Adviesnota aan B en W

Adviesnota aan B en W Onderwerp GRP 2013-2016 Datum 15 juli 2013 Naam steller Erik Weijzen Kenmerk Afdelingsmanager Karin Bruggeman Afdeling Openbare Ruimte Coördinator Marco Van de Voort Voorstel 1. In te stemmen met het GRP 2013-2016 Aanleiding Het huidige GRP heeft een looptijd tot en met 2015. We hebben ook met de raad afgesproken dat grote beleidsplannen om de vier jaar geactualiseerd worden. In 2009 is het bestaande GRP geactualiseerd. In de afgelopen vier jaar hebben zich veel veranderingen voorgedaan. We hebben er derhalve voor gekozen een nieuw gemeentelijk rioleringsplan op te stellen. Beoogd resultaat In het GRP 2013-2016 worden alle ontwikkelingen van de afgelopen vier jaar meegenomen. De belangrijkste staan hier weergegeven: a) Dit is het eerste GRP voor de gehele nieuwe gemeente die in 2010 is ontstaan. b) We nemen maatregelen om de gevolgen van de klimaatsverandering te beheersen. c) We zetten de resultaten van diverse regionale samenwerkingsprojecten om in beleid. d) We willen met dit GRP invulling geven aan de doelstellingen van het convenant Samenwerking in de afvalwaterketen Noord-Limburg waar de gemeente Venray in participeert. Argumenten Onderstaande argumenten gaan verder in op het beoogde resultaat. a) Het GRP dient een weergave te zijn van alle gemeentelijke riolering, welk beleid we daar op voeren en wat de kosten daar van zijn. Dit totaalplan dient ook ter onderbouwing van de rioolheffing. Na de samenvoeging van de dorpen Geijsteren, Wanssum en Blitterswijck met de gemeente Venray is er nu een GRP voor de nieuwe gemeente. b) De klimaatsverandering is aangetoond. De gevolgen hiervan, enkel die voor riolering significant zijn, zijn de hevigere regenbuien. In dit plan houden we financieel rekening met de benodigde aanpassingen die gedurende een langere periode nodig zijn. c) In een tweetal regionale samenwerkingsprojecten zijn resultaten bereikt waardoor we de vervangingsinvesteringen kunnen verlagen. In het project Uitdiepen relinen wordt duidelijk dat de renovatietechniek Relinen een goed en goedkoper alternatief is voor rioolvervanging. In het project Uitdiepen GRP+ blijkt dat onze riolering een langere technische levensduur heeft dan eerst aangenomen. We hoeven minder snel te vervangen. Dit levert ook een kostenbesparing op. Door de langere technische levensduur kunnen we de afschrijvingstermijn ook overeenkomstig verlengen. d) De doelstelling van het convenant is drieledig: I. Kostenbesparing van 10% in 2020 t.o.v. peiljaar 2011 II. Kennisborging, tegengaan van de kwetsbare kennispositie van gemeenten III. Kwaliteitsverbetering van de huidige beheer en beleid. Deze doelstellingen passen helemaal binnen de partnerschapsrollen die de gemeente Venray nastreeft. Pagina 1 van 3

Adviesnota aan B en W Integraliteit/Relatie met andere beleidsvelden Met de afdeling Wonen en Werken is de bevolkingsprognose afgestemd. In samenwerking met de afdeling Middelen is het kostendekkingsplan opgesteld en is het GRP afgestemd. Kanttekeningen/risico's In het GRP wordt de technische levensduur van de riolering op 80 jaar gesteld. Dit naar aanleiding van eigen waarnemingen en de resultaten van het samenwerkingsproject Uitdiepen GRP. Het stelsel van Venray is nog niet zo oud. Tijdens de wederopbouw in 1947/1949 zijn de eerste buizen gelegd van het huidige rioolstelsel. Deze zijn nu net over de 60 jaar oud. We hebben nog geen meetresultaten van rioolbuizen van rond de 80 jaar, maar de huidige toestand geeft aanleiding om de technische levensduur te verhogen. Mocht in de toekomst blijken dat de gemiddelde levensduur toch lager is, dan zal het GRP hierop aangepast moeten worden. Communicatie Over het GRP zal via de gebruikelijke kanalen van gemeentesite gecommuniceerd worden. Ook zal er een persbericht uitgaan aan krant en lokale media. Financiële gevolgen De rioolheffing 2014 zou volgens het vorige GRP (incl. bezuiniging 2011) uitkomen op 237,65. In dit GRP Hebben we de rioolheffing 2014 kunnen verlagen naar 230,56. Dit is een kostendekkend tarief dat jaarlijks enkel met de inflatiecorrectie verhoogd wordt. De inflatiecorrectie is voor het GRP langjarig vastgesteld op 2%. Personele/organisatorische gevolgen Geen Juridische gevolgen/rechtmatigheid Het kostendekkingsplan bij het GRP geeft de financiële onderbouwing van de rioolheffing. Dit dient navolgbaar en conform de regels van het besluit begroting en verantwoording (BBV) te gebeuren om ook juridisch stand te houden. Dit GRP voldoet daaraan. Fatale termijnen Geen Overleg gevoerd met Extern Waterschap Peel en Maasvallei Intern Bert Albers (Communicatieadviseur)van afdeling Middelen, Tim Nijs (Beleidsmedewerker volkshuisvesting) van afdeling Wonen en Werken, Simcha Anker (Adviseur planning en control) van afdeling Middelen, Karin Bruggeman (Afdelingsmanager),Marco Van de Voort (Coördinator) en Joost Albers (Beheerder riolen en water) van afdeling Openbare Ruimte en Ike Busser (Wethouder financiën, openbare ruimte en handhaving & integrale veiligheid). Pagina 2 van 3

Adviesnota aan B en W Vervolgtraject besluitvorming Commissie Beheer d.d. 26 augustus 2013 Gemeenteraad d.d. 17 september 2013 Evaluatie Middels de jaarrekening wordt jaarlijks gerapporteerd, over vier jaar stellen we een nieuw GRP op inclusief kostendekkingsplan. Bijlagen GRP 2013-2016 inclusief: Kostendekkingsplan bij GRP 2013-2016 Eindrapportage project uitdiepen GRP Eindrapportage project uitdiepen Relinen Klimaatverandering in Nederland, Aanvulling op de KNMI 06 scenario s van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut uit 2009 Naslagwerk geen Pagina 3 van 3

Gemeentelijk rioleringsplan 2013-2016 Meer met minder, een waterdicht plan Door: Erik Weijzen d.d. 15 juli 2013 Gemeente Venray, afdeling Openbare Ruimte GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 1

Inhoud 1. INLEIDING 4 1.1. Aanleiding 4 1.2. Doelstelling 4 1.3. Afbakening 4 1.4. Procedures 4 1.5. Leeswijzer 4 2. EVALUATIE RIOLERINGSBELEID 2009-2012 5 2.1. Inleiding 5 2.2. Doelstellingen en speerpunten: wat hadden we ons voorgenomen? 5 2.3. Evaluatie: wat hebben we uitgevoerd? 6 2.4. Projecten en maatregelen 8 2.4.1. Rioolvergrotingen 8 2.4.2. Afkoppelen en emissiereductie 8 2.4.3. Rioolvervanging en relining 9 2.5. Exploitatiekosten, de beheersbegroting 9 2.5.1. Significante afwijkingen 10 2.6. Inkomsten 10 2.7. Investeringen 10 2.8. Saldo en egalisatiereserve 11 2.9. Conclusies evaluatie 11 3. ONTWIKKELINGEN 12 3.1. Inleiding 12 3.2. Samenwerking in de afvalwaterketen Noord-Limburg 12 3.2.1. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray 12 3.2.2. Uitdiepen relinen 13 3.3.1. Uitbreiding van de gemeente 14 3.3.2. Invloed van de economie 14 3.3.3. Invloed van demografie 14 3.3.4. Leegstand 15 3.3.5. Lozing Rixona 15 3.3.6. Klimaatadaptatie 16 4. TOEKOMSTIG BELEID 17 4.1. Inleiding 17 4.2. Bestaand beleid handhaven 17 4.3. Nieuwe beleid 19 4.3.1. Afkoppelsubsidie 19 4.3.2. Vervanging frequentie 19 4.3.3. Vervanging strategie 19 4.3.4. Inspectie strategie 20 4.3.5. Onderzoek 20 4.3.6. Klimaatadaptatie 20 GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 2

4.3.7. Aanvulling KRW / samenwerking kansen 21 4.4. Financieel beleid 21 5. MIDDELEN EN KOSTENDEKKING 23 5.1. Inleiding 23 5.2. Kosten 23 5.3. Kostendekking 24 5.3.1. Uitgangspunten 24 5.3.2. Heffingseenheden 25 5.3.3. Ontwikkeling rioolheffing 26 5.3.4. Differentiatie in rioolheffing 27 5.4. Egalisatievoorziening riolering 27 6. VERKLARENDE WOORDENLIJST 28 7. BIJLAGES 31 GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 3

1. INLEIDING 1.1. Aanleiding Na het gemeentelijk rioleringsplan van 1999 en het tweede plan in 2005 is dit het derde gemeentelijke rioleringsplan(grp) met daarin de hoofdlijnen voor het rioleringsbeleid in de gemeente. De looptijd van dit GRP is vier jaar, van 2013 tot en met 2016. Het GRP volgt daarbij de wens van de raad om alle grote beleidsplannen om de vier jaar te herzien. 1.2. Doelstelling Doelstelling van deze rapportage is het evalueren van het gevoerde beleid over de periode 2009-2012 en van de daarvoor uitgevoerde activiteiten in de afgelopen periode en het in beeld brengen van de ontwikkelingen in en om het vakgebied, die tot bijstelling van het beleid leiden en de daaruit voortkomende activiteiten. Voor de daarvoor benodigde middelen wordt een kostendekkingsvoorstel gedaan. Als specifieke doelstelling is meegenomen dat in deze rapportage de uitkomsten van diverse samenwerkingsprojecten worden verwerkt. Ook willen we invulling geven aan klimaatadaptatie. 1.3. Afbakening Dit GRP wordt het eerste GRP van de gehele nieuwe gemeente die op 1 januari 2010 is ontstaan door het samenvoegen van de oude gemeente Venray met de dorpen Geijsteren, Wanssum en Blitterswijck. Dit GRP vervangt het bestaande GRP van de voormalige gemeente Meerlo-Wanssum en het bestaande GRP van de oude gemeente Venray. Naast het vaststellen van de kaders voor het rioolbeheer voor de gehele gemeente beschrijft dit plan ook het beleid voor de gehele gemeente op het gebied van grondwater, hemelwater en afvalwater. Hierbij wordt ook gebruik gemaakt van de inzichten die zijn opgedaan in de diverse samenwerkingsprojecten die de samenwerkende gemeenten, Waterschap Peel en Maasvallei en het waterschapsbedrijf onder het convenant Samenwerking in de afvalwaterketen Noord- Limburg hebben uitgevoerd. 1.4. Procedures Het vaststellen van dit Gemeentelijk Rioleringsplan is een besluit dat door de gemeenteraad wordt genomen. Er is overleg gevoerd met Waterschap Peel en Maalvallei. 1.5. Leeswijzer In hoofdstuk 2 worden de belangrijkste doelen van het GRP 2013-2016 besproken en de beheeractiviteiten die daaruit voortkwamen geëvalueerd. Daarnaast wordt in dit hoofdstuk aandacht besteed aan de stand van het rioolbeheer in Venray. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 de beleidsontwikkelingen van de afgelopen jaren behandeld. In hoofdstuk 4 wordt een voorstel gedaan voor de bijstelling van het te voeren beleid naar aanleiding van de evaluatie en de ontwikkelingen in de beleidsomgeving. In hoofdstuk 5 wordt ingegaan op de vereiste middelen om het rioleringsbeheer uit te kunnen voeren. In de bijlage is het kostendekkingsplan weergegeven. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 4

2. EVALUATIE RIOLERINGSBELEID 2009-2012 2.1. Inleiding In het gemeentelijk rioleringsplan 2005-2014 is het rioleringsbeleid van de oude gemeente Venray vastgelegd. Ook de voormalige gemeente Meerlo-Wanssum kende een gemeentelijk rioleringsplan. De geplande maatregelen in Geysteren, Wanssum en Blitterswijck zijn in deze evaluatie ook meegenomen. Deze evaluatie laat zien waar we staan bij de uitvoering van dat beleid. Allereerst worden de belangrijkste beleidsdoelen voor de evaluatie gerecapituleerd. Vervolgens wordt bezien wat er van onze voornemens terecht is gekomen. 2.2. Doelstellingen en speerpunten: wat hadden we ons voorgenomen? Voor de planperiode heeft Venray de volgende speerpunten voor het rioleringsbeleid geformuleerd: wateroverlast - het rioolstelsel van Venray moet in 2010 voldoen aan de hydraulische toets met een bui die een herhalingstijd heeft van twee jaar (bui 08 uit de Leidraad Riolering). reductie vuilemissie (milieumaatregelen) - om te voldoen aan de basisinspanning wordt in het eerste deel van de planperiode (t/m 2009) 2,5 procent van het aangesloten verharde oppervlak, afgekoppeld en een bergbezinkbassin gerealiseerd; - alle panden in het buitengebied zullen, waar dat doelmatig is, worden aangesloten op de riolering; - in nieuwbouwgebieden met woonfunctie wordt gestreefd naar 100 procent afkoppelen van verhard oppervlak. doelmatigheid en transparantie - om overlast voor de burger te beperken en kosten te minimaliseren wordt de uitvoering van werkzaamheden maximaal gecombineerd met andere activiteiten in de buitenruimte; - over het gevoerde en te voeren beleid wordt helder gecommuniceerd met bevolking en belangengroeperingen. samenwerking In de planperiode zal de samenwerking met de watersysteem- en de zuiveringsbeheerder verder worden verbreed. In het bijzonder waar het gaat om de optimalisatie van de afvalwaterketen èn de gevolgen van landelijke en Europese regelgeving voor de emissies uit het rioolstelsel van Venray is samenwerking een absoluut noodzakelijke voorwaarde. inzicht in functioneren Om meer inzicht te krijgen in het werkelijk functioneren van de riolering wordt een meetplan uitgevoerd. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 5

2.3. Evaluatie: wat hebben we uitgevoerd? wateroverlast Alle maatregelen om te voldoen aan bui 8 zijn uitgevoerd. Desalniettemin blijven er nog een aantal aandachtsgebieden over. Daar waar lokale laagtes vollopen door oppervlakkig afstromend water kan er nog steeds ernstige wateroverlast ontstaan die we met het rioolmodel maar moeilijk kunnen voorspellen. Voorbeelden hiervan die we de afgelopen 4 jaar hebben kunnen waarnemen zijn bijvoorbeeld de Beetezijweg/Oude Heerbaan in Blitterswijck of Ien de Nej Erf in Wanssum. Op deze laatste locatie is door het aanbrengen van een verbinding tussen het bemalingsgebied De Kuiper en Wanssum-West een verbetering gerealiseerd. Andere locaties blijven punt van aandacht. De hevige buien, die de afgelopen jaren zijn gevallen, hebben in de gemeente wel op een paar locaties voor enige wateroverlast gezorgd. Het gaat hierbij om regenbuien die veel zwaarder zijn dan de buien met een voorkomen van eenmaal per twee jaar, het beschermingsniveau waaraan het stelsel in de gemeente Venray moet voldoen. reductie vuilemissie (milieumaatregelen) In 2009 is de laatste maatregel van de basisinspanning, de rioolvergroting Westsingel, afgerond. Hiermee voldeed de oude gemeente Venray eind 2009 aan de basisinspanning. Op 1 januari 2010 was dit weer niet zo, de bemalingsgebieden Wanssum en Blitterswijck voldoen nog niet aan de basisinspanning. Zowel voor Wanssum als Blitterswijck waren maatregelen opgenomen in het GRP van de voormalige gemeente Meerlo-Wanssum. Venray heeft deze maatregelen deels overgenomen. De maatregelen die door de gebiedsontwikkeling Ooien-Wanssum beïnvloed worden zijn niet uitgevoerd. Het afkoppelen op het industrieterrein van Wanssum is gedeeltelijk uitgesteld tot er duidelijkheid is over de nieuwe rondweg die het industrieterrein zal doorkruisen. De aanleg van een bergbezinkbassin in Blitterswijck is in zijn geheel geschrapt. Door de aanleg van de hoogwatergeul bij de riooloverstort is het twijfelachtig of deze overstort nog zo n groot effect zal hebben op het ontvangende water. Wel zijn in Blitterswijck de geplande verbeteringen in het stelsel (stuwputten) aangebracht. doelmatigheid en transparantie Binnen de integrale planning van de afdeling openbare ruimte worden alle geplande werken gecombineerd. Hierdoor is er een optimale afstemming met de andere disciplines binnen de afdeling. Bij alle projecten van de afdeling openbare ruimte wordt de burger via informatieavonden en informatiebrieven ingelicht over de werkzaamheden. In het project Subsidie afkoppelen particulier terrein is veelvuldig via de gemeentesite en publicaties op de gemeentepagina gecommuniceerd. samenwerking De samenwerking van de gemeente met het waterschap en het waterschapsbedrijf verloopt goed. In de afgelopen periode is ook nadrukkelijk de samenwerking met andere gemeente gezocht. Op 14 september 2011 heeft de gemeente Venray, vertegenwoordigd door GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 6

wethouder Ike Busser, het eerste convenant samenwerking in de afvalwaterketen Noord- Limburg mede ondertekend. Hiermee geeft de gemeente invulling aan de afspraken die de koepelorganisaties VNG en Unie van waterschappen samen met de rijksoverheid hebben gemaakt in het nationaal bestuursakkoord water. De doelstelling van het convenant is drieledig; a. Kosten: partijen streven naar 10 % maatschappelijke kostenbesparingen in totaal voor alle partijen samen in 2020 t.o.v. referentiejaar 2011, exclusief inflatiecorrectie. b. Kwaliteit: de samenwerking levert een bijdrage aan het verhogen van de kwaliteit van de leefomgeving en het watersysteem. c. Kennis: partijen delen kennis en kunde (inclusief innovaties) om nieuwe ontwikkelingen als afname vakmensen, regelgeving en bezuinigingen het hoofd te kunnen bieden. Onder de vlag van het convenant zijn in volgende projecten opgestart: Gezamenlijk databeheer Uitgangspunten Meetplan Hydraulische berekeningen Uitdiepen Relinen Wateradvisering Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray Meetplan Venray Gezamenlijke Inkoop reinigen kolken / reinigen vrijvervalriolering Maatregelen overstorten Om kosten en tijd te sparen zal niet elke gemeente binnen het convenant deelnemen aan elk project. De resultaten en kosten van de projecten worden naar rato door elke gemeente gedeeld. inzicht in functioneren Het meetplan riolering is in de periode 2005-2009 niet uitgevoerd omdat de prioriteit in deze periode is gelegd bij de uitvoering van maatregelen als afkoppelen en het uitvoeren van een optimalisatiestudie. In 2011 zijn we, samen met waterschap Peel en Maasvallei en Waterschapsbedrijf Limburg, gestart met verkennende gesprekken met ingenieursbureaus. Het meten aan riolering is een zich ontwikkelende wetenschap. Dit heeft ertoe geleid dat de inzichten over doelmatig meten in de loop van de tijd zijn bijgesteld. Dit heeft ook voor een hoop vertraging gezorgd binnen het meetplan Venray. Wel is er in 2012 een samenwerkingsproject binnen het convenant Samenwerking in de afvalwaterketen Noord- Limburg opgestart. Ook is binnen dit zelfde convenant een samenwerkingsproject Uitgangpunten meetplan gestart en afgerond waaraan gemeente Venray heeft deelgenomen. De noodzaak voor de uitvoering van het meetplan blijft bestaan. In 2012 is tevens gestart met een basismeetnet. Hiervoor is een debietmeting geïnstalleerd in de rioolbuis waar het water het Venrayse riool verlaat en in de rioolwaterzuivering aan de Metaalweg stroomt. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 7

2.4. Projecten en maatregelen 2.4.1. Rioolvergrotingen De verbeteringsmaatregelen om het rioolstelsel aan bui 08, herhalingstijd 2 jaar, te laten voldoen, zijn allemaal uitgevoerd. De laatste rioolvergroting, in het project Westsingel is uitgevoerd in 2009/2010. 2.4.2. Afkoppelen en emissiereductie In 2005 was de gemeenteraad voorstander van afkoppelen boven maatregelen in of aan het rioolstelsel om te voldoen aan emissie eisen. Uiteindelijk werd gekozen voor 2,5 procent afkoppelen met de aanleg van één bergbezinkbassin, omdat het niet mogelijk werd geacht om 5 procent verhard oppervlak af te koppelen voor het eind van 2009. Het jaarlijkse afkoppelpercentage lag echter hoger dan verwacht waardoor het mogelijk bleek om 5 procent verhard oppervlak af te koppelen voor het eind van 2009. Er kon meegelift worden met het woningbouwprogramma waardoor meer afvoerend oppervlak afgekoppeld kon worden. In Venray is in de periode 2005-2008 per jaar 1 procent van het verharde oppervlak afgekoppeld, wat overeenkomt met 26.600 m 2. Hiervan is 0,5 procent gerealiseerd door de gemeente Venray en is 0,5 procent verkregen door mee te liften met het woningbouwprogramma. De gemeenteraad heeft om deze reden, met instemming van het waterschap, in 2007 besloten om het bergbezinkbassin niet aan te leggen en met de vrijgekomen middelen een subsidieregeling te starten voor particulieren, die hemelwater afkoppelen van het riool op eigen terrein. Met de subsidieregeling is een bedrag van 100.000.- per jaar voor een periode van vier jaar gemoeid. In deze periode kan voor dit bedrag minimaal 31.000 m 2 door particulieren afgekoppeld worden. De regeling is op 30 maart 2008 ingegaan. In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de resultaten per jaar. deelnemers m 2 afgekoppeld subsidie in Totale kosten in 2008 65 9439 47.195 57.390 2009 276 36192 180.960 224.250 2010 139 22870 114.350 136.152 2011 56 9919 49.595 58.378 In totaliteit is er 476.170,- besteed aan subsidie en uitvoeringskosten. Hiervoor is in totaal 78420 m2 afgekoppeld. Alhoewel er te veel is uitgegeven is de doelstelling van de subsidie ruimschoots behaald. De kosten voor afkoppelen met deze subsidieregeling bedraagt 6,07 per m 2. Naast het afkoppelen op particulierterrein heeft de gemeente ook diverse afkoppelproject in de openbare ruimte voltooid. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 8

jaar project m2 2009 Arkstraat Afkoppelen bestaande openbare verharding en voorkanten woningen 1180 2009 Nieuwlandstraat Afkoppelen bestaande openbare verharding en voorkanten woningen 2500 2009 Blauwververstraat Afkoppelen bestaande openbare verharding. 2700 2009 Kruisstraat Afkoppelen bestaande openbare verharding. 2250 2009 Westsingel fase 1+2 Afkoppelen bestaande openbare verharding. 4780 2010 Westsingel fase 3+4 Afkoppelen bestaande openbare verharding. 8400 2010 Kempweg fase 1 Afkoppelen bestaande openbare verharding. 2500 2010 Kennedyplein e.o. fase 2 3350 2010 Basisschool Castenray Afkoppelen speelplein en bestaand schoolgebouw 1510 2011 Kempweg fase 2 Afkoppelen bestaande openbare verharding. 3320 Kennedyplein e.o. 2011 fase 3 Afkoppelen bestaande openbare verharding. 5615 2011 2011 Parkeerplaats voetbalveld Leunen Afkoppelen bestaande openbare verharding. 1350 Mozartflat en Bachflat herinrichting Afkoppelen bestaande openbare verharding en helft dakoppervlak 7707 2012 Gemeentehuis 6225 2012 Kloosterhof Afkoppelen bestaande openbare verharding en gebouwen. 9700 2012 Houtenhoek 2808 Totaal m2 afgekoppeld in projecten openbare ruimte 2009-2012 65895 2.4.3. Rioolvervanging en relining In de periode 2009-2012 zijn er diverse riolen gerelined. O.a. op Kleindorp, Grootdorp, Kempweg, Kievitsweg en Jan Poelsweg zijn reliningen uitgevoerd. In juni 2013 is de laatste relining uitgevoerd op de Overloonseweg. Jaarlijks wordt er aan de hand van rioolinspecties bepaald of een riool gerelined moet worden of zelf vervangen. 2.5. Exploitatiekosten, de beheersbegroting Het vergelijken van de geplande exploitatiekosten met de werkelijk gerealiseerde kosten is voor de periode 2009-2012 een lastige opgaven. Natuurlijk is er in de jaarrekening per jaar verantwoording afgelegd aan de gemeenteraad, hierbij zijn de begrootte bedragen afgezet tegen de werkelijke. In dit hoofdstuk van het GRP willen we de in het GRP geplande inkomsten en uitgaven vergelijken met de werkelijk gerealiseerde inkomsten en kosten. Het GRP 2005-2014 ging uit van de oude gemeente Venray. Het laatste GRP van de voormalige gemeente Meerlo-Wanssum dekt de lading ook niet omdat we feitelijk alleen kijken naar Geijsteren, Wanssum en Blitterswijck. Ook is in dit deel van de voormalige gemeente Meerlo- Wanssum sinds 1 januari 2010 het beleid van Venray van kracht. Het is derhalve logisch dat de in het GRP geplande inkosten en uitgaven afwijken van de werkelijk gerealiseerde bedragen. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 9

In onderstaande tabel staan de geplande exploitatiekosten uit de begroting, met de gerealiseerde kosten uit de gemeentelijke administratie van Venray vergeleken. Geplande versus gerealiseerde exploitatiekosten in EUR Totaal gepl. gereal. 2009 2010 2011 2012 totaal 2.833.745 2.639.112 3.337.666 3.250.116 3.431.130 3.421.889 3.360.558 3.349.662 12.963.099 12.660.779 Over de periode 2009-2012 is er een onderschrijding van de exploitatiekosten met EUR 302.320 De belangrijkste verschillen, zowel over- als onderschrijdingen, worden in de navolgende paragrafen verklaard. 2.5.1. Significante afwijkingen Het ramen van de kosten voor uitbesteed werk (vervangen van huis en kolkaansluitingen, kleine reparaties) bij rioolonderhoud blijft lastig. In de beschouwde vier jaar variëren de resultaten van - 14.000,- (dus meer kosten) tot + 41.000,-. Energiekosten zijn in alle jaren te laag geraamd. In 4 jaar is er 56.000,- meer uitgegeven aan energie dan begroot. Het onderhoudswerk bij gemalen is storingsafhankelijk. Door de jaren heen zien we variërende kosten. Er is structureel minder besteed aan het onderhoud van rioolgemalen, gemiddeld 68.000,- De gerealiseerde kapitaalslasten in de periode 2009-2012 zijn licht hoger dan voorzien. In totaal is er in vier jaar tijd 19.000,- meer uitgegeven aan kapitaalslasten. Opmerkelijk is dat in de periode 2005-2008 ca 550.000,- meer is uitgegeven dan begroot en in de periode 2009-2012 ca 302.320,- minder is uitgegeven dan begroot. 2.6. Inkomsten De inkomsten uit het rioolheffing zijn de afgelopen jaren licht hoger geweest dan in geraamd. Het verschil is echter dermate klein dat hiervoor geen rede te geven is behalve dat de inkomsten nauwkeurig geraamd worden. Geplande versus gerealiseerde inkomsten 2009 2010 2011 2012 totaal inkomsten gepl. 3.154.652 3.689.519 3.815.897 4.240.754 14.900.822 gereal. 3.216.816 3.633.126 3.880.522 4.237.753 14.968.217 2.7. Investeringen Eind 2012 staan er in de jaarrekening van gemeente Venray nog 2.400.000 aan restant kredieten voor riolering opgenomen. Ongeveer 950.000 hiervan valt vrij. Deze middelen worden niet meer aangesproken vanwege aanbestedingsvoordelen en projecten die we onder invloed van voortschrijdend inzicht niet meer willen uitvoeren. De overgebleven 1.450.000 GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 10

bestaat uit nog niet uitgevoerde projecten. In het nieuwe kostendekkingsplan zijn deze projecten voor het genoemde bedrag apart opgenomen onder de noemer Uitgestelde investeringen met een geactualiseerde planning. 2.8. Saldo en egalisatiereserve Bij de splitsing van de voormalige gemeente Meerlo-Wanssum is ook de reserve riolering gesplitst met het afgesproken percentage. Dit is aan de reserve van Venray toegevoegd. Het totaal aan uitgaven en investeringen was de laatste jaren lager dan geprognosticeerd, terwijl de inkomsten iets hoger waren dan gepland. De stand per 1 januari 2013 is 3.384.271,- positief. 2.9. Conclusies evaluatie Conclusies Het rioolbeheer in de gemeente Venray staat er goed voor. De afgelopen jaren is volgens planning gewerkt, waarbij met name door het grote succes van het afkoppelen van verhard oppervlak flinke maatschappelijke winst is behaald. Het meetplan is door voortschrijdend inzicht pas in 2012 gestart en nog steeds niet afgerond. Enkele investeringen zijn uitgesteld en de aanleg van het BBB Blitterswijck wordt niet meer nodig geacht. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 11

3. ONTWIKKELINGEN 3.1. Inleiding De laatste jaren is er op verschillende overheidsniveaus een aantal ontwikkelingen geweest die van grote invloed zijn op het rioleringsbeleid en die aanleiding zijn om de beleidsuitgangspunten voor het rioleringsbeleid in Venray gedeeltelijk te heroverwegen. Met name de samenwerking tussen gemeenten onderling maar ook met het waterschap is onder invloed van het convenant Samenwerking in de afvalwaterketen Noord-Limburg sterk toegenomen. Vanuit het convenant zijn diverse onderzoeksprojecten gestart waarvan de resultaten gebruikt zijn bij het tot stand komen van dit GRP. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste ontwikkelingen en hun (mogelijke) gevolgen voor het rioleringsbeleid beschreven. 3.2. Samenwerking in de afvalwaterketen Noord-Limburg Op 14 september 2011 heeft de gemeente Venray, vertegenwoordigd door wethouder Ike Busser, het eerste convenant samenwerking in de afvalwaterketen Noord-Limburg mede ondertekend. Hiermee geeft de gemeente invulling aan de afspraken die de koepelorganisaties VNG en Unie van waterschappen samen met de rijksoverheid hebben gemaakt in het nationaal bestuursakkoord water. De doelstelling van het convenant is drieledig; a. Kosten: partijen streven naar 10 % maatschappelijke kostenbesparingen in totaal voor alle partijen samen in 2020 t.o.v. referentiejaar 2011, exclusief inflatiecorrectie. b. Kwaliteit: de samenwerking levert een bijdrage aan het verhogen van de kwaliteit van de leefomgeving en het watersysteem. c. Kennis: partijen delen kennis en kunde (inclusief innovaties) om nieuwe ontwikkelingen als afname vakmensen, regelgeving en bezuinigingen het hoofd te kunnen bieden. Binnen het convenant lopen nu een negental projecten waarvan enkele reeds afgerond zijn. De voor Venray belangrijkste projecten zijn hieronder vermeld. 3.2.1. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray Het uitdiepen van het GRP heeft de deelnemende gemeenten, het waterschap en het waterschapsbedrijf onderling meer inzicht opgeleverd in elkaars afwegingen en strategische keuzes bij de invulling van de gemeentelijke watertaken. Het vergroot samenwerkingskansen en brengt deze concreter in beeld. De opgedane kennis zal leiden tot kwaliteitsverbetering en lagere maatschappelijke kosten op regionale schaal. De gemeenten Gennep, Bergen, Venray, Horst aan de Maas, Venlo en Beesel hebben samen met waterschap Peel en Maasvallei en haar dochter het Waterschapsbedrijf Limburg hebben gezamenlijk alle aspecten van het verbreed GRP onderzocht en de kansen voor kostenreductie, kwaliteitsverbetering en kennisborging in beeld gebracht. Het hele proces is samen met ingenieursbureau TAUW uitgevoerd. Zij hebben ook de eindrapportage geschreven welke als bijlage is opgenomen Binnen dit project is een variantenstudie uitgevoerd naar de rioolheffing van de gemeente Venray. Op basis van dat model zijn enkele varianten doorgerekend waarvoor de bouwstenen, zoals GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 12

beschreven in hoofdstuk 3 van de eindrapportage, zijn gebruikt. Het model is doorgerekend met rentetoevoeging aan de voorziening. Hierbij is gebruik gemaakt van de contante-waarde methode. In de variantenstudie is gerekend met verschillende afschrijvingstermijnen voor vrijvervalriolering. In de huidige situatie is dat 60 jaar, voor de vergelijking is ook gerekend met afschrijvingstermijnen van 20 en 40 jaar. Direct afschrijven is zelfs mogelijk, daarvoor het beperkte investeringsniveau op korte termijn. De vervangingsstrategie blijkt de belangrijkste variabele. De aanpassing van de kengetallen en aanpassingen van het vervangingsfrequentie zijn hierbij het belangrijkst. Beide versoberen levert voordeel op. Zowel in de hoogte van de uiteindelijk heffing, als in stijging van de heffing. Deze kunnen beide worden afgevlakt. TAUW geeft de gemeente Venray het volgende advies: We adviseren om strak te sturen op de vervangingsopgave en de geraamde en werkelijke kosten.het drukken van de uitgaven leidt tot een minder snelle stijging van de rioolheffing. Hiervoor is wel aanvullend en structureel onderzoek nodig naar de kwaliteit van de vrijvervalriolering en het verloop van de kwaliteit over de jaren. Om de werkelijke uitgaven goed in de gaten te houden, adviseren we om met name bij structurele uitgaven te monitoren of de werkelijke uitgaven overeenkomen met de geraamde bedragen. Zowel de vervangingsstrategie als de vervangingsfrequentie is in het nu voorliggende GRP gewijzigd. Deze twee wijzigingen leveren een reductie van de vervangingsinvestering per jaar op. 3.2.2. Uitdiepen relinen In het najaar van 2012 hebben 5 gemeenten onder voorzitterschap van de gemeente Venray een onderzoek gedaan naar de rioolrenovatietechniek Relinen. Doel van het project was het vergroten van de kennis over relinen teneinde hierdoor een kostenbesparing op de vervangingskosten in het GRP te kunnen realiseren. Het project laat een duidelijke kostenbesparing zien. Voor de gemeente Venray is dit binnen het project helemaal uitgewerkt. De potentiele kostenbesparing voor Venray, indien we alle rioolbuizen in de toekomst relinen in plaats van vervangen bedraagt 34 miljoen euro. De vervangingsinvestering op de oude manier berekend bedraagt 96 miljoen euro, met 100% relinen kunnen we dit bedrag verlagen naar 62 miljoen euro. Hierbij moet gesteld worden dat 100% relinen in de toekomst niet reëel wordt geacht. Er zullen altijd enkele buizen zijn die we beter kunnen opgraven en vervangen, denk hierbij bijvoorbeeld aan buizen die verzakt zijn of buizen die een te kleine diameter hebben. Het eindrapport met de bijbehorende oplegnotitie aan het aanjaagteam van het convenant is als bijlage toegevoegd. De resultaten van dit onderzoek zijn bij het bovengenoemde Uitdiepen GRP gebruikt voor het bepalen van de vervangingskosten bij relinen. De resultaten zijn ook in dit GRP gebruikt. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 13

3.3. Overige ontwikkelingen Sinds de tussentijdse evaluatie van het GRP in 2009 zijn er buiten de samenwerking nog diverse ontwikkelingen geweest die het rioolbeleid beïnvloeden. De meest ingrijpende zijn onderstaand benoemd. 3.3.1. Uitbreiding van de gemeente Met ingang van 1 januari 2010 is de gemeente Venray uitgebreid met de dorpen Geysteren, Wanssum en Blitterswijck. Voor het rioolbeheer betekend dit een uitbreiding van het te beheren areaal. De hoeveelheid vrijvervalriolering en drukriolering met de bijbehorende pompinstallaties is toegenomen. Wanssum en Blitterswijck voldeden op 1 januari 2010 nog niet aan de basisinspanning terwijl dit voor de rest van de gemeente Venray wel gold. In het GRP van de gemeente Meerlo- Wanssum waren maatregelen opgenomen om de basisinspanning in Wanssum en Blitterswijck. Deze maatregelen zijn voor wat betreft Wanssum overgenomen. In Wanssum zal een groot deel van industrieterrein, dat nu nog afwatert op de riolering, worden afgekoppeld. In 2013 is reeds begonnen met het deel dat niet beïnvloed wordt door de gebiedsontwikkeling Ooien-Wanssum. De overige delen worden afgekoppeld als de plannen voor de gebiedsontwikkeling het toelaten. De geplande maatregelen voor Blitterswijck zijn deels uitgevoerd. Het stelsel is geoptimaliseerd middels stuwputten, zoals aangegeven in het GRP van Meerlo-Wanssum. De aanleg van een bergbezinkbassin is niet uitgevoerd. Dit stond wel gepland. Door de grote wijzigingen die de gebiedsontwikkeling met zich mee brengt is het nu voor Blitterswijck niet verantwoord een dusdanig grote investering te doen. Voor Blitterswijck gaan we er voorlopig van uit dat de overstortlocatie nabij de ruïne in de toekomst zo groot beïnvloed zal worden door de maas, dat we lagere eisen kunnen stellen aan het overstortwater. Dit zal met het waterschap besproken worden zodra de plannen voor de gebiedsontwikkeling het toelaten. Naast een uitbreiding met areaal is de gemeente natuurlijk ook uitgebreid met inwoners. De inkomsten bij de rioolheffing zullen hierdoor hoger zijn. 3.3.2. Invloed van de economie De gemeente Venray kent een minima beleid. Hierbij is het mogelijk om kwijtschelding van de gemeentelijke lasten te krijgen. Ook de rioolheffing wordt hierdoor beïnvloed. Onder invloed van de economische omstandigheden zien we een stijgende trend bij de kwijtscheldingen. Daar waar we in 2010 nog 40.000,- aan rioolheffing kwijt scholden was dit in 2012 al gestegen naar 68.400,-. In het kostendekkingsplan wordt er rekening mee gehouden dat deze situatie nog enige tijd aanhoud. 3.3.3. Invloed van demografie In de afgelopen jaren hebben we altijd rekening kunnen houden met een gestage bevolkingsgroei. Dit effect werd ook altijd meegenomen in het kostendekkingsplan. De huidige E,tilprognoses, die het overzicht van de ontwikkeling van de bevolking en het aantal woningen in de gemeente de komende jaren laat zien, geven aan dat de gemeente tot en met 2028 groeit met maar 200 inwoners naar een totaal van 42.800 inwoners. Het aantal woningen wat GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 14

toegevoegd moet worden om deze mensen te huisvesten bedraagt 1422. Er zal een verschuiving van de verhouding meerpersoons versus eenpersoonshuishoudens optreden. Deze E,tilprognoses worden ook gehanteerd bij de vaststelling van woningbehoeftecijfers voor het woonbeleid van de gemeente Venray. In het kostendekkingsplan worden deze prognoses meegenomen. 3.3.4. Leegstand In toenemende mate hebben we binnen de gemeente Venray te maken met leegstand. Leegstand van bedrijfspanden maar ook van woningen. Voor de rioolheffing is deze leegstand slechts gedeeltelijk van belang. De rioolheffing bij de gemeente Venray bestaat uit vier delen waarvan er drie worden geheven bij de eigenaar en een bij de gebruiker. Enkel de afvoerheffing afvalwater wordt de gebruiker geheven. Bij een pand dat leeg staat is altijd een eigenaar bekend. Opbouw rioolheffing aansluitheffing afvalwater afvoerheffing afvalwater aansluitheffing hemelwater afvoerheffing hemelwater Binnen het kostendekkingsplan is rekening gehouden met leegstand. De waardes van 2013 zijn langjarig doorgezet. Voor leegstand zijn geen prognoses bekend. 3.3.5. Lozing Rixona In 2012 heeft het bedrijf Rixona aan de Wittevennenweg een nieuwe zuivering in bedrijf genomen. Voorheen loosde Rixona haar water op de riolering van Venray. Deze lozing was zo omvangrijk dat deze enkele lozer een substantieel aandeel had in de totale rioolheffing. In 2012 bedroeg de rioolheffing van Rixona 175.000,- door de grote hoeveelheden afvalwater die het bedrijf loosde op de riolering. Hiermee was het aandeel van Rixona op de rioolheffing bijna 5% van de totale heffing. In het GRP 2005 is dit reeds als een risico beschreven. Doordat het water van Rixona nu op eigen terrein gezuiverd wordt is het schoon genoeg om in de Oostrumsebeek te lozen. De rioolheffing van Rixona daalt hierdoor naar bijna nul. Dit betekend voor de rioolheffing structureel lagere inkomsten van ca 175.000,- per jaar. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 15

3.3.6. Klimaatadaptatie In het GRP 2005 is voor het eerst melding gemaakt van het veranderend klimaat en dat dit van invloed is op de werking van de riolering. Om deze klimaatverandering in beeld te brengen maakt het KNMI klimaatscenario s. De laatste klimaatscenario s zijn van 2006 met een aanvulling in 2009. Momenteel werkt het KNMI aan de klimaatscenario s 2013, deze zijn echter nog niet gepubliceerd. Voor de riolering is de ontwikkeling van extreme buien het meest interessant. Volgens de laatste inzichten van het KNMI zullen er vaker extreme buien plaatsvinden afgewisseld met langere perioden van droogte. Winters worden milder maar ook natter. De ontwerpcriteria voor riolering zijn gebaseerd op de neerslagwaarnemingen in het huidige klimaat. Deze waarnemingen zijn door de stichting Rioned vertaald naar standaardbuien waarmee riolering in Nederland ontworpen wordt. Een standaardbui kent een bepaalde hoeveelheid neerslag in een bepaalde tijd en ook een herhalingstijd. Tot nu toe hebben we in Venray het riool gedimensioneerd op een standaardbui 8. Dit is een bui met een herhalingstijd van 2 jaar. Dat wil zeggen dat deze bui eens per 2 jaar voorkomt bij een gelijkblijvend klimaat. Door de klimaatverandering is het zeker dat de standaardbui 8 in de toekomst vaker zal voorkomen. Voor het handhaven van een vergelijkbare veiligheid tegen wateroverlast zullen we in de toekomst moeten werken met een andere standaardbui. In samenwerking met ingenieursbureau Witteveen+Bos is gekozen om de situatie van een standaardbui 9 in beeld te brengen. Het is te verwachten dat deze bui over enige tijd een herhalingstijd van eens per twee jaar zal hebben (gelijk de huidige bui 8). Dit zal echter niet binnen deze GRP periode gebeuren. De bui 9 komt overeen met de klimaatvoorspelling van het KNMI in 2050. Om nu in te spelen op de klimaatsverandering brengen we in beeld welke maatregelen er genomen moeten worden om geen wateroverlast te hebben bij een standaardbui 9. Hierbij houden we er rekening mee dat we blijven afkoppelen. De bijbehorende maatregelen gaan we niet binnen vier jaar uitvoeren. Hiervoor nemen we meer tijd zodat de maatregelen beter afgestemd kunnen worden op de overige werkzaamheden in de openbare ruimte. De maatregelen om op den duur te voldoen aan een bui 9 kunnen tot 2050 uitgesmeerd worden. Voorlopig houden we aan deze maatregelen binnen 35 jaar (uiterlijk in 2050) uitgevoerd te hebben. Dit beleid wordt over vier jaar geactualiseerd bij het volgende GRP. Het complete document Klimaatverandering in Nederland, Aanvulling op de KNMI 06 scenario s van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut uit 2009 is in de bijlagen opgenomen. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 16

