één op één overnemen. Je moet wat schaven / toevoegen aan de subvragen of keuzes / aanvullingen maken in de bronnen. Daarmee stem je de leervraag af op jouw specifieke praktijksituatie. Voordat je begint is het verstandig om algemene zaken over je onderwerp ( het taaldomein) te verkennen om op ideeën te komen en om te voorkomen dat je belangrijke dingen over het hoofd ziet. Ga hiervoor naar: 1. www.lesintaal.nl : klik op kennisplatform. Bekijk het taaldomein van jouw keuze. Je vindt hier de basistheorie en informatie over relevante toetsen en evaluatiemiddelen. 2. www.schoolaanzet.nl zie bijvoorbeeld de kwaliteitskaarten. 3. H. Paus e.a. Portaal uitg Coutinho. Geef je bewijs de opbouw van een leervraag: - Aanleiding - Theorie - Praktijk - Reflectie (opbrengst voor leerlingen en voor jou, consequenties voor je visie)
Domein: WOORDENSCHATONDERWIJS. Leervraag Op welke manier kan ik de huidige theoretische inzichten over woordenschatonderwijs toepassen in mijn groep x Subvragen: - Hoe kan ik de woordenschat ( actief en passief) van mijn leerlingen in kaart brengen? - Hoe kan ik de kwaliteit van het huidige WS onderwijs op mijn school beoordelen? - Hoe kan ik de theorie over woordenschatonderwijs inpassen in de dagelijkse onderwijspraktijk van mijn stageschool? - Hoe kan ik ook het voorlezen een plaats geven in mijn woordenschatonderwijs? Bronnen (niet volgens APA weergegeven) - Materiaal over woordenschattoetsen bv TAKtoets. - Boek: Marianne Verhallen: Met woorden in de weer. - Artikel: Marianne Verhallen: Beter voorlezen met videoprentenboek. - Artikel R. Godthelp: Woordenschatonderwijs: Enkele aandachtspunten - Artikel: M. Kienstra: Woordenschatuitbreiding in interactief taalonderwijs - Boek: Kienstra, M. (2003). Woordenschatontwikkeling. Werkwijzen voor groep 1-4 van de basisschool. Expertisecentrum Nederlands. - www.schoolaanzet.nl Check ond. kwaliteit d.m.v. kwaliteitskaarten. - Woordenschatontwikkeling in de bovenbouw; Artikel: M. Verhallen: Van de ontdekdoos naar de zaakvaktekst - 'Woorden in het basisonderwijs. 15000 woorden aangeboden aan leerlingen. Van W. schrooten en A. Vermeer.
Domein: LEZEN Leervraag aanvankelijk leesproces in groep drie. Hoe kan ik door middel van een groepsplan werken aan het aanvankelijk leesproces en daarbij aansluiten bij de leerbehoeften van alle leerlingen? Op welke manier wordt de elementaire leeshandeling in de leesmethode aangeleerd. Wat is de visie van de gebruikte methode op aanvankelijk lezen? Welke andere visies bestaan hierop? Hoe kan ik optimaal inspelen op de verschillen in de leesontwikkeling bij verschillende leerlingen? Bronnen: ( Niet volgens APA weergegeven) - Aanvankelijk leesmethode, bv Veilig leren lezen. Remediërend deel. - Rijke bron ( waar je wel eerst de weg even moet vinden : Protocol leesproblemen en dyslexie. Ligt als het goed is op elke basisschool. Er staat per leerjaar in hoe je risicokinderen kan signaleren en welke interventies daar bij horen. - Huizenga : aanvankelijk en technisch lezen. - www.schoolaanzet.nl Check de kwaliteit van het aanvankelijk leesonderwijs d.m.v. kwaliteitskaarten. Kijk bij taal> kwaliteitskaarten
Domein: SCHRIJVEN Leervraag creatief stellen/poëzie. Hoe kan ik, gebruikmakend van de steldidactiek, de kwaliteit van de schrijfproducten in mijn klas verbeteren? Hoe kan ik daarbij zo goed mogelijk inspelen op verschillen tussen leerlingen? Hoe kan creatief schrijven een structurele plaats krijgen in het jaarprogramma? Hoe kan ik gebruik maken van ICT? Bronnen ( verkort weergegeven) www.skep.nl ( van de plintposters) Hansma en Hansma; Taaleducatie met versjes en gedichten. Hansma Kansrijke taalhoeken in groep 1-8 (hoofdstuk: de gedichtenhoek) Hoek/kist inrichten) Jaques Vos: Het huis lijkt wel een schip. P Dekkers; Onderwijs in stellen. Huizenga. Steldidactiek