4. TOEKOMSTIG BELEID 4.1. Inleiding Het rioleringsbeleid voor Venray zoals dat is vastgelegd in het GRP 2005-2014 is grotendeels succesvol geweest. Toch is op een aantal punten bijstelling gewenst. Met de hier voorgestelde aanpassing in de strategie worden de nieuwe inzichten uit de samenwerkingsprojecten verwerkt en wordt ook beschreven hoe we gelijke tred willen houden met de klimaatverandering. 4.2. Bestaand beleid handhaven De volgende beleidsuitgangspunten en doelen uit het GRP blijven onverkort staan: - in nieuwbouwgebieden met een woonfunctie wordt gestreefd naar 100% afkoppelen van het verharde oppervlak; - om overlast voor de burger te beperken en kosten te minimaliseren wordt de uitvoering van werkzaamheden maximaal gecombineerd met andere activiteiten in de buitenruimte; - over het gevoerde en te voeren beleid wordt helder gecommuniceerd met bevolking en belangengroeperingen. - de riooloverstorten binnen het masterplan Loobeekdal worden voor 2015 aangepakt. Er wordt ingezet op de aanleg van groene berging achter één of meer overstorten per 2014 in het Loobeekdal. - Het afkoppelprogramma openbare ruimte om de doelstelling van de kaderrichtlijn water te behalen blijft bestaan en loopt tot 2027. Afvalwater In nieuwbouwwijken heeft vrijvervalriolering altijd de voorkeur, dus er komen geen of zo weinig mogelijk gemalen. Nieuwbouw is altijd voorzien van een gescheiden stelsel. Het hemelwater van het openbare gebied wordt bij voorkeur in de wijk geïnfiltreerd. Waar mogelijk gebeurt dit met wadi s, maar ondergrondse infiltratie via buizen is ook mogelijk. Op particulier gebied wordt het hemelwater geïnfiltreerd op de eigen kavel. Alleen als dat niet mogelijk is, zullen openbare voorzieningen worden aangelegd waarop kan worden aangesloten. Dit geldt ook voor inbreidingen in bestaand gebied. Voor het afvalwater is deze voorkeursvolgorde van kracht; GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 17

Voorkeursvolgorde omgaan met afvalwater 1. het ontstaan van afvalwater wordt voorkomen of beperkt; 2. verontreiniging van afvalwater wordt voorkomen of beperkt; 3. afvalwaterstromen worden gescheiden gehouden, tenzij het niet gescheiden houden geen nadelige gevolgen heeft voor een doelmatig beheer van afvalwater; 4. huishoudelijk afvalwater en, voor zover doelmatig en kostenefficiënt, afvalwater dat daarmee wat biologische afbreekbaarheid betreft overeenkomt worden ingezameld en naar een afvalwaterzuiveringinrichting (awzi) getransporteerd; 5. ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel 4 zo nodig na retentie of zuivering bij de bron, wordt hergebruikt; 6. ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel 4 lokaal, zo nodig na retentie of zuivering bij de bron, in het milieu wordt gebracht 7. ander afvalwater dan bedoeld in onderdeel 4 naar een awzi wordt getransporteerd. Hemelwaterbeleid en afkoppelen Venray blijft inzetten op afkoppelen. Om te voldoen aan de kaderrichtlijn water (KRW) is reeds in het voorgaande GRP een afkoppelprogramma gestart. Het afkoppelen zal doorgaan tot 2027 om te kunnen voldoen aan de eisen van de KRW. Hiervoor dient er jaarlijks 0,5 % van het afvoerend verharde oppervlak afgekoppeld te worden van het gemengde rioolstelsel. Om dit te kunnen bereiken is afkoppelen van openbaar oppervlak niet voldoende, maar zal ook het afkoppelen van particuliere oppervlakken maximaal moeten worden bevorderd. Bij verordening zal worden vastgelegd dat hemelwater in principe niet meer op de riolering mag worden geloosd. Voor nieuwbouw geldt dat voor 100%. In het voorgaande GRP was voor bestaande bouw een overgangsperiode vastgelegd. Bij bestaande bouw mocht er vanaf 2015 niet meer dan 50% van het dakoppervlak aangesloten zijn op de riolering. Dit komt te vervallen. Het is met de huidige stand der techniek niet mogelijk om deze differentiatie op een betaalbare manier te handhaven. Voor particulieren geldt dat het hemelwater van tuinverharding en terras voor 100% in de tuin geïnfiltreerd dient te worden. Bedrijfsmatige terreinverharding, die mogelijk vervuild is, mag afwateren naar de riolering. Hier is echter wel de hemelwaterheffing op van toepassing. Grondwater Vrijwel overal in Venray staat het grondwaterpeil op zodanig laag niveau dat burgers en bedrijven daarvan geen hinder ondervinden. Mocht in de toekomst blijken dat te hoge of te lage grondwaterstanden de leefomgeving negatief beïnvloeden dan zal de gemeente in openbaar gebied voorzieningen (zoals drainage en afvoerriolen) aanleggen waarop burgers overtollig grondwater kunnen lozen, zodat zij het grondwaterprobleem op eigen terrein op kunnen lossen. Vooralsnog worden hiervoor geen grote investeringen verwacht. Voor het beschrijven van de reikwijdte van de grondwaterzorgplicht, zoals vermeld in de wet gemeentelijke watertaken, zullen we gezond boeren verstand omzetten beleid; GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 18

In gebieden met een woonbestemming en winkel- en bedrijfsgebieden is een grondwaterstand van 0,7m onder maaiveld (gemeten van de kruin van de weg)acceptabel. Een hogere grondwaterstand is incidenteel toegestaan. Indien deze grondwaterstand mee dan 30 dagen per jaar of een aaneengesloten periode van 15 dagen wordt overschreden is er sprake van structurele overlast. Indien deze overlast optreedt bij meer dan vijf woningen of gebouwen is het doelmatig om hiervoor een voorziening te treffen. 4.3. Nieuwe beleid 4.3.1. Afkoppelsubsidie Uit de evaluatie van de afkoppelsubsidie die we van 2008 tot en met 2011 hebben gehad is gebleken dat dit een zeer kosteneffectieve maatregel is. Een vierkante meter afkoppelen bij een particulier is voor het rioolstelsel net zo effectief als een vierkante meter afkoppelen in de openbare ruimte, de kosten zijn echter veel lager. Vanaf 2014 zal er jaarlijks een bedrag van 50.000,- beschikbaar zijn voor de subsidieregeling afkoppelen particulier terrein. Dit bedrag is jaarlijks tot en met 2027 beschikbaar. Gezien de personele capaciteit van de afdeling openbare ruimte is het niet mogelijk om jaarlijks meer aanvragen te verwerken. 4.3.2. Vervanging frequentie Riolen gaan in Venray langer mee dan de eerder aangenomen 60 jaar. Dit blijkt uit de inspectieresultaten van de oudere buizen. In het samenwerkingsproject Uitdiepen GRP, zie ook punt 3.2.1, is gebleken dat dit fenomeen ook bij de andere regiogemeenten waarneembaar is. Alleen de gemeente Venlo heeft veel ervaring met rioolbuizen van ouder dan 60 jaar. Met onze inspectieresultaten en de ervaring van Venlo kunnen we nu onze levensduurverwachting van rioolbuizen bijstellen naar 80 jaar. Dit komt overeen met de bevindingen in Uitdiepen GRP. 4.3.3. Vervanging strategie Onder punt 3.2.2. is reeds melding gemaakt van het samenwerkingsproject uitdiepen relinen. Het project heeft voor een grotere kennis van de technische mogelijkheden van deze renovatiemethode gezorgd. Ook zijn de kosten van deze werkwijze beter in beeld gebracht. Eindconclusie van het rapport is dat relining een volwaardig en goedkoper alternatief is voor rioolvervanging. Relinen kan bijna overal in Venray worden toegepast. Enkel daar waar de waargenomen schades verhinderen dat we relinen of indien we de op die locatie een grotere buis nodig hebben, kunnen we niet relinen. Ook als er door stedenbouwkundige ingrepen een rioolbuis verlegt moet worden is relinen geen optie. We willen in de toekomst alle buizen relinen als dit mogelijk is. Op voorhand is het noodzakelijk om een reële inschatting te maken van het percentage te relinen buizen. Dit heeft invloed op de totale vervangingskosten van ons rioolstelsel en dus ook op de hoogte van de GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 19

rioolheffing. In dit GRP houden we er rekening mee dat we 80% van alle rioolbuizen kunnen relinen. 4.3.4. Inspectie strategie In de afgelopen GRP periode is er intern meer onderzoek gedaan naar de kwaliteit van onze riolen. Hierdoor is onder andere gebleken dat de technische levensduur van riolen langer is dan eerder aangenomen. Ook is er gekeken naar onze inspectie strategie. Voorheen werden riolen om de 10 jaar geïnspecteerd. Nieuwe riolen worden bij oplevering geïnspecteerd en voldoen aan eisen die we aan nieuwe riolen stellen. Het is niet nodig om jonge riolen te inspecteren (een jonge auto heeft ook geen APK keuring nodig). Hoe ouder een riool wordt, hoe beter je naar de kwaliteit van het riool moet kijken. Vanuit dit gegeven is de volgende inspectiestrategie geformuleerd: Riolen van 0 tot 24 jaar worden niet geïnspecteerd. Van 25 tot 65 jaar worden de riolen om de 10 jaar geïnspecteerd. Vanaf 65 jaar worden de riolen totdat ze gerenoveerd worden om de 5 jaar geïnspecteerd. Omdat we riolen nu ook pas op hogere leeftijd vervangen zijn er meer middelen nodig voor het monitoren van de kwaliteit van deze riolen. Het inspectiebudget wordt verhoogd van 55.162,- naar 82.750,-. Een verhoging die ruimschoots goedgemaakt wordt door de bezuiniging die het verhogen van de technische levensduur oplevert. 4.3.5. Onderzoek In het voorgaande GRP is reeds melding gemaakt van een meetplan voor de riolering. Ook is er tijdens het samenwerkingsproject Uitdiepen GRP de conclusie getrokken dat alle gemeenten slechts een fractie van de rioolheffing besteden aan onderzoek naar het werkelijk functioneren van de riolering. In Venray wordt in 2013 27.647,- uitgegeven aan nader onderzoek. Dit is 0,65% van de totale heffing en het merendeel van dit bedrag gaat naar het onderhoud van meetinstallaties. Voor het uitvoeren van metingen, het analyseren, valideren en interpreteren van meetdata hebben we zelf niet voldoende kennis. om dit langjarig te kunnen uitbesteden zal het onderzoeksbudget van 27,647,- in 2013 verhoogd worden naar 50.000,- in 2014 en verder. 4.3.6. Klimaatadaptatie Om de kosten van klimaatadaptatie (hevigere regenbuien) in beeld te krijgen hebben we dit in samenwerking met ingenieursbureau Witteveen+Bos in onderzocht zoals reeds vermeld onder 3.3.6. We hebben Bui 9 van de Leidraad riolering gebruikt als maatgevende bui. Hierbij hebben we het aangesloten verhard oppervlak in het model net zo lang verkleind (we simuleren dan afkoppelen) tot er bij deze bui net zo weinig overlast is als bij de huidige bui 8. Het percentage afkoppelen is hierbij per bemalingsgebied bepaald. Dit percentage verschild per bemalingsgebied en schommelt tussen de 15% en 25%. Opvallend hierbij is dat het bemalingsgebied Merselo zonder verdere maatregelen al voldoet aan bui 9. De grote aanwezige stelselberging en de grote pompovercapaciteit zorgen hiervoor. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 20

Vanuit onze eerdere afkoppelprojecten hebben we een goed beeld van de kosten van afkoppelen. Voor het berekenen van de kosten van klimaatadaptatie zijn we uitgegaan van 25,- per m2. Het totaalbedrag voor klimaatadaptatie voor de gemeente Venray is begroot op 15.000.000,- Uit eerdere projecten hebben we de ervaring opgedaan dat we in de loop van de tijd altijd tegen samenwerkingsmogelijkheden en slimme innovaties aanlopen. Ook door het toepassen van ouderwets gezond boeren verstand en het daar waar mogelijk combineren van wegonderhoud met maatregelen t.b.v. klimaatadaptatie moet het mogelijk zijn het benodigde bedrag naar beneden bij te stellen. Derhalve nemen we in dit GRP vanaf 2015 tot 2050 een jaarlijks bedrag op van 254.861,-. Samen met de maatregelen in het DOP Ysselsteyn en het afkoppelen in de haven van Wanssum levert dit tot 2050 een investering op van 10.000.000,-. We weten dat afkoppelen de duurste methode is om aan deze klimaatsverandering het hoofd te bieden. Echter de exacte maatregel die we op een locatie treffen zal altijd maatwerk zijn. Daar waar een diametervergroting van het bestaande riool een effectievere manier is om wateroverlast tegen te gaan zullen we niet afkoppelen maar het riool vergroten. Afkoppelen heeft de voorkeur omdat hier meer voordelen aan zitten, maar het is in de strijd tegen het klimaat niet de enige remedie. 4.3.7. Aanvulling KRW / samenwerking kansen Bij de uitwerking van het plan Loobeekdal doet zich de mogelijkheid voor om de aanleg van een kwantiteitsbuffer van het waterschap Peel en Maasvallei te combineren met de aanleg van een groene buffer van de gemeente Venray. Voor de gemeente Venray was deze investering nog niet gepland. Door nu samen met het waterschap op te trekken kunnen investeringskosten bespaard worden. De twee buffers worden gecombineerd in een locatie. Tevens kan er binnen het Dorpsontwikkelingsplan Ysselsteyn op een goedkopere manier afgekoppeld worden doordat het water van Ysselsteyn niet in een separate buffer opgevangen hoeft te worden. Voor het aanleggen van de buffer is een investering van 200.000,- in 2014 in het kostendekkingsplan opgenomen. Het afkoppelen binnen het DOP Ysselsteyn is begroot op 250.000,- en staat ook gepland voor 2014. Daar waar zich kansen voordoen, waar we door samenwerking lagere kosten voor de burger kunnen realiseren, willen deze kansen grijpen. 4.4. Financieel beleid De technische levensduur van riolen is verlengd van 60 naar 80 jaar. Tevens is hierbij de afschrijvingstermijn van deze riolen op 80 jaar gezet. Het langjarige rentepercentage is van 5% gewijzigd in 4,5%. Binnen het kostendekkingsplan wordt overal met deze rente gerekend. De langjarige inflatiecorrectie blijft gehandhaafd op 2%. Jaarlijks wordt de rioolheffing, maar ook alle kosten binnen het plan met dit percentage verhoogt. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 21

Het langjarig inflatiepercentage van 2% is reeds in 2001 in samenspraak met afdeling middelen bepaald. Gemiddeld komt dit overeen met de werkelijke inflatie. We gebruiken dit vaste percentage zodat we geen jaarlijkse schommelingen hebben op basis van het werkelijke jaarlijkse inflatiepercentage. Er bestaat geen CBS cijfer dat dit goed weergeeft. In het vorige GRP was het beleid van Venray dat bij investeringen in het jaar van de start van de investering de gemiddelde rentkosten werden geraamd. Dit doen we in het nieuwe GRP niet meer. De rente van nieuwe investeringen start vanaf die datum in het jaar na de eerste uitgave op de investering. De afschrijving van nieuwe investeringen start conform de afschrijvingsnota in het jaar na in gebruik name. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 22

5. MIDDELEN EN KOSTENDEKKING 5.1. Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de middelen die nodig zijn om het rioleringsbeheer en beleid uit te kunnen voeren door het GRP kostendekkend te maken. Uitgangspunt is dat de rioolheffing zonder inflatiecorrectie op een gelijk niveau blijft. In de bijlage is een volledig kostendekkingsplan opgenomen. 5.2. Kosten inspectiekosten De inspectiekosten bestaan uit de inspectie en het reinigen van de riolering en de stortkosten van het vrijkomende slib. In samenhang met de nieuwe inspectie strategie 82.750,-. onderhoudskosten De onderhoudskosten zijn de kosten voor reparaties, schoonhouden, onderzoek, kolken zuigen, stortkosten kolken, onderhoud gemalen en bergingsvijvers. Aan de hand van het gemiddelde van de afgelopen periode zijn de kosten voor de verdere looptijd bepaald. Het onder onderzoek is verhoogd naar 50.000,-. Overige kosten zijn niet gewijzigd. vervangingskosten De vrijvervalriolen hebben een gemiddelde technische levensduur van 80 jaar, in het vorige GRP was dit nog 60 jaar. Ook houden we rekening met de nieuwe vervangingsstrategie, we gaan 80% van de vrijvervalriolen relinen als ze daar aan toe zijn. Persleidingen en de civiele onderdelen van gemalen en drukriolering hebben een gemiddelde levensduur van 60 jaar. De elektromechanische onderdelen van drukriolering en gemalen hebben een gemiddelde levensduur van 15 jaar. In de vervangingskosten van riolering (dus de 20% die we niet gaan relinen) zit 50 % van de vervangingskosten van verharding opgenomen. In 50 % van de projecten is het mogelijk de planning van onderhoud aan wegen en riolen gelijk te trekken. In die gevallen betaald wegonderhoud de vervangingskosten van wegverharding. verbeteringskosten De verbeteringskosten zijn aangepast met de kosten van niet uitgevoerde maatregelen en nieuw uit te voeren maatregelen. Eind 2012 was er een bedrag van 2.400.000,- aangevraagd via de MUIP en nog niet uitgegeven. Dit zogenaamde investeringsstuwmeer bestond uit aanbestedingsvoordeel, nog niet uitgevoerde projecten en projecten die we onder invloed van voortschrijdend inzicht niet meer willen uitvoeren (denk hierbij aan het bergbezinkbassin Blitterswijck). In de berekening van het kostendekkingsplan hebben we dit hele bedrag teruggegeven en enkel de bedragen opgenomen die we wel nog gaan uitgeven. Deze zijn ook in het juiste jaar geplaats. Betreffende investeringsbedragen zijn apart weergegeven als uitgestelde investeringen. Het totaal aan uitgestelde investeringen bedraagt 1.450.000,-. Om de KRW doelen te halen blijft de gemeente tot en met 2027 afkoppelen voor EUR 143.263,- per jaar. Ook zullen er in 2014 binnen de reconstructie van de het Loobeekdal GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 23

groene buffers worden aangelegd. Hiervoor is EUR 1.104.081,- gereserveerd binnen het GRP. organisatiekosten De organisatiekosten omvatten de kosten voor personeel en organisatie en de doorbelaste organisatiekosten. In het kostendekkingsplan zijn op dit tabblad ook de kosten voor kwijtschelding en leegstand meegenomen. Voor de doorbelaste organisatiekosten is uitgegaan van 65.645,- De personeel en organisatiekosten van de afdeling Openbare Ruimte bedragen 348.455,-. De personeel en organisatiekosten van de afdeling Middelen bedragen 109.229,-. kapitaallasten De werkelijke kapitaallasten tot en met 2012 zijn opgenomen in de berekeningen van het rioolrecht. De kapitaallasten bestaan uit twee onderdelen: 1. kapitaallasten op investeringen voor 2013; 2. prognoses voor de kapitaallasten op investeringen van 2013 en later. Zowel de verbeteringsmaatregelen als vervangingskosten worden via kapitaallasten gefinancierd. Door het niet of later uitvoeren van verbeteringsmaatregelen en het niet of later vervangen van riolering worden de kapitaallasten minder dan geprognosticeerd. exploitatiekosten Onder de exploitatiekosten vallen de kosten voor water, energie, telefoon, verzekeringen, contributies en donaties, kantinekosten en huur/lease. Het jaarlijkse bedrag van 136.248,- dat hiervoor stond is ongemoeid gebleven. 5.3. Kostendekking 5.3.1. Uitgangspunten In het kostendekkingsplan worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: - rentepercentage 4,5%; - inflatie 2%; - omzetbelasting 21% - er wordt lineair afgeschreven, waarbij in het jaar na investeren wordt begonnen met rentedoorbelasting en het jaar na in gebruik name met afschrijven. Als afschrijvingstermijnen worden gehanteerd: - (vrij verval) riolering en infiltratie riolen 80 jaar - persleidingen 60 jaar - drukrioleringsgemalen 15 jaar - gemalen elektrisch/mechanisch 15 jaar - gemalen civieltechnisch 60 jaar Nota bene: In de voorjaarsnota 2013 is besloten de omslagrente te verlagen van 5% naar 4,5%. Voor riolering is het volgende afgesproken: GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 24

Álle riolering met een huidig afwijkend percentage van 5% lopen niet mee met het renteomslagpercentage. Alle overige investeringen riolering die thans tegen 5% worden doorberekend, worden ingaande 2014 doorberekend tegen 4,5%. 5.3.2. Heffingseenheden Uit de E,tilprognoses, die het overzicht van de ontwikkeling van de bevolking en het aantal woningen in de gemeente de komende jaren laat zien, blijkt dat de gemeente nauwelijks groeit. Tot en met 2028 zal het inwoneraantal met maar 200 inwoners groeien naar een totaal van 42.800 inwoners. Het aantal woningen wat toegevoegd moet worden om deze mensen te huisvesten bedraagt 1422. Er zal een verschuiving van de verhouding meerpersoons- versus eenpersoonshuishoudens optreden. In het kostendekkingsplan is er voor gekozen de huidige aantallen heffingseenheden voor de komende jaren te gebruiken. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 25

5.3.3. Ontwikkeling rioolheffing De voorgestelde bijstelling van het beleid, het wegvallen van de rixona heffing en de andere onder punt 3.3 genoemde ontwikkelingen zijn allemaal van invloed op de hoogte van de rioolheffing zoals die is voorgesteld in dit GRP. Uiteindelijk is het mogelijk gebleken het tarief minder te laten stijgen dan gepland. Onderstaande tabel geeft het tarief weer conform het vorige GRP en het nu voorgestelde tarief. Het weergegeven tarief is het tarief voor een meerpersoonshuishouden zonder afkoppelkorting. In de bijlagen is het volledige kostendekkingsplan opgenomen. Bedragen zijn weergegeven inclusie inflatiecorrectie, groeipercentage en eerdere bezuinigingen. Jaar Conform GRP 2005-2014 Huidig voorstel GRP 2013-2016 2013 225,13 -- 2014 237,65 230,56 2015 244,90 235,18 Het voorgestelde riooltarief in dit GRP is een kostendekkend tarief. Zonder inflatie blijft dit dus langjarig gelijk. Het tarief op prijspeil 2013 is 226,04. Verhoging met 2% inflatie levert het tarief 2014 op. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 26

5.3.4. Differentiatie in rioolheffing In de huidige rioolrechtverordening wordt onderscheid gemaakt tussen rioolrecht voor eigenaren, het zogenaamde aansluitrecht, en een rioolrecht voor gebruikers. Deze laatste wordt onderverdeeld is eenpersoonshuishoudens, meerpersoonshuishoudens en bedrijven. Voor bedrijfsmatige lozingen, dus ook voor tijdelijke bemalingen, geldt een tarief per 500 m 3 geloosd afvalwater. Dit tarief is gelijk aan het tarief voor een meerpersoonshuishouden. De onderverdeling van de rioolheffing 2014, is als volgt: vastrecht afvalwater ( 20% van totale heffing ) 46,11 afvoerrecht afvalwater per eenheid van 500 m 3 133,75 vastrecht hemelwater ( 20% van totale heffing ) 46,11 afvoerrecht hemelwater per eenheid van 200 m 2 ( 1,991% in 2014 ) 4,59 De totale heffing voor een meerpersoonshuishouden met hemelwaterafvoer in 2014 wordt daarmee 230,56. In de loop van de tijd neemt het afvoerrecht hemelwater toe. In 2014 is het 1,991% van de totale heffing, in 2028 is het 6% van de totale heffing. Hierna zal het op 6 % blijven. Van 2014 tot 2028 verloopt het percentage rechtlijnig van 1,991% naar 6%. De hoogte van dit bedrag wordt bepaald door de investeringen die de gemeente tot 2027 moet doen om te voldoen aan de eisen uit de KRW. Als huishoudens besluiten af te koppelen betekent dit minder investeringen voor de gemeente en daarmee het vervallen van het onderdeel afvoerrecht. 5.4. Egalisatievoorziening riolering Tot de invoering van dit GRP maakt gemeente Venray gebruik van een egalisatiereserve in plaats van een egalisatievoorziening. Met het ingaan van het GRP 2013-2016 wordt de reserve Egalisatie riolering omgezet naar een voorziening Egalisatie riolering. Gemeente Venray berekent namelijk rioolheffing aan de burger en deze gelden dienen specifiek besteed te worden aan werkzaamheden die voortvloeien uit het GRP. Het BBV schrijft in artikel 44 lid 2 voor dat in zo n geval een voorziening moet worden gevormd. Het doel van de voorziening is om schommelingen in het tarief te voorkomen als gevolg van oplopende kapitaallasten over een periode van 60 jaar. De werkelijke lasten en baten zullen afwijken van de ramingen. In afwijking van de aanbeveling vanuit de commissie BBV om een aparte bestemmingsreserve in te stellen voor afwijkingen in de werkelijke baten en lasten werken we met een geïntegreerde voorziening waarin de twee componenten (= egalisatie / afwijkingen van de begroting) afzonderlijk zichtbaar worden gemaakt. Hierdoor wordt de samenhang vergroot en dezelfde effecten bereikt als bij een bestemmingsreserve. GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 27

6. VERKLARENDE WOORDENLIJST RWZI Rioolwaterzuiveringsinstallaties; CIW Commissie Integraal Waterbeheer; GRP Gemeentelijk rioleringsplan; HWA Hemelwater afvoer; IT-riool Infiltratie transport riool; KRW Europese kaderrichtlijn water; retentie Tijdelijk vasthouden/bergen van water om het water vertraagd af te voeren; termen aansluitvergunning afvalwater afvoerend oppervlak basisinspanning basisrioleringsplan bemalingsgebied bergbezinkbassin berging bergingsverlies droogweerafvoer drukriolering dwa-rioolstelsel externe overstort gemengd rioolstelsel gescheiden rioolstelsel hydraulische berekening definities vergunning Wvo die wordt afgegeven door het zuiveringsschap voor de aansluiting op de afvalwaterzuiveringinrichting (RWZI) alle water waarvan de houder zich - met het oog op de verwijdering daarvan - ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen (opmerking: hieronder wordt dus ook afvloeiend regenwater begrepen) het naar de riolering afwaterende oppervlak term die de waterkwaliteitsbeheerders gebruiken voor het aanduiden van de inspanningen die elke gemeente moet uitvoeren of uitgevoerd hebben om de vuiluitworp uit de riolering tot een bepaald niveau te reduceren voor een Wvo- of aansluitvergunningaanvraag opgesteld document (tekening + toelichting en berekeningen) met de huidige situatie van de riolering en de uit te voeren verbeteringsmaatregelen een rioleringsgebied waaruit het afvalwater door een gemaal wordt verwijderd reservoir voor de tijdelijke opslag van afvalwater waarin tevens slib afzetting plaatsvindt met een voorziening om het slib te kunnen verwijderen en waaruit overstortingen kunnen plaatsvinden de inhoud van de riolering uitgedrukt in m 3 of mm de vermindering van berging door permanente vulling in de riolering als gevolg van verzakkingen en het transport van het afvalwater de hoeveelheid afvalwater die per tijdseenheid in een droogweersituatie via het (DWA) rioolstelsel wordt afgevoerd riolering waarbij het transport plaatsvindt door middel van pompjes en persleidingen zie vuilwaterrioolstelsel rioolput voorzien van een overstortdrempel die loost buiten het in beschouwing genomen rioolstelsel, meestal op oppervlaktewater rioolstelsel, waarbij afvalwater inclusief ingezamelde neerslag door een leidingstelsel wordt getransporteerd rioolstelsel, waarbij afvalwater exclusief neerslag door een leidingstelsel wordt getransporteerd en neerslag door een afzonderlijk leidingstelsel rechtstreeks naar oppervlaktewater wordt afgevoerd het door rekenen bepalen van het hydraulisch functioneren van een rioolstelsel GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 28

termen ingrijpmaatstaf inspectie lekkage onderhoud onderzoek overstorting overstortput pompovercapaciteit randvoorziening regenwaterriool regenwaterrioolstelsel renovatie reparatie riolering riool rioolwaterzuiveringinrichting (RWZI) RWA-riool RWA-rioolstelsel verbeterd gescheiden verbeteren vervangen visuele inspectie definities grenstoestand waarbij ingrijpen in de actuele toestand noodzakelijk is en waarbij maatregelen moeten worden opgesteld het waarnemen, herkennen en beschrijven van de toestand het intreden of uittreden van water via voegen, scheuren, langs inlaten of door de buiswand herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij de toestand van objecten ongewijzigd gehandhaafd wordt het verzamelen, ordenen, analyseren en verwerken van gegevens, zodanig dat informatie kan worden afgeleid over de toestand en het functioneren van de buitenriolering de lozing van afvalwater via een overstortdrempel naar oppervlaktewater rioolput voorzien van een overstortdrempel het deel van de pompcapaciteit dat beschikbaar is voor de regenwaterafvoer. Het (poc) andere deel van de capaciteit is beschikbaar voor de afvalwaterafvoer tijdens droog weer vloeistofdichte voorziening als onderdeel van het rioolstelsel die als doel heeft de lozing van vuil uit het rioolstelsel op oppervlaktewater te verminderen riool alleen bestemt voor de inzameling en het transport van neerslag rioolstelsel alleen bestemt voor de inzameling en het transport van neerslag herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij een ingrijpende toestandswijziging wordt doorgevoerd om zo op technische staat van nieuwe aanleg te komen herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij een beperkte toestandswijziging wordt doorgevoerd het samenstel van riolen, rioolputten en bijbehorende voorzieningen voor de inzameling en het transport van afvalwater samenstel van buizen tussen twee putten bestemd voor de inzameling en/of het transport van afvalwater rioolput constructie toegang gevend tot het riool stelsel (te herkennen aan gietijzeren deksels in de weg) het totaal van de grond, gebouwen en apparatuur voor de zuivering van afvalwater zie regenwaterriool zie regenwaterrioolstelsel rioolstelsel met voorzieningen waardoor de neerslag slechts bij wat grotere regenbuien naar gescheiden rioolstelsel oppervlaktewater wordt afgevoerd. Het meest vervuilende deel van de neerslag wordt geborgen in de riolering en naar de zuivering afgevoerd het aanpassen van het oorspronkelijke functioneren herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij het bestaande object wordt verwijderd en een nieuw gelijkwaardig object wordt teruggeplaatst het op directe wijze dan wel op indirecte wijze via optische hulpmiddelen inspecteren (reinigen) van de onderhoudstoestand van de onderdelen van de riolering GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 29

termen vrijvervalriool vuilemissie vuiluitworp vuilwaterriool vuilwaterrioolstelsel waarschuwingsmaatstaf waking water op straat waterkwaliteitsdoelstelling wateroverlast wortelingroei zandinloop definities riool waardoor afvalwater door middel van de zwaartekracht wordt getransporteerd zie vuiluitworp het totaal aan stoffen (niet zijnde water) geloosd uit een rioolstelsel op het oppervlaktewater via overstorten. Hierbij kan gedacht worden aan biologisch afbreekbare stoffen die bij afbraak in het water zuurstof verbruiken (BZV/CZV) aan stikstof en fosfaten en aan zware metalen riool alleen bestemd voor de inzameling en het transport van huishoudelijk- en bedrijfsafvalwater, niet zijnde neerslag rioolstelsel voor de inzameling en het transport van huishoudelijk- en bedrijfsafvalwater, niet zijnde neerslag grenstoestand waarbij de actuele toestand discutabel is en nader onderzoek nodig is afstand tussen de maximaal in de riolering optredende waterstand bij een vastgestelde maatgevende bui en het maaiveld het optreden van waterstanden boven maaiveldniveau doelstelling voor de kwaliteit van een oppervlaktewater nodig om dat water een bepaalde functie te kunnen laten vervullen het optreden van waterstanden boven maaiveldniveau waarbij hinder of schade wordt ondervonden de wortels van bomen of planten, die door voegen, scheuren of via gebouw- of kolkaansluitingen het riool zijn ingegroeid het intreden van zand via buisverbindingen of scheuren GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 30

7. BIJLAGES Kostendekkingsplan bij GRP 2013-2016 Eindrapportage project uitdiepen GRP Eindrapportage project uitdiepen Relinen Klimaatverandering in Nederland, Aanvulling op de KNMI 06 scenario s van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut uit 2009 GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen Pagina 31

Bijlage: Kostendekkingsplan bij het GRP 2013-2016 GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen

KDP grp 2013 definitief.xls Kostendekkingsplan gemeente Venray: algemeen startjaar 2013 looptijd 60 jaar eindjaar 2072 prijspeil 2013 rente 4,50% BTW 21% inflatie 2% rioolrecht startjaar 2013 stand egalisatiereserve 3.384.271 afschrijvingen methode (annuïtair/lineair) lineair vrijverval riolen persleidingen hemelwaterafvoer gemalen civiel gemalen e/m mechanische riolering 80 jaar 60 jaar 80 jaar 60 jaar 15 jaar 15 jaar

KDP grp 2013 definitief.xls Afkoppelsubsidie vanaf 2014 tot 2027 50.000,- per jaar BTW 0 jaar afkoppelsubsidie totaal 2012 0 0 2013 0 0 2014 50.000 50.000 2015 50.000 50.000 2016 50.000 50.000 2017 50.000 50.000 2018 50.000 50.000 2019 50.000 50.000 2020 50.000 50.000 2021 50.000 50.000 2022 50.000 50.000 2023 50.000 50.000 2024 50.000 50.000 2025 50.000 50.000 2026 50.000 50.000 2027 50.000 50.000 2028 0 0 2029 0 0 2030 0 0 2031 0 0 2032 0 0 2033 0 0 2034 0 0 2035 0 0 2036 0 0 2037 0 0 2038 0 0 2039 0 0 2040 0 0 2041 0 0 2042 0 0 2043 0 0 2044 0 0 2045 0 0 2046 0 0 2047 0 0 2048 0 0 2049 0 0 2050 0 0 2051 0 0 2052 0 0 2053 0 0 2054 0 0 2055 0 0 2056 0 0 2057 0 0 2058 0 0 2059 0 0 2060 0 0 2061 0 0 2062 0 0 2063 0 0 2064 0 0 2065 0 0 2066 0 0 2067 0 0 2068 0 0 2069 0 0 2070 0 0 2071 0 0 2072 0 0

KDP grp 2013 definitief.xls Onderhoudkosten BTW 21% Prijspeil 2013 onderhoud riolering vegen exploitatie nader onderzoek kolken zuigen stortkosten kolken onderhoud gemalen bergingsvijvers subtotaal BTW totaal jaar 2012 103.782 31.836 133.576 47.647 30.592 19.702 291.063 44.877 703.075 147.646 850.721 2013 105.858 32.473 136.248 27.647 31.204 20.096 294.305 45.774 693.605 145.657 839.262 2014 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2015 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2016 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2017 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2018 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2019 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2020 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2021 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2022 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2023 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2024 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2025 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2026 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2027 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2028 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2029 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2030 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2031 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2032 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2033 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2034 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2035 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2036 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2037 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2038 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2039 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2040 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2041 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2042 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2043 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2044 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2045 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2046 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2047 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2048 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2049 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2050 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2051 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2052 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2053 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2054 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2055 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2056 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2057 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2058 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2059 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2060 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2061 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2062 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2063 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2064 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2065 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2066 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2067 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2068 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2069 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2070 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2071 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679 2072 105.858 32.473 127.463 50.000 31.204 20.096 294.305 45.774 707.173 148.506 855.679

Inspectiekosten BTW 21% Prijspeil 2013 jaar inspecties (camera) reinigen (riool en persleiding) stortkosten (riool) subtotaal BTW totaal 2012 11.636 47.794 13.481 72.911 15.311 88.222 2013 11.870 55.162 13.751 80.783 16.964 97.747 2014 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2015 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2016 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2017 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2018 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2019 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2020 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2021 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2022 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2023 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2024 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2025 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2026 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2027 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2028 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2029 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2030 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2031 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2032 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2033 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2034 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2035 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2036 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2037 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2038 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2039 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2040 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2041 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2042 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2043 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2044 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2045 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2046 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2047 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2048 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2049 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2050 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2051 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2052 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2053 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2054 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2055 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2056 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2057 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2058 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2059 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2060 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2061 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2062 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2063 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2064 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2065 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2066 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2067 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2068 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2069 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2070 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2071 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621 2072 17.805 82.743 20.627 121.175 25.447 146.621

Organisatiekosten jaar Uren toezichtho uder Uren beheerder Uren adviseur Totaal uren OR Uurtarief OR Kosten uren OR Uren Middelen Uurtarief Middelen Kosten uren Middelen Totaal kosten uren kwijtschelding en doorbelaste organisatiekosten Leegstand woningen leegstand kosten totaal 2012 358.675 55.000 73.735 487.410 2013 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 90.861 679.191 2014 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 89.952 678.282 2015 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 89.497 677.827 2016 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 89.041 677.371 2017 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 88.586 676.916 2018 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 88.130 676.460 2019 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 87.675 676.005 2020 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 87.219 675.549 2021 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 86.764 675.093 2022 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 86.308 674.638 2023 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 85.853 674.182 2024 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 85.397 673.727 2025 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 84.941 673.271 2026 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 84.486 672.816 2027 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 84.030 672.360 2028 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2029 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2030 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2031 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2032 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2033 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2034 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2035 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2036 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2037 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2038 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2039 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2040 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2041 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2042 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2043 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2044 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2045 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2046 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2047 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2048 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2049 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2050 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2051 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2052 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2053 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2054 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2055 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2056 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2057 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2058 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2059 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2060 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2061 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2062 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2063 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2064 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2065 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2066 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2067 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2068 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2069 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2070 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2071 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066 2072 1008 1108 1180 3296 105,71 348.455 1423 76,76 109.229 457.685 65.000 65.645 686 83.736 672.066

Vervangingskosten riool met 80% relinen en levensduur buizen op 80 jaar rente 4,50% BTW 21% afschrijvingstermijn 80 jaar jaar riolen BTW totaal afschrijving kap lasten 2012 0 0 0 0 171 2013-0 0 0 0 2014 4.735 994 5.729 72 0 2015-0 0 0 329 2016-0 0 0 326 2017-0 0 0 323 2018-0 0 0 320 2019-0 0 0 317 2020-0 0 0 313 2021-0 0 0 310 2022-0 0 0 307 2023-0 0 0 304 2024-0 0 0 300 2025-0 0 0 297 2026-0 0 0 294 2027 1.628 342 1.970 25 291 2028 3.294 692 3.986 50 401 2029 17.009 3.572 20.581 257 626 2030 50.863 10.681 61.545 769 1.803 2031 443.285 93.090 536.375 6.705 5.323 2032 716 150 867 11 36.112 2033 21.188 4.450 25.638 320 35.807 2034 836.019 175.564 1.011.583 12.645 36.927 2035 1.434.622 301.271 1.735.892 21.699 94.723 2036 259.409 54.476 313.885 3.924 193.599 2037 136.443 28.653 165.096 2.064 209.732 2038 288.739 60.635 349.375 4.367 217.134 2039 612.485 128.622 741.107 9.264 235.039 2040 935.584 196.473 1.132.057 14.151 275.271 2041 600.959 126.201 727.161 9.090 337.567 2042 1.266.883 266.046 1.532.929 19.162 375.944 2043 351.748 73.867 425.615 5.320 460.244 2044 361.642 75.945 437.587 5.470 480.011 2045 475.007 99.751 574.758 7.184 500.227 2046 1.109.299 232.953 1.342.252 16.778 528.085 2047 691.406 145.195 836.601 10.458 599.750 2048 471.103 98.932 570.034 7.125 641.585 2049 1.676.713 352.110 2.028.822 25.360 667.621 2050 1.561.917 328.003 1.889.919 23.624 777.218 2051 1.105.896 232.238 1.338.134 16.727 877.686 2052 1.537.217 322.816 1.860.032 23.250 945.364 2053 2.833.880 595.115 3.428.995 42.862 1.042.298 2054 1.034.309 217.205 1.251.514 15.644 1.228.401 2055 1.636.297 343.622 1.979.919 24.749 1.287.370 2056 769.649 161.626 931.275 11.641 1.387.518 2057 3.932.322 825.788 4.758.109 59.476 1.426.256 2058 4.540.605 953.527 5.494.133 68.677 1.684.513 2059 1.866.263 391.915 2.258.179 28.227 1.982.415 2060 1.611.608 338.438 1.950.046 24.376 2.091.159 2061 913.807 191.899 1.105.706 13.821 2.180.915 2062 1.510.909 317.291 1.828.200 22.853 2.221.024 2063 624.713 131.190 755.903 9.449 2.302.055 2064 392.310 82.385 474.696 5.934 2.320.401 2065 704.286 147.900 852.186 10.652 2.322.152 2066 183.641 38.565 222.205 2.778 2.345.342 2067 1.120.368 235.277 1.355.645 16.946 2.331.828 2068 1.144.481 240.341 1.384.822 17.310 2.383.363 2069 1.392.901 292.509 1.685.410 21.068 2.435.812 2070 1.727.745 362.826 2.090.571 26.132 2.504.766 2071 1.233.207 258.973 1.492.180 18.652 2.596.069 2072 2.144.319 450.307 2.594.626 32.433 2.651.789

Vervangingskosten gemalen e+m rente 4,50% BTW 21% afschrijvingstermijn 15 jaar jaar gemalen BTW totaal afschrijving kap lasten 2012 0 0 0 0 0 0 2013 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 0 2014 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 8.021 2015 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 15.827 2016 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 23.417 2017 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 30.791 2018 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 37.950 2019 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 44.894 2020 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 51.622 2021 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 58.135 2022 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 64.432 2023 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 70.514 2024 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 76.380 2025 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 82.030 2026 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 87.466 2027 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 92.685 2028 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2029 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2030 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2031 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2032 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2033 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2034 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2035 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2036 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2037 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2038 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2039 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2040 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2041 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2042 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2043 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2044 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2045 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2046 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2047 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2048 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2049 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2050 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2051 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2052 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2053 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2054 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2055 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2056 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2057 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2058 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2059 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2060 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2061 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2062 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2063 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2064 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2065 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2066 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2067 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2068 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2069 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2070 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2071 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689 2072 59.364 59.364 12.466 71.830 4.789 97.689

Vervangingskosten gemalen civ. rente 4,50% BTW 21% afschrijvingstermijn 60 jaar jaar gemalen BTW totaal kap lasten 2012 0 0 0 0 2013 18.551 3.896 22.446 0 2014 18.551 3.896 22.446 1.384 2015 18.551 3.896 22.446 2.752 2016 18.551 3.896 22.446 4.102 2017 18.551 3.896 22.446 5.436 2018 18.551 3.896 22.446 6.753 2019 18.551 3.896 22.446 8.053 2020 18.551 3.896 22.446 9.336 2021 18.551 3.896 22.446 10.602 2022 18.551 3.896 22.446 11.852 2023 18.551 3.896 22.446 13.084 2024 18.551 3.896 22.446 14.300 2025 18.551 3.896 22.446 15.499 2026 18.551 3.896 22.446 16.681 2027 18.551 3.896 22.446 17.847 2028 18.551 3.896 22.446 18.995 2029 18.551 3.896 22.446 20.127 2030 18.551 3.896 22.446 21.242 2031 18.551 3.896 22.446 22.340 2032 18.551 3.896 22.446 23.421 2033 18.551 3.896 22.446 24.485 2034 18.551 3.896 22.446 25.533 2035 18.551 3.896 22.446 26.563 2036 18.551 3.896 22.446 27.577 2037 18.551 3.896 22.446 28.574 2038 18.551 3.896 22.446 29.554 2039 18.551 3.896 22.446 30.518 2040 18.551 3.896 22.446 31.464 2041 18.551 3.896 22.446 32.394 2042 18.551 3.896 22.446 33.307 2043 18.551 3.896 22.446 34.203 2044 18.551 3.896 22.446 35.082 2045 18.551 3.896 22.446 35.944 2046 18.551 3.896 22.446 36.790 2047 18.551 3.896 22.446 37.618 2048 18.551 3.896 22.446 38.430 2049 18.551 3.896 22.446 39.225 2050 18.551 3.896 22.446 40.003 2051 18.551 3.896 22.446 40.765 2052 18.551 3.896 22.446 41.509 2053 18.551 3.896 22.446 42.237 2054 18.551 3.896 22.446 42.947 2055 18.551 3.896 22.446 43.641 2056 18.551 3.896 22.446 44.319 2057 18.551 3.896 22.446 44.979 2058 18.551 3.896 22.446 45.622 2059 18.551 3.896 22.446 46.249 2060 18.551 3.896 22.446 46.859 2061 18.551 3.896 22.446 47.452 2062 18.551 3.896 22.446 48.028 2063 18.551 3.896 22.446 48.587 2064 18.551 3.896 22.446 49.130 2065 18.551 3.896 22.446 49.655 2066 18.551 3.896 22.446 50.164 2067 18.551 3.896 22.446 50.656 2068 18.551 3.896 22.446 51.131 2069 18.551 3.896 22.446 51.589 2070 18.551 3.896 22.446 52.031 2071 18.551 3.896 22.446 52.455 2072 18.551 3.896 22.446 52.863

Vervangingskosten drukriolering e+m rente 4,50% BTW 21% afschrijvingstermijn 15 jaar jaar drukriolering BTW totaal afschrijving kap lasten 2012 0 0 0 0 0 2013 99.591 20.914 120.505 8.034 0 2014 99.591 20.914 120.505 8.034 13.456 2015 99.591 20.914 120.505 8.034 26.551 2016 99.591 20.914 120.505 8.034 39.285 2017 99.591 20.914 120.505 8.034 51.656 2018 99.591 20.914 120.505 8.034 63.667 2019 99.591 20.914 120.505 8.034 75.316 2020 99.591 20.914 120.505 8.034 86.603 2021 99.591 20.914 120.505 8.034 97.529 2022 99.591 20.914 120.505 8.034 108.093 2023 99.591 20.914 120.505 8.034 118.296 2024 99.591 20.914 120.505 8.034 128.137 2025 99.591 20.914 120.505 8.034 137.617 2026 99.591 20.914 120.505 8.034 146.735 2027 99.591 20.914 120.505 8.034 155.491 2028 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2029 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2030 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2031 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2032 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2033 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2034 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2035 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2036 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2037 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2038 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2039 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2040 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2041 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2042 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2043 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2044 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2045 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2046 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2047 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2048 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2049 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2050 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2051 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2052 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2053 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2054 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2055 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2056 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2057 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2058 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2059 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2060 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2061 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2062 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2063 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2064 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2065 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2066 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2067 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2068 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2069 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2070 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2071 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887 2072 99.591 20.914 120.505 8.034 163.887

Vervangingskosten drukriolering civ. rente 4,50% BTW 21% afschrijvingstermijn 60 jaar jaar drukriolering BTW totaal afschrijving kap lasten 2012 0 0 0 0 0 2013 29.877 6.274 36.151 603 0 2014 29.877 6.274 36.151 603 2.229 2015 29.877 6.274 36.151 603 4.432 2016 29.877 6.274 36.151 603 6.607 2017 29.877 6.274 36.151 603 8.755 2018 29.877 6.274 36.151 603 10.875 2019 29.877 6.274 36.151 603 12.969 2020 29.877 6.274 36.151 603 15.036 2021 29.877 6.274 36.151 603 17.075 2022 29.877 6.274 36.151 603 19.088 2023 29.877 6.274 36.151 603 21.073 2024 29.877 6.274 36.151 603 23.031 2025 29.877 6.274 36.151 603 24.962 2026 29.877 6.274 36.151 603 26.866 2027 29.877 6.274 36.151 603 28.743 2028 29.877 6.274 36.151 603 30.593 2029 29.877 6.274 36.151 603 32.415 2030 29.877 6.274 36.151 603 34.211 2031 29.877 6.274 36.151 603 35.979 2032 29.877 6.274 36.151 603 37.721 2033 29.877 6.274 36.151 603 39.435 2034 29.877 6.274 36.151 603 41.122 2035 29.877 6.274 36.151 603 42.782 2036 29.877 6.274 36.151 603 44.414 2037 29.877 6.274 36.151 603 46.020 2038 29.877 6.274 36.151 603 47.599 2039 29.877 6.274 36.151 603 49.150 2040 29.877 6.274 36.151 603 50.675 2041 29.877 6.274 36.151 603 52.172 2042 29.877 6.274 36.151 603 53.642 2043 29.877 6.274 36.151 603 55.085 2044 29.877 6.274 36.151 603 56.501 2045 29.877 6.274 36.151 603 57.890 2046 29.877 6.274 36.151 603 59.251 2047 29.877 6.274 36.151 603 60.586 2048 29.877 6.274 36.151 603 61.893 2049 29.877 6.274 36.151 603 63.174 2050 29.877 6.274 36.151 603 64.427 2051 29.877 6.274 36.151 603 65.653 2052 29.877 6.274 36.151 603 66.852 2053 29.877 6.274 36.151 603 68.024 2054 29.877 6.274 36.151 603 69.169 2055 29.877 6.274 36.151 603 70.286 2056 29.877 6.274 36.151 603 71.377 2057 29.877 6.274 36.151 603 72.440 2058 29.877 6.274 36.151 603 73.477 2059 29.877 6.274 36.151 603 74.486 2060 29.877 6.274 36.151 603 75.468 2061 29.877 6.274 36.151 603 76.423 2062 29.877 6.274 36.151 603 77.351 2063 29.877 6.274 36.151 603 78.252 2064 29.877 6.274 36.151 603 79.125 2065 29.877 6.274 36.151 603 79.972 2066 29.877 6.274 36.151 603 80.791 2067 29.877 6.274 36.151 603 81.584 2068 29.877 6.274 36.151 603 82.349 2069 29.877 6.274 36.151 603 83.087 2070 29.877 6.274 36.151 603 83.798 2071 29.877 6.274 36.151 603 84.482 2072 29.877 6.274 36.151 603 85.139

Vervangingskosten persleiding rente 4,50% BTW 21% afschrijvings termijn 60 jaar jaar persleiding BTW totaal afschrijving kap lasten 2012 0 0 0 0 0 2013 14.645 3.075 17.721 295 0 2014 14.645 3.075 17.721 295 1.093 2015 14.645 3.075 17.721 295 2.172 2016 14.645 3.075 17.721 295 3.238 2017 14.645 3.075 17.721 295 4.291 2018 14.645 3.075 17.721 295 5.331 2019 14.645 3.075 17.721 295 6.357 2020 14.645 3.075 17.721 295 7.370 2021 14.645 3.075 17.721 295 8.370 2022 14.645 3.075 17.721 295 9.356 2023 14.645 3.075 17.721 295 10.330 2024 14.645 3.075 17.721 295 11.290 2025 14.645 3.075 17.721 295 12.236 2026 14.645 3.075 17.721 295 13.169 2027 14.645 3.075 17.721 295 14.089 2028 14.645 3.075 17.721 295 14.996 2029 14.645 3.075 17.721 295 15.890 2030 14.645 3.075 17.721 295 16.770 2031 14.645 3.075 17.721 295 17.636 2032 14.645 3.075 17.721 295 18.490 2033 14.645 3.075 17.721 295 19.330 2034 14.645 3.075 17.721 295 20.157 2035 14.645 3.075 17.721 295 20.971 2036 14.645 3.075 17.721 295 21.771 2037 14.645 3.075 17.721 295 22.558 2038 14.645 3.075 17.721 295 23.332 2039 14.645 3.075 17.721 295 24.093 2040 14.645 3.075 17.721 295 24.840 2041 14.645 3.075 17.721 295 25.574 2042 14.645 3.075 17.721 295 26.294 2043 14.645 3.075 17.721 295 27.002 2044 14.645 3.075 17.721 295 27.696 2045 14.645 3.075 17.721 295 28.377 2046 14.645 3.075 17.721 295 29.044 2047 14.645 3.075 17.721 295 29.698 2048 14.645 3.075 17.721 295 30.339 2049 14.645 3.075 17.721 295 30.967 2050 14.645 3.075 17.721 295 31.581 2051 14.645 3.075 17.721 295 32.182 2052 14.645 3.075 17.721 295 32.770 2053 14.645 3.075 17.721 295 33.344 2054 14.645 3.075 17.721 295 33.905 2055 14.645 3.075 17.721 295 34.453 2056 14.645 3.075 17.721 295 34.988 2057 14.645 3.075 17.721 295 35.509 2058 14.645 3.075 17.721 295 36.017 2059 14.645 3.075 17.721 295 36.512 2060 14.645 3.075 17.721 295 36.993 2061 14.645 3.075 17.721 295 37.461 2062 14.645 3.075 17.721 295 37.916 2063 14.645 3.075 17.721 295 38.358 2064 14.645 3.075 17.721 295 38.786 2065 14.645 3.075 17.721 295 39.201 2066 14.645 3.075 17.721 295 39.603 2067 14.645 3.075 17.721 295 39.991 2068 14.645 3.075 17.721 295 40.366 2069 14.645 3.075 17.721 295 40.728 2070 14.645 3.075 17.721 295 41.076 2071 14.645 3.075 17.721 295 41.412 2072 14.645 3.075 17.721 295 41.734

KDP grp 2013 definitief.xls Verbeteringskosten rente 4,5% BTW 21% afschrijvingstermijn 80 jaar jaar verbetering Uitgestelde investeringen afkoppelen subtotaal BTW totaal afschrijving kap lasten 2012 0 0 0 0 0 0 0 0 2013 0 625.000 143.263 768.263 161.335 929.598 11.620 0 2014 1.104.081 525.000 143.263 1.772.344 372.192 2.144.536 26.807 53.452 2015 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 176.240 2016 254.861 300.000 143.263 698.124 146.606 844.730 10.559 202.210 2017 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 248.782 2018 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 274.006 2019 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 298.959 2020 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 323.641 2021 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 348.053 2022 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 372.193 2023 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 396.062 2024 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 419.661 2025 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 442.988 2026 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 466.044 2027 254.861 0 143.263 398.124 83.606 481.730 6.022 488.830 2028 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 511.344 2029 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 523.620 2030 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 535.722 2031 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 547.651 2032 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 559.407 2033 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 570.989 2034 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 582.398 2035 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 593.633 2036 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 604.694 2037 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 615.583 2038 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 626.297 2039 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 636.839 2040 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 647.206 2041 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 657.401 2042 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 667.422 2043 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 677.269 2044 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 686.943 2045 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 696.444 2046 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 705.771 2047 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 714.924 2048 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 723.904 2049 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 732.711 2050 254.861 0 0 254.861 53.521 308.382 3.855 741.344 2051 0 0 0 0 0 0 0 749.804 2052 0 0 0 0 0 0 0 740.358 2053 0 0 0 0 0 0 0 730.912 2054 0 0 0 0 0 0 0 721.466 2055 0 0 0 0 0 0 0 712.021 2056 0 0 0 0 0 0 0 702.575 2057 0 0 0 0 0 0 0 693.129 2058 0 0 0 0 0 0 0 683.684 2059 0 0 0 0 0 0 0 674.238 2060 0 0 0 0 0 0 0 664.792 2061 0 0 0 0 0 0 0 655.346 2062 0 0 0 0 0 0 0 645.901 2063 0 0 0 0 0 0 0 636.455 2064 0 0 0 0 0 0 0 627.009 2065 0 0 0 0 0 0 0 617.563 2066 0 0 0 0 0 0 0 608.118 2067 0 0 0 0 0 0 0 598.672 2068 0 0 0 0 0 0 0 589.226 2069 0 0 0 0 0 0 0 579.780 2070 0 0 0 0 0 0 0 570.335 2071 0 0 0 0 0 0 0 560.889 2072 0 0 0 0 0 0 0 551.443

Oude kapitaallasten investeringen tot en met 2012 jaar 2012 2.178.073 2013 2.220.779 2014 2.145.964 2015 2.098.690 2016 2.059.955 2017 2.022.299 2018 1.941.985 2019 1.888.467 2020 1.850.004 2021 1.810.399 2022 1.775.609 2023 1.736.900 2024 1.703.463 2025 1.670.041 2026 1.621.014 2027 1.588.293 2028 1.550.450 2029 1.517.759 2030 1.485.010 2031 1.451.996 2032 1.419.580 2033 1.386.961 2034 1.354.445 2035 1.322.009 2036 1.289.454 2037 1.249.102 2038 1.206.420 2039 1.166.718 2040 1.136.172 2041 1.105.300 2042 1.068.101 2043 1.032.447 2044 1.002.743 2045 973.041 2046 943.231 2047 902.041 2048 865.178 2049 836.186 2050 776.615 2051 744.583 2052 718.706 2053 682.058 2054 655.421 2055 628.936 2056 602.994 2057 539.687 2058 454.962 2059 432.218 2060 360.274 2061 329.680 2062 309.356 2063 252.311 2064 212.341 2065 200.795 2066 159.248 2067 131.982 2068 113.009 2069 80.756 2070 55.422 2071 5.008 2072 5.290

Kostenoverzicht onderhoud en exploitatie organisatie, kwijtschelding en leegstand kapitaallasten oud kapitaallasten vervanging kapitaallasten verbetering jaar inspectie afkoppelsubs. totaal 2012 0 2013 97.747 0 839.262 679.191 2.220.779 0 0 3.836.979 2014 146.621 50.000 855.679 678.282 2.145.964 26.184 53.452 3.956.182 2015 146.621 50.000 855.679 677.827 2.098.690 52.063 176.240 4.057.120 2016 146.621 50.000 855.679 677.371 2.059.955 76.975 202.210 4.068.811 2017 146.621 50.000 855.679 676.916 2.022.299 101.252 248.782 4.101.550 2018 146.621 50.000 855.679 676.460 1.941.985 124.896 274.006 4.069.647 2019 146.621 50.000 855.679 676.005 1.888.467 147.905 298.959 4.063.636 2020 146.621 50.000 855.679 675.549 1.850.004 170.280 323.641 4.071.775 2021 146.621 50.000 855.679 675.093 1.810.399 192.021 348.053 4.077.867 2022 146.621 50.000 855.679 674.638 1.775.609 213.128 372.193 4.087.868 2023 146.621 50.000 855.679 674.182 1.736.900 233.600 396.062 4.093.045 2024 146.621 50.000 855.679 673.727 1.703.463 253.438 419.661 4.102.589 2025 146.621 50.000 855.679 673.271 1.670.041 272.642 442.988 4.111.242 2026 146.621 50.000 855.679 672.816 1.621.014 291.211 466.044 4.103.386 2027 146.621 50.000 855.679 672.360 1.588.293 309.147 488.830 4.110.930 2028 146.621 0 855.679 672.066 1.550.450 326.561 511.344 4.062.721 2029 146.621 0 855.679 672.066 1.517.759 330.633 523.620 4.046.379 2030 146.621 0 855.679 672.066 1.485.010 335.601 535.722 4.030.699 2031 146.621 0 855.679 672.066 1.451.996 342.855 547.651 4.016.868 2032 146.621 0 855.679 672.066 1.419.580 377.319 559.407 4.030.673 2033 146.621 0 855.679 672.066 1.386.961 380.634 570.989 4.012.950 2034 146.621 0 855.679 672.066 1.354.445 385.314 582.398 3.996.523 2035 146.621 0 855.679 672.066 1.322.009 446.615 593.633 4.036.623 2036 146.621 0 855.679 672.066 1.289.454 548.938 604.694 4.117.453 2037 146.621 0 855.679 672.066 1.249.102 568.461 615.583 4.107.512 2038 146.621 0 855.679 672.066 1.206.420 579.195 626.297 4.086.279 2039 146.621 0 855.679 672.066 1.166.718 600.375 636.839 4.078.298 2040 146.621 0 855.679 672.066 1.136.172 643.826 647.206 4.101.571 2041 146.621 0 855.679 672.066 1.105.300 709.283 657.401 4.146.350 2042 146.621 0 855.679 672.066 1.068.101 750.763 667.422 4.160.653 2043 146.621 0 855.679 672.066 1.032.447 838.110 677.269 4.222.192 2044 146.621 0 855.679 672.066 1.002.743 860.866 686.943 4.224.918 2045 146.621 0 855.679 672.066 973.041 884.014 696.444 4.227.864 2046 146.621 0 855.679 672.066 943.231 914.746 705.771 4.238.114 2047 146.621 0 855.679 672.066 902.041 989.228 714.924 4.280.559 2048 146.621 0 855.679 672.066 865.178 1.033.823 723.904 4.297.272 2049 146.621 0 855.679 672.066 836.186 1.062.563 732.711 4.305.826 2050 146.621 0 855.679 672.066 776.615 1.174.805 741.344 4.367.130 2051 146.621 0 855.679 672.066 744.583 1.277.862 749.804 4.446.615 2052 146.621 0 855.679 672.066 718.706 1.348.071 740.358 4.481.501 2053 146.621 0 855.679 672.066 682.058 1.447.479 730.912 4.534.815 2054 146.621 0 855.679 672.066 655.421 1.635.998 721.466 4.687.252 2055 146.621 0 855.679 672.066 628.936 1.697.327 712.021 4.712.650 2056 146.621 0 855.679 672.066 602.994 1.799.778 702.575 4.779.713 2057 146.621 0 855.679 672.066 539.687 1.840.761 693.129 4.747.943 2058 146.621 0 855.679 672.066 454.962 2.101.205 683.684 4.914.217 2059 146.621 0 855.679 672.066 432.218 2.401.238 674.238 5.182.059 2060 146.621 0 855.679 672.066 360.274 2.512.055 664.792 5.211.487 2061 146.621 0 855.679 672.066 329.680 2.603.827 655.346 5.263.219 2062 146.621 0 855.679 672.066 309.356 2.645.895 645.901 5.275.518 2063 146.621 0 855.679 672.066 252.311 2.728.828 636.455 5.291.960 2064 146.621 0 855.679 672.066 212.341 2.749.018 627.009 5.262.734 2065 146.621 0 855.679 672.066 200.795 2.752.556 617.563 5.245.280 2066 146.621 0 855.679 672.066 159.248 2.777.476 608.118 5.219.208 2067 146.621 0 855.679 672.066 131.982 2.765.635 598.672 5.170.655 2068 146.621 0 855.679 672.066 113.009 2.818.785 589.226 5.195.386 2069 146.621 0 855.679 672.066 80.756 2.872.792 579.780 5.207.695 2070 146.621 0 855.679 672.066 55.422 2.943.247 570.335 5.243.370 2071 146.621 0 855.679 672.066 5.008 3.035.994 560.889 5.276.257 2072 146.621 0 855.679 672.066 5.290 3.093.100 551.443 5.324.199

Inkomsten inflatie basis Aantallen Woningen Aantallen Niet-woningen heffing stijging Bedragen verordening rioolheffing excl inflatiecorrectie Rioolheffing met inflatie jaar # Eenpers. zonder hemelwaterheff. # Eenpers. met hemelwaterheff. # Meerpers. zonder hemelwaterheff. # Meerpers. met hemelwaterheff. # bedrijsmatige lozers # eerste eenheden (= 500 m3) vuilwater bedrijven # vervolg eenheden (= 500 m3) vuilwater bedrijven # eenheden (= 200 m2) hemelwater bedrijven tarieven Eenpers. zonder hemelwaterheff. Bassisheffing, afv vuilwater van een persoon tarieven Eenpers. met hemelwaterheff. Bassisheffing, afv vuilwater van een persoon, afvoer hemelwater tarieven Meerpers. zonder hemelwaterheff. Bassisheffing, afv vuilwater van meerdere personen tarieven Meerpers. met hemelwaterheff. Bassisheffing, afv vuilwater van meerdere personen, afvoer hemelwater tarieven starteenheid (= 500 m3) vuilwater bedrijven Tarief per eenheid boven de 500 m³ tot en met 50.000 m³ tarieven eenheden (= 200 m2) hemelwater bedrijven jaar 2009 2009 2010 2010 2011 2011 2012 2012 Ontwikkeling afvoerrecht hemelwater als % van totale basisheffing 2013 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 157,10 160,96 223,32 227,18 132,45 372,44 3,86 90,87 66,23 132,45 132,45 3,86 3,86 3.570.403 634.867 4.205.271 2013 227,18 2014 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 155,98 160,48 221,54 226,04 131,13 367,15 4,50 1,991% 0,9950 90,42 65,56 131,13 131,13 4,50 4,50 3.551.075 649.261 4.200.336 2014 230,56 2015 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 155,65 160,81 220,88 226,04 130,46 365,29 5,16 2,285% 1,0000 90,42 65,23 130,46 130,46 5,16 5,16 3.549.610 667.413 4.217.023 2015 235,18 2016 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 155,32 161,15 220,22 226,04 129,80 363,43 5,83 2,579% 1,0000 90,42 64,90 129,80 129,80 5,83 5,83 3.548.144 685.565 4.233.710 2016 239,88 2017 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 154,98 161,48 219,55 226,04 129,13 361,57 6,49 2,872% 1,0000 90,42 64,57 129,13 129,13 6,49 6,49 3.546.679 703.717 4.250.396 2017 244,68 2018 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 154,65 161,81 218,89 226,04 128,47 359,71 7,16 3,166% 1,0000 90,42 64,23 128,47 128,47 7,16 7,16 3.545.213 721.870 4.267.083 2018 249,57 2019 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 154,32 162,14 218,22 226,04 127,81 357,86 7,82 3,460% 1,0000 90,42 63,90 127,81 127,81 7,82 7,82 3.543.748 740.022 4.283.769 2019 254,56 2020 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 153,99 162,47 217,56 226,04 127,14 356,00 8,48 3,754% 1,0000 90,42 63,57 127,14 127,14 8,48 8,48 3.542.282 758.174 4.300.456 2020 259,65 2021 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 153,66 162,81 216,90 226,04 126,48 354,14 9,15 4,047% 1,0000 90,42 63,24 126,48 126,48 9,15 9,15 3.540.817 776.326 4.317.143 2021 264,85 2022 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 153,32 163,14 216,23 226,04 125,81 352,28 9,81 4,341% 1,0000 90,42 62,91 125,81 125,81 9,81 9,81 3.539.351 794.478 4.333.829 2022 270,14 2023 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 152,99 163,47 215,57 226,04 125,15 350,42 10,48 4,635% 1,0000 90,42 62,57 125,15 125,15 10,48 10,48 3.537.886 812.630 4.350.516 2023 275,55 2024 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 152,66 163,80 214,90 226,04 124,49 348,56 11,14 4,929% 1,0000 90,42 62,24 124,49 124,49 11,14 11,14 3.536.420 830.782 4.367.202 2024 281,06 2025 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 152,33 164,13 214,24 226,04 123,82 346,70 11,81 5,222% 1,0000 90,42 61,91 123,82 123,82 11,81 11,81 3.534.955 848.935 4.383.889 2025 286,68 2026 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 152,00 164,47 213,57 226,04 123,16 344,84 12,47 5,516% 1,0000 90,42 61,58 123,16 123,16 12,47 12,47 3.533.489 867.087 4.400.576 2026 292,41 2027 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,66 164,80 212,91 226,04 122,49 342,98 13,13 5,810% 1,0000 90,42 61,25 122,49 122,49 13,13 13,13 3.532.023 885.239 4.417.262 2027 298,26 2028 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2028 304,23 2029 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2029 310,31 2030 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2030 316,52 2031 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2031 322,85 2032 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2032 329,30 2033 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2033 335,89 2034 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2034 342,61 2035 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2035 349,46 2036 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2036 356,45 2037 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2037 363,58 2038 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2038 370,85 2039 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2039 378,27 2040 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2040 385,83 2041 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2041 393,55 2042 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2042 401,42 2043 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2043 409,45 2044 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2044 417,64 2045 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2045 425,99 2046 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2046 434,51 2047 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2047 443,20 2048 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2048 452,06 2049 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2049 461,10 2050 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2050 470,33 2051 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2051 479,73 2052 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2052 489,33 2053 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2053 499,11 2054 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2054 509,10 2055 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2055 519,28 2056 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2056 529,66 2057 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2057 540,26 2058 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2058 551,06 2059 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2059 562,08 2060 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2060 573,33 2061 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2061 584,79 2062 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2062 596,49 2063 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2063 608,42 2064 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2064 620,59 2065 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2065 633,00 2066 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2066 645,66 2067 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2067 658,57 2068 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2068 671,74 2069 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2069 685,18 2070 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2070 698,88 2071 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2071 712,86 2072 977 3871 3654 8706 1824 1824 300 30000 151,45 165,01 212,48 226,04 122,06 341,78 13,56 6% 1,0000 90,42 61,03 122,06 122,06 13,56 13,56 3.531.076 896.979 4.428.055 2072 727,12 Ontwikkeling Basistarief excusief inflatiecorrectie Basisheffing vastrecht rioolheffing (eig) (40% van basisheffing) Afvoerrecht afvalwater eenpersoons huishouden (gebr) Afvoerrecht afvalwater meerpersoons huishouden (gebr) Afvoerrecht afvalwater per 500 m3 voor niet-woningen Afvoerrecht hemelwater woning Afvoerrecht hemelwater per 200 m2 voor niet-woning Inkomsten woningen Inkomsten nietwoningen inkomsten rioolheffing Tarief Meerpersoonshuishouden met hemelwaterheffing incl 2% inflatiecorrectie

Saldo jaar baten -kosten reserve 2012-3.384.271 2013 368.291 3.752.562 2014 244.154 3.996.716 2015 159.903 4.156.620 2016 164.899 4.321.518 2017 148.846 4.470.365 2018 197.435 4.667.800 2019 220.133 4.887.933 2020 228.681 5.116.614 2021 239.276 5.355.890 2022 245.961 5.601.851 2023 257.470 5.859.322 2024 264.613 6.123.935 2025 272.647 6.396.582 2026 297.190 6.693.771 2027 306.332 7.000.103 2028 365.334 7.365.437 2029 381.676 7.747.113 2030 397.356 8.144.469 2031 411.186 8.555.655 2032 397.382 8.953.037 2033 415.105 9.368.142 2034 431.532 9.799.674 2035 391.432 10.191.106 2036 310.602 10.501.708 2037 320.543 10.822.251 2038 341.776 11.164.027 2039 349.757 11.513.784 2040 326.484 11.840.268 2041 281.705 12.121.973 2042 267.402 12.389.375 2043 205.863 12.595.238 2044 203.137 12.798.375 2045 200.190 12.998.565 2046 189.941 13.188.506 2047 147.496 13.336.002 2048 130.783 13.466.784 2049 122.229 13.589.013 2050 60.925 13.649.938 2051-18.560 13.631.378 2052-53.446 13.577.931 2053-106.760 13.471.171 2054-259.198 13.211.973 2055-284.595 12.927.378 2056-351.658 12.575.720 2057-319.888 12.255.832 2058-486.162 11.769.669 2059-754.005 11.015.665 2060-783.432 10.232.233 2061-835.164 9.397.068 2062-847.463 8.549.605 2063-863.906 7.685.700 2064-834.679 6.851.020 2065-817.226 6.033.795 2066-791.153 5.242.641 2067-742.601 4.500.041 2068-767.331 3.732.710 2069-779.640 2.953.069 2070-815.315 2.137.754 2071-848.202 1.289.552 2072-896.144 393.408

6.000.000 5.000.000 4.000.000 3.000.000 2.000.000 1.000.000 0 kosten in 2012 2014 2016 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2046 2048 2050 2052 2054 2056 2058 2060 2062 2064 2066 2068 2070 2072 Kostendekkingsplan Venray kosten tijd in jaren kapitaallast verbetering kapitaallast vervanging oude kapitaallast organisatie onderhoud en exploitatie afkoppelsubsidie inspectie

Kostendekkingsplan Venray inkomsten 4.450.000 4.400.000 4.350.000 4.300.000 inkomsten in 4.250.000 4.200.000 inkomsten 4.150.000 4.100.000 4.050.000 tijd in jaren

Kostendekkingsplan Venray reserve 16.000.000 14.000.000 12.000.000 omvang reserve in euro 10.000.000 8.000.000 6.000.000 reserve 4.000.000 2.000.000 0 jaar

Kostendekkingsplan Venray verloop rioolheffing voor meerpersoonshuishouden met hemelwaterheffing 280,00 270,00 basis heffing Rioolheffing met inflatie 260,00 Hoogte rioolheffing 250,00 240,00 230,00 230,56 in 2014 220,00 226,04 210,00 200,00 jaar

Bijlage: Eindrapportage project Uitdiepen GRP+ GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen

Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray Concept, 18 juni 2013

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Verantwoording Titel Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray Opdrachtgever Gemeente Venlo Projectleider ing. Alwin Teeuwen Auteur(s) Maaike Bevaart MSc en ing. Annemarie Wolters Projectnummer 1211336 Aantal pagina's 56 (exclusief bijlagen) Datum 18 juni 2013 Handtekening Ontbreekt in verband met digitale verwerking. Dit rapport is aantoonbaar vrijgegeven. Colofon Tauw bv BU Ruimtelijke Kwaliteit Dr. Holtroplaan 5 Postbus 1680 5602 BR Eindhoven Telefoon +31 40 23 25 55 0 Fax +31 40 23 25 57 5 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 3\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 4\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Inhoud Verantwoording en colofon... 3 1 Inleiding... 7 1.1 Aanleiding... 7 1.2 Doelstelling... 8 1.3 Leeswijzer... 8 2 Het vertrekpunt... 9 2.1 Proces... 10 2.2 Verwachtingen... 12 3 Van analyse naar bouwstenen... 13 3.1 Beleidskeuzes... 13 3.2 Beheeruitgangspunten... 21 3.3 Financiën...27 3.4 Heffingsgrondslag... 32 3.5 Samenvatting... 32 4 Kansen voor kostenbesparing en samenwerking... 33 4.1 Financiële basis... 33 4.1.1 Toelichting kostendekkingsplan Tauw... 33 4.1.2 Financiële analyse - basismodel... 35 4.1.3 Aanbevelingen... 39 4.2 Kansen voor kostenbesparingen... 40 4.2.1 Verdiepingsslag... 40 4.2.2 Variantenstudie... 43 4.3 Samenwerkingskansen... 46 4.4 Uitgekomen verwachtingen... 48 5 Samenvatting en conclusie... 50 5.1 Het vertrekpunt... 51 5.2 Van analyse naar bouwstenen... 51 5.2.1 Kansen voor kostenbesparingen en samenwerking... 51 5.3 Kansen voor kostenbesparingen... 51 5.4 Kansen voor samenwerking... 52 5.5 Conlusie...55 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 5\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Bijlage(n) 1 Notities interview per gemeente 2 Notities kostendekkingsplan per gemeente 3 Overzicht vergelijking kostenopbouw per thema 4 Resultaten enquête vervanging van vrijvervalriolering en onderhoud gemalen en drukriolering 6\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 1 Inleiding De watersector staat voor enkele belangrijke opgaven om de toekomst van ons watersysteem en de zorg ervan te garanderen. Maar dat kunnen de partijen binnen het watersysteem niet alleen. Samenwerken is belangrijk om toekomstbestendig te worden tegen maatschappelijk verantwoorde kosten. 1.1 Aanleiding In de regio Noord-Limburg hebben alle gemeenten, Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschapsbedrijf Limburg, de handen ineengeslagen en in september 2011 de bestuurlijke convenant Samenwerken in de afvalwaterketen Noord-Limburg ondertekend. In dit convenant hebben de partijen met elkaar afgesproken samen te werken om de volgende drie doelstellingen te bereiken: Kosten: 10 % maatschappelijke kostenbesparing in 2020 voor alle partijen samen Kwaliteit: Verhogen van de kwaliteit van de leefomgeving en een gezond watersysteem Kennis: Door kennis en kunde te delen, kunnen gemeenten en waterschap inspelen op toekomstige personeelstekorten ten gevolge van de vergrijzing Om deze doelstellingen te bereiken, zijn onder andere een aantal kansrijke projecten geformuleerd met geïnteresseerde deelnemers. Eén van de projecten is Uitdiepen GRP s afvalwaterregio Venlo-Venray. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 7\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 De deelnemende partijen in dit project zijn: Gemeente Beesel Gemeente bergen Gemeente Gennep Gemeente Horst aan de Maas Gemeente Venlo Gemeente Venray Waterschap Peel en Maasvallei Waterschapsbedrijf Limburg Het proces is begeleidt door Tauw BV. 1.2 Doelstelling Concrete doelstellingen voor de deelnemende partijen van dit project zijn: Onderling meer inzicht in elkaars afwegingen en strategische keuzes krijgen, bij de invulling van de gemeente watertaken Het in beeld brengen en vergroten van concrete kansen tot samenwerking Verder is de verwachting uitgesproken dat de opgedane kennis bij toepassing op sommige onderdelen kan leiden tot kwaliteitsverbetering en lagere maatschappelijke kosten op regionale schaal. 1.3 Leeswijzer In het volgende hoofdstuk staat in hoofdlijnen het doorlopen proces omschreven. In hoofdstuk 3 is omschreven hoe de rioleringzorg per gemeente zich verhoudt ten opzichte van elkaar en wordt ingegaan op de beoogde gezamenlijke referentielijn in de vorm van bouwstenen. In hoofdstuk 4 wordt stilgestaan bij de financiële onderbouwing van de rioleringszorg per gemeente, waar kansen voor kostenoptimalisatie of samenwerkingskansen mogelijk zijn en welk effect dit heeft op de financiële middelen (dus ook de rioolheffing). Het laatste hoofdstuk bevat een samenvatting en conclusie. 8\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 2 Het vertrekpunt De zes gemeenten beschikken allemaal over een gemeentelijk rioleringsplan (GRP), waarin het beleid met betrekking tot de rioleringszorg is vastgelegd. Dit is het vertrekpunt voor het doorlopen van het proces om uiteindelijk te komen tot de kansen voor kostenbesparingen en samenwerken. In onderstaande tabel hebben we kenmerken van de deelnemende gemeenten samengevat. Kengetallen Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Inwonersaantallen (stuks) 13,687 13,289 17,349 41,820 100,039 43,039 Grondgebied (ha) 2,921 10,942 5,040 19,190 12,844 14,636 Lengte riolering (km) 76 111 96 262 615 224 Gemalen (aantal) 7 15 11 44 54 (16 grote) 46 Drukrioolunits (aantal) 107 159 241 1114 268 666 Randvoorzieningen (aantal) 4 7 7 22 16 16 Kolken 5,000 4,750 5,650 13,627 30,700 16,909 FTE binnen 1.0 1.9 1.2 2.3 4.2 2.5 FTE buiten 1.0 1.6 3.9 8.0 0.0 Heffingseenheden (stuks) 6,698 5,850 7,295 17,747 46,901 17,350 Rioolheffing 2012 (EURO) 174.50 181.13 230.31 202.00 177.75 213.16 Rioolheffing 2013 (EURO) 182.50 181.13 216.40 206.00 168.85 225.14 Rioolheffing gemiddeld over periode kostenmodel (EURO) 205.00 415.00 502.00 459.00 169.00 261.00 Beleidsplannen Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray GRP 2008-2012 2007-2012 2009-2013 2012-2016 2008-2017 2005-2014 Waterplan nee waternotitie 2006 ja, 2007 deels ja, 2005 nee OAS Venlo Venray/Gennep Gennep Venlo en Venray Venlo Venray Afvalwaterakkoord nee Maasduinen Maasduinen nee nee nee Aansluitverordening 2003 nee 2013 2013 2011 2012 Rioolheffingverordening og 2013 2013 2011 2013 2012 2012 Hemelwaterverordening nee nee nee nee nee nee Afkoppelkansenkaart ja ja ja nee nee nee Figuur 2.1 Overzicht kengetallen en beleidsplannen van de gemeenten Op basis van de huidige beleidsplanning is het verloop van de rioolheffing in onderstaande figuur opgenomen. 700,00 600,00 500,00 400,00 Gemeente Beesel Gemeente Bergen 352,90 Gemeente Gennep Gemeente Horst aan de Maas Gemeente Venlo 2020 451,63 577,90 615,00 300,00 200,00 100,00 206,50 168,85 258,00 0,00 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 2037 2039 2041 2043 2045 2047 2049 2051 2053 2055 2057 2059 2061 2063 2065 2067 2069 2071 Figuur 2.2 Verloop rioolheffing op basis van bestaande GRP Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 9\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 2.1 Proces Deze rapportage is het resultaat van een samenwerkingsproces tussen de deelnemende partijen. Dit samenwerkingsproces is in figuur 2.3 geschematiseerd. In het proces is begonnen met de inventarisatie van de bestaande beleidssituatie en financiën, waarna deze gezamenlijkzijn geanalyseerd. Hieruit is vervolgens een referentielijn gefilterd en vertaald naar bouwstenen. Vervolgens is het effect bepaald indien de gemeente zou kiezen om de referentielijn te hanteren ten opzichte van het huidige beleid. Vervolgens worden de mogelijkheden van de bouwstenen vertaald naar het effect op de kostendekking van de rioolheffing in de vorm van verschillende varianten. Ten slotte worden alle resultaten vastgelegd in diverse rapportages. Inventarisatie Startoverleg Gegevens Interviews Huidige situatie Achtergrond keuzes: * Waarom * waarom niet Keuzemogelijkheden Wat gaat goed / niet goed Waarom gaan dingen goed/niet goed Wat kan/moet anders/beter Verschillenanalyse Overeenkomst Verschillen Voorzet referenties Samenwerken Bouwstenen ontwikkelen Referentielijn en kaders aanscherpen Postionering per gemeente Effecten bepalen Leereffect Samenwerken Workshop Vrijvervalriolering Variantenstudie Basismodel per gemeente Bouwstenen per gemeente Opbouw varianten Referentievariant per gemeente Workshop Gemalen en drukriolering Keuzevariant1 per gemeente Keuzevariant2 per gemeente Leereffect Samenwerken Afronding Resultaten varianten Concepteindrapport Rapport per gemeente Kostenmodel per gemeente Leereffect Afronding rapporten Definitief eindrapporten Definitief rapporten Figuur 2.3 Processchema Uitdiepen GRP Venlo-Venray 10\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Bij de totstandkoming van het proces zijn ook diverse gezamenlijke bijeenkomsten geweest om kennis, ervaringen en inzichten met elkaar te delen. Interviews Op basis van een inventarisatie van de GRP s en andere relevante beleidsstukken zijn alle gemeente geïnterviewd. De resultaten van de interviews zijn beschreven in losse notities die zijn opgenomen in bijlage 1. Deze notities geven per gemeente de belangrijkste punten betreffende beleid (zorgplichten), beheer en financiën weer. Per gemeente is een vergelijkbare opzet gehanteerd in de omschrijving. Wel zijn er verschillen in het detailniveau van de onderwerpen en de breedte van de behandelde onderwerpen die aan bod zijn gekomen bij de verschillende gemeenten. Sessies Om de doelstellingen van het project te bereiken, is de projectgroep 5 maal bij elkaar geweest om kennis te delen en te om te ontdekken waar de overeenkomsten en de verschillen tussen de gemeente zitten en waar ze vandaan komen. Ook zijn juist in deze bijeenkomsten de mogelijkheden voor samenwerking en/of besparingen gesignaleerd. Daarnaast zijn er met elke gemeente bilaterale gesprek geweest tussen Tauw en de gemeente om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de gemeentelijke situatie. Alle beleidsplannen en de interviews, vormden het vertrekpunt van de sessies en de analyse van de overeenkomsten en verschillen tussen de gemeenten. Workshops In de sessies bleek op twee onderdelen behoefte te zijn om scherper te krijgen welke werkwijzen de verschillende gemeenten hanteren: de vervangingsstrategie van vrijvervalriolering en het beheer en onderhoud van gemalen en drukriolering. Voor beide onderdelen is een workshop geweest met inhoudelijke input, een heldere analyse en discussie over de overeenkomsten en verschillen tussen de gemeenten. De resultaten hiervan zijn beschreven in hoofdstuk 4. Bestuur en management De resultaten uit dit rapport zijn ook voorgelegd aan het management en aan de bestuurlijke vertegenwoordigers van de betrokken partijen. Het doel van de terugkoppeling richting het management is om de kansen rondom samenwerking te delen en de impact op met name de organisatorische aspecten in beeld te brengen en om de mogelijkheden van samenwerking met elkaar te verkennen. De bestuurlijke terugkoppeling heeft als doel om de politieke kansen binnen dit onderzoek in beeld te brengen en waar mogelijk de bestuurlijke zienswijze mee te nemen. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 11\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 2.2 Verwachtingen Binnen de projectgroep is tijdens een van de werksessies gevraagd naar de verwachtingen waar kosten bespaard kunnen worden of waar kansen voor samenwerking worden verwacht. Figuur 2.3 geeft aan op welke onderwerpen dit wordt verwacht. Deze onderwerpen vormen de rode draad in deze rapportage en komen geregeld terug. Thema Beleidsplannen Beleidskeuzes Beheeruitgangspunten Financiën Heffingsgrondslag Onderwerp per thema Aanw ezige beleidsplannen Afkoppelen Grondw ater Vervangen HWA DWA Lozingen buitengebied Nieuw bouw Basisinspanning KRW Wateroverlast Omgang duurzaamheid Gemalen Drukriolering Vrijverval Kolken Bergbezinkbassins Infiltratiesystemen Retentievoorzieningen Drainagesystemen Meten en monitoren - meten Meten en monitoren - databeheer Klachtenregistratie Type voorziening Rente voorziening Afschrijving Start afschrijving Rente investeringen Kolken Vegen Personele middelen binnen Personele middelen buiten Beheersysteem Kapitaallasten Vervangingskosten Grondslag Wie? Hoe? Samenwerking Kostenbesparing Figuur 2.4 Inventariatie verwachtingen vanuit de projectgroep 12\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 3 Van analyse naar bouwstenen In dit hoofdstuk wordt een vergelijking gemaakt tussen de gemaakte (beleid)keuzes van de gemeentes, zoals verwoord in de verschillende GRP s. Een onderverdeling is gemaakt naar een drietal thema s: het beleid, het beheer en de financiële aspecten. In een tabel wordt weergegeven welke van de referentiekaders de gemeenten nu hanteren en in geel is aangegeven wat de referentielijn is voor het voorgestelde gelijke/optimale beleid van de deelnemende gemeenten. Vervolgens worden de (eventuele) bouwstenen benoemd die nodig zijn om de referentielijn te bereiken, gezien vanuit de huidige beleidslijn. De bouwstenen hebben effect op financiën en het watersysteem, maar ook op maatschappelijk en operationeel vlak. Er wordt beperkt geanticipeerd op toekomstige ontwikkelingen, ook zijn de ambities op de lange termijn niet vergeleken. De huidige situatie en het vigerend beleid zoals opgenomen in de gemeentelijk rioleringsplan vormt de basis voor samenwerkings- en besparingskansen. 3.1 Beleidskeuzes De referentiekaders genoemd bij beleid hebben betrekking op de drie gemeentelijke zorgplichten voor afvalwater, hemelwater en grondwater. De aspecten waarbij ruimte is voor verschillende beleidskeuzes met betrekking tot de invulling van de zorgplichten, worden in deze paragraaf benoemd. Er zijn echter ook onderdelen van de gemeentelijke zorgplicht die een wettelijk kader kennen en waarmee dus geen beleidsruimte aanwezig is. Een voorbeeld hiervan is onderstaande inzamelplicht van afvalwater. De gemeente is tot op heden verplicht dit in te zamelen, met slechts beperkte ontheffingsruimte. Droogweerafvoer (DWA) Afvalwater wordt veelal ingezameld en naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) getransporteerd. Een andere keuze is om afvalwater lokaal te behandelen. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Afvoer RWZI Lok ale behandeling Analyse en referentielijn Alle gemeenten hebben het beleid om het ingezamelde afvalwater naar de RWZI af te voeren. Venlo heeft de ambitie om lokale behandeling (decentrale zuivering) in het kader van cradle-tocradle mogelijk te maken, maar dit is niet het vigerende beleid. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het voortzetten van dit beleid. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 13\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Bouwstenen en effecten Voor geen van de gemeenten is het op basis van deze beleidskeuze noodzakelijk om wijzigingen door te voeren. Lozingen buitengebied Het afvalwater uit het buitengebied kan worden verzameld en getransporteerd via een drukrioleringsstelsel of lokaal behandeld middels een IBA (individuele behandeling afvalwater). Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Drukriolering Drukriolering en IBA's Analyse en referentielijn Alle gemeenten hebben drukrioleringssystemen die het in het buitengebied ingezamelde afvalwater naar de RWZI afvoeren. In Beesel, Bergen, Gennep en Venlo wordt daar waar dat doelmatiger is lokaal afvalwater behandeld (bijvoorbeeld in een IBA). Als referentielijn voor de zes gemeenten geldt dat het afvalwater in het buitengebied via drukriolering ingezameld en getransporteerd wordt. Alleen in uitzonderlijke gevallen, waar dit doelmatiger is, wordt gekozen voor IBA s. Bouwstenen en effecten Voor de gemeente Horst aan de Maas is aanpassing van het beleid niet ter sprake, omdat alle panden zijn aangesloten op de riolering. Alleen gemeente Gennep dient nog enkele woonboten aan te sluiten op de riolering of te voorzien van een IBA. De doelmatigheid staat voorop: Daar waar dat doelmatiger is percelen in het buitengebied voorzien van een IBA in plaats van aansluiten op drukriolering: 0 Effect op financiën: nagenoeg geen 0 Maatschappelijk effect: nagenoeg geen effect, het afvalwater wordt verwerkt 0 Operationeel effect: het beheer en onderhoud van de IBA s vraagt kennis, die bij de andere gemeenten kan worden opgedaan 0 Effect op het watersysteem: Er is geen effect op het watersysteem, het afvalwater wordt afgevoerd of gezuiverd Waterkwaliteit (Basisinspanning en KRW) Met het waterschap zijn in het verleden afspraken gemaakt over de maatregelen die nodig zijn om aan de eisen van de zogenaamde basisinspanning en van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) te voldoen. Beide richtlijnen hebben als doel de waterkwaliteit te verbeteren of voldoende goed te houden. 14\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Basisinspanning Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Afgerond Basisinspanning maatregelen Basisinspanning maatregelen icm KRW Kaderrichtlijn Water Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Niets doen Groene berging Afkoppelen Afkoppelen en groene berging Analyse en referentielijn De bovenste referentielijn in de tabel hierboven, heeft betrekking op de basisinspanning, de tweede op de KRW (en eventueel ook over de maatregelen voor de basisinspanning indien in de bovenste tabel aangegeven dat die nog niet behaald is). Gemeenten Horst aan de Maas en Venray voldoen aan de basisinspanning, de overige gemeenten moeten nog maatregelen uitvoeren. Gemeenten Beesel en Venlo combineren deze met maatregelen om te voldoen aan de KRW-eisen. Het combineren van de maatregelen ter verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit is vaak doelmatig. Alle gemeenten dienen maatregelen uit te voeren om aan de KRW richtlijn te voldoen. De maatregelen bestaan bijna volledig uit afkoppelen van aangesloten verhard oppervlak en het aanleggen van groene bergingen. Gemeenten Beesel en Venlo proberen de maatregelen voor de basisinspanning en de KRW-inspanning zoveel mogelijk te combineren. Beide gemeenten doen dit (met name) door afkoppelen van aangesloten verhard oppervlak. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen om de maatregelen die nodig zijn voor het behalen van de basisinspanning en de maatregelen die nodig zijn om te voldoen aan de KRW-richtlijnen zoveel mogelijk te combineren. In de praktijk betreft dit het maximaal afkoppelen van aangesloten verhard oppervlak en, daar waar dit dan nog nodig en inpasbaar blijkt, de aanleg van groene berging. Bouwstenen en effecten Omdat gemeenten Horst aan de Maas en Venray al aan de basisinspanning voldoen en de KRW-maatregelen gericht zijn op afkoppelen en de aanleg van groene berging, zijn daar geen wijzigingen nodig. De overblijvende bouwstenen zijn: Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 15\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Het combineren van de maatregelen in het kader van de basisinspanning en van de KRW-richtlijnen (Gemeenten Bergen en Gennep): + Effect op financiën: Door werk-met-werk te maken kunnen uitvoeringskosten worden bespaard. Daarnaast kunnen de maatregelen ook doelmatiger worden + Maatschappelijk effect: Omdat het in beide gevallen maatregelen betreft om de waterkwaliteit goed te houden of te verbeteren, is er meer draagvlak door de maatregelen te combineren (in ruimte en tijd) 0 Operationeel effect: dit effect is gering + Effect op het watersysteem: de combinatie van maatregelen levert de juiste waterkwaliteitsverbetering op, wel kan het betekenen dat de planning verschuift Naast afkoppelen van aangesloten verhard oppervlak ook realiseren van groene berging (Gemeenten Beesel en Venlo): 0 Effect op financiën: dit effect is gering - Maatschappelijk effect: Groene bergingen zijn zichtbaar en voor het goed functioneren van de bergingen dient met omwonenden te worden gecommuniceerd - Operationeel effect: met name het beheer van de groene berging vraagt afstemming tussen de groenbeheerder en de rioleringsbeheerder + Effect op het watersysteem: bij goed beheer en onderhoud is er een positief effect op het watersysteem Hemelwaterafvoer (HWA) Er zijn meerdere mogelijkheden voor de wijze van het afvoeren van hemelwater bij gescheiden inzameling. Het overtollig water kan worden geïnfiltreerd in de bodem of naar oppervlaktewater worden gevoerd. De NBW-trits vasthouden-bergen-afvoeren wordt hierbij als leidend gezien. De keuze voor de te gebruiken techniek is maatwerk. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Infiltreren in de bodem Afvoeren naar oppervlaktewater Analyse en referentielijn De grondwaterstand is in het hele gebied voldoende laag en de ondergrond heeft een goede doorlatendheid, waardoor infiltratie mogelijk is. Alle gemeenten infiltreren het ingezamelde regenwater dan ook naar de bodem. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het voortzetten van dit beleid. 16\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Bouwstenen en effecten Voor alle gemeenten geldt dat het bestaande referentiekader gelijk is aan de gekozen referentielijn. Er zijn daarom geen bouwstenen opgesteld. Afkoppelen Het afkoppelen van aangesloten verhard oppervlak wordt ingezet om het hydraulische en het milieutechnische functioneren van de riolering te verbeteren. Vaak ook voor het creëren van een robuuster systeem in het kader van klimaatontwikkelingen. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Niet afkoppelen Afkoppelen openbaar, mits technisch haalbaar Afkoppelen openbaar en partikulier - vrijwillig Afkoppelen openbaar en partikulier - stimuleringsregeling Afkoppelen openbaar en partikulier - verplicht Analyse en referentielijn Alle gemeenten koppelen aangesloten verhard oppervlak af van de riolering. De gemeenten Gennep, Horst aan de Maas en Venlo koppelen op projectbasis openbare verharding af van de riolering. Particulier terrein wordt in Bergen op vrijwillige basis meegenomen. In Beesel en Venray bestaat een stimuleringsregeling om particulier terrein mee te nemen in de afkoppelprojecten. Afkoppelen van aangesloten verharding van de riolering is geen doel op zich. Alle zes de gemeenten koppelen af om te voldoen aan afspraken omtrent basisinspanning en KRW, om hydraulische knelpunten op te lossen, om minder relatief schoon water af te voeren naar de RWZI en/of om een klimaatrobuuster systeem te creëren. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het afkoppelen van particulier terrein op vrijwillige basis, daar waar openbare verharding wordt afgekoppeld van de riolering. Aan de opgave voor zowel het hydraulische als het milieutechnische functioneren van de riolering wordt grotendeels voldaan. Het afkoppelen van bestaande particuliere verharding is daarom geen noodzakelijke bijdrage. Bij nieuwbouw (zie later in deze paragraaf) wordt geen particuliere verharding meer aangesloten op de riolering. Wel is het goed particulieren te betrekken bij ingrepen in de buitenruimte en het bewust maken van het effect van afvoeren van schoon regenwater naar de zuivering. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 17\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Bouwstenen en effecten De bouwstenen om naar de referentielijn op te schuiven zijn twee-ledig: Particulieren betrekken bij afkoppelprojecten om op vrijwillige basis eigen verharding af te koppelen van de riolering: - Effect op financiën: Het afkoppelen van particulier terrein vraagt een geringe extra investering bij de ombouw van het gemengde stelsel. Wel nemen de kosten voor beheer en onderhoud toe + Maatschappelijk effect: Door het betrekken van particulieren bij afkoppelprojecten, wordt het draagvlak en het bewustzijn vergroot - Operationeel effect: Bij de communicatie over de projecten, dienen particulieren eerder en uitgebreider geïnformeerd te worden. Daarnaast moeten particulieren worden voorgelicht (net als in nieuwbouwwijken waar verhard oppervlak niet aangesloten wordt) over het functioneren van een gescheiden stelsel. Het beheer en onderhoud van de gescheiden riolering kost meer tijd en geld ten opzichte van een gemengd systeem + Effect op het watersysteem: Er zal lokaal meer verhard oppervlak worden afgekoppeld. Als dit water wordt geïnfiltreerd is het van belang de kwaliteit van het afstromende regenwater niet te laten verslechteren (bijvoorbeeld door de gebruikte bouwmaterialen). Als dit water naar oppervlaktewater wordt geleid heeft dit over het algemeen een gunstig effect op de waterkwaliteit en de doorstroming van de watergangen Stimuleringsregeling uitfaseren of stopzetten: - Effect op financiën: een stimuleringsregeling kost extra geld, maar genereert ook meer oppervlak dat binnen een project kan worden afgekoppeld (efficiëntie) + Maatschappelijk effect: De stimuleringsregeling genereert meer betrokkenheid bij bewoners + Operationeel effect: Doordat de gemeente betrokken is bij het afkoppelen van aangesloten verhard oppervlak, wordt de kans op foutieve aansluitingen verlaagd + Effect op het watersysteem: Door de stimuleringsregeling wordt binnen een projectgebied meer aangesloten verhard oppervlak afgekoppeld. Indien dit wordt afgevoerd naar oppervlaktewater, heeft dit doorgaans een positief effect op de waterkwaliteit. Bij infiltratie van het regenwater in de bodem is het aan te bevelen om de grondwaterstand te monitoren, zodat aan de ontwateringseisen kan worden voldaan Nieuwbouw Bij nieuwbouw (in- of uitbreidingen) moet worden bepaald hoe het regenwater wordt ingezameld en afgevoerd: gemengd of gescheiden. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Niet aankoppelen Niet aankoppelen - compensatievoorzieningen Maatwerk 18\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Analyse en referentielijn Omdat er voldoende mogelijkheden zijn om het regenwater gescheiden in te zamelen en te verwerken, is dat ook de keuze van bijna alle gemeenten. In gemeente Venlo is een compensatievoorziening in de vorm van een afkoppelfonds 1, maar deze wordt niet gebruikt. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen om verhard oppervlak (zowel openbaar als particulier) bij nieuwbouw niet aan te koppelen. Het regenwater dient gescheiden van het afvalwater te worden afgevoerd. Bouwstenen en effecten Alleen gemeente Venlo wijkt af van de gekozen referentielijn. Het beleidsuitgangspunt is echter gelijk: bij nieuwbouw wordt oppervlak niet aangekoppeld. Alleen als dat gezien de lokale omstandigheden niet kan, wordt gebruik gemaakt van het compensatiefonds. Er wordt hiervoor geen bouwsteen opgesteld. Wateroverlast Na hevige neerslag 2 kan wateroverlast optreden als de riolering de grote hoeveelheid water niet kan verwerken of door afstroming van regenwater over maaiveld. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Geen wateroverlast Wateroverlast oplossen via rioolmaatregelen Wateroverlast oplossen via maaiveld Klimaatbestendig Analyse en referentielijn Wateroverlast na hevige neerslag is in geen van de gemeenten een structureel probleem. In de huidige situatie worden geen structurele maatregelen genomen op basis van klimaatsbeleid. Wel zijn er veel maatregelen zogenaamde no-regret maatregelen die het stelsel klimaatbestendiger maken. Er worden geen maatregelen geformuleerd. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het voortzetten van het huidige beleid. Bouwstenen en effecten Voor alle gemeenten geldt dat het bestaande referentiekader gelijk is aan de gekozen referentielijn. Er zijn daarom geen bouwstenen opgesteld. 1 Indien het scheiden bij nieuwbouw niet doelmatig is, kunnen de afkoppelinspanningen (niet-aankoppelen) worden uitgeruild met een ander gebied binnen de gemeente, mede als gevolg van invoering watertoets is deze mogelijkheid nog niet actief gebruikt. 2 In de werksessie kwam naar voren dat niet actief wordt ingezet op het aanvullend klimaatbestendig maken van het rioleringssysteem. Dat is een doelstelling waar momenteel nog geen maatregelen voor zijn geformuleerd Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 19\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Grondwater Op grond van de grondwaterzorgplicht dienen gemeenten zich zoveel mogelijk in te spannen om structurele problemen als gevolg van een voor de gebruiksfunctie nadelige grondwaterstand in openbaar bebouwd gebied te voorkomen of te beperken. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Niets doen Alleen op basis van klachten (passief) Handelen op basis van meetnet (actief) Analyse en referentielijn In de zes gemeenten vormt grondwater geen bron van overlast. De doorlatendheid van de bodem is overwegend goed, de grondwaterstanden veelal laag genoeg om voldoende ontwateringsdiepte te garanderen voor het bovengrondse gebruik. Er zijn nauwelijks klachten over grondwater bekend. Het beleid van de gemeenten is dan ook reactief; Alleen daar waar zich lokaal problemen voor doen, worden maatregelen genomen. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het voortzetten van dit beleid. Bouwstenen en effecten Voor alle gemeenten geldt dat het bestaande referentiekader gelijk is aan de gekozen referentielijn. Er zijn daarom geen bouwstenen opgesteld. Duurzaamheid Duurzaamheid op het gebied van de rioleringszorg is altijd onderdeel van een bredere visie op duurzaamheid. In de rioleringszorg betreft het met name het scheiden van waterstromen, het hergebruiken van water, het winnen van energie uit afval en het materiaalgebruik. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Passief - waar mogelijk Actief - beleid ontwikkeld of in ontwikkeling Analyse en referentielijn De gemeenten Beesel, Bergen, Gennep, Horst aan de Maas en Venray hebben geen specifiek beleid ontwikkeld op het gebied van duurzaamheid (in de waterketen). Dat wil uiteraard niet zeggen dat duurzaamheid geen rol speelt in keuzes. Wel is dit als passief te bestempelen. Gemeente Venlo heeft wel apart beleid ontwikkeld, gericht om Cradle2Cradle, (nog niet verankerd in het GRP) en is daardoor actiever bezig met duurzaamheid. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het voeren van een passief beleid op het gebied van duurzaamheid; daar waar zich kansen voordoen zal duurzaamheid een rol spelen in de te maken keuzes. 20\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Bouwstenen en effecten Gemeente Venlo heeft zichzelf een hoge ambitie met betrekking tot cradle-to-cradle opgelegd. Dit betekent dat het meer ambities heeft verwoord dan de omliggende gemeenten, maar heeft dit nog niet expliciet vastgelegd in haar vigerende GRP. Afhankelijk van de beleidskeuzes en daaruit voortkomende strategie, zal dit met name effect hebben op financiën. De effecten op het watersysteem, evenals maatschappelijke en operationele effecten, zijn moeilijk direct te koppelen aan deze aanpassing. 3.2 Beheeruitgangspunten Vervangen van riolering Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Geen vervanging - alles relinen Vervangen icm herinrichting, anders relinen Alles vervangen - leeftijd Alles vervangen - nader beoordeeld Analyse en referentielijn Vervanging van riolering gebeurt in alle gemeenten en vormt een belangrijk deel van de hoogte van de rioolheffing en de personele inzet. In de gemeenten Bergen, Gennep, Horst aan de Maas, Venlo en Venray wordt alleen riolering vervangen op projectbasis, waarbij de vervanging kan worden gecombineerd met andere (ondergrondse/bovengrondse) werkzaamheden. Als er geen herinrichting van het gebied plaatsvindt, wordt (meestal) gekozen voor het relinen van de riolering (hierbij hoeft de weg niet te worden opengebroken). Gemeente Beesel past geen grootschalige relining toe. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen om de lijn door te zetten die vijf gemeenten al volgen: vervangen in combinatie met herinrichting, anders relinen. Hierbij wordt de technische levensduur van gemiddeld 80 jaar aangehouden. En wordt uitgegaan van een verhouding van 50 % vervangen en 50 % relinen van vrijvervalriolering. Bouwstenen en effecten Gemeente Beesel heeft geen uitgesproken strategie om reliningen structureel toe te passen. Afstemmen van rioolvervangingsplanning op wegenvervangingsplanning en starten met relinen als levensverlengde maatregel in plaats van vervangen: + Effect op financiën: Door werk met werk te maken kunnen uitvoeringskosten worden bespaard + Maatschappelijk effect: Door het vervangen in combinatie met andere werkzaamheden uit te voeren, wordt de overlast voor de burger zoveel mogelijk beperkt. Relinen levert minder overlast op voor aanwonenden dan een rioolvervanging, maar levert geen kwaliteitsverbetering voor de leefomgeving op Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 21\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 - Operationeel effect: Interne afstemming tussen weg- en rioolbeheer is noodzakelijk om de werkzaamheden op elkaar af te stemmen. Het introduceren van een nieuwe techniek vraagt aanpassingen in informeren van bewoners en op het gebied van beheer en onderhoud 0 Effect op het watersysteem: relinen heeft geen veranderend effect op het watersysteem Gemalen en drukriolering Om gemalen en drukriolering goed te laten functioneren is beheer en onderhoud noodzakelijk. Hierbij kan gekozen worden voor planmatig onderhoud en/of alleen reactief op basis van storingen. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Planmatig onderhoud (incl reactie op storingen) Reactief onderhoud (obv storingen) Analyse en referentielijn Alle zes de gemeenten beheren de gemalen en drukriolering planmatig en beschikken over een storingsdienst. Gemeenten Venray en Gennep besteden dit uit. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het voortzetten van dit beleid. Bouwstenen en effecten Voor alle gemeenten geldt dat het bestaande referentiekader gelijk is aan de gekozen referentielijn. Er zijn daarom geen bouwstenen opgesteld. Vrijvervalriolering Ook vrijvervalriolering dient regelmatig te worden gereinigd en geïnspecteerd om het functioneren ervan te waarborgen. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Reinigen en inspecteren 1x per 7 jaar Reinigen en inspecteren 1x per 10 jaar Analyse en referentielijn Alle zes de gemeenten reinigen en inspecteren de vrijvervalriolering planmatig. De meeste gemeenten kennen een frequentie van één keer per 10 jaar, alleen gemeente Gennep reinigt en inspecteert frequenter: één keer per zeven jaar. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor een reinigings- en inspectie cyclus met een frequentie van één keer per 10 jaar. 22\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Bouwstenen en effecten Het verlagen van de frequentie van het reinigen en inspecteren van de vrijvervalriolering van één keer per zeven jaar naar één keer per 10 jaar: + Effect op financiën: het minder frequent reinigen en inspecteren betekent dat er per jaar minder lengte vrijvervalriolering dient te worden gereinigd en geïnspecteerd, dit is daardoor goedkoper 0 Maatschappelijk effect: Het terugschroeven van de frequentie heeft geen direct effect op het functioneren van de riolering. Er is dan ook geen maatschappelijk effect te verwachten + Operationeel effect: Het geeft de mogelijkheid het reinigings- en inspectieplan af te stemmen op die van buurgemeenten en gezamenlijk uit te besteden 0 Effect op het watersysteem: dit effect is naar verwachting gering Kolken Het zuigen van kolken zorgt voor het vrij afstromen van regenwater naar de riolering. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray jaarlijks twee keer per jaar Analyse en referentielijn Gemeenten Beesel, Bergen, Gennep en Horst aan de Maas reinigen de kolken twee keer per jaar. In Venray gebeurt dat eens per jaar. In Venlo worden de kolken in het centrumgebied twee keer per jaar gereinigd. De kolken in woonwijken en industrieterreinen worden eens per jaar gereinigd. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het reinigen van de kolken met een frequentie van twee keer per jaar. De gemeente hebben wel uitgesproken om dit in een later stadium nader te onderzoeken wat het effect is op het functioneren, als het beleid wordt aangepast tot éénmaal per jaar. Bouwstenen en effecten Het twee keer per jaar reinigen van de kolken in plaats van eens per jaar: - Effect op financiën: de uitgaven voor het reinigen van de kolken nemen toe + Maatschappelijk effect: Het frequenter reinigen van de kolken zorgt voor een vrije afstroming van het regenwater, waardoor minder overlast van water op straat als gevolg van verstoppingen zal ontstaan en minder vuil in het riool + Operationeel effect: Het geeft de mogelijkheid het reinigings- en inspectieplan af te stemmen op die van buurgemeenten en gezamenlijk uit te besteden 0 Effect op het watersysteem: Een gering positief effect doordat de afstroming van regenwater van de openbare weg naar de riolering minder wordt gehinderd Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 23\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Voorzieningen (bergbezinkbassins, infiltratiesystemen, retentievoorzieningen) Het beheer en onderhoud van rioleringsvoorzieningen, zoals bergbezinkbassins, infiltratiesystemen, retentievoorzieningen en drainagesystemen is onderdeel van de rioleringszorg. Hierbij kan gekozen worden voor planmatig onderhoud en/of reactief op basis van storingen. Bergbezinkbassins Infiltratiesystemen Retentievoorzieningen Drainagesystemen Planmatig onderhoud (incl reactie op storingen) Reactief onderhoud (obv storingen) Planmatig onderhoud (incl reactie op storingen) Reactief onderhoud (obv storingen) Planmatig onderhoud (incl reactie op storingen) Reactief onderhoud (obv storingen) Geen in beheer Planmatig onderhoud (incl reactie op storingen) Reactief onderhoud (obv storingen) Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Analyse en referentielijn Voor bergbezinkbassins worden door alle gemeenten planmatig beheerd. Deze lijn wordt voortgezet. Voor retentievoorzieningen geldt bijna hetzelfde. Alleen gemeente Bergen beheert de retentievoorzieningen reactief. Dat wil zeggen dat alleen op basis van storingen actie wordt ondernomen. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het planmatig beheren van retentievoorzieningen. Infiltratiesystemen worden door bijna alle gemeenten reactief onderhouden; alleen bij meldingen en klachten wordt actie ondernomen. Gemeente Venlo beheert de aanwezige infiltratiesystemen wel planmatig, hoewel op zeer kleinschalig niveau, in verband met de jonge leeftijd van dit systeemonderdeel. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het planmatig beheren van infiltratievoorzieningen. Drainagesystemen worden door bijna alle gemeenten niet beheerd, vaak ook alleen aanwezig bij sportvelden voor een goede afvoer van regenwater. In Horst aan de Maas worden de aanwezige drainagesystemen wel onderhouden op basis van klachten of meldingen. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het planmatig beheren van drainagevoorzieningen. 24\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Bouwstenen en effecten Het planmatig beheren van voorzieningen (in plaats van reactief onderhoud). - Effect op financiën: de uitgaven voor het beheer nemen toe. Wel is de kans op calamiteiten minder groot, wat eenmalige uitgaven verminderd + Maatschappelijk effect: Het frequenter onderhouden van de voorzieningen zorgt voor het goed functioneren, waardoor de kans op overlast voor de omgeving wordt verkleind. -/+ Operationeel effect: Het geeft de mogelijkheid de voorzieningen op te nemen in het reinigings- en inspectieplan en dat af te stemmen op die van buurgemeenten. Indien de eigen buitendienst de onderhoudstaken niet kan uitvoeren, kan gezamenlijk worden uitbesteed + Effect op het watersysteem: Het effect op het watersysteem is positief, doordat de voorzieningen beter worden onderhouden en daardoor goed blijven functioneren Meten en monitoring - meten Op diverse onderdelen van de waterketen kan worden gemonitord. Zo kan de overstortfrequentie worden gemonitord, het functioneren van bergbezinkbasssins, maar ook grondwaterpeilen en de waterkwaliteit in gescheiden stelsels om foutieve aansluitingen op te sporen. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Prolongatie meten vanuit WVO Meten aan BBB's Grondwatermeetnet Foutieve aansluitingen Peilbuizen bij infiltratiesystemen Analyse en referentielijn In alle zes de gemeenten wordt gemeten. Alle gemeenten meten aan de aanwezige bergbezinkvoorzieningen. Gemeenten Beesel, Bergen en Gennep meten ook aan overstorten conform afspraken met het waterschap (vanuit de voormalige WVO-verplichting). In Bergen, Venlo en Venray worden peilbuizen bemeten om de grondwaterstanden te monitoren. Bergen heeft in 2005 eenmalig onderzoek uitgevoerd naar het verhelpen van foutieve aansluitingen in het buitengebied. Geen van de gemeenten doet structureel onderzoek, maar alleen als dat op basis van klachten noodzakelijk is. Gemeenten Beesel, Venlo en Venray plaatsen bij infiltratievoorzieningen (bij afkoppelprojecten) peilbuizen die bemeten worden. Hierbij gaat het veelal om een voor- en een nameting, geen langdurige montoring. Hierbij is het doel dat het afkoppelen van verhard oppervlak van de riolering geen grondwateroverlast mag veroorzaken. Voor meten en monitoren is geen referentielijn opgesteld. Er zijn dan ook geen bouwstenen benoemd. Vanuit een ander project binnen dit samenwerkingsverband wordt gekeken naar meer uniformiteit in het meten en monitoren in de waterketen en de uitwisseling van kennis en data. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 25\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Meten en monitoring - databeheer De gegevens die door metingen worden verkregen, kunnen, indien goed geregistreerd, informatie leveren over het huidige functioneren van het stelsel en de voorzieningen. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Geen gebruik van gegevens Gebruik van data voor algemene kennis Gebruik van data voor gericht onderzoek (calibratie) Analyse en referentielijn Alle zes de gemeenten gebruiken de met meten en monitoren verkregen data voor het vergroten van de algemene kennis en inzicht. Vanuit een ander project binnen dit samenwerkingsverband, wordt gekeken naar meten en monitoren in de waterketen. De gekozen referentielijn is het voortzetten van het huidige beleid, in afwachting van de resultaten van deze studie. Klachtenregistratie Binnenkomende meldingen en klachten worden geregistreerd. De ruimtelijke verspreiding en de frequentie van het voorkomen van klachten, kunnen inzicht geven in de ernst en omvang van problemen. Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Registratie met inzicht Registratie zonder inzicht 26\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Analyse en referentielijn Gemeenten Bergen, Horst aan de Maas en Venlo registreren de klachten zodanig, dat er inzicht is in de ruimtelijke verspreiding en de frequentie van voorkomen. Bij gemeenten Beesel, Gennep en Venray is dat niet uit de klachtenregistratie te halen. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor het zodanig registreren van klachten dat de gegevens inzicht geven in het functioneren van het stelsel, de voorzieningen en het watersysteem. Bouwstenen en effecten Het registreren van klachten en meldingen zodanig, dat door deze gegevens het inzicht in het stelsel en het watersysteem worden vergroot. - Effect op financiën: deze keuze kan betekenen dat er een klachtenregistratiesysteem moet worden aangeschaft, of dat in het bestaande systeem wijzigingen moeten worden doorgevoerd. Ook moeten de gegevens in het systeem geanalyseerd worden. De investering hiervoor hoort binnen de rioleringszorg + Maatschappelijk effect: Het melden van terugkerende klachten door particulieren, wordt minder - Operationeel effect: Het registreren van klachten op een juiste manier, vraagt een standaardisering van de terugkoppeling tussen front- en backoffice 0 Effect op het watersysteem: Het effect op het watersysteem is gering positief, doordat maatregelen gerichter kunnen worden genomen 3.3 Financiën Ook op het gebied van financiën zijn er belangrijke keuzes vastgelegd in het GRP. Hoewel de uitwerking verschilt per gemeente, is op hoofdlijnen is het financiële beleid vergelijkbaar. De belangrijkste afwijkingen zijn dat de gemeente Beesel de rente toekent aan de voorziening, dat doen de andere gemeenten niet en dat de gemeente Venlo meerdere financiële voorzieningen kent. Daarnaast schrijft Venlo als enigste gemeente direct af. In onderstaande tabel is weergegeven hoe het beleid van de zes gemeenten op het gebied van financiën is vormgegeven. Het betreft de voorziening, de wijze van afschrijving, het toerekenen van veegkosten, de personele middelen, het beheersysteem en hoe omgegaan wordt met kapitaallasten en vervangingskosten. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 27\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Financiën Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Type voorziening Egalisatievoorziening Onderhoudvoorziening BTW compensatievoorziening Rente voorziening Afschrijving Start afschrijving Rente investeringen Kolken Vegen ja nee liniair annuitair In jaar van investering 50 % in jaar van investering In jaar na investering Rentedeel in jaar van investering Rentedeel 50% in jaar van investering Rente over boekwaarde Kosten niet in GRP Kosten deels in GRP Kosten volledig in GRP Kosten niet in GRP Kosten deels in GRP Kosten volledig in GRP Onderhoud sloten en duikers Personele middelen binnen Personele middelen buiten Beheersysteem Kapitaallasten Vervangingskosten Kosten niet in GRP Kosten deels in GRP Kosten volledig in GRP Alles in eigen beheer Uitbesteding specialistische taken Uitbesteding specialistische en algemene taken Alles in eigen beheer Uitbesteding specialistische taken Uitbesteding specialistische en algemene taken Volledig uitbesteed Eigen systeem Eigen systeem, uitbesteding Volledig uitbesteed Geen systeem Direct afschrijven Alles kapitaliseren Alleen verbeteringsmaatregelen kapitaliseren Eigen kostenkengetallen Leidraad Riolering Gedetailleerde calculatie per project Analyse en referentielijnen Type voorziening Alle gemeenten maken gebruik van een egalisatievoorziening of -reserve. Gemeente Venlo heeft daarnaast nog een onderhoudsvoorziening en een BTW-compensatievoorziening en gemeente Bergen heeft nog een egalisatievoorziening exploitatie. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen voor één egalisatievoorziening. Dit heeft echter geen gevolgen voor de financiën. Rente toekennen aan de voorziening Beesel rekent met rente over de voorziening middels de contante waarde-methode. De overige gemeenten doen dat niet. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen om geen rente over de voorziening te berekenen. 28\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Start afschrijving De afschrijving vindt bij alle gemeenten lineair plaats. De start van de afschrijving vindt bij alle gemeenten plaats in het jaar na investering. Als referentielijn voor de zes gemeenten is gekozen om beide zaken voort te zetten. Rente investeringen Gemeenten Horst aan de Maas en Venray kennen het rentedeel van 50 % toe in het jaar van de investering. De overige gemeenten rekenen de rente toe over de boekwaarde. Hierover is geen referentielijn afgesproken. Kolken reinigen en straatvegen Het reinigen van kolken en de veegkosten kunnen (deels) onder de rioleringszorg worden gerekend. De kosten van het reinigen van de kolken zijn door alle gemeenten volledig in het GRP opgenomen. Als referentielijn wordt deze lijn wordt doorgezet. Bijna alle gemeenten kennen de kosten van het straatvegen deels toe aan het GRP. Alleen Horst aan de Maas heeft in het GRP geen kosten opgenomen voor het vegen. Als referentielijn is gekozen voor het (deels) toekennen van de kosten van het straatvegen aan het GRP. Onderhoud sloten en duikers In de gemeenten Bergen en Horst aan de Maas wordt een deel van de onderhoudskosten van duikers en sloten meegenomen als lasten binnen de rioolheffing. Hierover is geen referentielijn afgesproken. Personele middelen Bij de personele middelen wordt onderscheid gemaakt tussen de binnendienst en de buitendienst. Alleen gemeente Venray heeft geen eigen buitendienst. Daar worden de taken dan ook volledig uitbesteed. De andere gemeenten besteden specialistische taken uit. Vanuit de binnendienst worden door gemeenten Horst aan de Maas, Venlo en Venray alleen specialistische taken uitbesteed. Bij gemeenten Beesel, Bergen en Gennep worden naast specialistische taken ook sommige algemene taken uitbesteed. Op het gebied van personele middelen wordt geen referentielijn gekozen voor alle gemeenten. Dit heeft te maken met hoe de gemeente in totaal is georganiseerd, waarvan dit aspect een klein onderdeel is. Het bepalen van een referentielijn gaat daarmee voorbij aan de taakstelling van dit onderzoek. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 29\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Rioolbeheersysteem Gemeenten Horst aan de Maas, Venlo en Venray hebben een eigen rioleringsbeheersysteem dat ze ook zelf bijhouden. Gemeenten Beesel en Gennep hebben wel een eigen systeem, maar besteden het updaten van het systeem deels uit. Gemeente Bergen beschikt niet over een rioleringsbeheersysteem, maar houdt alles bij op digitale tekeningen. Als referentielijn wordt gekozen voor de zes gemeenten om over een eigen rioleringsbeheersysteem te beschikken en gebruik te maken van uitbesteding voor het vullen en updaten van het systeem. Bij deze uitbesteding kan ook het onderling uitwisselen van personele capaciteit horen. Kapitaliseren Bijna alle gemeenten kapitaliseren alles, alleen Venlo schrijft direct af. Als referentielijn is gekozen om te kapitaliseren. Vervangingskosten ramen Het ramen van de vervangingskosten gaat erg verschillend. Gemeenten Beesel, Bergen, Gennep en Horst aan de Maas gebruiken de kengetallen uit de Leidraad Riolering. Gemeente Venlo maakt per project een gedetailleerde calculatie op basis van ervaringsgetallen. Gemeente Venray heeft door het uitvoeren van nacalculaties eigen kengetallen ontwikkeld. Deze getallen worden gebruikt in het rioolbeheersysteem voor het opstellen van de vervangingsstrategie. Als referentielijn voor de zes gemeenten is de voorkeur uitgesproken om gebruik te maken van eigen kostenkengetallen. Deze eigen kostenkengetallen zijn gebaseerd op de eenheidsprijzen uit de Leidraad Riolering (tabel 3.3 module D1100), inclusief de inflatiecorrectie van 2 % ten opzichte van 2007 minus een regiocorrectie van 25 %. Bij renovatie wordt uitgegaan ervan uitgegaan dat de geraamde renovatiekosten 50% bedragen van de vervangingskosten. Verder is afgesproken om in de toekomst beter inzicht te krijgen in meer gedetailleerde kostenkengetallen en toegespitst op de regio. Binnen het Waterpanel Limburg Noord zal de systematiek voor de toerekening van en de bepaling van de kostenkengetallen verder worden uitgediept. 