Domein: LEZEN Leervraag voortgezet technisch lezen. Hoe kan ik de leesmotivatie bij de leerlingen in mijn groep 4 verhogen en tegelijk blijven werken aan het technisch leesniveau? Welke manieren zijn er om de leesmotivatie te verhogen? Hoe kan ik naast het verhogen van de leesmotivatie werken aan het technisch leesniveau? Wat wordt er al ondernomen voor het verhogen van het technisch leesniveau van de (zwakke)leerlingen? Welke organisatorische problemen kom ik hierbij tegen en hoe los ik die op? Hogere groepen: Hoe kunnen criteria voor voordrachtslezen een nieuwe impuls geven aan het technisch lezen? Bronnen (verkort weergegeven) - Art. M. van Alphen: Van Avi naar bavi - Art. Dick Loeve: Voortgezet technisch lezen is stillezen - Boekje Ahklers en Koeckebacker: Voortgezet technisch lezen. Ook omgaan met verschillen hierin - Groep 4; project Pabo Almere. Internet Zoekterm: : lezen gaat voor.! - Bij heel grote techn. Leesachterstanden/zware dyslexie: RALFI lezen ( zoekterm ) - Boek over leesklimaat: Adain Chaimbers: De leesomgeving - Veel leesideeën in boek: M. Colpijn e.a.: Leesrijk - Christine Kemmeren e.a. Aan de slag met kinderboeken, - Internet: Document Leesbevordering op het lesrooster via www.klassenbieb.nl
Domein: LEZEN / SCHRIJVEN Leervraag beginnende geletterdheid. (o.a fonemisch bewustzijn.) Hoe kan ik verantwoord werken aan het fonemisch bewustzijn en zo de kansen voor kleuters op een geslaagd aanvankelijk leesproces in groep drie zo groot mogelijk maken? Hoe zijn de criteria voor overgang van groep 2 naar 3 nu omschreven? ( speciaal letten op het leesproces.) Wat is fonemisch bewustzijn en welke rol speelt dit bij de ontluikende geletterdheid? Hoe kan ik de vorderingen van de leerlingen op het gebied van fonemisch bewustzijn in kaart brengen? Bronnen (verkort weergegeven) voorbereidend lezen: - Artikel Kees Vernooy Werken aan Fonemisch bewiustzijn een MUST! - Internet: zoekwoorden: Klankkastje, / villa letterpret - Boek: Van kleef en Tomesen. Werken aan taalbewustzijn. - Artikel Van Kleef: Hé, de zon zit in de bloe-men zee - Förrer, M., Huijbregts, S., & de Wit, M. (2011). Werkmap fonemisch bewustzijn. Enschede: Drukkerij Ipskamp. Ivm voorbereidend schijven: - Artikel: ( Taal/Lezen) Kleuters maken echte boeken deel 1, 2, en 3) - Expertisecentrum NED: activiteitenboek schrijfroutines ( te downloaden?? Zie map leervraag POEZIE en creat. Schr. ) - Boek: Van Kleef en Tomesen: ; Stimulerende lees en schrijfactiviteiten in de onderbouw. - Artikel Lieve Verheyden: Ju-uf, je moet wel lezen wat er staat, hé - Artikel M. van Kleef: Leren lezen en schrijven omdat je snapt waarvoor je het kunt gebruiken.
Domein: MONDELINGE COMMUNICATIE Leervraag kringgesprekken. Hoe kan ik de kwaliteit van kringgesprekken en de betrokkenheid van leerlingen daarbij verhogen binnen 2 maanden? Hoe kan ik tijdens de kring de betrokkenheid van kinderen verhogen? Wat wil ik dat de kinderen bereiken/leren uit kringgesprekken? Welke interactie vaardigheden moet de leerkracht bezitten? Welke interactievaardigheden bezit ik en hoe kan ik verder komen? Bronnen ( verkort weergegeven) - ( Eigen vaardigheden) Observatieopdracht plus theorie gespreksleiding ( VGL met professionele anchorman) - Vragen? Geen vragen! Expertisecentrum Ned.. ( expertisecentrum NED 2maal poducten>bouwstenen> bouwsteen 4) - Suzanne van Norden Dingen in de kring - Soc emot: Harold Bessell Kringgesprekken Ook De vreedzame school, kanjertraining - Boekenkring. Aidan Chambers Vertel eens hoofdstuk 8 t/m 15 - Coosje vd Pol, artikelen prentenboeken lezen als literatuur. deel 1,2 en 3 - Artikel : interactieve leessituaties in de onderbouw( kleuters) - Boek: ( aanrader) F. Janssen- Vos& Schiferli, T; Kringactiviteiten; Van Gorcum; 1999 Filosofiekring;.bronnen aanvullen.