30\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 kostenkengetallen regio Venlo Venray inflatie 2% regiocorrectie totaal vanaf 2007 / 25% riool euro/m riool euro/m riool (euro/m) ## 52 115 346 ## 63 141 422 ## 76 169 507 ## 92 206 617 ## 112 251 752 ## 132 296 887 ## 153 341 1022 ## 174 389 1166 ## 201 448 1343 ## 289 645 1934 ## 391 873 2618 Figuur 3.1 Kostenkengetallen voor referentiesituatie op basis van kostenkengetallen Leidraad Riolering, Bouwstenen en effecten Bij een aantal van bovenstaande aspecten zijn geen wijzigingen (bouwstenen) nodig of wordt (op dit moment) geen gezamenlijk referentielijn gekozen. Het niet toerekenen van rente aan de voorziening (Beesel) - Effect op financiën: de rente vormt een bron van extra inkomsten ten gunste van de voorziening met een positief effect op de rioolheffing. Het niet toekennen van de rente betekent een verhoging van de rioolheffing - Maatschappelijk effect: de noodzakelijke verhoging van de rioolheffing betekent een lastenverzwaring voor de burger 0 Operationeel effect: dit heeft verder geen effect op de operationele kant 0 Effect op het watersysteem: er is geen direct effect op het watersysteem Het deels toerekenen van de veegkosten in het GRP (Horst aan de Maas) -/0 Effect op financiën: de rioolheffing is geoormerkt geld. Deze heffing zal stijgen door de verschuiving, maar er zijn geen extra kosten mee gemoeid 0 Maatschappelijk effect: er is geen maatschappelijk effect van deze keuze 0 Operationeel effect: er is geen operationeel effect van deze keuze 0 Effect op het watersysteem: er is geen effect op het watersysteem Het aanschaffen, vullen en bijhouden van een beheersysteem (Bergen) - Effect op financiën: Het aanschaffen en vullen van een rioleringsbeheersysteem is een investering 0 Maatschappelijk effect: er is geen maatschappelijk effect van deze keuze + Operationeel effect: het beheersysteem bevat alle vaste gegevens van de riolering. De beheerder kan hier gebruik van maken 0 Effect op het watersysteem: er is geen direct effect op het watersysteem Het hanteren van eigen kostenkengetallen (alle gemeenten behalve Venray) Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 31\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 + Effect op financiën: hoe specifieker de kostenkengetallen kunnen worden gemaakt voor de gemeente, hoe beter de kosten kunnen worden geraamd. Dit heeft direct effect op de kostendekkingsberekening. Over het algemeen blijken kosten op basis van lokale gegevens lager uit te vallen dan ramingen op basis van landelijke kostenkengetallen 0 Maatschappelijk effect: er is geen maatschappelijk effect van deze keuze - Operationeel effect: eigen kostenkengetallen zijn niet statisch. Na elk project moet een nacalculatie plaatsvinden om de kengetallen te optimaliseren 0 Effect op het watersysteem: er is geen direct effect op het watersysteem 3.4 Heffingsgrondslag De heffingsgrondslag van iedere gemeente verschilt en is gebaseerd op diverse argumenten en soms gestoeld op keuzes uit het verleden. Het kiezen van een referentielijn is hierdoor niet mogelijk en blijft beperkt tot een inventarisatie per gemeente. Binnen Waterpanel Noord wordt dit in een later stadium opgepakt. Heffingsgrondslag Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Grondslag Object Object icm drinkwater Object icm afkoppelen Wie? Hoe? Eigenaar Gebruiker Via eigen organisatie Via samenwerking met (buur)gemeente Via externe partij (bijvoorbeeld Waterschap) 3.5 Samenvatting De beleidskeuzes en de basis voor het beheer van de zes verschillende gemeenten, liggen behoorlijk dicht bij elkaar. Op het gebied van financiën zijn ook veel overeenkomsten, de uitwerking daarvan verschilt wel per gemeente. Met name tijdens de werksessies komen de verschillen naar voren in hoe het beleid operationeel en financieel vertaald wordt. De grootste onderlinge verschillen komen met name naar voren in: Kostenopbouw van de vervangingskosten Onderhoudskosten voor de drukriolering of gemalen Bestaande kapitaallasten Gebruik van directe afschrijving Rentetoekenning aan de voorziening Deze verschillen vormen dan ook een goed vertrekpunt voor de mogelijkheden tot kostenoptimalisatie in het volgende hoofdstuk. 32\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 4 Kansen voor kostenbesparing en samenwerking Middels samenwerken leren de deelnemende partijen elkaar beter kennen. Zoals in de samenvatting van het vorige hoofdstuk opgenomen, blijkt dat een groot deel van de kansen niet in het voeren van hetzelfde beleid zit, maar meer in hoe iedereen het beleid tot uitvoering brengt. In dit hoofdstuk wordt inzicht gegeven in de huidige financiële situatie van de gemeenten en wordt een doorkijk gemaakt naar kansen voor kostenbesparingen in de vorm van enkele varianten. We benoemen ook de samenwerkingskansen. Sommige kansen leiden niet direct tot een significante kostenbesparing of vergen nader onderzoek, maar kunnen ook leiden tot het verdelen van werkzaamheden of efficiëntere inzet van de beschikbare personele capaciteit. 4.1 Financiële basis Voor iedere gemeente is een uniform kostendekkingsmodel opgezet, het zogenaamde basismodel. Dit basismodel benadert het door de gemeente gebruikte model uit het vigerende GRP zo goed mogelijk, maar er blijven verschillen aanwezig. Indien verschillen aanwezig zijn, worden deze benoemd. In bijlage 2 is per gemeente een toelichting gegevens op de financiële onderbouwing van de rioolheffing. 4.1.1 Toelichting kostendekkingsplan Tauw Tauw maakt voor het berekenen van kostendekkingsplannen gebruik van een eigen ontwikkeld kostendekkingsmodel. In dit model wordt op basis van lasten en baten bepaald hoe de ontwikkeling van de rioolheffing moet zijn, om tot een kostendekkend tarief te komen en is afgestemd op het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Verschillen tussen baten en lasten worden opgevangen in een voorziening, zie onderstaande figuur. In dit figuur is te zien dat op het moment dat de totale lasten (blauw) hoger zijn dan de totale inkomsten/baten (rood) een onttrekking plaats vindt uit de voorziening. De stand van de voorziening neemt hierdoor af. In de jaren dat de lasten juist lager zijn dan de inkomsten neemt de stand van de voorziening juist toe door een toevoeging van het jaarlijkse overschot. Op de lange termijn dienen de lasten, inkomsten en voorziening in balans te zijn. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 33\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 14.000.000 12.000.000 Totale lasten inkomsten rioolrecht Stand van de voorziening 10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 0 2012 2014 2016 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2046 2048 2050 2052 2054 2056 2058 2060 2062 2064 2066 2068 2070 2.000.000 Figuur 4.1 voorbeeld van de werking van een voorziening De baten bestaan hoofdzakelijk uit inkomsten vanuit de rioolheffing vermenigvuldigd met het aantal heffingseenheden. Stijgingen in rioolheffing en heffingseenheden worden hierin meegenomen. Alle overige inkomsten worden apart meegenomen in het kostendekkingsplan. De lasten zijn als volgt opgebouwd: Exploitatie: bestaande uit jaarlijks terugkerende kosten voor beheer en onderhoud, personele lasten en alle overige kosten die ten laste van de riolering komen. De gegevens zijn afkomstig uit de gemeentelijke begroting Bestaande kapitaallasten van investeringen uit het verleden: de kapitaallasten worden lineair afgeschreven. Dit betekent dat jaarlijks een vast deel van de investering wordt afgeschreven en dat de rente wordt berekend over de resterende boekwaarde. Dit zorgt er voor dat de bestaande kapitaallasten jaarlijks afnemen Nieuwe kapitaallasten van vervangingen en verbetermaatregelen: de investeringen voor vervangingen van gemalen, persleidingen, drukriolering (minigemalen, drukleidingen), vrijvervalleidingen en randvoorzieningen worden berekend op basis van technische levensduur en kostenkengetallen uit de Leidraad Riolering (module D1100). Het vervangingsjaar is het jaar van aanleg en de technische levensduur Het kostendekkingsplan wordt bezien over een periode van 60 jaar. Vervangingen met een korte technische levensduur worden meerdere malen meegenomen. Daarnaast worden investeringen opgenomen voor vervanging vrijvervalriolering en verbetermaatregelen (basisinspanning, KRW en dergelijke). Van alle investeringen worden alleen de kapitaallasten (lineaire afschrijving) in het kostendekkingsplan meegenomen. 34\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Onderzoeken: alle bekende onderzoeken worden in het kostendekkingsplan meegenomen. Repeterende onderzoeken, zoals GRP of BRP, worden in de looptijd van het kostendekkingsplan, meerdere malen meegenomen BTW: Over de investeringsbedragen en exploitatie (met uitzondering van de personele lasten) wordt BTW berekend, deze wordt apart inzichtelijk gemaakt en is als een aparte post in het kostendekkingsplan terug te vinden In onderstaande grafiek is een voorbeeld gegeven van de opbouw van de lasten in een kostendekkingsplan. Figuur 4.2 voorbeeld opbouw lasten De berekening wordt uitgevoerd uitgaande van het huidige prijspeil. Er wordt dus geen rekening gehouden met inflatie. Dit betekent dat op de berekende rioolheffing sowieso jaarlijks inflatiecorrectie moet plaats vinden. 4.1.2 Financiële analyse - basismodel De door de gemeenten aangeleverde financiële gegevens zijn gebruikt als het basismodel door het invullen van het kostendekkingsmodel van Tauw. Dit basismodel benadert de huidige situatie van de gemeente. In onderstaande figuur is het verloop van de heffing van de gemeenten opgenomen. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 35\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 700,00 Basis Gemeente Beesel 600,00 Gemeente Bergen Gemeente Gennep Gemeente Horst aan de Maas Gemeente Venlo 577,90 615,00 Gemeente Venray 500,00 2020 451,63 400,00 352,90 300,00 321,13 268,00 258,00 200,00 206,50 168,85 100,00 0,00 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 2037 2039 2041 2043 2045 2047 2049 2051 2053 2055 2057 2059 2061 2063 2065 2067 2069 2071 Figuur 4.3 Verloop rioolheffing op basis van het basismodel Aan de hand van dit basismodel en de aangeleverde gegevens is voor een groot aantal bouwstenen een onderverdeling gemaakt van de bijdrage van de bouwsteen aan de opbouw van de rioolheffing. Uiteindelijk levert de som van alle losse bouwstenen de hoogte van de (uiteindelijk) heffing op. Zo is getracht om per bouwsteen een onderling vergelijk mogelijk te maken. Hierbij dient wel goed beseft te worden, dat niet alle gehanteerde bedragen één op één vergelijkbaar zijn. Dit komt omdat deze vaak net iets anders zijn opgebouwd of doordat uitgaven zijn gebundeld. Een vergelijking is wel mogelijk als signaalfunctie en globaal vergelijkingsmateriaal. Een gedetailleerd overzicht hiervan is opgenomen in bijlage 3. In die bijlage staan in sommige vakken getallen genoemd, dit betreft een vertaling van de beschikbare middelen naar een aandeel van de heffing dat wordt toegekend aan dat aspect. Waar geen getallen worden genoemd zijn de kosten niet uit te splitsen en kan de toekenning niet worden gespecificeerd. In de volgende figuren is per gemeente de opbouw ervan in enkele hoofdcategorieën opgenomen. 36\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Gemeente Beesel Gemeente Bergen 14,29 25,64 2,05 72,67 5,66 19,65 24,72 31,47 Onderzoek Kapitaallasten verleden BTW Personele middelen Vervangen Waterkwaliteit 7,89 47,00 137,46 33,28 5,90 57,45 48,87 45,60 Onderzoek Kapitaallasten verleden BTW Personele middelen Vervangen Waterkwaliteit Vervanging niet vrijverval Vervanging niet vrijverval Onderhoud Onderhoud Gemeente Gennep Gemeente Horst a d Maas 26,66 53,85 0,23 3,43 47,51 52,69 Onderzoek Kapitaallasten verleden BTW 2,31 27,38 51,13 41,22 4,01 59,89 Onderzoek Kapitaallasten verleden BTW 167,16 45,97 Personele middelen Vervangen Waterkwaliteit 205,99 30,26 Personele middelen Vervangen Waterkwaliteit Vervanging niet vrijverval Vervanging niet vrijverval Onderhoud Onderhoud Gemeente Venlo Gemeente Venray 6,88 12,84 1,04 20,12 7,66 30,37 13,28 22,94 Onderzoek Kapitaallasten verleden BTW Personele middelen Vervangen Waterkwaliteit Vervanging niet vrijverval Onderhoud 11,72 3,26 59,33 41,98 2,75 28,67 61,02 23,74 Onderzoek Kapitaallasten verleden BTW Personele middelen Vervangen Waterkwaliteit Vervanging niet vrijverval Onderhoud Figuur 4.4 Vergelijk aandeel investeringen per gemeente ten opzichte van de rioolheffing Per gemeente is het aandeel van de middelen op de rioolheffing inzichtelijk gemaakt in de vorm van acht hoofdcategorieën. De omvang van het taartpunt geeft een globaal beeld van het aandeel in de totale rioolheffing voor een gemeente. Hoe groter de taartpunt, hoe groter het aandeel in de heffing. De grootte van de taartpunten zijn echter niet vergelijkbaar tussen de gemeenten. In de taartpunten staat het bedrag in euro. Deze bedragen zijn onderling wel vergelijkbaar. Hierin zijn ook duidelijke verschillen zichtbaar. Enkele opvallende verschillen zijn: Bestaande kapitaallasten: De bestaande kapitaallasten per gemeente verschillen van EUR 7,66 per heffing tot EUR 61,02. Het lage aandeel van Venlo wordt verklaard doordat de gemeente niet kapitaliseert BTW: de diversiteit van het aandeel BTW in absolute getallen heeft te maken met de hoogte van de uiteindelijke rioolheffing. Procentueel is het onderlinge verschil maximaal 4 % Personele middelen: Ook hier is enige diversiteit herkenbaar. Met name gemeente Venlo en Beesel hebben beperkte personele middelen. Opvallend is dat de personele middelen van de gemeente Venray, ondanks dat zij geen eigen buitendienst heeft, redelijk op het niveau van de andere gemeenten ligt, inclusief een buitendienst. Gemeente Bergen en Gennep is het aandeel personele middelen bovengemiddeld. In onderstaande figuur is het werkelijke aantal FTE opgenomen met een bandbreedte tussen de mate van uitbesteding Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 37\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Aantal FTE (Binnen en buitendienst) 25 20 15 10 5 0 Gemeentelijke situatie Minimaal uitbesteden Maximaal uitbesteden Beesel Bergen Gennep Horst Venlo Venray Figuur 4.5 Verglijking aantal FTE beschikbaar tegenover benodigde inschatting obv Leidraad Riolering Over het algemeen blijkt dat de meeste gemeenten net op of net onder het minimum zitten. Dit maakt het verregaand uitbesteden van werkzaamheden noodzakelijk. Er zijn onderling ook verschillen in de kosten per FTE. In de gemeente Gennep ligt deze hoger dan het gemiddelde. Dit verklaart waarom het financieel aandeel van de personele middelen hoger is Vervangingskosten vrijvervalriolering: De grootste verschillen zijn merkbaar in het effect van de (theoretische) vervangingswaarde van alle objecten op de heffing. Dit heeft meer te maken met hoe de financiering ervan in het kostendekkingsmodel is opgenomen, dan hoe de gemeenten hier mee omgaan. Enkele gemeenten hebben relatief hoge investeringen voor de langere termijn in het kostendekkingsmodel staan, terwijl deze investeringen jaarlijks kritisch worden afgewogen. Dit leidt in de berekening van het rioolheffing bij enkele gemeenten tot een hogere theoretische stijging dan in de praktijk, op basis van de jaarrekening, verwacht wordt In onderstaande figuur is geschematiseerd hoe de huidige vervangingskosten zijn opgebouwd en welke overige aspecten worden toegerekend. 38\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Gemeente Beesel Beheersysteem Gemeente Horst a/d Maas Leidraad Riolering EUR 304 incl. afkoppelen EUR 828 Gemeente Bergen Leidraad Riolering Gemeente Venlo Eigen kengetallen EUR 434 10-90 EUR 139 Instandhouden 10% vervangen, 90% renoveren Gemeente Gennep Leidraad Riolering + 30% Gemeente Venray Eigen kengetallen/beheersysteem EUR 566 excl. 30 % afkoppelen 50-50 EUR 276 10% vervangen, 90% renoveren Figuur 4.6 Schematisatie van diversiteit kostenkengetallen en toerekening aan vrijvervalriolering 4.1.3 Aanbevelingen Op basis van analyse van het basismodel komen we wel tot de aanbeveling om: Strakker te sturen op de vervangingsopgave en de geraamde en werkelijke kosten. Het drukken van de uitgaven leidt tot een mindere snelle stijging van de rioolheffing. Hiervoor is wel aanvullend en structureel onderzoek nodig naar de kwaliteit van de vrijvervalriolering en het verloop van de kwaliteit over de jaren. (gemeenten Gennep, Horst aan de Maas, Venray) Met name bij structurele uitgaven te monitoren of de werkelijke uitgaven overeenkomen met de geraamde bedragen. (gemeenten Bergen, Gennep, Horst aan de Maas, Venray) De omschrijvingen van de projecten specifieker te maken, zodat de bestaande kapitaallasten beter te herleiden zijn tot specifieke projecten (gemeente Bergen) Indien mogelijk een temporisering van de investeringen voor de komende vijf jaar op te stellen. Het spreiden van de uitgaven leidt tot een mindere snelle stijging van de rioolheffing. (gemeente Bergen) De afschrijvingstermijn (nu 30 jaar) te verhogen. Door deze te verhogen kan de heffing lager worden. Dit komt doordat de meeste investeringen pas op langere termijn plaatsvinden en de kapitaallasten doorlopen voorbij de planhorizon van 60 jaar (gemeente Beesel) Aanpassingen in het gemeentelijk model door te voeren zodat de BTW component niet meer verweven is met de uitgaven en de verhoging naar 21 % kan worden doorgevoerd. Ook de afschrijving van investeringen vindt nu plaats inclusief BTW. (gemeente Horst aan de Maas) Te onderzoeken of het sobere beleid op de lange termijn te handhaven is. De huidige strategie van de gemeente biedt geen ruimte voor tegenvallers binnen de periode van 10 jaar, maar ook niet daarna. Daarmee samenhangend adviseren we om de verhouding van de ruimte voor extra investeringen af te stemmen op de totale vervangingswaarde. (gemeente Venlo) Het inzicht in gemalen en drukriolering te vergroten om beter in te kunnen spelen op vervangingen in de toekomst (alle gemeenten) Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 39\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 4.2 Kansen voor kostenbesparingen De opbouw van de rioolheffing is een mix tussen enkele grotere investeringen en diverse relatief kleine uitgaven, veelal jaarlijkse terugkerende exploitatiekosten. Daarmee is het lastig om tot significante besparingen te komen. Bijvoorbeeld: samenwerking op het gebied van reinigen en inspecteren van vrijvervalriolering kan leiden tot een aanbestedingsvoordeel. Indien dit voordeel 20 % is, zou de gemiddelde besparing maximaal EUR 1,00 per gemeente zijn op de rioolheffing. Er zijn besparingskansen aanwezig in de wijze van financiering van investeringen en in de manier waarop omgegaan wordt met de voorziening en reserves. De belangrijkste besparingsmogelijkheden zijn voornamelijk haalbaar in enkele grote uitgaven en investeringen, zoals: Beheer en onderhoud van gemalen en drukriolering Vervangingsstrategie gemalen en drukriolering Vervangingsstrategie vrijvervalriolering 4.2.1 Verdiepingsslag Voor de genoemde besparingsmogelijkheden uit de vorige paragraaf is een verdiepingsslag uitgevoerd naar de besparingsmogelijkheden. Dit is in eerste instantie middels een enquête gebeurd en vervolgens een workshop. In onderstaande teksten zijn de resultaten van beiden gecombineerd opgenomen. Financieringsmogelijkheden Middels een bijeenkomst met de financiële medewerkers van de gemeenten is ingegaan op de mogelijkheden, die binnen de financiële kaders van het BBV aanwezig zijn. Deze kansen zijn aanwezig op het vlak van: Investeringen versneld afschrijven of direct afschrijven en niet (meer) kapitaliseren Er zijn de mogelijkheden aanwezig om investeringen versneld of direct af te schrijven, zonder hiervoor een lening af te sluiten en vervolgens jaarlijkse kapitaallasten (rente en afschrijving) te betalen. Gemeente Venlo schrijft haar investeringen direct af. Alle andere gemeente kapitaliseren de investeringen. Indien deze gemeente dit zouden doen, wordt bespaard op de rentecomponent. Alleen de gemeente Venray zou op dit moment kunnen overstappen op direct afschrijven. De andere vier gemeenten hebben hiervoor op de korte termijn onvoldoende ruimte in de heffing. Voor deze vier gemeente is een andere termijn van afschrijving mogelijk, waardoor het aandeel van de rente verminderd wordt. Omdat de meeste investeringen via eigen vermogen van de gemeente worden geleend (binnen de zogenaamde totaalfinanciering), vormt de rente een zogenaamde bron van inkomsten voor de Algemene Middelen. Indien de gemeente overstapt op het direct afschrijven en met korte termijnen, heeft dit zeker een positief effect op het verloop van de rioolheffing. Daarentegen zou er een tekort kunnen ontstaat doordat de rentecomponent wijzigt of vervalt en dus geen bron van inkomsten meer zijn voor de Algemene Middelen. 40\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Om dit tekort te kunnen dekken zou dit een verhoging van de OZB kunnen betekenen. Omdat dit wordt gezien als een soort van vestzak-broekzak, is ervoor gekozen deze mogelijkheid niet verder mee te nemen Rente toevoegen aan de voorziening De rente over de rioolvoorzieningen wordt alleen door de gemeente Beesel toegevoegd aan de voorziening. Bij alle andere gemeente vloeit deze jaarlijkse rente naar de Algemene Middelen. Afhankelijk van de omvang van de voorziening, zou bij een toevoeging aan de voorziening het positief effect op de rioolheffing 10 tot 30 % bedragen. Indien de rente wordt toegevoegd aan de voorziening in plaats van de Algemene Middelen betekend dit een positief effect op het verloop van de rioolheffing, maar een tekort binnen de Algemene Middelen. Dit tekort zou kunnen worden opgevangen door het verhogen van de OZB. Vanuit maatschappelijke oogpunt heeft dit geen gevolgen voor de burger. Zodoende is ervoor gekozen om dit niet te veranderen Vrijvervalriolering Middels een workshop is nader ingegaan op hoe gemeenten omgaan met de afweging voor de vervangingsstrategie. Op basis van de workshop komen de volgende aanbevelingen naar voren. Deze aanbevelingen zijn meegenomen in de besparingsmogelijkheden in de volgende paragrafen of in de referentielijn van het vorige hoofdstuk: Iedere gemeente maakt de afweging tot vervanging op basis van een nadere beoordeling van de inspectiegegevens. In de meeste gevallen wordt hierbij gebruik gemaakt van een adviesbureau De analyse van de gemeenten laat zien dat er regio-gebonden overeenkomsten zijn. Deze zijn locatiespecifiek en afhankelijk van bodemopbouw, grondwaterstanden et cetera Geen van de gemeenten heeft ervaring met instortende riolen, geconstateerd wordt dat het beheer van de gemeenten aan de veilige kant zit De doorkijk voor vervanging en renovatie varieert van twee tot vijf jaar, waarbij de doorkijk voor definitieve planning maximaal twee jaar is Een goede risico-inschatting kan alleen bij onveranderde omstandigheden. Daarnaast zijn toekomstige ruimtelijke plannen van belang. Aanvullend onderzoek naar en het blijven volgen van geconstateerde gebreken (bijvoorbeeld door extra inspecties) worden gezien als doelmatig Door alle gemeenten wordt ingezien dat op basis van risico-inschattingen op de verschillende aspecten, de theoretische levensduur kan worden vergroot. Bij de financiële doorrekening op de lange termijn levert dat nu een besparing op. Bijsturen kan altijd nog omdat de financiële doorrekeningen frequent plaatsvinden. Als een reële theoretische levensduur voor vrijvervalriolering in deze regio, wordt 80 jaar genoemd. Dit heeft geleidt tot een aanpassing van de referentielijn Alle gemeenten stemmen de vervangingsplanning af op het wegbeheer. Onbekend is wat hier vervolgens mee wordt gedaan. Alleen in de gemeente Gennep is het riool meestal leidend Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 41\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Een gerenoveerd riool wordt door alle gemeenten als nieuw beschouwd, waardoor de streng de volledige technische restlevensduur heeft De kostenkengetallen en toerekening van verharding varieert per gemeente. Gekozen is voor een regiocorrectie van -/- 25 % op de kostenkengetallen van de Leidraad Riolering. Hierbij wordt opgemerkt dat die getallen zijn gebaseerd op prijspeil 2007 en de inflatiecorrectie moet worden meegenomen. Dit heeft geleid tot een aanpassing van de referentielijn Iedere gemeente doet behalve vervangen ook relinen. Op basis van een kort inventarisatie hanteren de gemeente momenteel de volgende tussen vervangen en relinen: Venray 50/50 Horst a/d Maas 60/40 Venlo 10/90 Gennep 30/70 Bergen geen verhouding bekend, rekenen met 50/50 Beesel: geen verhouding bekend, rekenen met 50/50 Als referentie wordt in de berekeningen rekening gehouden met een verhouding 50/50. Dit heeft geleidt tot een aanpassing van de referentielijn. In de berekening van de rioolheffing is deze strategie vertaald door een correctie -/-25 % van de vervangingskosten. Dit is gebaseerd op de verhouding van de geraamde renovatiekosten binnen de gemeente Venray en de vervangingskosten middels de eenheidsprijzen uit de referentiesituatie. Hoewel de correctie dan 29 % is, is gekozen voor een correctie van -/-25 % in verband met onvoorziene zaken. Gemalen en drukriolering Middels een workshop is nader ingegaan op hoe gemeenten omgaan met het beheer en onderhoud van de gemalen en drukriolering. Op basis van de enquête en de workshop komen de volgende aanbevelingen naar voren. Deze aanbevelingen zijn meegenomen in de besparingsmogelijkheden in de volgende paragrafen of in de referentielijn van het vorige hoofdstuk: Alle gemeente beschikken over (meerdere) gemalen met een gemaalcomputer, welke zijn aangesloten op een centrale post Alleen de gemeente Venlo heeft een gemaalbeheerder. Bij de andere gemeenten is dit een aanvullende taak, vaak voor de rioolbeheerder Bij een storing wordt dit, met uitzondering van de gemeenten Gennep en Venray, in eerste instantie door de eigen buitendienst opgelost, tenzij het een complexe storing is. Dan schakelen ook de andere vier gemeenten een extern bedrijf in Alleen de gemeente Horst aan de Maas wil uniformiteit bij vervanging van de pompen of onderdelen van de gemalen Er vindt veelal een eigen afweging plaats of een storing direct verholpen moet worden of nog kan wachten tot een nader tijdstip Alle gemeenten hebben een goed inzicht in de kwaliteit van de objecten Enkele gemeenten hebben meer behoefte aan inzicht in het beheer en onderhoud van de gemalen en drukriolering om het planmatig beheer te kunnen inschatten 42\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Gemeente Beesel zet de kosten van de vervanging van gemalen in de planning op basis van de theoretische levensduur. In de praktijk schuift dit veelal naar achteren omdat de gemalen nog voldoen Er zijn wisselende ervaringen en inzichten binnen de regio over het gebruik van telemetrie voor drukriolering Er zijn grote verschillen aanwezig in de kostenopbouw voor het beheer en onderhoud, waardoor een referentielijn niet te bepalen blijkt. Wel is hier behoefte aan bij de betrokken projectgroepleden. Dit wordt in een later stadium opgepakt Op basis van de ervaringen en de verhouding begroot-werkelijk uitgegeven, wordt de financiële levenduur van het elektrisch-mechanische deel niet aangepast, dit blijft 15 jaar. Het bouwkundige deel kan op basis van de ervaring wel worden vergroot naar 60 jaar. Dit zal echter geen groot effect hebben op de heffing 4.2.2 Variantenstudie Er is een variantenstudie uitgevoerd op basis van het basismodel. In eerste instantie is de referentievariant opgesteld, gebaseerd op de referentielijnen en bouwstenen uit hoofdstuk 3. Vervolgens zijn per gemeente enkele opties bekeken in varianten. Referentievariant Aan de hand van de referentielijn en bouwstenen is een beter onderling vergelijk te maken tussen de gemeenten. In onderstaande tabel zijn de belangrijkste wijzigingen per gemeente weergegeven. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 43\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Tabel 4.1 Wijzigingen referentievariant ten opzichte van basismodel Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Geen rente over de voorziening x Investeringen kapitaliseren x Technische levensduur vrijverval 80 jaar 80 jaar 80 jaar 80 jaar 80 jaar 80 jaar Aangepaste kostenkengetallen x x x x x x Verhouding vervangen-renoveren 50-50 50-50 50-50 50-50 50-50 50-50 In onderstaande figuur is het verloop van de rioolberekening in de referentievariant (gestippelde lijnen) afgezet tegen het verloop van de heffing in het basismodel (lichte kleuren). Hieruit blijkt dat het verschillen tussen de heffing aanzienlijk kleiner wordt. Verder blijkt ook dat de absolute besparing kleiner wordt naarmate de uiteindelijke heffing lager is. Zo blijkt de referentievariant voor de gemeente Venlo zelfs niet tot een besparing, maar een stijging van de heffing. 700,00 Gemeente Beesel Basis Referentie Gemeente Bergen 600,00 Gemeente Gennep Gemeente Horst aan de Maas Gemeente Venlo 574,90 615,00 500,00 Gemeente Venray 2020 Basis: Verschil EUR 450,00 443,63 400,00 352,90 300,00 200,00 321,13 278,00 258,00 206,50 Referentie: Verschil EUR 150,00 168,85 100,00 0,00 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 2037 2039 2041 2043 2045 2047 2049 2051 2053 2055 2057 2059 2061 2063 2065 2067 2069 2071 Figuur 4.7 Overzicht verloop rioolheffing van referentievariant ten opzichte van basismodel Op basis van de bovenstaande doorrekening, blijkt dat de grote onderlinge verschillen aanzienlijk kleiner worden. Dit komt voornamelijk doordat de vervangingstrategie en de kostenkengetallen gelijkwaardig zijn. Hieruit blijkt hoe groot het effect van een goede vervangingsstrategie is op het verloop van de heffing. 44\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 De resterende verschillen hebben veelal te maken met de andere beleidskeuzes, maar nog meer met de opbouw en het gebruik van het systeem, zoals de totale lengte van het riool, de verhouding tussen gemengde riolering en gescheiden riolering, het aantal gemalen, de omvang van de drukriolering in het buitengebied, et cetera. Varianten Met name de vervangingsstrategie van de referentievariant leidt bij de meeste gemeenten tot een verschuiving van de investeringen naar de middenlange termijn (2020 en verder). Dit heeft te maken met de relatief jonge leeftijd van de rioolstelsels. Op basis van de technische levensduur van 80 jaar, schuiven de vervangingen zo ver op dat de komende 10 tot 20 jaar nog nauwelijks vervangingen gepland staan. Dit is voor de periode van 10 tot 20 jaar geen realistisch beeld. In de varianten wordt hiervoor bij een aantal gemeente in de tussenliggende periode nog extra investeringsruimte opgenomen. Op basis van de referentievariant zijn nog enkele varianten doorgerekend per gemeente. In onderstaande tabel zijn de grootste aanpassingen van deze varianten opgenomen. Tabel 4.2 Overzicht varianten Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Variant 1 - Investeringen kapitaliseren X X X X - Technische levensduur vrijverval 80 jaar 80 jaar 80 jaar 80 jaar 80 jaar - Aangepaste kostenkengetallen X X X X X - Verhouding vervangen-renoveren 50-50 50-50 50-50 50-50 50-50 - Extra investeringvolume, inclusief correctie renoveren Tot 2040 EUR 225.000/jr Tot 2034 EUR 300.000/jr - Afkoppelen + 30% Variant 2 Tot 2030 EUR 375.000/jr Tot 2027 EUR 350.000/jr - Investeringen kapitaliseren X X X X - Technische levensduur vrijverval 70 jaar 70 jaar 70 jaar 70 jaar - Aangepaste kostenkengetallen X X X X - Verhouding vervangen-renoveren 50-50 50-50 50-50 50-50 - Extra investeringvolume, inclusief Tot 2030 Tot 2024 correctie renoveren EUR 225.000/jr EUR 300.000/jr - Afkoppelen + 30% Tot 2020 EUR 375.000/jr Tot 2017 EUR 350.000/jr Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 45\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Samenvatting varianten De varianten laat voor de gemeente Bergen, Gennep, Horst aan de Maas en Venray zien, dat er voldoende mogelijkheden aanwezig zijn om de stijging van de rioolheffing te beperken. In welke mate dit exact moet gebeuren, dient echter wel op nader uitgewerkt te worden. Hiervoor is het niveau van deze studie te abstract. Voor de gemeente Beesel lijken deze kans aanwezig, maar zijn vertekend door de actualisatie van het model. Hieruit blijkt dat de inkomstenkant hoger is geworden ten opzichte van het basismodel. Indien dit buiten beschouwing wordt gelaten, zijn hier geen kansen voor verdere besparing mogelijk. Dit komt door het sobere, maar doelmatige beleid en de toevoeging van de rente aan de voorziening. Voor de gemeente Venlo blijken de bouwstenen niet te leiden tot een verdere besparingen. Dit heeft vooral te maken met het sobere, maar doelmatige beleid dat de gemeente nu voert, waarin geen verdere optimalisatie mogelijk is. 350 300 Basis Referentie Variant 1 Variant 2 250 200 150 100 50 0 Gemeente Beesel Gemeente Bergen Gemeente Gennep Gemeente Horst aan Gemeente Venlo Gemeente Venray Figuur 4.8 Vergelijking rioolheffing per 2020 voor de berekende varianten 4.3 Samenwerkingskansen Naast het onderling meer inzicht in elkaars afwegingen en strategische keuzes krijgen bij de invulling van de gemeente watertaken, is een doelstelling van het project om in beeld te brengen en het vergroten van concrete kansen tot samenwerking. 46\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 In de overleggen zijn mogelijkheden geïdentificeerd om op korte termijn al hele concrete samenwerkingsafspraken te kunnen maken. Er wordt onderscheid gemaakt in samenwerkingsmogelijkheden in diverse niveaus, met of zonder bestuurlijke inbreng: Direct toepasbaar, zonder bestuurlijke inbreng - korte termijn (< zes maanden) Direct toepasbaar, met bestuurlijke inbreng - middenlange termijn (<één jaar) Toepasbaar, maar vergt meer voorbereidingstijd - lange termijn (> één jaar) De samenwerking richt zich met name op kennisdeling en/of een lagere ambtelijke inzet. De gemeenten hebben aangegeven op welke onderdelen ze verwachten dat samenwerken voordelen biedt. Beleidskeuzes Op het gebied van beleidskeuzes zijn de mogelijkheden beperkt. Zoals ook uit de analyse van de GRP s naar voren komt, zijn veel beleidskeuzes gelijk of verschillen nauwelijks van elkaar. Daarnaast hebben veel keuzes een bestuurlijk karakter en zijn ze gericht op de lokale situatie. Wel zijn kansen aanwezig om samen meer en beter inzicht te krijgen in het opstellen van (beleids)plannen. Het leren van elkaar speelt hierbij een belangrijke rol. Zo zou een gemeente met veel ervaring op het vlak van databeheer een andere gemeente kunnen ondersteunen. De volgende concrete samenwerkingskansen zijn aanwezig: Gezamenlijk en uniform databeheer Ontwikkel en afweging KRW-maatregelen Opstellen uniforme basisrioleringsplannen Gezamenlijke meettrajecten voor grondwater en overstorten Beheeruitgangspunten Inzake het beheer kan de samenwerking worden opgezocht in het vergroten van het inzicht hoe de objecten te beheren en het gezamenlijk aanbesteden van onderdelen van het beheer. Het gaat hierbij om: Gemalen; storingsdienst, onderhoud en vervangingen, gezamenlijk aanbesteden Drukriolering; beheer en onderhoud gezamenlijk uitbesteden Vrijvervalriolering; reiniging en inspectie gezamenlijk uitbesteden Kolken; reinigen door eigen dienst of gezamenlijk uitbesteden Bergbezinkbassins; beheer en onderhoud Infiltratiessytemen; beheer en onderhoud Retentievoorzieningen; beheer en onderhoud Drainagesystemen; beheer en onderhoud Meten en monitoren meten; gezamenlijk opstellen meetplan, gezamenlijk uitbesteden Meten en monitoren databeheer; delen (geanalyseerde) gegevens Klachtenregistratie; gezamenlijk systeem/front office Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 47\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Financiën De financiële uitgangspunten bieden volgens de gemeenten weinig mogelijkheden voor samenwerking. Financiële uitgangspunten (zoals de voorzieningen, de wijze van afschrijving, het toeschrijven van het reinigen van kolken en de veegkosten et cetera) zijn moeilijk te wijzigen door keuzes uit het verleden en de invloed hiervan op de totale gemeentelijke begroting. Personele middelen Wel worden samenwerkingsmogelijkheden gezien met betrekking tot de personele middelen. Het letterlijk samenwerken met binnendienst wordt door drie gemeenten als kansrijk gezien. Twee gemeenten geven aan ook kansen te zien om de buitendiensten samen te laten werken. Ook het rioleringsbeheersysteem gezamenlijk oppakken wordt door twee gemeenten gezien als samenwerkingskans. Heffingsgrondslag De gemeenten zien samenwerkingsmogelijkheden in de wijze van heffen. Het gaat hierbij om de wijze van innen van de heffing bij de burger, dat kan gezamenlijk worden uitgevoerd of gezamenlijk uitbesteed. Momenteel zijn een drie gemeenten aangesloten bij de belastingsamenwerking BsGW. Maatregelen In het GRP zijn diverse maatregelen opgenomen. Kansen voor het gezamenlijk opstellen en/of uitbesteden van werkzaamheden (anders dan beheer&onderhoud) worden niet gezien. Wel wordt onderkend dat het delen van ervaringen van bijvoorbeeld reliningsprojecten, waardevol is voor de andere gemeenten. Ook hier is het vergroten van het inzicht door samen te werken meer kansrijk dan het gezamenlijk aanbesteden van werkzaamheden. 4.4 Uitgekomen verwachtingen Tijdens een van de eerste bijeenkomsten van de projectgroep is gevraagd naar de verwachting waar de grootste kansen voor samenwerking en kostenbesparingen aanwezig zijn. In onderstaande figuur is dezelfde inventarisatie met verwachtingen opgenomen en wat op basis van dit hoofdstuk kan worden geconcludeerd. 48\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Thema Beleidsplannen Beleidskeuzes Beheeruitgangspunten Financiën Heffingsgrondslag Onderwerp per thema Aanw ezige beleidsplannen Afkoppelen Grondw ater Vervangen HWA DWA Lozingen buitengebied Nieuw bouw Basisinspanning KRW Wateroverlast Omgang duurzaamheid Gemalen Drukriolering Vrijverval Kolken Bergbezinkbassins Infiltratiesystemen Retentievoorzieningen Drainagesystemen Meten en monitoren - meten Meten en monitoren - databeheer Klachtenregistratie Type voorziening Rente voorziening Afschrijving Start afschrijving Rente investeringen Kolken Vegen Personele middelen binnen Personele middelen buiten Beheersysteem Kapitaallasten Vervangingskosten Grondslag Wie? Hoe? Kostenbesparing mogelijk door samen innen (via BsGW) Gezamenlijk beheersysteem inrichten Samenwerking Delen kennis leidt tot vernieuwde inzichten Nader onderzoek gezamenlijk beheren en onderhoud Wijze van heffing nader onderzocht in Waterpanel Noord Kostenbesparing `Technische levensduur langer (gemiddeld 80 jaar) Kansen om gezamenlijk aanbesteden deels via Waterpanel Noord ingezet Kansen voor delen kennis, personeel en materieel Kapitaallasten leiden niet tot maatschappelijke besparingen geen kans Afstemming kostenkengetallen leidt tot minder stijging rioolheffing Figuur 4.9 Inventariatie verwachtingen vanuit de projectgroep Hieruit blijkt duidelijk dat in het merendeel van de verwachtingen ook daadwerkelijk kansen aanwezig zijn voor kostenbesparingen en/of samenwerken. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 49\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 5 Samenvatting en conclusie In de regio Noord-Limburg hebben alle gemeenten, Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschapsbedrijf Limburg, de handen ineengeslagen en in september 2011 het bestuurlijke convenant Samenwerken in de afvalwaterketen Noord-Limburg ondertekend. In dit convenant hebben de partijen met elkaar afgesproken samen te werken om de volgende drie doelstellingen te bereiken: Kosten: 10 % Maatschappelijke kostenbesparing in 2020 voor alle partijen samen Kwaliteit: Verhogen van de kwaliteit van de leefomgeving en een gezond watersysteem Kennis: Door kennis en kunde te delen, kunnen gemeenten en waterschap inspelen op toekomstige personeelstekorten ten gevolge van de vergrijzing Eén van de meest kansrijke projecten is Uitdiepen GRP s afvalwaterregio Venlo-Venray. Concrete doelstellingen voor de deelnemende partijen van dit project zijn: Onderling meer inzicht in elkaars afwegingen en strategische keuzes krijgen, bij de invulling van de gemeentelijke watertaken Het in beeld brengen en vergroten van concrete kansen tot samenwerking Verder is de verwachting uitgesproken dat de opgedane kennis bij toepassing op sommige onderdelen kan leiden tot kwaliteitsverbetering en lagere maatschappelijke kosten op regionale schaal. De deelnemende partijen zijn: 50\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 5.1 Het vertrekpunt Om de doelstellingen van het project te bereiken, is de projectgroep diverse malen bij elkaar geweest om kennis te delen en om te ontdekken waar de overeenkomsten en verschillen tussen de gemeenten zitten en waar ze vandaan komen. Voor verschillende thema s (beleidskeuzes, beheeruitgangspunten, financiën en heffingsgrondslag) is in beeld gebracht hoe iedere gemeente haar beleid momenteel uitvoert. De thema s zijn vervolgens onderverdeeld in 35 onderwerpen. 5.2 Van analyse naar bouwstenen Middels een analyse (op basis van de 35 onderwerpen) is het gemeentelijke beleid onderling vergeleken en is gezamenlijk bepaald wat de referentielijn is voor het voorgestelde gelijke/optimale beleid per onderwerp. Vervolgens is per onderwerp de (eventuele) bouwsteen benoemd die nodig is om de referentielijn te bereiken, gezien vanuit de huidige beleidslijn. De analyse is zo veel als mogelijk samen met de deelnemende partijen uitgevoerd, waardoor de deelnemende partijen elkaar beter leerden kennen. De beleidskeuzes en de basis voor het beheer van de zes verschillende gemeenten, liggen behoorlijk dicht bij elkaar. Op het gebied van financiën zijn ook veel overeenkomsten, de uitwerking daarvan verschilt echter wel per gemeente. Met name tijdens de werksessies kwamen de verschillen naar voren in hoe het beleid operationeel en financieel vertaald wordt. Deze verschillen vormen dan ook een goede basis voor de mogelijkheden tot kostenoptimalisatie en samenwerking. 5.2.1 Kansen voor kostenbesparingen en samenwerking Middels samenwerken leren de deelnemende partijen elkaar beter kennen. Tijdens de analyse bleek, dat een groot deel van de kansen niet zit in het opstellen van hetzelfde beleid, maar meer in hoe iedereen het beleid tot uitvoering brengt. 5.3 Kansen voor kostenbesparingen Een belangrijke doelstelling van deze studie is, dat de opgedane kennis kan leiden tot kwaliteitsverbetering en lagere maatschappelijke kosten, in orde van grootte van 10 % in 2020. Van iedere gemeente is een basismodel gemaakt dat aansluit op hoe de gemeente haar beleid momenteel financieel vertaald in de rioolheffing, de zogenaamde basisvariant. Hierin zijn onderling duidelijke verschillen merkbaar, wat verklaart waarom de hoogte van de heffing nu en in de toekomst verschilt. De grootste verschillen zijn de hoogte van de bestaande kapitaallasten, omvang en kosten van vervanging, personele middelen en financiële methode van afschrijven. Voor enkele significante verschillen is een referentielijn (gelijk/optimaal beleid) bepaald in de vorm van een referentievariant. Hierdoor zijn de onderlinge verschillen kleiner geworden en verklaarbaar. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 51\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Op basis van de volgende kansen is gekeken voor welke gemeenten dit leidt tot het behalen van de doelstellingen uit deze studie: Aangescherpte kostenkengetallen voor de vervanging van riolering Verlenging theoretische levensduur van de riolering Realistischer beeld van de werkelijke vervangingsopgave 350 300 Basis Referentie Variant 1 Variant 2 250 200 150 100 50 0 Gemeente Beesel Gemeente Bergen Gemeente Gennep Gemeente Horst aan Gemeente Venlo Gemeente Venray Figuur 5.1 Vergelijking rioolheffing per 2020voor de berekende varianten Uiteindelijk heeft dit voor enkele gemeenten geleid tot een herziening van het verloop van de rioolheffing voor de gemeenten Bergen, Gennep, Horst aan de Maas en Venray voor de langere termijn (drie jaar). Het (financieel) beleid van de gemeente Beesel en Venlo is dermate sober dat hier geen significante besparingskansen mogelijk zijn. Wat in eerste instantie als kansrijk werd gezien, is het aanpassen van het financieel beleid (afschrijvingstermijnen of rente toevoegen aan de voorziening). Dit leidt bij bijna alle gemeenten tot een kostenbesparing. Tijdens een werksessie met de betrokken financiële medewerkers van alle deelnemende partijen, bleek echter dat dit wel negatieve gevolgen heeft voor de totale gemeentelijke financiën (Algemene Middelen). Hierdoor was de beoogde kostenbesparing vanuit maatschappelijk oogpunt een vestzak-broekzak-principe en daardoor niet kansrijk. 5.4 Kansen voor samenwerking Een andere doelstelling van het project is het in beeld te brengen en het vergroten van concrete kansen tot samenwerking. De samenwerking richt zich met name op kennisdeling en/of een lagere ambtelijke inzet. 52\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Tijdens de diverse sessies kwam naar voren dat er verschillende concrete kansen voor samenwerking zijn. Daarnaast blijkt het delen van kennis en ervaring een belangrijke bijdrage te leveren aan de doelstellingen van het project. Het delen van ervaringen van bijvoorbeeld reliningsprojecten is waardevol gebleken voor de andere gemeenten. In dit voorbeeld heeft het vergroten van het inzicht door samen te werken in eerste instantie meer opgeleverd dan alleen het gezamenlijk aanbesteden van werkzaamheden. De verkregen inzichten zijn gebruikt in deze studie (verbeterde kostenkengetallen, theoretische levensduur van riolering). Verder bleek de behoefte om samen te werken of het moment waarop verschillend. Ook het vertrekpunt om onderwerpen op te pakken is verschillend. Zodoende wordt in de regio voorgesteld om al naargelang de behoefte aan te haken en dit niet voor iedereen verplicht te stellen. Indien een van de deelnemende partijen een bepaald onderwerp oppakt, verzoekt hij de andere deelnemende partijen of zij willen aanhaken. In onderstaande tabel zijn de concrete kansen voor samenwerking benoemd, waarbij de termijn van realisatie is opgenomen (kort < ½ jaar, middenlang <één jaar of lang > één jaar) en of dit bestuurlijke inbreng verlangt. Dit bepaald vaak of de samenwerkingkans op korte termijn gerealiseerd kan worden. Ook de bijdrage aan de doelstellingen is inzichtelijk gemaakt en welke prioritering hieraan is verbonden. Binnen Limburg wordt in meerdere regio s samengewerkt. In de tabel is aangegeven of de regio Venlo-Venray het initiatief neemt en de kans oppakt of de kans via het Waterpanel Noord al wordt opgepakt en de regio Venlo/Venray aanhaakt. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 53\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Tabel Kansen voor samenwerking Doelstellingen Bestuurlijke inbreng Thema / onderwerp Initiatief** Prioriteit Beleidskeuzes - Opstellen GRP - kennis delen kort Venlo/Venray hoog - Uniform databeheer areaal opzetten kort Waterpanel midden - Ontwikkelingen en afwegen KRW-maatregelen kort Waterpanel hoog - Opstellen uniforme basisrioleringsplannen kort Waterpanel midden Beheeruitgangspunten - Gemalen - onderhoud en vervanging - gezamenlijk aanbesteden lang Venlo/Venray midden - Gemalen- gezamenlijk beheer lang Venlo/Venray laag - Reinigen kolken - gezamenlijk aanbesteden midden Venlo/Venray midden - Reinigen en inspecteren riolering -gezamenlijk aanbesteden midden Venlo/Venray midden - Meten en monitoren overstorten - meetplannen midden Waterpanel midden - Meten en monitoren overstorten - databeheer midden Waterpanel midden - Bijzondere voorzieningen* - beheerplannen lang Waterpanel laag - Infiltratiesystemen - beheerplannen lang laag Personele middelen - Samenwerken binnendiensten (vanuit aanhaken op projectbasis) lang Venlo/Venray laag - Afstemmen werkzaamheden buitendiensten lang Venlo/Venray laag - Gezamenlijk databeheer areaal door eigen personeel lang Venlo/Venray midden Heffingsgrondslag - Gezamenlijk heffen/innen rioolheffing lang Waterpanel laag - Afstemming heffingsgrondslag lang Waterpanel laag * Betreft overige objecten, zoals schuiven, drainage, wervelventielen, bergbezinkbassins, etc. ** Weergave of project binnen Waterpanel Noord wordt opgepakt of door afvalwaterregio Venlo/Venray Kosten Kwaliteit Realisatietermijn Kwetsbaarheid Beleidskeuzes Drie van de deelnemende gemeenten zijn gestart met het opstellen van een nieuw GRP. Door in dit traject ervaringen van anderen te hebben gehoord en een analyse van de eigen situatie te hebben gemaakt, worden de nieuwe GRP s kwalitatief beter en kan de rioolheffing wellicht minder stijgen. Zoals ook uit de analyse van de GRP s naar voren komt, zijn veel beleidskeuzes gelijk of verschillen nauwelijks van elkaar. Daarnaast hebben veel keuzes een bestuurlijk karakter en zijn ze gericht op de lokale situatie. Wel zijn kansen aanwezig om samen meer en beter inzicht te krijgen in het opstellen van (beleids-)plannen: Gezamenlijk en uniform databeheer Ontwikkel en afweging KRW-maatregelen Opstellen uniforme basisrioleringsplannen Gezamenlijke meettrajecten voor grondwater en overstorten (zie ook beheeruitgangspunten) 54\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 Beheeruitgangspunten Inzake het beheer kan de samenwerking worden opgezocht in het vergroten van het inzicht hoe de objecten te beheren en onderhouden van onderdelen van het beheer,eventueel door gezamenlijk aan te besteden. De gemeenten Horst aan de Maas en Venray spreken nu over het gezamenlijk uitbesteden van het beheer en onderhoud van gemalen en drukriolering, waarbij de gemeente Gennep heeft aangegeven te willen aanhaken. Hierbij zou het Waterschapsbedrijf Limburg een belangrijke expertiserol kunnen vervullen. Overige kansen liggen op het vlak van het opstellen van meetplannen, bemeten en beheren van de data van de riooloverstorten om meer inzicht te krijgen in het functioneren van het systeem. Heffingsgrondslag De gemeenten zien samenwerkingsmogelijkheden in de wijze van heffen. Het gaat hierbij om de wijze van innen van de heffing bij de burger, dat kan gezamenlijk worden uitgevoerd of gezamenlijk uitbesteed. Momenteel zijn drie gemeenten aangesloten bij de belastingsamenwerking BsGW. Een andere kans wordt gezien in een uniforme grondslag van de rioolheffing, maar is wel een kans voor de langere termijn. Personele middelen Ook worden samenwerkingsmogelijkheden gezien met betrekking tot de personele middelen. Het letterlijk samenwerken tussen binnendiensten middels het aanhaken op projectbasis wordt als kansrijk gezien. Enkele gemeenten geven aan ook kansen te zien om de buitendiensten samen te laten werken. Ook het rioleringsbeheersysteem gezamenlijk oppakken wordt gezien als samenwerkingskans. 5.5 Conlusie Deze studie is de eerste opstap naar een verdergaande samenwerking in de regio Noord-Limburg. Met deze studie heeft iedereen een kijk in zijn eigen keuken gegeven, maar ook in andere keukens mogen kijken. Gedurende het proces heeft dit tot diverse vernieuwende inzichten geleidt, maar bleek ook dat niet alles mogelijk was. Ook blijkt dat het voeren van ander beleid of het daadwerkelijk samenwerken, niet direct leidt tot een kostenbesparing op de korte termijn. Het verkregen inzicht daarentegen, zorgt er bij diverse partijen wel voor dat de heffing niet zo sterk hoeft te stijgen als voorzien. Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept 55\56

Concept Kenmerk R001-1211336BTM-hgm-V04 56\56 Uitdiepen GRP regio Venlo-Venray - versie 4 - Concept

Bijlage 1 Notities interview per gemeente

Notitie Concept Contactpersoon Maaike Bevaart MSc Datum 22 april 2013 Kenmerk N001-1211336BTM-efm-V01 Interview gemeente Beesel Voor de gemeente Beesel is een gemeentelijk rioleringsplan opgesteld met een looptijd van 2008 tot en met 2012. In het GRP 2008-2012 is een visie uiteengezet en een strategie vastgelegd. De doelstellingen hierin zijn: Inzameling van het binnen gemeentelijk gebied geproduceerd stedelijk afvalwater Doelmatige inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater Beperken van structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming in het openbaar gemeentelijk gebied Het transport van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt; waarbij: Ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem, grondwater worden voorkomen Het transport van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt; waarbij: Zo min mogelijk overlast voor de omgeving wordt veroorzaakt (in de breedste zin van het woord) In 2011 heeft de gemeente een financiële actualisatie uitgevoerd. 1 Beleid 1.1 Zorgplicht afvalwater In totaal beheert de gemeente circa 75,6 kilometer vrijvervalriolering. In het buitengebied wordt het rioolwater via 24,6 kilometer drukriolering en 107 pompunits verpompt. In totaal zijn circa 6.395 panden (situatie 2008) aangesloten op de riolering, waarvan circa 500 panden van vakantiepark de Lommerbergen. De gemeente heeft alle panden voorzien van riolering en één pand is voorzien van een systeem voor de zuivering van het afvalwater (IBA). Inmiddels beschikt de gemeente ook over de nodige infiltratievoorzieningen. In het kader van basisinspanning zijn 4 randvoorzieningen gerealiseerd. Twee van de 10 overstorten uit gemengde riolering lozen op de Maas, vier daarvan zijn nu voorzien van een randvoorziening. Maatregelen om te kunnen voldoen aan de basisinspanning zijn, met uitzondering van de ombouw van de huidige overstortleiding tot bergbezinkleiding in het gebied Bosdael, uitgevoerd. Alleen in de Keulseweg wordt nog water op straat geconstateerd. Interview gemeente Beesel - versie 1 - Concept 1\4

Concept Kenmerk N001-1211336BTM-efm-V01 In 2007 is een Optimalisatiestudie Afvalwatersysteem Studie (OAS) voor zuiveringskring Venlo uitgevoerd. Hierbij waren gemeenten Venlo, Arcen en Velden, Beesel, Helden, Horst aan de Maas, Kessel, Maasbree en Sevenum, Waterschap Peel en Maasvallei, Rijkswaterstaat en Waterschapsbedrijf Limburg betrokken. In het kader van deze OAS is naast optimalisatie gezocht naar efficiënte maatregelen om invulling te geven aan de randvoorwaarden uit de KRW. 1.2 Zorgplicht hemelwater In het GRP zijn voorwaarden voor het afkoppelen en infiltreren van hemelwater opgenomen. Bij nieuwbouw dient het regen- en afvalwater altijd gescheiden aangeboden te worden. In nieuwbouwwijken moet het afvalwater gescheiden worden aangeboden. Dit zal moeten worden vastgelegd in de waterparagraaf van het bestemmingsplan. Bij bouwplannen met een verhard oppervlak van meer dan 2.000 m2 wordt door de gemeente een programma van eisen, randvoorwaarden en ontwerpgrondslagen voor de waterhuishouding vastgesteld. Bij inbreidingslocaties (met uitzondering van incidentele bebouwing) dient in eerste instantie het regenwater op eigen terrein geïnfiltreerd te worden. Hiervoor dient een voorziening met een minimale inhoud van 20 mm gerealiseerd te worden, waarbij middels een overloop op het riool mag worden geloosd. Bij inbreidingslocaties en herinrichtingen wordt zoveel mogelijk werk met werk gemaakt. Voor het afkoppelen van particulier terrein is een afkoppelsubsidie beschikbaar. Voor het grondgebied van de gemeente is in 2005 een afkoppelkansenkaart opgesteld. Op deze afkoppelkansenkaart zijn de kansrijke gebieden voor afkoppelen benoemd, vanuit de lokale randvoorwaarden (goede bodemgesteldheid, grondwaterstanden) en vanuit de inrichting (veel groen, maaiveldverloop). Op deze wijze wordt de komende jaren verhard oppervlak niet aangesloten op de riolering of afgekoppeld van de riolering. In 2020 wordt de balans opgemaakt om te bekijken wat nog nodig is om aan de KRW-doelstellingen te voldoen. 1.3 Zorgplicht grondwater De gemeente beschikt over een zeer globaal beeld van het grondwater binnen het gemeentelijke grondgebied. Omdat er in het verleden geen klachten zijn binnen gekomen met betrekking tot de grondwaterproblematiek is er nagenoeg geen aandacht aan besteed. Op plaatsen waar infiltratievoorzieningen in bebouwd gebied zijn/worden aangelegd (Reuversveld) wordt wel gemeten. Afhankelijk van de uitkomsten van de inventarisatie van de beschikbare grondwaterstandgegevens, wordt bepaald of er extra peilbuizen moeten worden gezet en gemonitord. 2\4 Interview gemeente Beesel - versie 1 - Concept

Concept Kenmerk N001-1211336BTM-efm-V01 Bij de aanleg van ondergrondse infiltratiesystemen, worden peilbuizen geplaatst om te onderzoeken welk effect infiltratie heeft op de grondwaterstanden. 2 Organisatie en personele middelen De gemeente heeft een eigen buitendienst. Alle meldingen worden rechtstreeks gemeld aan deze dienst. De dienst verzorgt het dagelijks onderhoud, verhelpt kleine storingen aan gemalen, randvoorzieningen en drukrioleringunits. Bij grotere en complexere storingen wordt een gespecialiseerd bedrijf ingeschakeld. In Beesel worden alle gemengde riooloverstorten bemeten. Op vier locaties wordt het uitlezen van de overstort-tellers en het onderhoud door een gespecialiseerd bedrijf gedaan. De resterende overstortlocaties en de twee regenmeters, worden geregistreerd via telemetrie. In de exploitatie is 2,0 fte opgenomen voor rioleringszorg (1 fte binnendienst en 1 fte buitendienst). De huidige personele capaciteit maakt over het algemeen maximale uitbesteding noodzakelijk om de werkzaamheden die volgens dit GRP nodig zijn te kunnen verrichten. Indien meer werkzaamheden in eigen beheer uitgevoerd moeten worden is een toename van de personele capaciteit noodzakelijk. 3 Financiën De rioolheffing is nagenoeg kostendekkend en is gebaseerd op de eigenaar. De economische levensduur van riolen (30 jaar) is in de gemeente Beesel niet hetzelfde als technische levensduur (gemiddeld 70 jaar). De rentetoekenning aan de voorziening vindt plaats op basis van de contante-waarde methode. In het kader van het GRP 2008-2012 wordt het rioolrecht jaarlijks met EUR 8,00 opgehoogd tot het kostendekkend tarief van EUR 206,50 in 2016 is bereikt. Omdat de ramingen van projecten worden gebaseerd op de relatief hoge eenheidsprijzen uit de Leidraad Riolering van Stichting RIONED, vallen de uitvoeringskosten vaak lager uit. Hierdoor groeit de voorziening jaarlijks. 4 Operationeel Om de doelstellingen te behalen en om het functioneren van de riolering te handhaven, zijn de volgende onderzoeken noodzakelijk: Verder aanvullen en actualiseren van de beheergegevens in het rioolbeheerprogramma Jaarlijks reinigen en inspecteren van 6,5 kilometer riolering (circa10% van het totaal) en het nader beoordelen van de resultaten Interview gemeente Beesel - versie 1 - Concept 3\4

Concept Kenmerk N001-1211336BTM-efm-V01 Meten en registreren van alle overstortgegevens (inclusief randvoorzieningen) in het kader van de vergunningen Verfijnen van de KRW-maatregelen Jaarlijks onderhoud aan gemalen en randvoorzieningen Jaarlijks vervangen, repareren en renoveren van de riolering op basis van de inspectieresultaten Twee keer per jaar reinigen van de kolken Vervangen van de elektromechanische installatie van 3 gemalen Maatregelen ter verbetering van het hydraulische functioneren (Keulseweg) en de basisinspanning (Bosdaellaan) Voor locaties waar uit de rioleringsinspecties naar voren komt dat de leidingen vervangen moeten worden, wordt bekeken of renoveren doelmatig is. De gemeente vervangt de openbare ruimte na 40 jaar, de rioolvervangingen worden hier zoveel mogelijk op afgestemd. De eigen buitendienst beschikt over een veegmachine/kolkenzuiger, waarmee alle kolken twee keer per jaar worden gereinigd. 4\4 Interview gemeente Beesel - versie 1 - Concept

Notitie Concept Contactpersoon Maaike Bevaart MSc Datum 22 april 2013 Kenmerk N002-1211336BTM-efm-V01 Interview gemeente Bergen L. Voor de gemeente Bergen is een gemeentelijk rioleringsplan opgesteld met een looptijd van 2007 tot en met 2012. In het GRP 2007-2012 is een visie uiteengezet en een strategie vastgelegd. Belangrijke punten hierin zijn dynamische beheerplannen, regenwater, materialen, vergunningen en organisatie, automatisering en communicatie. De gemeente heeft in de planperiode de stijl waarin het GRP is opgesteld enigszins losgelaten en haar eigen weg gevonden om de visie te realiseren en de gekozen strategie te volgen. 1 Beleid 1.1 Zorgplicht afvalwater Alle panden in het buitengebeid zijn aangesloten op de riolering of een IBA systeem dat de gemeente heeft aangelegd in het kader van de brede zorgplicht. Voor het onderhoud van de IBA s is een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met het Waterschapsbedrijf. Daarnaast zijn er nog steeds panden die niet hebben meegedaan met de IBA s (vrijwillig) en op een andere manier lozen in bodem of op oppervlaktewater. De gemeente geeft op een doelmatige wijze invulling aan het behalen van de basisinspanning op een zo duurzaam mogelijke wijze tegen laagst maatschappelijke kosten. Uit het BRP van 2006 volgt dat de kernen Afferden, Nieuw Bergen, Bergen en Aijen voldoen aan de basisinspanning. Om gemeentebreed aan de basisinspanning te voldoen moet de gemeente nog maatregelen uitvoeren. In Siebengewald, Nieuw Bergen, Well en Wellerlooi wordt dit conform afspraken in het Afvalwaterakkoord op een andere manier dan via bergbezinkvoorzieningen ingevuld. De gemeente is daar waar mogelijk voorvarend aan de slag gegaan met afkoppelen. 1.2 Zorgplicht hemelwater In het beleid voor hemelwater wordt onderscheid gemaakt tussen bestaande bebouwing en nieuwbouw. Bij nieuwbouw geldt dat hemelwater afkomstig van daken en verhardingen conform de watertoets op particulier terrein in de bodem dient te worden geïnfiltreerd of -als niet mogelijk- worden gebufferd en vertraagd worden afgevoerd naar een hemelwaterriool of oppervlaktewater. Bij bestaande bebouwing geldt dat: Al het verhard oppervlak binnen de gemeente waar mogelijk structureel afgekoppeld wordt tijdens overige werkzaamheden in de openbare ruimte. Per project Interview gemeente Bergen L. - versie 1 - Concept 1\4

Concept Kenmerk N002-1211336BTM-efm-V01 wordt bekeken op welke wijze het water afgekoppeld wordt. Waar voldoende ruimte beschikbaar is, wordt voor bovengrondse voorzieningen gekozen, zoals de aanleg van waterdoorlatende bestrating of een wadi. Onderzocht wordt of een stimuleringsregeling via de heffing kan worden geregeld. 1.3 Zorgplicht grondwater In het grootste deel van de gemeente is de grondwaterstand laag, waardoor hier geen grondwateroverlast is. In die gebieden is infiltreren van regenwater een mogelijkheid, bijvoorbeeld middels infiltratieleidingen. In enkele delen van de gemeente is de grondwaterstand hoog, dit speelt vooral in Siebengewald en bij de Groote Horst. Het grondwater staat soms aan maaiveld, maar dit levert nauwelijks overlast op. In de gemeente is een grondwatermeetnet aanwezig met 40 peilbuizen, waarvan 20 peilbuizen automatisch via divers worden gemeten. Jaarlijks krijgt de gemeente een programma met de analyse van de verwerkte grondwaterdata van eigen peilbuizen. De gegevens worden ook aangeleverd aan het dino loket van TNO. 2 Organisatie De gemeente heeft een eigen buitendienst. De buitendienst handelt de binnengekomen klachten direct af, echter worden deze niet geregistreerd. Hierdoor is geen inzicht in de historie van meldingen en het functioneren van het stelsel in de tijd. Als beheersysteem werkt de gemeente haar tekeningen bij in Autocad waar ook de jaarlijkse mutaties in verwerkt worden. In het verleden heeft de gemeente deelgenomen aan een gezamenlijke aanbesteding van het onderhoud van de kolken met gemeenten Gennep en Mook en Middelaar. De aanbesteding heeft de gemeente geen financiële voordelen opgeleverd. De gemeente beschikt over een telemetriesysteem, MMB en ABS pompen. Hierop zijn de randvoorzieningen en de grote gemalen aangesloten (in totaal 23 objecten). Storingen worden via het telemetriesysteem aan de buitendienst gemeld. De overige gemalen (147 stuks) zijn voorzien van een rode lamp. Het telemetriesysteem is niet gebruiksvriendelijk. Bij het overige deel van de overstorten zijn zogenaamde stand alone sewers geplaatst, die periodiek worden uitgelezen door de gemeentelijk rioolbeheerder. De gegevens hiervan zijn niet compleet en (beperkt) betrouwbaar. In de groep Meten en Monitoren onder leiding van het waterschap is het meten aan overstorten te verbeteren, nader onderzocht. Vooruitlopend op de resultaten uit de groep, heeft 2\4 Interview gemeente Bergen L. - versie 1 - Concept

Concept Kenmerk N002-1211336BTM-efm-V01 gemeente Bergen besloten zelfstandig een proef te draaien om de betrouwbaarheid van de gegevens uit de stand alone sewers te verbeteren. Bij storingen wordt de buitendienst gebeld en afhankelijk van de klacht wordt direct of later actie ondernomen. De buitendienst is hiervoor 24 uur per dag bereikbaar. In 2007 is een Optimalisatiestudie Afvalwatersysteem Studie (OAS) voor zuiveringskring Maasduinen uitgevoerd. Hierbij waren gemeenten Bergen, Gennep en Mook en Middelaar, Provincie Limburg, Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschapsbedrijf Limburg betrokken. Op basis van de uitkomsten hiervan, is in 2010 een afvalwaterakkoord opgesteld. 3 Financiële en personele middelen Het afvalwaterakkoord dat gesloten is, heeft verschuivingen in het investeringskader van het GRP 2007-2012 teweeg gebracht. De doelstellingen van het GRP zijn echter daarbij wel ongewijzigd gebleven. De formatie bestaat uit een functie specialist riolering & water voor 36 uur/week voor beleid en projecten. Daarnaast is er een functie medewerker riolering & water, ook 36 uur/week, belast met onder andere het beantwoorden van vragen over rioolaansluitpunten, het behandelen van aanvragen van nieuwe rioolaansluitingen en het begeleiden van de uitvoering, het controleren van bouwaanvragen op rioleringsaspecten en het opnemen van overstortregistratiegegevens. De gemeente maakt maximaal gebruik van uitbesteding van werkzaamheden. De buitendienst verzorgt het eenvoudig onderhoud zoals schoonmaken van kolken en huisaansluitingen bij calamiteiten en het opheffen van eenvoudige storingen. Het grootste deel van het beheer en onderhoud van de minigemalen wordt door de gemeente zelf uitgevoerd. De buitendienst beheert ook het telemetriesysteem waarop de meeste grotere gemalen en bergbezinkbassins zijn aangesloten. Het uitvoeren van vervangingen, inspecties, reiniging (zowel riolering als kolken), aanleg en revisie van de grote gemalen, wordt uitbesteed. Het grootste deel van de werkzaamheden voor het verwerken van de revisietekeningen wordt uitbesteed. De rioolheffing is al enkele jaren bevroren en is gebaseerd op een eigenarendeel. De gemeente maakt gebruik van een reserve riolering en een voorziening voor de exploitatie. De economische levensduur is tevens ook de technische levensduur. Interview gemeente Bergen L. - versie 1 - Concept 3\4

Concept Kenmerk N002-1211336BTM-efm-V01 4 Operationeel Het rioolbeheer binnen gemeente Bergen heeft een dynamisch karakter, waarin op basis van terugkoppeling, veranderingen en ervaringen van elke planperiode, wijzigingen worden doorgevoerd. Door de huidige samenstelling en de ervaring van het team, geeft deze methode actueel inzicht in financiën, planning en de stand van zaken van de riolering. Ook levert het een besparing op voor het beheer en de uitvoering. Tegelijkertijd is het rioolbeheer hierdoor kwetsbaar, omdat de werkwijze en kennis sterk persoonsgebonden zijn. Bergen heeft geen rioleringsbeheersysteem, maar overweegt op korte termijn de aanschaf ervan. Voor de prioritering van projecten binnen de gemeente bij reconstructie en/of herstructurering wordt vooraf afgestemd tussen wegbeheer en rioleringsbeheer. Als er geen werk-met-werk kan worden gemaakt (geen wegonderhoud, wel rioleringsonderhoud noodzakelijk), dan wordt bekeken of relining het gewenste resultaat kan opleveren. De reinigingsprogramma s zijn zoveel mogelijk aan de inspectieprogramma s gekoppeld. Voor het gehele vrijvervalstelsel geldt dat de inspectiegegevens jonger dan 10 jaar dienen te zijn. Na een opleverinspectie van een nieuw aangelegd riool, wordt de eerstvolgende inspectieronde na 20 jaar uitgevoerd. Voor riolering onder wegen of andere verhardingen, waar in het kader van onderhoud, herinrichting of reconstructie werkzaamheden gaan plaatsvinden, dienen rioolinspecties van maximaal 2 jaar oud beschikbaar te zijn. De kolken worden twee keer per jaar gezogen. 4\4 Interview gemeente Bergen L. - versie 1 - Concept

Notitie Concept Contactpersoon Maaike Bevaart MSc Datum 22 april 2013 Kenmerk N003-1211336BTM-efm-V01 Interview gemeente Gennep Voor de gemeente Gennep is een gemeentelijk rioleringsplan opgesteld met een looptijd van 2009 tot en met 2013. In het GRP 2009-2013 is een visie uiteengezet en een strategie vastgelegd. De doelstellingen hierin zijn: Het zorgdragen voor het doelmatig inzamelen en verwerken van het stedelijk afvalwater Het zorgdragen voor het doelmatig inzamelen en verwerken van het regenwater (voor zover de particulier niet op eigen terrein redelijkerwijs in de verwerking ervan kan voorzien) Zorgen dat (voor zover mogelijk) de bestemming van een gebied moet aansluiten bij de natuurlijke grondwaterstand 1 Beleid 1.1 Zorgplicht afvalwater De gemeente heeft alle panden voorzien van riolering, op enkele panden en een aantal woonboten na. In de evaluatie opgesteld in 2009 blijkt een 18-tal percelen niet aangesloten te zijn op de riolering. Het betreft woonboten, waarbij Rijkswaterstaat de handhaver is. Van 4-8 percelen waar de gemeente bevoegd gezag is op het gebied van handhaving, is onbekend of er afvalwater wordt geproduceerd en op welke wijze dit wordt verwerkt. Met uitzondering van drie overstorten is de basisinspanning gehaald. Voor Milsbeek geldt dat op openbaar terrein te weinig ruimte is voor de aanleg van de bergbezinkbak, maar door het grondaankooptraject het project stil ligt. In Ottersum is geen ruimte bij de overstort. Hier wordt in het nieuwe GRP gezocht naar een alternatief. In Ven Zelderheide is de verwachting dat het afkoppelen van de Vensestraat voldoende is om de basisinspanning te halen. Op dit moment wordt een nieuw basisrioleringsplan (BRP) opgesteld, dat eind 2012 gereed is. Hieruit moet blijken of er nog maatregelen nodig zijn om aan de basisinspanning te voldoen. In 2007 is een Optimalisatiestudie Afvalwatersysteem Studie (OAS) voor zuiveringskring Maasduinen uitgevoerd. Hierbij waren gemeenten Bergen, Gennep en Mook en Middelaar, Provincie Limburg, Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschapsbedrijf Limburg betrokken. Interview gemeente Gennep - versie 1 - Concept 1\4

Concept Kenmerk N003-1211336BTM-efm-V01 Op basis van de uitkomsten hiervan, is in 2010 een afvalwaterakkoord opgesteld. Vanuit de KRW-eisen zijn nog maatregelen nodig. Er is geen wateroverlast bekend en qua afstroming functioneert het stelsel goed. De ontwerpen voor de aan te leggen stelsels worden getoetst op bui 8 van de Leidraad Riolering. 1.2 Zorgplicht hemelwater Voor het inzamelen van regenwater stelt de gemeente eisen aan de inspanningen van de particulier en de eigen taken. De gemeente stelt ook eisen aan het beheer van de voorzieningen. De rol van de particulier komt bij de invulling van deze zorgplicht indringend aan de orde. In nieuwbouwwijken is afkoppelen verplicht. Dat gebeurt zoveel mogelijk op een manier waarbij de neerslag weer op een natuurlijke situatie infiltreert en de grondwaterstand aanvult zonder dat dit overlast geeft voor de burgers. Bij in- en uitbreidingen heeft de gemeente de ambitie om het stedelijke afvalwater en hemelwater te scheiden, waarbij het hemelwater zolang mogelijk op eigen terrein wordt vastgehouden en geïnfiltreerd wordt in de ondergrond. Bij inbreidingslocaties en herinrichtingen wordt zoveel mogelijk werk met werk gemaakt en verhard oppervlak afgekoppeld van de riolering. Voor twee stroomgebieden zijn de (bovengrondse) afkoppelmogelijkheden inzichtelijk, echter de praktijk wijst uit dat er toch vaak gekozen wordt voor een ondergronds systeem. Daarnaast wil de gemeente de particulier stimuleren om bij openbare afkoppelprojecten zelf ook af te koppelen. Op dit moment gebeurt dit door een stimuleringsbijdrage. In het nieuwe GRP wordt bezien of extra stimulans te vinden is in een korting op de rioolheffing. In het GRP is opgenomen dat de gemeente Gennep een hemelwaterverordening op zou stellen. De gemeente gaat dit (waarschijnlijk) niet opstellen. 1.3 Zorgplicht grondwater In de gemeente Gennep komt geen structurele grondwateroverlast voor. Alleen bij ontwikkelingen aan de noordrand van de woonkern Milsbeek is infiltratie lastig door een ondoordringbare leemlaag. Om de sportvelden in Milsbeek bespeelbaar te houden, is drainage aangelegd. In de overige delen van de gemeente is infiltreren goed mogelijk. Bedrijventerrein de Grens heeft ook bij droogweer water in de hemelwaterstelsel, onbekend is of dit grondwater betreft of regenwater dat niet afstroomt. In 2007 is een waterplan vastgesteld waarin maatregelen zijn opgenomen die vanaf 1 januari 2\4 Interview gemeente Gennep - versie 1 - Concept

Concept Kenmerk N003-1211336BTM-efm-V01 2008 bekostigd mogen worden vanuit de nieuw te bepalen verbrede rioolheffing. Het betreft afkoppelen van particulieren, aanleg van Blauw-Groene Gracht, Ophoging van sportveld De Heijkuul, Grondwatermonitoring (2 peilbuizen) en aanleg van drainage in Verloren land te Milsbeek. Het plaatsen van een tweetal peilbuizen is in 2008 al uitgevoerd. Het aanleggen van drainage in het Verloren Land in Milsbeek bleek niet doelmatig te zijn waardoor besloten is de huidige situatie te handhaven. 2 Organisatie en personele middelen Volgens de module D2000 van de Leidraad Riolering zijn er voor een gemeente met circa 17.000 inwoners, met de investeringslijn van de gemeente Gennep bij maximale uitbesteding, 1,0 fte HBO en 0,2 fte MBO nodig. Bij zoveel mogelijk zelf doen zijn 1,0 fte HBO en 4,1 fte MBO nodig. De gemeente besteedt maximaal uit. Op basis hiervan heeft de gemeente voldoende personele capaciteit. De gemeente beschikt over een eigen buitendienst. 3 Financiën De gemeente gaat uit van een (theoretische) levensduur voor riolering van 60 jaar, de afschrijving hiervan vindt ook over 60 jaar plaats. Voor de vervanging van gemalen wordt uitgegaan van elektrisch/mechanisch 15 jaar en bouwkundig 40 jaar. Bij rioolvervanging wordt afgekoppeld, wanneer de meerkosten van afkoppelen niet meer bedragen dan 30 % van de kosten voor traditionele rioolvervanging. Bij voorbereiding van projecten, hanteert de gemeente de eenheidsprijzen uit de Leidraad Riolering van Stichting RIONED. De gemeente heft op basis van een eigenaren- en een gebruikersdeel, waarbij tevens nog aanvullende een staffel op basis van drinkwaterverbruik wordt gehanteerd. In 2013 is de rioolheffing verlaagd met in totaal EUR 13,95 (over gebruikers- en eigenarendeel). De economische levensduur is voor vrijvervalriolering en bouwkundige objecten 50 jaar en wijkt af van de technische levensduur van 60 jaar. 4 Operationeel Met uitzondering van de pompen en elektromechanische voorzieningen beschikt de gemeente over een geautomatiseerd rioolbeheersysteem en heeft een volledig beeld van de te beheren rioleringsonderdelen. De gemaalgegevens zitten nog niet compleet in het beheersysteem. Interview gemeente Gennep - versie 1 - Concept 3\4

Concept Kenmerk N003-1211336BTM-efm-V01 De gemeente gebruikt de viewer van NedGraphics en wil de komende jaren overstappen op GBI next. De gemeente inspecteert de riolering, waarop vervolgens het maatregelenprogramma (vervangen, repareren of relinen) wordt gebaseerd. De gemalen zijn aangesloten op een telemetriesysteem. Calamiteiten worden door derden opgelost, hierdoor is een beperkt zicht op het functioneren van de drukriolering. De gemeente registreert de klachten, echter zonder dat dit een overzichtbeeld in ruimte of tijd oplevert. De vrijvervalriolering wordt eens in de 7 jaar gereinigd en geïnspecteerd. Dit gebeurt door op wijkniveau de camera-inspecties uit te voeren na reiniging. De kolken worden twee keer per jaar gereinigd. Twee jaar voordat de riolering de theoretische levensduur bereikt, worden de strengen extra geïnspecteerd, zodat een afweging kan worden gemaakt tot vervangen, relinen of niets doen. Waar drukriolering inprikt gaat de voorkeur uit naar relinen. Doordat veel overstorten uit het hemelwaterstelsel op het gemengd stelsel plaatsvinden, worden eventuele foutieve aansluitingen niet zichtbaar. Onderzoek naar foutieve aansluitingen vindt alleen plaats na klachten. 4\4 Interview gemeente Gennep - versie 1 - Concept

Notitie Concept Contactpersoon Maaike Bevaart MSc Datum 22 april 2013 Kenmerk N004-1211336BTM-efm-V01 Interview gemeente Horst aan de Maas De gemeente Horst aan de Maas is in 2010 ontstaan uit de fusie van de gemeenten Sevenum, Horst aan de Maas en het zuidelijk deel van Meerlo Wanssum. Voor de gemeente Horst aan de Maas is een gemeentelijk rioleringsplan opgesteld met een looptijd van 2012 tot en met 2016. In het GRP 2012-2016 is een visie uiteengezet en een strategie vastgelegd. Als speerpunten worden hierin benoemd: Hydraulische knelpunten oplossen en voldoen aan de basisinspanning Kansen in ruimtelijke ontwikkelingen aangrijpen om af te koppelen Volledig inzicht krijgen en houden in de onderhoudstoestand van het areaal KRW doelstellingen uitwerken tot concrete plannen Inzicht krijgen in grondwaterstand in relatie tot het stedelijk gebied 1 Beleid 1.1 Zorgplicht afvalwater Binnen de gemeente Horst aan de Maas zijn alle lozingen van stedelijk afvalwater aangesloten op de riolering. Ook nieuwe lozingen worden aangesloten op de riolering. Circa 80% van de gemeente is gemengd gerioleerd, gescheiden stelsels zijn er in enkele wijken. Bij nieuwbouw wordt gezocht naar de combinatie met infiltratie in de bodem (bijvoorbeeld bouwplan De Afhang). In 2011 heeft de gemeente Horst aan de Maas de laatste voorzieningen voor de basisinspanning gerealiseerd. De gemeente Horst aan de Maas voert het afvalwater af naar twee verschillende RWZI's: Venray en Venlo. Voor beide zuiveringskringen is een OAS uitgevoerd. In 2007 is een Optimalisatiestudie Afvalwatersysteem Studie (OAS) voor zuiveringskring Venlo uitgevoerd. Hierbij waren gemeenten Venlo, Arcen en Velden, Beesel, Helden, Horst aan de Maas, Kessel, Maasbree en Sevenum, Waterschap Peel en Maasvallei, Rijkswaterstaat en Waterschapsbedrijf Limburg betrokken. In het kader van deze OAS is naast optimalisatie gezocht naar efficiënte maatregelen om invulling te geven aan de randvoorwaarden uit de Kader Richtlijn Water (KRW). Interview gemeente Horst aan de Maas - versie 1 - Concept 1\5

Concept Kenmerk N004-1211336BTM-efm-V01 In de periode 2005-2008 is de OAS uitgevoerd voor zuiveringskring Venray. Ook met deze OAS is in kaart gebracht wat er nodig is om aan de Kader Richtlijn Water (KRW) doelen te voldoen. Voor de gemeente Horst aan de Maas betreffen de maatregelen het aanleggen van groene buffers en het afkoppelen van verharde oppervlakken van de riolering. Over grote lozingen in het buitengebied (spoelwater) en water afkomstig van luftwassers is overleg met waterschap Peel en Maasvallei. 1.2 Zorgplicht hemelwater De beleidslijn van de provincie is maximaal afkoppelen binnen de grenzen van doelmatigheid. De onderbouwing daarvoor is dat het afkoppelen van hemelwater van het riool in bebouwd gebied een belangrijk middel is om watersystemen op langere termijn op orde te houden en dat het bijdraagt aan meerdere waterdoelen. De definitie die de gemeente hanteert voor regenwateroverlast is: wanneer regenwater vanuit openbare ruimte in gebouwen treedt of langer dan 2 uur op percelen staat. Bij nieuwbouw (zowel in- als uitbreidingen) worden afvalwater en het regenwater van elkaar gescheiden gehouden. Afkoppelen van bestaand verhard oppervlak is geen doel op zich. Het is een middel dat kan worden ingezet om wateroverlast en/of de vervuiling uit het rioolstelsel te verminderen. Horst aan de Maas voert daarom geen afkoppelbeleid omwille van het afkoppelen, maar neemt afkoppelen als één van de opties mee bij vervangings- en verbeteringswerken. Als onderdeel van de optimalisatiestudies (OAS) Venray en Venlo zijn afkoppelplannen opgesteld. Het blijkt dat in de gemeente Horst aan de Maas infiltratie van regenwater lokaal mogelijk is: noord- en zuidzijde van Horst en rondom Sevenum. In de planperiode wordt een herberekening van het rioleringsstelsel uitgevoerd met aandacht voor het op orde brengen van de data in het rioolbeheersysteem (hoogste prioriteit) en de invloed van klimaatsverandering (hierbij wordt gerekend met bui 9 conform de Leidraad Riolering). Bij deze herberekening is aandacht voor afkoppelen; waar liggen kansen in gebieden rondom Horst en rondom Sevenum, waar heeft afkoppelen het meeste effect, en waar draagt afkoppelen het beste bij aan de doelstelling vanuit de KRW. Voor de voormalig gemeente Sevenum is in 2008 een waterplan opgesteld, de maatregelen hieruit zijn opgenomen in het (oude) GRP Sevenum. 2\5 Interview gemeente Horst aan de Maas - versie 1 - Concept

Concept Kenmerk N004-1211336BTM-efm-V01 1.3 Zorgplicht grondwater De gemeente hanteert als definitie van grondwateroverlast: Er is sprake van grondwateroverlast in stedelijk gebied indien in een gebied gedurende meer dan een week het grondwater hoger staat dan 50 cm onder het vloerpeil van de begane grond en de gebruiker hiervan structureel nadelige gevolgen ondervindt. Het stedelijk gebied van Horst aan de Maas kent geen structurele grondwaterproblemen. Per voorgenomen in- en uitbreidingen zal bekeken moeten worden welke rol het grondwater in de ontwikkeling van het gebied speelt. De watertoets in de bestemmingsplanfase, biedt een prima handvat om de invloed van het grondwater nader te bekijken. Omdat de grondwaterstand veelal laag is in de gemeente, zijn er weinig drainagestelsels. Wel is er drainage aangelegd in een aantal jaren- 80-wijken in Sevenum en Kronenberg. Via een pomp wordt het overtollige grondwater op de beek geloosd. 2 Organisatie De gemeente Horst aan de Maas heeft een eigen buitendienst. Storingen, klachten en gladheidsbestrijding worden door de gemeente zelf opgepakt. Hierdoor is veel kennis aanwezig over het functioneren van het rioleringsstelsel. De gemeente loopt achter met het verwerken van mutaties in het beheersysteem. In de grensregio s van Nederland is nu al een afname in omvang van de bevolking te zien. Hoewel de demografische gegevens de komende jaren nog geen bevolkingskrimp tonen in de gemeente Horst aan de Maas, wordt hier voor de langere termijn wel rekening mee gehouden. De bevolkingsafname gaat gepaard met minder inkomsten, maar ook met minder verhard oppervlak en het ontstaan van ruimte voor het stedelijk water. Ook zal de hoeveelheid huishoudelijk afvalwater afnemen. De gemeente ziet kansen om samen te werken en daardoor op een meer efficiënte wijze de speerpunten te verwezenlijken. Deze kansen worden gezien voor het onderhoud van gemalen, databeheer, aanpak grote lozers buitengebied, opstellen meetplan riolering en het realiseren van de KRW maatregelen. Voor de Watertoets wordt onderzocht of regionaal een medewerker kan worden aangesteld vanuit het waterschap. Interview gemeente Horst aan de Maas - versie 1 - Concept 3\5

Concept Kenmerk N004-1211336BTM-efm-V01 3 Financiële en personele middelen De grote vervangingsopgave in de periode 2040 en 2050 is typerend voor de situatie in Horst aan de Maas. Ook continue inspanning om het relatief grote areaal aan drukriolering en minigemalen te onderhouden vraagt veel aandacht. De gemeentelijke dienst is daar op ingericht. De gemeente Horst aan de Maas kiest er daarom voor om een rioolvoorziening in te richten. Om de toekomstige uitgaven te financieren worden de investeringen 'gekapitaliseerd'. Er wordt geld geleend om de maatregelen te betalen. Daardoor worden de lasten in de tijd gespreid en worden sterke stijgingen in het tarief gedempt. Voor investeringen die jaarlijks in gelijke omvang terugkomen is kapitaliseren niet gunstig. Deze worden dan ook niet gekapitaliseerd en rechtstreeks uit de voorziening betaald. Daarnaast wordt de rioolvoorziening gebruikt om ervoor te zorgen dat het extra takenpakket niet leidt tot een extra stijging van het rioolrecht. De gemeente heeft 5,2 fte ingezet op het werkveld van stedelijk water. De Leidraad Riolering geeft aan dat bij maximaal uitbesteden van werk, 7,7 fte benodigd is voor het invullen van de zorgplichten. In het GRP is vastgesteld dat de bezettingsgraad voor de riolering in de gemeente Horst aan de Maas krap is. Dit vraagt om een efficiënte werkwijze in combinatie met het uitbesteden van werk. Het onderdeel van de buitendienst dat zich bezighoudt met riolering heeft een bezetting van 3 fte (van de totale 5,2 fte), dit is na het wegvallen (en niet meer invullen) van 1fte (wegens pensioen) ook krap. De rioolheffing is gebaseerd op het eigenarendeel. Voor de financiële berekeningen, wordt als uitgangspunt een levensduur van 60 jaar aangehouden voor vrijvervalriolering en voor gemalen, pompunits en de druk- en persleidingen 40 jaar. 4 Operationeel De gemeente heeft circa 262 km vrijvervalriolering (gemengd stelsel) en 22 bergbezinkbassins met een gezamenlijke inhoud van 5700 m 3. De kolken worden jaarlijks 2 maal gereinigd en per jaar wordt circa 10% van de (regenwater)riolen gereinigd en geïnspecteerd, dit betreft jaarlijks 25 km. Voor de financiële berekeningen wordt als uitgangspunt een levensduur van 60 jaar aangehouden voor riolering. De werkelijke levensduur kan soms sterk variëren, om de restlevensduur per streng te berekenen worden daarom inspectiebeelden gebruikt. In de planperiode is aandacht voor: 4\5 Interview gemeente Horst aan de Maas - versie 1 - Concept

Concept Kenmerk N004-1211336BTM-efm-V01 Het op orde hebben en houden van de beheergegevens (met name met het oog op de vervangingspiek rond 2047) Het uitvoeren van de jaarlijkse beheerprogramma s (reiniging en inspectie) Herberekening van het rioleringstelsel met aandacht voor de invloed van klimaatsverandering Uitvoering van benodigde rioolvervangingen en verbetermaatregelen Realisatie van KRW doelstellingen (afkoppelen verharde oppervlakken, aanleg groene berging) Inrichting waterloket Het maaien van groen met een functie voor hemelwatervoorziening, de hemelwatervoorzieningen zelf en het onderhoud van bermen, sloten en duikers in het buitengebied, worden betaald uit de rioolheffing. Om kosten te besparen worden andere onderhoudsfrequenties of lagere kosten aangehouden dan in het GRP zijn opgenomen. Het betreft: - Frequentie reiniging en inspectie naar beneden; 1x13 jaar in plaats van 1x10 jaar - Minder geld voor preventief reinigen persleidingen - Drukrioolunits 1x gereinigd (in plaats van 2 x GRP) Daarnaast worden kosten bespaard doordat het veegbeheer niet op het rioolbudget drukt, en wordt bij rioolvervangingen bekeken of relinen een goed alternatief is. Interview gemeente Horst aan de Maas - versie 1 - Concept 5\5

Notitie Concept Contactpersoon Maaike Bevaart MSc Datum 22 april 2013 Kenmerk N005-1211336BTM-efm-V01 Interview gemeente Venlo Voor de gemeente Venlo is een gemeentelijk rioleringsplan opgesteld met een looptijd van 2008 tot en met 2017. In het GRP 2008-2017 is een visie uiteengezet en een strategie vastgelegd. Belangrijke punten hierin zijn de doelstellingen: Doel 1 Inzamelen afvalwater essentieel voor volksgezondheid en milieu Doel 2 Regenwater gecontroleerd afvoeren Doel 3 De waterkwaliteit verbeteren en handhaven van de bodemkwaliteit Doel 4 Voorkomen van (grond)wateroverlast Doel 5 Voorkomen van andere vormen van overlast Doel 6 Doelmatig beheer en onderhoud Doel 7 Bewustwording duurzaam waterbeheer In 2011 heeft een financiële actualisatie plaatsgevonden. Hierbij is tevens een bezuiniging van een half miljoen doorgevoerd, waardoor de rioolheffing is verlaagd. 1 Beleid 1.1 Zorgplicht afvalwater In 2008 waren nog 67 panden niet aangesloten op de riolering. Voor een aantal woningen zal aansluiting niet meer relevant zijn, omdat deze op de nominatie staan om te worden afgebroken. De resterende panden worden op een adequaat moment aangesloten (bijvoorbeeld wanneer binnen afzienbare tijd in de nabijheid riolering wordt aangelegd). Om aan de waterkwaliteitseisen te voldoen, zijn acht bergbezinkvoorzieningen gerealiseerd en drie groene buffers aangelegd. Daarnaast zijn stuwputten aangelegd in het vrijvervalstelsel om de berging in het stelsel beter te benutten en de overstorten op de Maas te reduceren. De gemeente wilt de waterkwaliteit verder verbeteren door met name in te steken op het zo doelmatig mogelijk afkoppelen. In 2007 is een Optimalisatiestudie Afvalwatersysteem Studie (OAS) voor zuiveringskring Venlo uitgevoerd. Hierbij waren gemeenten Venlo, Arcen en Velden, Beesel, Helden, Horst aan de Maas, Kessel, Maasbree en Sevenum, Waterschap Peel en Maasvallei, Rijkswaterstaat en Waterschapsbedrijf Limburg betrokken. In het kader van deze OAS is naast optimalisatie gezocht Interview gemeente Venlo - versie 1 - Concept 1\4

Concept Kenmerk N005-1211336BTM-efm-V01 naar efficiënte maatregelen om invulling te geven aan de randvoorwaarden uit de KRW. De resultaten uit de OAS zijn gebruikt voor het opstellen van het GRP 2008-2017. Het gaat daarbij met name om het efficiënter benutten van de interne berging van de rioolstelsels van de Stadsdelen Blerick en Venlo-Oost en het benutten van de beschikbare berging in de transportleiding Venlo-Oost. Een gedeelte van de overstorten op kwetsbare wateren voldoen al aan de KRW-eisen, aanvullende maatregelen zijn niet noodzakelijk. De overige drie overstorten (Gerrittenbeek, Rijnbeek) moeten middels afkoppelen van verhard oppervlak gaan voldoen aan de KRW-eisen, waarbij de maatregelen zoveel mogelijk in combinatie met andere ingrepen in de openbare ruimte worden uitgevoerd. De eventuele maatregelen aan de overstorten in de voormalige gemeente Arcen en Velden zijn bepaald op basis van de OAS. In het kader van de samenwerking in de waterketen zullen deze maatregelen opnieuw worden onderzocht (conform de methodiek Weert). 1.2 Zorgplicht hemelwater Nieuwbouw wordt in principe niet aangekoppeld aan de riolering. In Venlo wordt actief afgekoppeld bij ingrepen in de openbare ruimte, hierbij staat doelmatigheid voorop. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de Beslisboom afkoppelen, waarbij in de meeste gevallen 20 mm berging dient te worden gecreëerd. Bij afkoppelen wordt veelal infiltratieriolering aangelegd met een overstort op het gemengd stelsel. Niet overal in de gemeente Venlo is het mogelijk regenwater af te koppelen door het regenwater in de bodem te infiltreren of direct op oppervlaktewater te lozen. In de gevallen waarin dat niet haalbaar blijkt, vindt transport van het regenwater naar het (gemengde) rioolstelsel plaats. Dit transport kan plaatsvinden via een ondergrondse of bovengrondse voorziening. Venlo kent voor die locaties het principe van een afkoppelfonds waardoor afkoppelinspanningen uitgeruild kunnen worden met een ander gebied. Indien binnen een in- of uitbreiding afkoppelen (niet aankoppelen) niet mogelijk of ondoelmatig is, kan de inspanning worden afgekocht. Dat geld is dan beschikbaar om elders bestaande verharding af te koppelen van de riolering. In de meeste gevallen wordt echter bij het doorlopen van de watertoets een geschikte oplossing gevonden. In een enkel geval gebeurt dit via de ontwikkelovereenkomst of een extra overeenkomst. Het verhard oppervlak is in 2010 opnieuw bepaald. Deze gegevens zijn gebruikt als basis voor nieuwe modelberekeningen van het stelsel. Deze berekeningen worden door de gemeente zelf (inhuur) uitgevoerd. Op basis van de huidige normering is de wateroverlast opgelost. 2\4 Interview gemeente Venlo - versie 1 - Concept