Domein: SPELLING Leervraag : Hoe kan ik het spellingsonderwijs in mijn groep.op een theoretisch verantwoorde manier motiverender en effectiever maken? Subvragen - Hoe kan ik ICT hierbij inzetten? - Hoe kan ik rekening houden met verschillende leerstijlen? - Hoe kan ik uitdagende werkvormen inzetten en dat goed organiseren? - Hoe kan ik rekening houden met de verschillende oorzaken van spellingzwakte. - Vierde jaar: Hoe kan ik dit alles samenbrengen in een groepsplan? - Wat zijn de leerlijnen en tussendoelen van spelling? - Hoe verloopt het spellingsproces? - Hoe geef ik een goede spellingsinstructie en waarbij moet ik op letten? Bronnen (verkort weergegeven) Hoofdstuk uit boek: : Bouwers en van Goor: Diagnostiek van spellingsproblemen ( Vier typen zwakke spellers. ) Huizenga: Spelling. ( Zoek de passende hoofdstukken) Praxis 35 : spellingtoetsen voor het basisonderwijs. Oefenvormen: A.s. V.d. Geest Praxis 14/15? Internet: www.woordkasteel.com Werkwoordspelling oefenen: ( NB oefenen is niet hetzelfde als aanleren) Tinne Mertens. Ww spelling, een plezier of kwelling? ( internetbron) Geert Peeters: De kwelling van de werkwoorden. (internetbron) Opsomming: ( onbekende herkomst) oefeningen bij spellingsstrategieën
MONDELINGE EN SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE Leervraag Mondelinge en schriftelijke presentatie. ( spreekbeurt, verslag) Hoe kan ik in mijn groep 6/7 gedurende een periode van 5 weken werken aan mondelinge en schriftelijke presentatievaardigheden? Welke kerndoelen / tussendoelen zijn daarover opgesteld voor groep 6/7? Hoe kan ik mijn activiteiten op een zinvolle manier koppelen aan zaakvakken? Hoe kan ik meer duidelijkheid/structuur geven aan mijn leerlingen over welke stappen ze moeten volgen om tot een goede mondelinge of schriftelijke presentatie te komen? Hoe kan ik bevorderen dat presentaties van leerlingen leuker /aantrekkelijker worden? Bronnen ( verkort weergegeven) - Boek Wim van Beek; Taal een zaak van alle vakken. ( deels bruikbaar ) - Artikel: Juf, ik begrijp deze tekst helemaal. ( deels bruikbaar) - Bronnen aanvullen
Domein: MONDELINGE COMMUNICATIE Leervraag spreek- en luistervaardigheid. Hoe kan ik op een theoretisch verantwoorde manier werken aan de spreek en luistervaardigheid van mijn leerlingen in groep.. Aan welke kern-en tussendoelen werk ik hiermee? Op welke manier heeft dit te maken met het pedagogisch klimaat.? Wat moet ik weten van het pedagogisch klimaat om deze leervraag goed te kunnen uitvoeren in de praktijk? Hoe kan ik de prestaties en vorderingen van mijn leerlingen op dit gebied meten? Bronnen (verkort weergegeven) Debatteren Hier een beschrijving hoe je online bij een lesboek over debatteren komt: Ga naar http://www.debatinstituut.nl/ > oranje link bovenaan de pagina met daarop 'naar onderwijs' > rechts op de pagina vind je 'basisschool Debattoernooi' daar klik je op > dan links op de pagina klik je op 'lesboek' en dan kun je het boekje downloaden. Andere gespreksvormen.. - Artikelen: Adri van den Brand: Praatsoorten. (JSW) - Werkvormen: Boek; Dieuwke de Coole: Actief met taal. ( uitg. Coutinho)