Concept Kenmerk N005-1211336BTM-efm-V01 1.3 Zorgplicht grondwater Voor zover bekend zijn er in Venlo geen acute grondwaterproblemen. Wanneer het waterpeil in de Maas langdurig hoog staat, zijn er wel locaties bekend waar het grondwater tot minder dan 0,5 m minus maaiveld stijgt. In de gemeente zijn op een aantal locaties peilbuizen aanwezig. Met het oog op de uitbreiding van de gemeentelijke zorgplicht wordt de grondwaterstand in deze peilbuizen periodiek geregistreerd. Hierbij wordt steeds vaker gebruik gemaakt van automatische peilregistratie. Bij nieuwe ontwikkelingen dient aandacht besteed te worden aan het grondwater. In gebieden met hoge grondwaterstanden moet het ophogen van de bouwlocatie of het aanbrengen van een drainagesysteem grondwateroverlast voorkomen. Op locaties met een aanwezige hoge grondwaterstand zal in eerste instantie overwogen dienen te worden om niet te bouwen. Waarborging hiervan vindt plaats middels de watertoets. 2 Organisatie Uit de Benchmark 2010 van Stichting RIONED, werd de kwaliteit van de riolering in Venlo als bovengemiddeld aangemerkt. Wel zijn er relatief veel uitgevoerde reparaties per km buis en zijn er relatief veel meldingen van inwoners. Dit werd toegeschreven aan het beperkt aantal hydraulische en milieutechnische knelpunten en doordat projecten binnen gestelde tijd en budget worden uitgevoerd. Bovendien bereikt de gemeente dit resultaat met een lager dan gemiddelde personele bezetting. 3 Financiële en personele middelen Gemeente Venlo heeft geen eigen buitendienst. Projecten worden veelal zelf voorbereid. Uit de Benchmark 2010 blijkt dat gemeente Venlo een personele bezetting heeft die lager is dan gemiddeld. Door de bezuinigingsopgave is er minder budget om af te koppelen. Voor werkzaamheden aan de riolering zijn wegreconstructies en ruimtelijke ontwikkelplannen leidend. Hierdoor zijn enkele werkzaamheden aan de riolering in de planning opgeschoven. Hierdoor valt de stand van de voorziening ook hoog uit. De gemeente kijkt elke drie jaar steeds 10-15 jaar vooruit. Het kostendekkingsplan wordt elke drie jaar herzien, jaarlijks wordt de heffing bijgesteld. Dit plan kent een doorkijk van 10 jaar. Op het eind van de doorkijk moeten de drie voorzieningen ongeveer op nul uitkomen. De rioolheffing is gebaseerd op het gebruikersdeel. De gemeente kent drie voorzieningen/reserves: Interview gemeente Venlo - versie 1 - Concept 3\4

Concept Kenmerk N005-1211336BTM-efm-V01 Voorziening onderhoud GRP+ Egalisatiereserve BTW-compensatiefonds GRP+ Egalisatiereserve GRP+ Venlo kapitaliseert niet, maar schrijft direct af. Alleen uitbreidingen van het stelsel of aansluitingen in het buitengebied worden gekapitaliseerd. 4 Operationeel De vrijvervalriolering wordt met een frequentie van 10 jaar gereinigd en geïnspecteerd (10% per jaar). De gemalen worden jaarlijks gecontroleerd. Op basis van registratie van gemelde gebreken, bij een frequente herhaling van storingen, worden maatregelen getroffen. De (hoofd)gemalen en de minigemalen worden jaarlijks gecontroleerd. Daarnaast is er een meldingenregistratie, waarbij de afhandeling binnen twee werkdagen plaatsvindt. Voorop staat doelmatig beheer en onderhoud ten behoeve van functioneel gebruik van bestaande en nieuwe voorzieningen voor stedelijk water. Infiltratiesystemen worden jaarlijks gereinigd en geïnspecteerd. Ook bovengrondse systemen worden onderhouden. Maar het beheer richt zich ook op het bevorderen van de bewustwording van een duurzaam waterbeheer bij de gebruikers van het watersysteem. Meldingen hebben bijvoorbeeld geleid tot aanpassing van het veegprogramma. 4\4 Interview gemeente Venlo - versie 1 - Concept

Notitie Concept Contactpersoon Maaike Bevaart MSc Datum 22 april 2013 Kenmerk N006-1211336BTM-efm-V01 Interview gemeente Venray Voor de gemeente Venray is een gemeentelijk rioleringsplan opgesteld met een looptijd van 2005 tot en met 2014. In het GRP 2005-2014 is een visie uiteengezet en een strategie vastgelegd. De doelstellingen hierin zijn: Het rioolstelsel van Venray zal voor 2010 voldoen aan de hydraulische eis, waarbij een bui die één maal per twee jaar voorkomt, niet leidt tot wateroverlast (bui 08 uit de Leidraad Riolering) Het rioolstelsel zal voor 2010 voldoen aan de eisen van de basisinspanning In nieuwbouwgebieden met een woonfunctie wordt gestreefd naar 100% afkoppelen van het verharde oppervlak Om overlast voor de burger te beperken en kosten te minimaliseren wordt de uitvoering van werkzaamheden maximaal gecombineerd met andere activiteiten in de buitenruimte Het afkoppelen zal doorgaan tot 2027 om te kunnen voldoen aan de eisen van de KRW. Bij verordening zal worden vastgelegd dat hemelwater in principe niet meer op de riolering mag worden geloosd In een grondwaterverordening wordt vastgelegd dat in gebieden met een woonbestemming en winkel- en bedrijfsgebieden een grondwaterstand van 0,7 m onder maaiveld acceptabel is In 2009 is een tussentijdse evaluatie uitgevoerd, waarin een toekomstvisie en activiteitenprogramma is opgesteld voor de periode 2009 tot en met 2014. 1 Beleid 1.1 Zorgplicht afvalwater Sinds 2005 zijn alle percelen in het buitengebied, die nog ongezuiverd loosden, aangesloten op de riolering. Uitgangspunt was dat er tot 2010 2,5 procent afgekoppeld zou worden, zodat met de aanleg van een bergbezinkbassin, de basisinspanning per 2010 kon worden bereikt. Het jaarlijkse afkoppelpercentage ligt echter hoger dan verwacht, doordat er meegelift kon worden met het woningbouwprogramma waardoor meer afvoerend oppervlak afgekoppeld kon worden. In Venray Interview gemeente Venray - versie 1 - Concept 1\4

Concept Kenmerk N006-1211336BTM-efm-V01 is in de periode 2005-2008 per jaar 1 procent van het verharde oppervlak afgekoppeld, wat overeenkomt met 26.600 m 2. Hiervan wordt circa 0,5 procent gerealiseerd door de gemeente Venray en wordt circa 0,5 procent verkregen door mee te liften met het woningbouwprogramma. Dit betekent dat de emissiedoelstellingen op een meer doelmatige wijze kunnen worden bereikt. Het waterschap Peel- en Maasvallei heeft aangegeven dat de gemeente de voor de basisinspanning geplande randvoorziening niet meer behoeft aan te leggen. Wel is de rioolvergroting aan de Westsingel nog uitgevoerd.. In de periode 2005-2008 heeft de gemeente Venray samen met Waterschapsbedrijf Limburg een optimalisatiestudie (OAS) voor de afvalwaterketen uitgevoerd. Met de OAS is ook in kaart gebracht wat er nodig is om aan de Kader Richtlijn Water (KRW) doelen te voldoen. Op basis van de uitkomsten is indicatief bepaald dat dit neer komt op het afkoppelen van circa 60-65 procent van het per 2005 op de riolering aangesloten afvoerend oppervlak. De waterkwaliteitsbeheerder heeft in 2008 in het Nieuw Limburgs Peil het waterkwaliteitsspoor vorm gegeven. Voor 2015 zal de gemeente daarvoor investeringen moeten doen. Een drietal hydraulische knelpunten waarbij er kans op wateroverlast vanuit de riolering is, zijn aangepakt. Het betreft de Westsingel, Matterhornlaan en het noordoostelijke deel van Landweert. 1.2 Zorgplicht hemelwater Bij nieuwbouwgebieden met een woonfunctie wordt gestreefd naar 100 % niet-aankoppelen van het verharde oppervlak. Bedrijfsmatige terreinverharding, die mogelijk vervuild is, mag afwateren naar de riolering. Hier is echter wel de hemelwaterheffing op van toepassing. Om te kunnen voldoen aan de eisen van de KRW, gaat het afkoppelen door tot 2027. Hiervoor dient er jaarlijks 0,5 % van het afvoerend verharde oppervlak afgekoppeld te worden van het gemengde rioolstelsel. Om dit te kunnen bereiken is afkoppelen van openbaar oppervlak niet voldoende, maar zal ook het afkoppelen van particuliere oppervlakken maximaal moeten worden bevorderd. Het verhard oppervlak is digitaal opgemeten. Het afkoppelen is gestart in de openbare ruimte, waarbij een vermaasd netwerk van infiltratieleidingen wordt aangelegd die overstorten op wadi s. In het masterplan Loobeekdal worden maatregelen getroffen bij de overstorten (groene buffers) die samen met afkoppelprojecten in het bemalingsgebied van deze overstorten er toe leiden dat dit deel van de gemeente in 2015 voldoet aan de KRW doelstelling. In de gemeente zijn regenmeters geplaatst die op telemetrie zijn aangesloten. 2\4 Interview gemeente Venray - versie 1 - Concept

Concept Kenmerk N006-1211336BTM-efm-V01 1.3 Zorgplicht grondwater Vrijwel overal in Venray staat het grondwaterpeil op zodanig laag niveau dat burgers en bedrijven daarvan geen hinder ondervinden. Mocht in de toekomst blijken dat te hoge of te lage grondwaterstanden de leefomgeving negatief beïnvloeden dan zal de gemeente in openbaar gebied voorzieningen (zoals drainage en afvoerriolen) aanleggen waarop burgers overtollig grondwater kunnen lozen, zodat zij het grondwaterprobleem op eigen terrein op kunnen lossen. Waar veel oppervlak is afgekoppeld van de riolering, worden peilbuizen geplaatst en gemonitord. Hierdoor kan het effect van de toename van infiltratie gevolgd worden. Ook op de locaties waar hoge grondwaterstanden zijn, zijn peilbuizen geplaatst. 2 Organisatie en personele middelen De gemeente Venray heeft geen eigen buitendienst. De personele bezetting is krap, maar bestaat uit kundige mensen met gebiedskennis en ervaring. Het functioneren van de riolering leidt niet tot klachten van bewoners. Aandachtspunt bij het afkoppelen van particulier terrein is de tijdige en volledige informatieverstrekking aan en communicatie met bewoners. 3 Financiën Bij het afkoppelen van particulier terrein worden afkoppelovereenkomsten gesloten met de eigenaren. Ook geldt een boetesysteem en wordt (steeksproefsgewijs) gecontroleerd of het betreffende oppervlak daadwerkelijk afgekoppeld is van de riolering. De heffing is verdeeld in vier eenheden: Eigenarendeel Eigenarendeel voor afvoer hemelwater (verdeeld in woningen en niet woningen > 200 m 2 ) Gebruikersdeel (een- of meerpersoonshuishoudens) voor afvoer afvalwater woningen Gebruikersdeel voor afvoer afvalwater niet-woningen (gestaffeld op basis van drinkwaterverbruik) Hierdoor is het bijvoorbeeld mogelijk particulieren die eigen terrein hebben afgekoppeld van de riolering, een verlaging van de heffing te verlenen. De gemeente maakt gebruik van een egalisatiereserve en geen egalisatievoorziening. Interview gemeente Venray - versie 1 - Concept 3\4

Concept Kenmerk N006-1211336BTM-efm-V01 4 Operationeel De vrijvervalriolering (DWA/gemengd) wordt 1x10jr gereinigd en geïnspecteerd (uitbesteed). Na opleverinspectie wordt de riolering de eerste 25 jaar niet geïnspecteerd. Jaarlijks wordt er aan de hand van rioolinspecties bepaald of een riool gerelined moet worden of vervangen. De gemeente heeft geen eigen buitendienst en besteed alle onderhoudswerkzaamheden uit. Jaarlijks wordt er aan de hand van rioolinspecties bepaald of een riool gerelined moet worden of vervangen. De infiltratievoorzieningen zijn niet opgenomen in het beheersysteem, waardoor deze ook niet meegenomen worden in de beheercyclus. 4\4 Interview gemeente Venray - versie 1 - Concept

Bijlage 2 Notities kostendekkingsplan per gemeente

Notitie Concept Contactpersoon M. (Maaike) Bevaart MSc Datum 18 juni 2013 Kenmerk N007-1211336BTM-ijd-V03 Gemeente Beesel - kostendekking Algemeen De gemeente heeft in 2011 het kostendekkingsmodel geactualiseerd. Binnen het model maakt de gemeente gebruik van de contante waarde methode, vanwege rentetoevoeging over de voorziening. Voor de BTW was nog uitgegaan van 19 %. Analyse rioolheffing - basismodel Mechanische riolering - gemalen, drukriool, persleidingen en randvoorzieningen Gemalen en persleidingen Op basis van gemeentelijke gegevens, is een doorkijk voor vervangingskosten voor alle gemalen vastgesteld op basis van de technische levensduur. Dit is ook voor persleidingen gedaan. De kengetallen van de Leidraad Riolering zijn hiervoor gebruikt. Drukriolering Op basis van gemeentelijke gegevens is een doorkijk voor de vervangingskosten voor elektrischmechanische installaties en bouwkundige onderdelen van de pompunits en leidingen gemaakt, op basis van de technische levensduur. Voor de kostenramingen zijn de kengetallen van de Leidraad Riolering gebruikt. Randvoorzieningen In het model zijn bedragen meegenomen voor de vervanging van de elektrisch-mechanische installaties van pompen. De kostenkengetallen van de Leidraad Riolering zijn hiervoor gebruikt, uitgaande van een pompcapaciteit van lediging in 10 uur, vermenigvuldigt met twee pompen. Vrijverval De vervangingsstrategie en de daaruit voortvloeiende kosten zijn overgenomen uit het huidige GRP en niet geactualiseerd. Gemeente Beesel - kostendekking - versie 3 - Concept 1\6

Concept Kenmerk N007-1211336BTM-ijd-V03 Verbeteringsmaatregelen Momenteel zijn de investeringen van twee projecten in het model opgenomen. Exploitatie en onderzoek Voor het model is uitgegaan van de exploitatie 2013. Hierin is ook een afkoppelsubsidie van EUR 50.000,00 opgenomen. De kosten voor de exploitatie zijn toegenomen. De gemeente heeft enkele onderzoeksprojecten opgenomen. De totale lijst is geactualiseerd. Kapitaallasten bestaand Voor het model is de geactualiseerde lijst opgenomen die door de gemeente is aangeleverd. Heffingsberekening Momenteel houdt de gemeente rekening met een stijging van het tarief van EUR 8,00 per jaar tot een kostendekkend tarief van EUR 206,50 in 2016. Op basis van de door de gemeente aangeleverde gegevens, blijkt de stijging van de heffingseenheden hoger dan in het GRP is meegenomen omdat de werkelijke stand van de voorziening hoger is dan berekend in het GRP. Omdat de uitgaven nagenoeg hetzelfde blijven, is een stijging van de rioolheffing niet noodzakelijk en zou de heffing zelfs verlaagd kunnen worden naar EUR 172,42. Variantenstudie Er is een variantenstudie uitgevoerd waarbij het basismodel gebaseerd is op de door de gemeente aangeleverde gegevens met daarin de wijzigingen zoals hierboven toegelicht. Allereerst is voor de gemeente gekeken naar enkele algemene besparingsmogelijkheden, waarna in samenspraak met de projectgroep een keuze is gemaakt voor de referentielijn. De effecten van de referentielijn is opgenomen in het referentiemodel, gebaseerd op de bouwstenen, zoals beschreven in hoofdstuk 3 van de hoofdrapportage. Algemene besparingsmogelijkheden - financieringsmogelijkheden In de variantenstudie is gerekend met verschillende afschrijvingstermijnen voor vrijvervalriolering. In de huidige situatie is de technische levensduur 70 jaar en de financiële afschrijvingstermijn van 30 jaar. De financiële afschrijvingstermijn van 30 jaar geldt ook voor de vervanging van de elektrisch-mechanische installatie. Voor de vergelijking is ook gerekend met afschrijvingstermijnen van 20, 40 en 60 jaar, waarbij in de situatie van 60 jaar de afschrijvingstermijn van de elektrisch mechanische installatie 15 jaar wordt. Direct afschrijven is niet mogelijk in verband met de hoogte van de investeringen in verhouding tot de inkomsten en zou leiden tot een stijging van de rioolheffing. 2\6 Gemeente Beesel - kostendekking - versie 3 - Concept

Concept Kenmerk N007-1211336BTM-ijd-V03 Ook is het model doorgerekend zonder rentetoevoeging aan de voorziening. Dit leidt tot een stijging van de heffing. 210,00 205,00 200,00 195,00 190,00 185,00 Basismodel Basismodel actueel GRP 2008 2012 Geen rente op voorziening Afschrijving 20 j Afschrijving 60 j 180,00 175,00 170,00 165,00 160,00 2013 2018 2023 2028 2033 2038 2043 2048 2053 2058 2063 2068 Modelresultaten basisvariant; de rioolheffing (in EUR) uitgezet in de doorgerekende periode De verschillen in de mogelijkheden rondom de afschrijvingstermijnen hebben vooral te maken met het deel van de kapitaallasten na de planhorizon. In de optie van 60 jaar loopt een groter deel van de kapitaallasten na 2071 nog door, terwijl deze in de optie van 20 jaar reeds voor het overgrote deel zijn afgebouwd en dus zijn verrekend in de rioolheffing. Referentievariant In de referentievariant wordt het financiële effect van de referentielijnen uit hoofdstuk 3 berekend. Voor de gemeente Beesel zijn de volgende referenties afwijkend van het huidige beleid: Technische levensduur van de vrijvervalriolering is 80 jaar in plaats van 70 jaar Eenheidsprijzen voor de vrijvervalriolering op basis van de Leidraad Riolering, inclusief inflatie van 2007 tot en met 2013, minus een regiocorrectie van 25 % 50 % van de vrijvervalriolering wordt niet vervangen, maar gerenoveerd (kous-methode), waarbij de kosten voor renovatie 50 % van de vervangingskosten bedragen. In de varianten is dit meegenomen als een correctie van -/- 25 % op de totale vervangingskosten Gemeente Beesel - kostendekking - versie 3 - Concept 3\6

Concept Kenmerk N007-1211336BTM-ijd-V03 Rente wordt niet toegerekend aan de voorziening, waardoor niet met de contante waardemethode gerekend hoeft te worden 210,00 205,00 200,00 Basismodel Referentiemodel GRP 2008 2012 195,00 190,00 185,00 180,00 175,00 170,00 165,00 160,00 2013 2018 2023 2028 2033 2038 2043 2048 2053 2058 2063 2068 Modelresultaten referentievariant; de rioolheffing (in EUR) uitgezet in de doorgerekende periode Met name doordat de rente in de referentiesituatie niet wordt toegevoegd aan de voorziening, is een stijging van de heffing noodzakelijk om deze bron van inkomsten te compenseren. De eenheidsprijzen van de gemeente zijn nagenoeg dezelfde als de referentielijn en levert ook geen voordeel op. Met de verlenging van de technische levensduur schuiven de vervangingsinvesteringen van de vrijvervalriolering naar achteren, waardoor de lasten de komende jaren nauwelijks stijgen. Dit levert wel voordeel op, maar onvoldoende om het effect van de rente te compenseren. De referentievariant is vergeleken met het geactualiseerde basismodel. Op basis van het referentiemodel is een besparing van 10 % in 2020 voor de gemeente Beesel niet realistisch (één van de doelstellingen van dit project), omdat het gemeentelijke beleid reeds sober en doelmatig is ingericht. 4\6 Gemeente Beesel - kostendekking - versie 3 - Concept

Concept Kenmerk N007-1211336BTM-ijd-V03 Varianten Op basis van de verkregen inzichten over de financiën, heeft de gemeente geen voornemens tot het aanpassen van het beleid. Zodoende worden geen aanvullende varianten doorgerekend. Aanbevelingen De gemeentelijke rioleringszorg is sober en doelmatig ingericht. Dit is ook merkbaar in het verloop van de heffing naar de toekomst. Binnen het samenwerkingsverband zijn financieel gezien geen optimalisatiemogelijkheden aanwezig. De gemeente schrijft nu af op 30 jaar. Door deze te verhogen, kan de heffing lager worden. Dit komt doordat pas op langere termijn de meeste investeringen plaatsvinden en de kapitaallasten doorlopen voorbij de planhorizon van 60 jaar. De gemeente handhaaft haar huidige beleid van afschrijven in 30 jaar. Uitgangspunten financieel In de berekening van de rioolheffing is met de volgende gemeentelijke financiële uitgangspunten rekening gehouden: Alle bedragen zijn prijspeil 2012 In het model is geen rekening gehouden met toekomstige inflatie. Alle bedragen in het model en deze notitie zijn exclusief inflatie en dienen geïndexeerd te worden met de inflatie Alle investeringen worden geactiveerd en over een periode van 30 jaar afgeschreven Alle bedragen zijn exclusief BTW. De BTW is 21 % en apart inzichtelijk gemaakt, er wordt geen BTW berekend over de personele lasten Rente over de stand van de voorziening (4 %) wordt per 1 januari toegevoegd aan de voorziening Rente over de investeringen Uitgangspunten Besluit Begroting en verantwoording (BBV) De Gemeentewet schrijft voor, dat elke gemeente jaarlijks begrotings- en verantwoordingsstukken moet opstellen. Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) bevat de regelgeving daarvoor. In de BBV zijn ook regels en randvoorwaarden opgenomen voor gemeenten met betrekking tot het bepalen van de kostendekking van de rioolheffing en financiering van investeringen in de riolering. Onderstaand zijn de belangrijkste voorwaarden opgenomen: Investeringen ten behoeve van riolering worden gezien als investeringen met meerjarig economisch nut en dienen te worden geactiveerd (artikel 59, lid 1) Jaarlijkse exploitatiekosten worden niet geactiveerd (ontbreken voorwaarde meerjarig economisch nut) Alle vaste activa worden voor het bedrag van de investering geactiveerd (artikel 62, lid 1) Gemeente Beesel - kostendekking - versie 3 - Concept 5\6

Concept Kenmerk N007-1211336BTM-ijd-V03 Een specifieke bijdrage van derden die in directe relatie staat tot de investering mag in mindering worden gebracht (artikel 62, lid 2). In dit VGRP zijn eventuele bijdragen niet verrekend maar als baten opgenomen Er wordt gebruik gemaakt van een egalisatievoorziening met als doel ongewenste schommelingen in de rioolheffing te voorkomen (artikel 43, lid 1b). Uit de toelichting valt af te leiden dat het volgens het BBV om een voorziening gaat en geen onderdeel uitmaakt van het eigen vermogen. De rioolheffing mag alleen worden uitgegeven aan het doel waarvoor het is ingesteld (zogenaamd gebonden besteding) Rente wordt via de resultaatsbestemming aan de voorziening toegevoegd (artikel 45 en toelichting). Dit is alleen toegestaan indien de waardering op basis van contante waarde heeft plaatsgevonden. In feite betreft het hier ook geen rente maar de noodzakelijke toevoeging om de voorziening op het gewenste niveau te houden 6\6 Gemeente Beesel - kostendekking - versie 3 - Concept

Bijlage Totaaloverzicht Basismodel Jaar Investeringen Lasten Jaar Vervangings maatregelen w aarvan direct onttrokken uit Verbeteringsmaatregelen Nieuw e kap.lasten Onderzoek Exploitatie Kapitaallasten verleden rioolrecht benodigd rioolrecht voorstel stijging inkomsten rioolrecht overige inkomsten BTW Totale lasten heffingseenheden rentetoevoeging directe onttrekking uit voorziening aanvullende ontrekking uit voorziening toevoeging aan voorziening totale inkomsten stand voorziening 31 december voorziening 2012 174,50 2.679.641 2013 50.238 635.000 0 16.078 521.072 557.203 198.828 1.293.182 2013 6.698 193,07 174,50 0% 1.168.801 0 107.185,640 0 17.195 0 1.293.182 2.662.446 2014 0 311.000 54.484 10.000 521.072 526.089 119.084 1.230.729 2014 6.738 182,65 174,50 0% 1.175.781 0 106.497,839 0 0 51.550 1.230.729 2.713.996 2015 28.745 0 78.281 15.000 521.072 513.332 60.760 1.188.445 2015 6.778 175,34 176,25 1% 1.194.623 0 108.559,849 0 0 114.738 1.188.445 2.828.734 2016 78.839 0 78.809 0 521.072 500.604 68.430 1.168.914 2016 6.818 171,45 176,25 0% 1.201.673 0 113.149,354 0 0 145.908 1.168.914 2.974.642 2017 147.393 0 82.971 0 521.072 477.157 82.826 1.164.026 2017 6.858 169,73 176,25 0% 1.208.723 0 118.985,674 0 0 163.682 1.164.026 3.138.324 2018 140.400 0 92.056 16.078 521.072 460.021 84.412 1.173.639 2018 6.898 170,14 176,25 0% 1.215.773 0 125.532,961 0 0 167.666 1.173.639 3.305.990 2019 255.958 0 100.431 0 521.072 447.915 105.625 1.175.043 2019 6.918 169,85 176,25 0% 1.219.298 0 132.239,613 0 0 176.494 1.175.043 3.482.484 2020 268.490 0 117.094 5.000 521.072 435.809 109.206 1.188.181 2020 6.938 171,26 176,25 0% 1.222.823 0 139.299,378 0 0 173.941 1.188.181 3.656.425 2021 140.400 0 134.334 0 521.072 415.932 81.358 1.152.696 2021 6.958 165,66 176,25 0% 1.226.348 0 146.257,000 0 0 219.909 1.152.696 3.876.334 2022 335.630 0 141.823 0 521.072 393.094 122.356 1.178.345 2022 6.978 168,87 176,25 0% 1.229.873 0 155.053,352 0 0 206.581 1.178.345 4.082.915 2023 741.985 0 163.442 16.078 521.072 365.926 210.745 1.277.263 2023 6.998 182,52 176,25 0% 1.233.398 0 163.316,602 0 0 119.451 1.277.263 4.202.366 2024 174.900 0 214.412 10.000 521.072 340.620 90.503 1.176.606 2024 7.008 167,89 176,25 0% 1.235.160 0 168.094,629 0 0 226.648 1.176.606 4.429.014 2025 203.871 0 222.807 15.000 521.072 330.508 97.536 1.186.923 2025 7.018 169,13 176,25 0% 1.236.923 0 177.160,557 0 0 227.160 1.186.923 4.656.173 2026 261.226 0 233.094 0 521.072 279.905 106.731 1.140.801 2026 7.028 162,32 176,25 0% 1.238.685 0 186.246,940 0 0 284.131 1.140.801 4.940.304 2027 281.407 0 247.314 0 521.072 271.458 110.969 1.150.813 2027 7.038 163,51 176,25 0% 1.240.448 0 197.612,176 0 0 287.247 1.150.813 5.227.551 2028 355.338 0 262.666 16.078 521.072 259.374 129.549 1.188.739 2028 7.048 168,66 176,25 0% 1.242.210 0 209.102,038 0 0 262.573 1.188.739 5.490.124 2029 429.098 0 283.065 0 521.072 251.076 141.984 1.197.197 2029 7.058 169,62 176,25 0% 1.243.973 0 219.604,953 0 0 266.380 1.197.197 5.756.504 2030 583.630 0 308.399 5.000 521.072 236.866 175.386 1.246.722 2030 7.068 176,39 176,25 0% 1.245.735 0 230.260,169 0 0 229.273 1.246.722 5.985.777 2031 383.939 0 344.493 0 521.072 188.044 132.501 1.186.109 2031 7.078 167,58 176,25 0% 1.247.498 0 239.431,087 0 0 300.819 1.186.109 6.286.596 2032 374.436 0 365.164 0 521.072 158.885 130.505 1.175.626 2032 7.088 165,86 176,25 0% 1.249.260 0 251.463,854 0 0 325.098 1.175.626 6.611.694 2033 732.400 0 384.628 16.078 521.072 131.741 208.732 1.262.250 2033 7.098 177,83 176,25 0% 1.251.023 0 264.467,765 0 0 253.240 1.262.250 6.864.934 2034 847.958 0 429.842 10.000 521.072 126.125 231.845 1.318.884 2034 7.108 185,55 176,25 0% 1.252.785 0 274.597,358 0 0 208.499 1.318.884 7.073.432 2035 732.400 0 482.554 15.000 521.072 109.003 208.528 1.336.157 2035 7.118 187,72 176,25 0% 1.254.548 0 282.937,300 0 0 201.328 1.336.157 7.274.760 2036 732.400 0 525.662 0 521.072 103.374 205.678 1.355.786 2036 7.128 190,21 176,25 0% 1.256.310 0 290.990,411 0 0 191.515 1.355.786 7.466.275 2037 769.045 0 567.792 0 521.072 15.245 213.373 1.317.483 2037 7.138 184,57 176,25 0% 1.258.073 0 298.651,005 0 0 239.241 1.317.483 7.705.516 2038 351.900 0 611.634 16.078 521.072 0 128.827 1.277.611 2038 7.148 178,74 176,25 0% 1.259.835 0 308.220,636 0 0 290.444 1.277.611 7.995.960 2039 351.900 0 598.460 0 521.072 0 125.773 1.245.304 2039 7.158 173,97 176,25 0% 1.261.598 0 319.838,409 0 0 336.132 1.245.304 8.332.092 2040 508.960 0 598.792 5.000 521.072 0 159.705 1.284.569 2040 7.168 179,21 176,25 0% 1.263.360 0 333.283,683 0 0 312.075 1.284.569 8.644.167 2041 351.900 0 623.110 0 521.072 0 125.773 1.269.955 2041 7.178 176,92 176,25 0% 1.265.123 0 345.766,665 0 0 340.934 1.269.955 8.985.101 2042 380.871 0 635.233 0 521.072 0 131.856 1.288.161 2042 7.188 179,21 176,25 0% 1.266.885 0 359.404,034 0 0 338.128 1.288.161 9.323.229 2043 1.971.930 0 649.010 16.078 521.072 0 469.034 1.655.194 2043 7.198 229,95 176,25 0% 1.268.648 0 372.929,156 0 13.617 0 1.655.194 9.309.612 2044 1.456.615 0 777.283 10.000 521.072 0 359.663 1.668.018 2044 7.208 231,41 176,25 0% 1.270.410 0 372.384,472 0 25.223 0 1.668.018 9.284.389 2045 1.506.036 0 866.878 15.000 521.072 0 370.991 1.773.941 2045 7.218 245,77 176,25 0% 1.272.173 0 371.375,550 0 130.393 0 1.773.941 9.153.996 2046 1.505.639 0 957.197 0 521.072 0 368.058 1.846.327 2046 7.228 255,44 176,25 0% 1.273.935 0 366.159,825 0 206.232 0 1.846.327 8.947.763 2047 1.496.136 0 1.043.848 0 521.072 0 366.062 1.930.982 2047 7.238 266,78 176,25 0% 1.275.698 0 357.910,535 0 297.374 0 1.930.982 8.650.389 2048 731.770 0 1.125.614 16.078 521.072 0 208.600 1.871.364 2048 7.248 258,19 176,25 0% 1.277.460 0 346.015,579 0 247.888 0 1.871.364 8.402.501 2049 1.794.434 0 1.149.761 0 521.072 0 428.705 2.099.538 2049 7.258 289,27 176,25 0% 1.279.223 0 336.100,040 0 484.216 0 2.099.538 7.918.285 2050 458.000 0 1.247.197 5.000 521.072 0 149.004 1.922.273 2050 7.268 264,48 176,25 0% 1.280.985 0 316.731,418 0 324.556 0 1.922.273 7.593.729 2051 458.000 0 1.244.159 0 521.072 0 148.054 1.913.284 2051 7.278 262,89 176,25 0% 1.282.748 0 303.749,170 0 326.787 0 1.913.284 7.266.942 2052 535.926 0 1.245.137 0 521.072 0 164.418 1.930.627 2052 7.288 264,90 176,25 0% 1.284.510 0 290.677,673 0 355.439 0 1.930.627 6.911.503 2053 399.900 0 1.244.899 16.078 521.072 0 138.907 1.920.956 2053 7.298 263,22 176,25 0% 1.286.273 0 276.460,104 0 358.224 0 1.920.956 6.553.279 2054 550.650 0 1.220.873 10.000 521.072 0 169.410 1.921.355 2054 7.308 262,91 176,25 0% 1.288.035 0 262.131,159 0 371.189 0 1.921.355 6.182.090 2055 428.871 0 1.227.262 15.000 521.072 0 144.786 1.908.120 2055 7.318 260,74 176,25 0% 1.289.798 0 247.283,592 0 371.039 0 1.908.120 5.811.051 2056 399.900 0 1.223.253 0 521.072 0 135.853 1.880.177 2056 7.328 256,57 176,25 0% 1.291.560 0 232.442,033 0 356.175 0 1.880.177 5.454.875 2057 428.871 0 1.214.908 0 521.072 0 141.936 1.877.916 2057 7.338 255,92 176,25 0% 1.293.323 0 218.195,017 0 366.399 0 1.877.916 5.088.477 2058 443.538 0 1.207.830 16.078 521.072 0 148.071 1.893.051 2058 7.348 257,63 176,25 0% 1.295.085 0 203.539,073 0 394.427 0 1.893.051 4.694.050 2059 393.300 0 1.199.166 0 521.072 0 134.467 1.854.704 2059 7.358 252,07 176,25 0% 1.296.848 0 187.762,000 0 370.095 0 1.854.704 4.323.955 2060 550.134 0 1.184.242 5.000 521.072 0 168.352 1.878.666 2060 7.368 254,98 176,25 0% 1.298.610 0 172.958,203 0 407.097 0 1.878.666 3.916.858 2061 472.139 0 1.175.716 0 521.072 0 151.023 1.847.810 2061 7.378 250,45 176,25 0% 1.300.373 0 156.674,307 0 390.764 0 1.847.810 3.526.094 2062 540.693 0 1.168.171 0 521.072 0 165.419 1.854.662 2062 7.388 251,04 176,25 0% 1.302.135 0 141.043,760 0 411.483 0 1.854.662 3.114.611 2063 717.792 0 1.165.853 16.078 521.072 0 205.665 1.908.667 2063 7.398 258,00 176,25 0% 1.303.898 0 124.584,428 0 480.185 0 1.908.667 2.634.425 2064 338.458 0 1.164.368 10.000 521.072 0 124.850 1.820.289 2064 7.408 245,72 176,25 0% 1.305.660 0 105.377,011 0 409.252 0 1.820.289 2.225.173 2065 222.900 0 1.131.233 15.000 521.072 0 101.533 1.768.837 2065 7.418 238,45 176,25 0% 1.307.423 0 89.006,915 0 372.408 0 1.768.837 1.852.765 2066 222.900 0 1.094.154 0 521.072 0 98.683 1.713.909 2066 7.428 230,74 176,25 0% 1.309.185 0 74.110,607 0 330.613 0 1.713.909 1.522.152 2067 418.130 0 1.057.756 0 521.072 0 139.681 1.718.509 2067 7.438 231,04 176,25 0% 1.310.948 0 60.886,071 0 346.675 0 1.718.509 1.175.477 2068 72.193 0 1.035.132 16.078 521.072 0 70.089 1.642.370 2068 7.448 220,51 176,25 0% 1.312.710 0 47.019,071 0 282.641 0 1.642.370 892.835 2069 0 0 1.001.512 0 521.072 0 51.874 1.574.457 2069 7.458 211,11 176,25 0% 1.314.473 0 35.713,415 0 224.271 0 1.574.457 668.564 2070 28.971 0 962.970 5.000 521.072 0 58.907 1.547.950 2070 7.468 207,28 176,25 0% 1.316.235 0 26.742,571 0 204.972 0 1.547.950 463.592 2071 86.326 0 921.787 0 521.072 0 70.002 1.512.861 2071 7.478 202,31 176,25 0% 1.317.998 0 18.543,692 0 176.320 0 1.512.861 287.272 2072 106.507 0 890.686 0 521.072 0 74.240 1.485.998 2072 7.488 198,45 176,25 0% 1.319.760 0 11.490,889 0 154.747 0 1.485.998 132.525 Inkomsten Voorziening Totaal 29.732.317 0 946.000 41.780.698 372.936 31.264.312 7.895.305 9.625.722 90.938.973

Notitie Concept Contactpersoon M. (Maaike) Bevaart MSc Datum 18 juni 2013 Kenmerk N008-1211336BTM-hgm-V02 Gemeente Bergen - kostendekking Algemeen De gemeente heeft geen eigen financieel model. De rioolheffing is sinds de vaststelling van het huidig GRP in 2007 niet gestegen. De gemeente heeft een reserve voor de riolering en een voorziening voor de exploitatie. De laatste is met name bedoeld om schommelingen in de exploitatie op te vangen. De reserve is bedoeld om schommelingen tussen lasten en baten met betrekking tot de rioolheffing op te vangen. In het model van Tauw zijn beide samengevoegd. Analyse rioolheffing Mechanische riolering gemalen, drukriool, persleidingen en randvoorzieningen Gemalen en persleidingen Op basis van de gemeentelijke gegevens is een doorkijk gemaakt voor de vervangingskosten (bouwkundig en elektrisch-mechanisch) voor alle gemalen op basis van de technische levensduur. De persleidingen zijn niet opgesplitst, maar voor de bepaling van de kosten is uitgegaan ven een gemiddelde diameter (Ø110 mm) en gemiddelde leeftijd (aanlegjaar 1995). Voor kengetallen is de Leidraad Riolering gebruikt. Drukriolering Op basis van gemeentelijke gegevens is een doorkijk van de vervangingskosten voor elektrischmechanische installaties en het bouwkundige deel van pompunits gemaakt op basis van de technische levensduur. De kosten zijn bepaald op basis van de kostenkengetallen uit de Leidraad Riolering. De gegevens van de drukriool-leidingen zijn (nog) niet bekend. Deze worden dit jaar inzichtelijk gemaakt. Voor het kostendekkingsmodel van Tauw is uitgegaan van een gemiddelde diameter (Ø 75 mm) en gemiddelde leeftijd (aanlegjaar 1985) om de vervangingskosten mee te kunnen nemen in de berekeningen. Gemeente Bergen L. - kostendekking - versie 2 - Concept 1\7

Concept Kenmerk N008-1211336BTM-hgm-V02 Randvoorzieningen Voor de vervanging van de elektrisch-mechanische installatie van pompen zijn bedragen opgenomen. Deze kosten zijn gebaseerd op de kengetallen uit de Leidraad Riolering, uitgaande van een pompcapaciteit van lediging in 10 uur x 2 pompen. Vrijverval Voor de vervangingskosten van de vrijvervalriolering is gebruik gemaakt van de door de gemeente aangeleverde beheergegevens. In deze aangeleverde gegevens zijn per streng de vervangingskosten reeds bepaald en ook als zodanig overgenomen. Vervolgens is het vervangingstijdstip bepaald op het jaar van aanleg plus de (theoretische) technische levensduur van 60 jaar. Vanwege het grimmige verloop van de vervangingskosten in relatie tot de tijd is uitgegaan van een spreiding. De spreiding is handmatig verwerkt. Alle investeringen worden via kapitaallasten afgeschreven. Verbeteringsmaatregelen Maatregelen voortkomend uit het Afvalwaterakkoord (AWA) zijn opgenomen. Dit betreft alleen de kosten voor de gemeente. Eventuele bijdragen door het waterschap zijn hierin al verrekend. Enkele van de maatregelen zijn al uitgevoerd en als kapitaallasten meegenomen. De projecten die niet zijn meegenomen in het model: Afkoppelen van 1,4 ha in Afferden à EUR 273.000,00 = reeds uitgevoerd Verlagen pompcapaciteit WBL EUR 15.000,00 = geen kosten opgenomen voor gemeente Verlagen pompcapaciteit WBL EUR 20.000,00 = geen kosten opgenomen voor gemeente Aanbrengen stuwconstructie ten behoeve van 3.100 m³ Bergerhedelossing BBB Eikstraat à EUR 50.000,00 = geen kosten opgenomen voor gemeente Overstortfonds, maatregelen overstorten Heukelomsche beek à EUR 100.000,00 = er is een negatief bedrag opgenomen. Niet meenemen als extra inkomsten Opmerking [btm1]: Teksten stonden nog geelgemarkeerd, zijn gelijk aan die van Gennep. Klopt dat? Opmerking [btm2]: Afvalwat erakkoord? Exploitatie en onderzoek Voor het model is uitgegaan van de exploitatie 2014. De exploitatie 2013 was nog opgezet conform het oude GRP. Voor 2014 is een verbeterde opzet gekozen, meer passend bij een nieuw nog op te stellen GRP. Hierin zijn onder meer andere (hogere) bedragen opgenomen voor elektraverbruik en het reinigen van kolken. De gemeente heeft geen specifieke onderzoeksprojecten opgenomen. Wel is hiervoor jaarlijks een bedrag opgenomen in de exploitatie. 2\7 Gemeente Bergen L. - kostendekking - versie 2 - Concept

Concept Kenmerk N008-1211336BTM-hgm-V02 Heffingsberekening Een vergelijking met de rioolheffingsberekening uit het vigerend GRP is niet goed te maken, omdat de getallen gedateerd zijn en daardoor erg afwijken. Op de korte termijn heeft de gemeente veel lasten door de voorgenomen verbeteringsmaatregelen. Dit drukt op de balans, waardoor heffing aanzienlijk moet stijgen. Op basis van een vergelijk met de meerjarenbegroting lijkt de rentetoerekening niet over de investeringen, maar over de kapitaallasten. Verder is in de meerjarenbegroting het investeringsniveau aanzienlijk lager voor met betrekking tot de maatregelen uit het afvalwaterakkoord. De meerjarenbegroting suggereert dat de BTW-component over de kapitaallasten wordt berekend in plaats van over de investeringen, omdat de nieuwe kapitaallasten als inclusief BTW zijn opgenomen. De rioolheffing heeft al jaren een niveau van EUR 181,13. Op dit moment zijn de lasten van de exploitatiekosten en kapitaallasten verleden hoger dan de gemeentelijke inkomsten. Om de aankomende investeringen, vooral op het gebied van de verbetering van de waterkwaliteit en vervanging van drukriolering, te kunnen bekostigen is een forse stijging van de heffing van circa EUR 17,50 per jaar noodzakelijk om geen negatieve voorziening te krijgen. De uiteindelijke rioolheffing komt uit op ongeveer EUR 452,00 in 2029. Variantenstudie Er is een beperkte variantenstudie uitgevoerd waarbij het basismodel gebaseerd is op de door de gemeente aangeleverde gegevens met daarin de wijzigingen zoals hierboven toegelicht. Allereerst is voor de gemeente gekeken naar enkele algemene besparingsmogelijkheden, waarna in samenspraak met de projectgroep een keuze is gemaakt voor de referentielijn. De effecten van de referentielijn is opgenomen in het referentiemodel, gebaseerd op de bouwstenen, zoals beschreven in hoofdstuk 3 van de hoofdrapportage. Algemene besparingsmogelijkheden Het model is doorgerekend met rentetoevoeging aan de voorziening. In de variantenstudie is gerekend met verschillende afschrijvingstermijnen voor vrijvervalriolering. In de huidige situatie is dat 60 jaar, voor de vergelijking is ook gerekend met afschrijvingstermijnen van 20 en 40 jaar. Direct afschrijven is niet mogelijk, daarvoor is de investeringsopgave op korte termijn te groot in relatie tot inkomsten. Met name de investeringen uit het afvalwaterakkoord hebben een grote impact op de onttrekking uit de voorziening. De heffing is momenteel niet toereikend hiervoor. Er is in een optie gekeken naar een temporisering van de maatregelen. Ook voor het vervangen van elektrisch mechanische Gemeente Bergen L. - kostendekking - versie 2 - Concept 3\7