Domein: LEZEN Leervraag begrijpend lezen Wie gaat werken aan het begrijpend lezen moet rekening houden met: 1. Een motivatie-aspect. Veel kinderen vinden begrijpend lezen niet-motiverend en ze haken massaal af. Ook op de prestaties heeft dat een slechte invloed. 2. Leestrategieën. De leerlingen, met name de cognitief zwakkere, hebben geen notie van strategieën die ze voor begrijpend lezen nodig hebben. m.a.w. ze weten gewoon niet goed hoe ze het aan moeten pakken. Leervraag: Op welke manier kan ik de prestaties op het gebied van begrijpend lezen positief beïnvloeden? Subvragen; Hoe kan ik de betrokkenheid en de motivatie optimaal maken? Hoe kan ik de leerlingen trainen in het toepassen van leesstrategieën. Om welke strategieën gaat het? Hoe stem ik die training af op de verschillende behoeften van leerlingen Bv via pictogrammen die gekoppeld zijn aan leesstrategieën Hoe kan ik resultaten meten ( en welke tussendoelen?) Bronnen ( verkort weergegeven) Voor de bovenste subvraag, de motivatie, is er altijd een connectie nodig met zaakvakken - Boek: Wim van Beek; taal een zaak van allen vakken' - Artikel: 'Juf, ik snap deze tekst helemaal ' - Boek C. Nieuwmeijer: Het prentenboek als invalshoek ( voor kleuters, ja dat kan ook) - Artikel C. Nieuwmeijer over zie hierboven. ( verkrijgbaar bij Bert) - Artikel: Minke Droop e.a Taal en zaakvakken met webquests - ( op visieniveau) : Boek F. Leavers: ervaringsgericht onderwijs. Ook mogelijkheden: : www.krantindeklas.nl, www.nationalekinderkrant.nl - Artikel: Verhallen : Van ontdekdoos naar zaakvaktekst Bronnen bij de subvragen over de strategieën. - Artikel: C. Aernaoutse: De lerende lezer uit: de lezer in ogenschouw, Biblion. - Boek Rolf Robbe : Begrijpend lezen
COMBINATIE VAN DOMEINEN Leervraag verhalend ontwerpen Hoe kan ik, als leerkracht van groep vanuit een verhalend ontwerp op een betekenisvolle manier werken aan minstens drie verschillende taaldomeinen. - Hoe meet ik de vorderingen van de leerlingen op de div leerlijnen van taal? - Hoe meet ik de betrokkenheid? - Hoe beschrijf ik de meerwaarde voor andere vakgebieden ( naast taal) Bron ( verkort weer gegeven) - Boek Erik Vos en Peter Dekkers 'Verhalend ontwerpen.'
Domein: TAALBESCHOUWING Leervraag: Hoe kan ik, aansluitend bij de leerlijn, werken aan taalbeschouwing in mijn groep Subvragen: Wat is taalbeschouwing in algemene zin? Op welke manieren zie je dit terug in de basisschoolpraktijk? Is er een goede, duidelijke relatie tot wat er in de leerlijn over taalbeschouwing staat en dat wat in de methode aan bod komt? Hoe kan ik die relatie beschrijven, beoordelen en. versterken? Is, gelet op theoretische inzichten, het grammaticaonderwijs in jouw stageklas goed te noemen? Licht toe. Welke visie heb ik op grammaticaonderwijs nadat ik de bronnen bestudeerd heb en kennis genomen heb van de praktijk op mijn stageschool? Bronnen ( verkort weergegeven): Cornelissen, P. (2010). Taal is zeg maar echt mijn ding. Amsterdam/ Contact Dekkers, P. (1997). JSW Boek. Onderwijs in taalbeschouwing. Nadenken over taal en taalgedrag. Tilburg: Zwijsen. Fens, K. & Heymans, M. (1983). Meneer Van Dale en juffrouw Scholten. Amsterdam: Querido Huizenga, H. (2001). Taal & Didactiek. Taalbeschouwing Jaspaert, K. (?). Taal Centraal. Taalbeschouwing in de kleuterklas. Antwerpen: Plantyn. Leeuwen, J. van. Waarom een buitenboordmotor uitmotor eenzaam is. Brugge: De Keure. Verhoeven, L., Biemond, H. & Litjens, P. (2008). Tussendoelen mondelinge communicatie. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.