Concept Kenmerk N008-1211336BTM-hgm-V02 installaties voor de drukriolering is een temporisering opgenomen. Hierdoor is een minder snelle stijging van de heffing noodzakelijk, maar blijft nodig. De aanpassing van de kengetallen en aanpassingen van het vervangingsfrequentie zijn hierbij het belangrijkst. Beide versoberingen levert voordelen op. Zowel in de hoogte van de uiteindelijk heffing, als in stijging van de heffing. 520,00 470,00 420,00 370,00 320,00 270,00 220,00 Basismodel Rente op voorziening Afschrijving 20 j Afschrijving 40 j Spreiding investeringen 10 jaar 170,00 2013 2018 2023 2028 2033 2038 2043 2048 2053 2058 2063 2068 Modelresultaten basisvariant; hoogte rioolheffing uitgezet tegen de jaren Een stijging van de rioolheffing is echter te allen tijde nodig. De mate van de stijging is afhankelijk van de keuze in de varianten. Referentievariant In de referentievariant wordt het financiële effect van de referentielijnen uit hoofdstuk 3 berekend. Voor de gemeente Venray zijn de volgende referenties afwijkend van het huidige beleid: Technische levensduur van de vrijvervalriolering is 80 jaar in plaats van 60 jaar Eenheidsprijzen voor de vrijvervalriolering op basis van de Leidraad Riolering minus een regiocorrectie van 30 %, maar met een inflatiecorrectie in plaats van eigen kostenkengetallen uit het beheerprogramma 4\7 Gemeente Bergen L. - kostendekking - versie 2 - Concept

Concept Kenmerk N008-1211336BTM-hgm-V02 Eenheidsprijzen voor de vrijvervalriolering op basis van de Leidraad Riolering, inclusief inflatie van 2007 tot en met 2013, minus een regiocorrectie van 25 % 50 % van de vrijvervalriolering wordt niet vervangen, maar gerenoveerd (kous-methode), waarbij de kosten voor renovatie 50 % van de vervangingskosten bedragen. In de varianten is dit meegenomen als een correctie van -/-25 % op de totale vervangingskosten. Met name door de aanpassingen van de technische levensduur van 60 naar 80 jaar, zouden door de relatief jonge leeftijd van de riolering in Bergen de eerst komende 27 jaar nauwelijks vervangen plaatsvinden. In de praktijk zal het echter niet mogelijk zijn om 27 jaar geen vervangingen uit te voeren. Door op verlengen van de technische levensduur en opschuiven van de investeringen vinden in de totale periode van het kostendekkingsmodel (planhorizon 60 jaar) ook minder vervangingsinvesteringen plaats, dan in de basisvariant is meegenomen. 480,00 430,00 380,00 330,00 280,00 Basismodel Referentie variant 230,00 Variant 1 Variant 2 180,00 2013 2018 2023 2028 2033 2038 2043 2048 2053 2058 2063 2068 Modelresultaten varianten; de rioolheffing (in EUR) uitgezet in de doorgerekende periode Gemeente Bergen L. - kostendekking - versie 2 - Concept 5\7

Concept Kenmerk N008-1211336BTM-hgm-V02 Uiteindelijk leiden de bovenstaande aanpassingen in de referentievariant tot een lagere rioolheffing en kan de stijging ook geleidelijker plaatsvinden. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de investeringskosten voor vervangen in de komende 27 jaar wel erg laag zijn en praktisch niet realistisch. Varianten Op basis van de verkregen inzichten over de financiën, hebben twee aanvullende berekeningen plaatsgevonden. In variant 1 is om voor de komende 27 jaar een bedrag van EUR 200.000 per jaar opgenomen voor vervangen ofwel renoveren. Dit biedt voldoende ruimte om ook de komende jaren om riolen te vervangen of renoveren die niet de technische levensduur van 80 jaar behalen. De rioolheffing komt in deze variant lager uit dan het basismodel. De uiteindelijke heffing blijft stijgen tot einde van de planhorizon en komt in deze variant uit op EUR 425,50 ten opzichte van EUR 451,63,00 in het basismodel. Voor de peildatum 2020 komt de heffing uit op EUR 234,00 ten opzichte van EUR 304,00 in het basismodel In de tweede variant is uitgegaan van een technische levensduur van de riolering van 70 jaar in plaats van 80 jaar. Ook nu vindt er in de komende periode geen significante vervangingen plaats. In de periode tot 2030 is ook nu rekening gehouden met een jaarlijkse investering van EUR 225.000 per jaar voor vervangingen en riolering. Als gevolg van de toename van de totale investeringen over de volledige planperiode, enerzijds door de compensatie voor de periode tot 2027, anderzijds de toenemende hoeveelheid investeringen op basis van de technische levensduur van 70 jaar, is de stijging hoger dan in de eerste variant. In 2020 is de hoogte van heffing EUR 268,00 tegenover EUR 304,00 in het basismodel. Aanbevelingen De bestaande kapitaallasten zijn lastig te herleiden tot specifieke projecten. We stellen voor om de herleidbaarheid te verbeteren door de omschrijvingen specifieker te maken. Daarnaast adviseren we om, indien mogelijk, een temporisering van de investeringen voor de komende vijf jaar. Het drukken van de uitgaven leidt tot een mindere snelle stijging van de rioolheffing. In de varianten is hiermee rekening gehouden. Indien de jaarlijkse vervangingen en renovaties ongeveer EUR 225.000 bedragen tot minimaal 2030, is een geleidelijkere stijging van de heffing mogelijk. In plaats van een stijging van EUR 17,50, is een jaarlijkse stijging van EUR EUR 12,50 voldoende. Om de werkelijke uitgaven goed in de gaten te houden, adviseren we om met name bij structurele uitgaven te monitoren of de werkelijke uitgaven overeenkomen met de geraamde bedragen. Deze hebben namelijk een direct effect op de huidige onbalans tussen lasten en baten. 6\7 Gemeente Bergen L. - kostendekking - versie 2 - Concept

Concept Kenmerk N008-1211336BTM-hgm-V02 Uitgangspunten financieel In de berekening van de rioolheffing is met de volgende gemeentelijke financiële uitgangspunten rekening gehouden: Alle bedragen zijn prijspeil 2012 Alle investeringen worden geactiveerd en jaarlijks volledig afgeboekt via lineaire afschrijving Alle bedragen zijn exclusief BTW. De BTW is 21 % en apart inzichtelijk gemaakt, er wordt geen BTW berekend over de personele lasten Rente opbrengsten uit voorziening en reserve ten goede aan de Algemene Middelen BTW over investeringen en kapitaallasten. Wijkt echter af van aangeleverde info gemeente. Uitgangspunten Besluit Begroting en verantwoording (BBV) De Gemeentewet en de Provinciewet schrijven voor dat elke gemeente en elke provincie jaarlijks begrotings- en verantwoordingsstukken moet opstellen. Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) bevat de regelgeving daarvoor. In de BBV zijn ook regels en randvoorwaarden opgenomen voor gemeenten met betrekking tot het bepalen van de kostendekking van de rioolheffing en financiering van investeringen in de riolering. Onderstaand zijn de belangrijkste voorwaarden opgenomen: Investeringen ten behoeve van riolering worden gezien als investeringen met meerjarig economisch nut en dienen te worden geactiveerd (artikel 59, lid 1) Jaarlijkse exploitatiekosten worden niet geactiveerd (ontbreken voorwaarde meerjarig economisch nut) Alle vaste activa worden voor het bedrag van de investering geactiveerd (artikel 62, lid 1) Een specifieke bijdrage van derden die in directe relatie staat tot de investering mag in mindering worden gebracht (artikel 62, lid 2). In dit VGRP zijn eventuele bijdragen niet verrekend maar als baten opgenomen Er wordt gebruik gemaakt van een egalisatievoorziening met als doel ongewenste schommelingen in de rioolheffing te voorkomen (artikel 43, lid 1b). Uit de toelichting valt af te leiden dat het volgens het BBV om een voorziening gaat en geen onderdeel uitmaakt van het eigen vermogen. De rioolheffing mag alleen worden uitgegeven aan het doel waarvoor het is ingesteld (zogenaamd gebonden besteding) Rente wordt niet via de resultaatsbestemming aan de voorziening toegevoegd (artikel 45 en toelichting). Dit is alleen toegestaan indien de waardering op basis van contante waarde heeft plaatsgevonden. In feite betreft het hier ook geen rente maar de noodzakelijke toevoeging om de voorziening op het gewenste niveau te houden Gemeente Bergen L. - kostendekking - versie 2 - Concept 7\7

Bijlage Totaaloverzicht Basismodel Jaar Investeringen Lasten Jaar Inkomsten Voorziening Vervangings w aarvan direct Verbeteringsmaatregelen kap.lasten verleden eenheden benodigd voorstel rioolrecht inkomsten toevoeging uit voorziening uit voorziening voorziening 31 Nieuw e Onderzoek Exploitatie Kapitaallasten BTW Totale lasten heffings- rioolrecht rioolrecht stijging inkomsten overige rente- directe onttrekking aanvullende ontrekking toevoeging aan totale inkomsten stand voorziening maatregelen onttrokken uit december voorziening 2012 181,13 1.781.521 2013 567.782 200.000 0 0 509.329 983.305 50.925 1.543.559 2013 5.850 263,86 181,13 0% 1.059.611 0 0,000 0 483.949 0 1.543.559 1.297.572 2014 359.247 1.165.000 67.371 0 509.329 778.322 65.073 1.420.094 2014 5.865 242,13 198,63 10% 1.164.965 0 0,000 0 255.129 0 1.420.094 1.042.443 2015 279.122 1.406.000 155.824 0 509.329 763.709 83.648 1.512.510 2015 5.880 257,23 216,13 9% 1.270.844 0 0,000 0 241.666 0 1.512.510 800.777 2016 675.025 0 250.896 0 509.329 749.097 103.613 1.612.935 2016 5.895 273,61 233,63 8% 1.377.249 0 0,000 0 235.686 0 1.612.935 565.090 2017 408.123 0 306.563 0 509.329 734.066 115.303 1.665.261 2017 5.910 281,77 251,13 7% 1.484.178 0 0,000 0 181.082 0 1.665.261 384.008 2018 769.867 0 326.592 0 509.329 671.227 119.509 1.626.657 2018 5.925 274,54 268,63 7% 1.591.633 0 0,000 0 35.025 0 1.626.657 348.983 2019 766.056 0 368.222 0 509.329 622.306 128.252 1.628.108 2019 5.940 274,09 286,13 7% 1.699.612 0 0,000 0 0 71.504 1.628.108 420.487 2020 828.090 0 408.792 0 509.329 598.811 136.771 1.653.703 2020 5.955 277,70 303,63 6% 1.808.117 0 0,000 0 0 154.414 1.653.703 574.901 2021 717.467 0 455.336 0 509.329 596.352 146.545 1.707.562 2021 5.970 286,02 321,13 6% 1.917.146 0 0,000 0 0 209.584 1.707.562 784.484 2022 711.645 0 489.272 0 509.329 585.296 153.672 1.737.569 2022 5.985 290,32 338,63 5% 2.026.701 0 0,000 0 0 289.132 1.737.569 1.073.616 2023 1.241.645 0 522.073 0 509.329 574.240 160.560 1.766.203 2023 6.000 294,37 356,13 5% 2.136.780 0 0,000 0 0 370.577 1.766.203 1.444.193 2024 1.351.176 0 584.411 0 509.329 553.937 173.651 1.821.328 2024 6.015 302,80 373,63 5% 2.247.384 0 0,000 0 0 426.057 1.821.328 1.870.250 2025 1.258.066 0 657.580 0 509.329 543.250 189.017 1.899.177 2025 6.030 314,95 391,13 5% 2.358.514 0 0,000 0 0 459.337 1.899.177 2.329.587 2026 1.297.534 0 719.675 0 509.329 524.873 202.057 1.955.934 2026 6.045 323,56 408,63 4% 2.470.168 0 0,000 0 0 514.235 1.955.934 2.843.822 2027 1.280.283 0 784.376 0 509.329 508.082 215.644 2.017.430 2027 6.060 332,91 426,13 4% 2.582.348 0 0,000 0 0 564.918 2.017.430 3.408.739 2028 1.267.782 0 844.751 0 509.329 455.684 228.323 2.038.087 2028 6.075 335,49 443,63 4% 2.695.052 0 0,000 0 0 656.966 2.038.087 4.065.705 2029 1.101.118 0 885.307 0 509.329 447.252 236.839 2.078.727 2029 6.090 341,33 451,63 2% 2.750.427 0 0,000 0 0 671.699 2.078.727 4.737.404 2030 1.207.395 0 932.814 0 509.329 438.821 246.816 2.127.780 2030 6.105 348,53 451,63 0% 2.757.201 0 0,000 0 0 629.421 2.127.780 5.366.826 2031 1.458.766 0 985.613 0 509.329 430.390 257.904 2.183.236 2031 6.120 356,74 451,63 0% 2.763.976 0 0,000 0 0 580.740 2.183.236 5.947.566 2032 1.111.344 0 1.046.313 0 509.329 421.958 270.651 2.248.250 2032 6.135 366,46 451,63 0% 2.770.750 0 0,000 0 0 522.500 2.248.250 6.470.065 2033 917.030 0 1.093.040 0 509.329 411.269 280.463 2.294.101 2033 6.150 373,02 451,63 0% 2.777.525 0 0,000 0 0 483.423 2.294.101 6.953.489 2034 881.056 0 1.127.558 0 509.329 402.928 287.712 2.327.528 2034 6.165 377,54 451,63 0% 2.784.299 0 0,000 0 0 456.771 2.327.528 7.410.260 2035 952.549 0 1.159.536 0 509.329 353.942 294.428 2.317.235 2035 6.180 374,96 451,63 0% 2.791.073 0 0,000 0 0 473.839 2.317.235 7.884.099 2036 832.467 0 1.193.988 0 509.329 345.891 301.662 2.350.871 2036 6.195 379,48 451,63 0% 2.797.848 0 0,000 0 0 446.977 2.350.871 8.331.076 2037 829.865 0 1.222.929 0 509.329 339.229 307.740 2.379.227 2037 6.210 383,13 451,63 0% 2.804.622 0 0,000 0 0 425.395 2.379.227 8.756.471 2038 826.645 0 1.251.277 0 509.329 332.565 313.693 2.406.865 2038 6.225 386,64 451,63 0% 2.811.397 0 0,000 0 0 404.532 2.406.865 9.161.003 2039 939.397 0 1.278.897 0 509.329 325.905 319.493 2.433.624 2039 6.240 390,00 451,63 0% 2.818.171 0 0,000 0 0 384.547 2.433.624 9.545.550 2040 846.287 0 1.310.537 0 509.329 319.240 326.138 2.465.244 2040 6.255 394,12 451,63 0% 2.824.946 0 0,000 0 0 359.702 2.465.244 9.905.252 2041 868.344 0 1.337.907 0 509.329 300.976 331.886 2.480.098 2041 6.270 395,55 451,63 0% 2.831.720 0 0,000 0 0 351.622 2.480.098 10.256.874 2042 820.822 0 1.365.561 0 509.329 291.864 337.693 2.504.447 2042 6.285 398,48 451,63 0% 2.838.495 0 0,000 0 0 334.048 2.504.447 10.590.922 2043 1.132.782 0 1.390.770 0 509.329 285.782 342.987 2.528.867 2043 6.300 401,41 451,63 0% 2.845.269 0 0,000 0 0 316.402 2.528.867 10.907.324 2044 989.902 0 1.428.589 0 509.329 279.701 350.929 2.568.548 2044 6.315 406,74 451,63 0% 2.852.043 0 0,000 0 0 283.496 2.568.548 11.190.820 2045 7.909.744 0 1.461.265 0 509.329 273.621 357.791 2.602.005 2045 6.330 411,06 451,63 0% 2.858.818 0 0,000 0 0 256.813 2.602.005 11.447.632 2046 1.288.337 0 1.886.061 0 509.329 267.540 446.998 3.109.928 2046 6.345 490,14 451,63 0% 2.865.592 0 0,000 0 244.335 0 3.109.928 11.203.297 2047 995.264 0 1.923.793 0 509.329 261.458 454.922 3.149.501 2047 6.360 495,20 451,63 0% 2.872.367 0 0,000 0 277.135 0 3.149.501 10.926.162 2048 884.867 0 1.950.746 0 509.329 255.377 460.582 3.176.033 2048 6.375 498,20 451,63 0% 2.879.141 0 0,000 0 296.891 0 3.176.033 10.629.271 2049 964.256 0 1.970.321 0 509.329 249.296 464.692 3.193.639 2049 6.390 499,79 451,63 0% 2.885.916 0 0,000 0 307.723 0 3.193.639 10.321.548 2050 1.013.948 0 1.993.916 0 509.329 243.215 469.647 3.216.107 2050 6.405 502,12 451,63 0% 2.892.690 0 0,000 0 323.417 0 3.216.107 9.998.131 2051 842.129 0 2.018.694 0 509.329 237.132 474.851 3.240.005 2051 6.420 504,67 451,63 0% 2.899.465 0 0,000 0 340.541 0 3.240.005 9.657.590 2052 833.086 0 2.034.988 0 509.329 231.053 478.273 3.253.642 2052 6.435 505,62 451,63 0% 2.906.239 0 0,000 0 347.403 0 3.253.642 9.310.187 2053 833.086 0 2.050.318 0 509.329 224.969 481.492 3.266.107 2053 6.450 506,37 451,63 0% 2.913.014 0 0,000 0 353.094 0 3.266.107 8.957.093 2054 1.057.815 0 2.065.099 0 509.329 218.891 484.596 3.277.915 2054 6.465 507,02 451,63 0% 2.919.788 0 0,000 0 358.127 0 3.277.915 8.598.966 2055 1.632.787 0 2.090.242 0 509.329 202.359 489.876 3.291.807 2055 6.480 507,99 451,63 0% 2.926.562 0 0,000 0 365.244 0 3.291.807 8.233.722 2056 890.485 0 2.148.895 0 509.329 177.864 502.193 3.338.280 2056 6.495 513,98 451,63 0% 2.933.337 0 0,000 0 404.944 0 3.338.280 7.828.778 2057 824.043 0 2.163.992 0 509.329 165.114 505.363 3.343.799 2057 6.510 513,64 451,63 0% 2.940.111 0 0,000 0 403.688 0 3.343.799 7.425.091 2058 1.132.782 0 2.175.559 0 509.329 152.554 507.792 3.345.234 2058 6.525 512,68 451,63 0% 2.946.886 0 0,000 0 398.348 0 3.345.234 7.026.742 2059 924.247 0 2.199.551 0 509.329 141.261 512.831 3.362.971 2059 6.540 514,22 451,63 0% 2.953.660 0 0,000 0 409.311 0 3.362.971 6.617.432 2060 844.122 0 2.214.678 0 509.329 130.998 516.007 3.371.013 2060 6.555 514,27 451,63 0% 2.960.435 0 0,000 0 410.578 0 3.371.013 6.206.854 2061 2.365.025 0 2.225.306 0 509.329 127.251 518.239 3.380.125 2061 6.570 514,48 451,63 0% 2.967.209 0 0,000 0 412.916 0 3.380.125 5.793.938 2062 973.123 0 2.314.976 0 509.329 123.505 537.070 3.484.881 2062 6.585 529,21 451,63 0% 2.973.984 0 0,000 0 510.897 0 3.484.881 5.283.041 2063 884.867 0 2.330.883 0 509.329 119.758 540.410 3.500.380 2063 6.600 530,36 451,63 0% 2.980.758 0 0,000 0 519.622 0 3.500.380 4.763.419 2064 881.056 0 2.340.683 0 509.329 116.010 542.468 3.508.490 2064 6.615 530,38 451,63 0% 2.987.532 0 0,000 0 520.958 0 3.508.490 4.242.461 2065 2.068.090 0 2.349.786 0 509.329 66.740 544.380 3.470.235 2065 6.630 523,41 451,63 0% 2.994.307 0 0,000 0 475.928 0 3.470.235 3.766.533 2066 832.467 0 2.424.578 0 509.329 64.901 560.086 3.558.894 2066 6.645 535,57 451,63 0% 3.001.081 0 0,000 0 557.813 0 3.558.894 3.208.720 2067 826.645 0 2.429.901 0 509.329 47.427 561.204 3.547.862 2067 6.660 532,71 451,63 0% 3.007.856 0 0,000 0 540.006 0 3.547.862 2.668.714 2068 826.645 0 2.434.448 0 509.329 19.560 562.159 3.525.496 2068 6.675 528,16 451,63 0% 3.014.630 0 0,000 0 510.866 0 3.525.496 2.157.848 2069 936.176 0 2.438.452 0 509.329 19.337 563.000 3.530.118 2069 6.690 527,67 451,63 0% 3.021.405 0 0,000 0 508.713 0 3.530.118 1.649.135 2070 843.066 0 2.446.294 0 509.329 19.156 564.647 3.539.425 2070 6.705 527,88 451,63 0% 3.028.179 0 0,000 0 511.246 0 3.539.425 1.137.889 2071 882.534 0 2.449.868 0 509.329 18.975 565.397 3.543.569 2071 6.720 527,32 451,63 0% 3.034.954 0 0,000 0 508.615 0 3.543.569 629.274 2072 865.283 0 2.454.713 0 509.329 18.794 566.415 3.549.251 2072 6.735 526,99 451,63 0% 3.041.728 0 0,000 0 507.523 0 3.549.251 121.751 Totaal 65.550.651 0 2.771.000 86.940.371 0 30.559.740 20.164.388 21.312.978 158.977.476

Notitie Contactpersoon M. (Maaike) Bevaart MSc Datum 22 april 2013 Kenmerk N009-1211336BTM-yar-V02-NL Gemeente Gennep - kostendekking Algemeen De gemeente heeft geen eigen financieel model voor de lange termijn. De gemeente maakt de kosten alleen inzichtelijk voor de begrotingscyclus van vier jaar. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de gegevens uit het vigerende GRP. Deze zijn gedurende de looptijd van het GRP verschillende malen geactualiseerd. Analyse rioolheffing Mechanische riolering gemalen, drukriool, persleidingen en randvoorzieningen Gemalen De gemeente heeft in de exploitatie bedragen opgenomen voor de vervanging van elektrischmechanische installaties. Dit is een jaarlijks bedrag en is niet nader gespecificeerd. Voor de vervanging van persleidingen zijn bedragen opgenomen op basis van de geactualiseerde investeringsopgave uit het vigerende GRP. Drukriolering De vervangingskosten voor elektrisch-mechanische installaties van de drukriolering waren in eerste instantie dubbel opgenomen, zowel in exploitatie als in de vervangingswaarde. Voor het model is het meegenomen in de exploitatie. Voor het bouwkundige deel zijn bedragen opgenomen, maar verder niet gespecificeerd. Ook voor de vervanging van elektrischmechanische installaties van IBA s zijn kosten opgenomen (elke 15 jaar). Voor de vervanging van de drukleidingen zijn vooralsnog geen bedragen opgenomen. Randvoorzieningen Met betrekking tot de randvoorzieningen, zijn bedragen meegenomen voor de vervanging van de elektrisch-mechanische installatie van de pompen op basis van de kostenkengetallen uit het model van Tauw en een standaard levensduur van 15 jaar. Gemeente Gennep - kostendekking 1/5

Kenmerk N009-1211336BTM-yar-V02-NL Vrijverval Voor de eerste 10 jaar zijn de kosten opgebouwd uit concrete projecten, maar er is bij de gemeente twijfel over de actualiteit en de noodzaak van de opgenomen maatregelen. Deze kosten komen voort uit het oude GRP, waarbij met die bedragen gerekend is. In het nieuwe model zijn voor de eerste 10 jaar ook de projecten opgenomen met betrekking tot afkoppelen van aangesloten verhard oppervlak in bestaand gebied om wateroverlast op te lossen. Daarnaast zijn alleen voor de korte termijn (<vijf jaar) ook bedragen voor relinen en repareren van vrijvervalriolering opgenomen. De gemeente bepaalt twee jaar voor geplande vervanging aan de hand van de inspecties of de geplande vervanging noodzakelijk is. Indien deze noodzaak niet aanwezig is vindt geen vervanging plaats, mogelijk wel een relining of reparaties. De gemeente hanteert relatief hoge getallen voor kostenramingen (per strekkende meter riolering), mede omdat de maatregelen in het GRP vaak aanleiding zijn en daarom de herinrichting van de straten grotendeels uit de rioolheffing wordt betaald. Daarnaast zijn de extra kosten voor afkoppelen meegenomen in de ramingen. Door deze laatste reden vallen de geraamde bedragen 30 % hoger uit dan als alleen de vervangingskosten van de riolering worden geraamd. Alle investeringen worden via kapitaallasten afgeschreven. Verbeteringsmaatregelen De gemeente herziet alle maatregelen die opgenomen zijn in het GRP, maar nog niet zijn uitgevoerd. In het opgestelde model is alleen project Blauw-groen Gracht Gennep opgenomen voor een bedrag van EUR 100.000,00. Exploitatie en onderzoek Voor het model is uitgegaan van de exploitatie 2014. De kosten laten geringe verschillen zien met de exploitatiekosten uit 2012 en 2013. Met name de advieskosten nemen vanaf 2014 iets toe. Tevens is ook een jaarlijks bedrag meegenomen voor de toerekening van het vegen van wegen aan de rioolheffing. De gemeente heeft geen specifieke onderzoeksprojecten opgenomen. Wel is een jaarlijks bedrag in de exploitatie opgenomen voor onderzoeksprojecten in de planperiode. 2\5 Gemeente Gennep - kostendekking

Kenmerk N009-1211336BTM-yar-V02-NL Heffingsberekening Een vergelijking op de langere termijn niet mogelijk, daarvoor is het GRP van de gemeente te gedateerd. Bij de vergelijking op de korte termijn laat het door Tauw opgestelde model hogere kapitaallasten zien dan de getallen van de gemeente (GRP). In de gemeentelijke begroting is geen rekening gehouden met een toename van het aantal heffingseenheden. Uitgangspunt BTW over investering lijkt meer op BTW over nieuwe kapitaallasten in plaats van over de investeringen. In 2013 is het rioolrecht eenmalig verlaagd met EUR 13,95 van EUR 230,00 naar EUR 216,05. In de begrotingsperiode is rekening gehouden met een stijging van EUR 13,95 per jaar tot EUR 257,90. Een verdere doorkijk is niet gegeven. Op basis van het model van Tauw, dient het rioolrecht verder te stijgen tot ca EUR 578,00 in 2040. Het investeringsniveau is voorlopig niet in balans met inkomsten. Daardoor is een sterke stijging van het rioolrecht noodzakelijk, welke zelfs oploopt tot EUR 20,00. Variantenstudie Er is een variantenstudie uitgevoerd waarbij het basismodel gebaseerd is op de door de gemeente aangeleverde gegevens met daarin de wijzigingen zoals hierboven toegelicht. Op basis van dat model zijn enkele varianten doorgerekend waarvoor de bouwstenen, zoals beschreven in hoofdstuk 3 van de hoofdrapportage, zijn gebruikt. In de variantenstudie is gerekend met verschillende afschrijvingstermijnen voor vrijvervalriolering. In de huidige situatie is dat 50 jaar, voor de vergelijking is ook gerekend met afschrijvingstermijnen van 20 en 60 jaar. Direct afschrijven ten laste van de voorziening Riolering is niet mogelijk, daarvoor is de investeringsopgave op korte termijn te groot in relatie tot inkomsten. Ook is het model doorgerekend met rentetoevoeging aan de voorziening. Hierbij is gebruik gemaakt van de contante-waarde methode. De vervangingsstrategie blijkt de belangrijkste variabele. De aanpassing van de kengetallen en aanpassingen van het vervangingsfrequentie zijn hierbij het belangrijkst. Beide versoberen levert voordeel op. Zowel in de hoogte van de uiteindelijke heffing, als in stijging van de heffing. Kan beide worden afgevlakt. Gemeente Gennep - kostendekking 3\5

Kenmerk N009-1211336BTM-yar-V02-NL 600,00 550,00 500,00 450,00 400,00 350,00 300,00 250,00 Basismodel Rente op voorziening Afschrijving 20 j Afschrijving 60 j Vrijverval 30% afkoppelen 200,00 2012 2017 2022 2027 2032 2037 2042 2047 2052 2057 2062 2067 Een stijging van de rioolheffing is echter te allen tijde nodig. De mate van de stijging is afhankelijk van de keuze in de varianten. Aanbevelingen Hoewel de gemeente reeds zeer kritisch afweegt of een daadwerkelijk vervangen moet worden, adviseren wij om strak te sturen op de vervangingsopgave en de geraamde en werkelijke kosten. Het drukken van de uitgaven leidt tot een mindere snelle stijging van de rioolheffing. Hiervoor is wel aanvullend en structureel onderzoek nodig naar de kwaliteit van de vrijvervalriolering en het verloop van de kwaliteit over de jaren. Om de werkelijke uitgaven goed in de gaten te houden, adviseren we om met name bij structurele uitgaven te monitoren of de werkelijke uitgaven overeenkomen met de geraamde bedragen. 4\5 Gemeente Gennep - kostendekking

Kenmerk N009-1211336BTM-yar-V02-NL Uitgangspunten financieel In de berekening van de rioolheffing is met de volgende gemeentelijke financiële uitgangspunten rekening gehouden: Alle bedragen zijn prijspeil 2012 Alle bedragen overgenomen uit gemeentelijke model, uitzonderingen in tekst reeds benoemd Tot 2020 gebaseerd op specificatie van gemeente. Na 2020 gebaseerd op vervangingskosten uit GRP Alle investeringen worden geactiveerd en jaarlijks volledig afgeboekt via lineaire afschrijving Alle bedragen zijn exclusief BTW. De BTW is aangepast tot 21 % en apart inzichtelijk gemaakt, er wordt geen BTW berekend over de personele lasten Rente opbrengsten uit voorziening ten goede aan de Algemene Middelen Rente over exploitatie en kapitaallasten. Dit wijkt af van aangeleverde info gemeente Uitgangspunten Besluit Begroting en verantwoording (BBV) De Gemeentewet en de Provinciewet schrijven voor dat elke gemeente en elke provincie jaarlijks begrotings- en verantwoordingsstukken moet opstellen. Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) bevat de regelgeving daarvoor. In de BBV zijn ook regels en randvoorwaarden opgenomen voor gemeenten met betrekking tot het bepalen van de kostendekking van de rioolheffing en financiering van investeringen in de riolering. Onderstaand zijn de belangrijkste voorwaarden opgenomen: Investeringen ten behoeve van riolering worden gezien als investeringen met meerjarig economisch nut en dienen te worden geactiveerd (artikel 59, lid 1) Jaarlijkse exploitatiekosten worden niet geactiveerd (ontbreken voorwaarde meerjarig economisch nut) Alle vaste activa worden voor het bedrag van de investering geactiveerd (artikel 62, lid 1) Een specifieke bijdrage van derden die in directe relatie staat tot de investering mag in mindering worden gebracht (artikel 62, lid 2). In dit VGRP zijn eventuele bijdragen niet verrekend maar als baten opgenomen Er wordt gebruik gemaakt van een egalisatievoorziening met als doel ongewenste schommelingen in de rioolheffing te voorkomen (artikel 43, lid 1b). Uit de toelichting valt af te leiden dat het volgens het BBV om een voorziening gaat en geen onderdeel uitmaakt van het eigen vermogen. De rioolheffing mag alleen worden uitgegeven aan het doel waarvoor het is ingesteld (zogenaamd gebonden besteding) Rente wordt niet via de resultaatsbestemming aan de voorziening toegevoegd (artikel 45 en toelichting). Dit is alleen toegestaan indien de waardering op basis van contante waarde heeft plaatsgevonden. In feite betreft het hier ook geen rente maar de noodzakelijke toevoeging om de voorziening op het gewenste niveau te houden Gemeente Gennep - kostendekking 5\5

Bijlage Totaaloverzicht Basismodel Jaar Investeringen Lasten Jaar Inkomsten Voorziening Vervangings w aarvan direct Verbeteringsmaatregelen kap.lasten verleden eenheden benodigd voorstel rioolrecht inkomsten toevoeging uit voorziening uit voorziening voorziening 31 Nieuw e Onderzoek Exploitatie Kapitaallasten BTW Totale lasten heffings- rioolrecht rioolrecht stijging inkomsten overige rente- directe onttrekking aanvullende ontrekking toevoeging aan totale inkomsten stand voorziening maatregelen onttrokken uit december voorziening 2011 230,00 1.442.722 2012 2.267.750 0 0 0 809.776 750.801 97.802 1.658.379 2012 7.295 216,46 230,00 0% 1.677.850 79.333 0,000 0 0 98.805 1.658.379 1.541.527 2013 525.000 0 147.404 0 809.776 738.377 128.756 1.824.313 2013 7.325 238,22 216,05-6% 1.582.566 79.333 0,000 0 162.414 0 1.824.313 1.379.113 2014 2.090.500 0 179.488 0 809.776 725.956 135.494 1.850.714 2014 7.355 240,84 230,00 6% 1.691.650 79.333 0,000 0 79.731 0 1.850.714 1.299.382 2015 1.214.500 100.000 312.857 0 809.776 709.777 163.501 1.995.911 2015 7.385 259,52 243,95 6% 1.801.571 79.333 0,000 0 115.007 0 1.995.911 1.184.375 2016 3.365.000 0 393.904 0 809.776 681.981 180.521 2.066.183 2016 7.415 267,95 257,90 6% 1.912.329 79.333 0,000 0 74.521 0 2.066.183 1.109.853 2017 2.530.000 0 607.051 0 809.776 670.427 225.282 2.312.537 2017 7.445 299,96 277,90 8% 2.068.966 79.333 0,000 0 164.238 0 2.312.537 945.615 2018 1.780.000 0 762.895 0 809.776 658.876 258.009 2.489.556 2018 7.475 322,44 297,90 7% 2.226.803 79.333 0,000 0 183.421 0 2.489.556 762.194 2019 1.840.000 0 867.711 0 809.776 647.323 280.021 2.604.831 2019 7.505 336,51 317,90 7% 2.385.840 79.333 0,000 0 139.659 0 2.604.831 622.535 2020 438.106 0 974.826 0 809.776 635.770 302.515 2.722.887 2020 7.535 350,84 337,90 6% 2.546.077 79.333 0,000 0 97.477 0 2.722.887 525.058 2021 1.473.105 0 994.766 0 809.776 623.312 306.702 2.734.557 2021 7.565 350,99 352,90 4% 2.669.689 79.333 0,000 0 0 14.465 2.734.557 539.523 2022 545.260 0 1.083.700 0 809.776 611.798 325.378 2.830.652 2022 7.595 362,25 367,90 4% 2.794.201 79.333 0,000 0 0 42.881 2.830.652 582.404 2023 3.763.831 0 1.108.274 0 809.776 600.286 330.539 2.848.875 2023 7.605 364,17 382,90 4% 2.911.955 79.333 0,000 0 0 142.412 2.848.875 724.817 2024 1.712.698 0 1.341.313 0 809.776 588.777 379.477 3.119.343 2024 7.615 399,21 394,90 3% 3.007.164 79.333 0,000 0 32.846 0 3.119.343 691.970 2025 3.653.545 0 1.437.388 0 809.776 577.267 399.653 3.224.084 2025 7.625 412,43 406,90 3% 3.102.613 79.333 0,000 0 42.138 0 3.224.084 649.832 2026 783.241 0 1.657.825 0 809.776 565.755 445.945 3.479.300 2026 7.635 445,31 418,90 3% 3.198.302 79.333 0,000 0 201.666 0 3.479.300 448.166 2027 1.761.938 0 1.686.629 0 809.776 554.245 451.994 3.502.643 2027 7.645 447,78 430,90 3% 3.294.231 79.333 0,000 0 129.080 0 3.502.643 319.086 2028 1.628.660 0 1.779.682 0 809.776 542.733 471.535 3.603.726 2028 7.655 460,40 442,90 3% 3.390.400 79.333 0,000 0 133.993 0 3.603.726 185.093 2029 1.126.556 0 1.862.234 0 809.776 531.222 488.871 3.692.103 2029 7.665 471,33 454,90 3% 3.486.809 79.333 0,000 0 125.961 0 3.692.103 59.132 2030 2.461.137 0 1.910.431 0 809.776 519.710 498.992 3.738.909 2030 7.675 476,82 466,90 3% 3.583.458 79.333 0,000 0 76.119 0 3.738.909-16.987 2031 229.963 0 2.045.633 0 809.776 508.198 527.384 3.890.991 2031 7.685 495,99 478,90 3% 3.680.347 79.333 0,000 0 131.312 0 3.890.991-148.299 2032 706.322 0 2.031.750 0 809.776 496.686 524.469 3.862.681 2032 7.695 491,66 490,90 3% 3.777.476 79.333 0,000 0 5.872 0 3.862.681-154.171 2033 1.180.095 0 2.048.371 0 809.776 485.174 527.959 3.871.280 2033 7.705 492,14 502,90 2% 3.874.845 79.333 0,000 0 0 82.897 3.871.280-71.274 2034 268.847 0 2.094.899 0 809.776 473.665 537.730 3.916.071 2034 7.715 497,31 514,90 2% 3.972.454 79.333 0,000 0 0 135.716 3.916.071 64.442 2035 1.923.537 0 2.080.882 0 809.776 462.153 534.787 3.887.598 2035 7.725 492,98 526,90 2% 4.070.303 79.333 0,000 0 0 262.037 3.887.598 326.479 2036 2.034.069 0 2.165.919 0 809.776 449.575 552.644 3.977.914 2036 7.735 504,02 538,90 2% 4.168.392 79.333 0,000 0 0 269.810 3.977.914 596.289 2037 393.215 0 2.255.504 0 809.776 435.629 571.457 4.072.366 2037 7.745 515,56 550,90 2% 4.266.721 79.333 0,000 0 0 273.688 4.072.366 869.977 2038 3.142.864 0 2.237.769 0 809.776 420.707 567.733 4.035.985 2038 7.745 510,87 562,90 2% 4.359.661 79.333 0,000 0 0 403.008 4.035.985 1.272.985 2039 3.434.621 0 2.398.516 0 809.776 409.515 601.490 4.219.297 2039 7.745 534,53 574,90 2% 4.452.601 79.333 0,000 0 0 312.636 4.219.297 1.585.621 2040 1.797.427 0 2.575.507 0 809.776 398.323 638.658 4.422.264 2040 7.745 560,74 577,90 1% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 132.905 4.422.264 1.718.526 2041 363.950 0 2.643.097 0 809.776 380.323 652.852 4.486.048 2041 7.745 568,98 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 69.121 4.486.048 1.787.647 2042 491.627 0 2.616.654 0 809.776 343.338 647.299 4.417.067 2042 7.745 560,07 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 138.102 4.417.067 1.925.748 2043 1.642.068 0 2.597.609 0 809.776 333.627 643.299 4.384.311 2043 7.745 555,84 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 170.858 4.384.311 2.096.606 2044 1.141.633 0 2.653.007 0 809.776 323.920 654.933 4.441.637 2044 7.745 563,24 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 113.532 4.441.637 2.210.138 2045 1.347.970 0 2.674.508 0 809.776 307.222 659.448 4.450.955 2045 7.745 564,44 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 104.214 4.450.955 2.314.352 2046 982.016 0 2.707.849 0 809.776 281.152 666.450 4.465.227 2046 7.745 566,29 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 89.941 4.465.227 2.404.293 2047 1.549.623 0 2.716.980 0 809.776 258.679 668.367 4.453.802 2047 7.745 564,81 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 101.366 4.453.802 2.505.660 2048 1.088.422 0 2.762.229 0 809.776 226.738 677.870 4.476.613 2048 7.745 567,76 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 78.555 4.476.613 2.584.215 2049 1.552.909 0 2.776.214 0 809.776 213.896 680.806 4.480.693 2049 7.745 568,28 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 74.476 4.480.693 2.658.691 2050 1.060.573 0 2.819.519 0 809.776 192.655 689.901 4.511.851 2050 7.745 572,31 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 43.318 4.511.851 2.702.009 2051 499.945 0 2.829.533 0 809.776 173.094 692.003 4.504.406 2051 7.745 571,35 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 50.762 4.504.406 2.752.771 2052 303.458 0 2.801.246 0 809.776 165.610 686.063 4.462.695 2052 7.745 565,96 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 92.474 4.462.695 2.845.244 2053 334.847 0 2.760.904 0 809.776 159.846 677.591 4.408.118 2053 7.745 558,91 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 147.051 4.408.118 2.992.295 2054 951.927 0 2.722.438 0 809.776 151.894 669.513 4.353.621 2054 7.745 551,88 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 201.547 4.353.621 3.193.842 2055 2.394.194 0 2.723.889 0 809.776 146.706 669.818 4.350.189 2055 7.745 551,43 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 204.980 4.350.189 3.398.822 2056 535.791 0 2.818.338 0 809.776 131.180 689.652 4.448.946 2056 7.745 564,19 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 106.222 4.448.946 3.505.044 2057 5.247.712 0 2.790.597 0 809.776 121.874 683.827 4.406.074 2057 7.745 558,65 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 0 149.095 4.406.074 3.654.139 2058 679.239 0 3.068.075 0 809.776 116.058 742.097 4.736.006 2058 7.745 601,25 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 180.838 0 4.736.006 3.473.302 2059 5.208.413 0 3.043.987 0 809.776 51.646 737.039 4.642.448 2059 7.745 589,17 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 87.279 0 4.642.448 3.386.022 2060 1.349.017 0 3.313.793 0 809.776 29.040 793.698 4.946.306 2060 7.745 628,40 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 391.138 0 4.946.306 2.994.884 2061 651.719 0 3.327.505 0 809.776 24.666 796.578 4.958.525 2061 7.745 629,98 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 403.356 0 4.958.525 2.591.528 2062 1.696.652 0 3.295.469 0 809.776 24.006 789.850 4.919.101 2062 7.745 624,89 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 363.933 0 4.919.101 2.227.595 2063 1.031.868 0 3.285.521 0 809.776 23.349 787.761 4.906.407 2063 7.745 623,25 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 351.238 0 4.906.407 1.876.357 2064 1.102.333 0 3.267.838 0 809.776 22.691 784.048 4.884.353 2064 7.745 620,40 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 329.184 0 4.884.353 1.547.173 2065 2.931.566 0 3.223.078 0 809.776 22.033 774.648 4.829.535 2065 7.745 613,32 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 274.366 0 4.829.535 1.272.807 2066 3.231.878 0 3.313.735 0 809.776 21.375 793.686 4.938.572 2066 7.745 627,40 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 383.403 0 4.938.572 889.403 2067 120.106 0 3.380.542 0 809.776 20.717 807.715 5.018.750 2067 7.745 637,76 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 463.582 0 5.018.750 425.821 2068 120.106 0 3.263.070 0 809.776 20.060 783.046 4.875.953 2068 7.745 619,32 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 320.784 0 4.875.953 105.037 2069 673.267 0 3.162.876 0 809.776 19.398 762.005 4.754.055 2069 7.745 603,58 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 198.887 0 4.754.055-93.850 2070 507.123 0 3.099.039 0 809.776 15.786 748.600 4.673.201 2070 7.745 593,14 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 118.032 0 4.673.201-211.882 2071 87.482 0 3.056.001 0 809.776 0 739.562 4.605.338 2071 7.745 584,38 577,90 0% 4.475.836 79.333 0,000 0 50.170 0 4.605.338-262.052 Totaal 90.951.221 0 100.000 132.558.268 0 48.586.560 20.796.597 33.705.326 235.646.752

Notitie Concept Contactpersoon M. (Maaike) Bevaart MSc Datum 18 juni 2013 Kenmerk N010-1211336BTM-ijd-V03 Gemeente Horst aan de Maas - kostendekking Algemeen De gemeente Horst aan de Maas gebruikt het kostendekkingsmodel van DHV. Dit model wordt jaarlijks gebruikt voor de actualisatie. Analyse rioolheffing Mechanische riolering - gemalen, drukriool en persleidingen Doordat de typering van enkele drukrioolunits en gemalen zijn veranderd, heeft een verschuiving van het aantal gemalen en drukrioolunits plaatsgevonden. Ook is door uitbreidingen in het buitengebied het aantal drukrioolunits toegenomen. Daarnaast heeft de gemeente (nog) geen rekening gehouden met de vervanging van de elektisch-mechanische installatie van randvoorzieningen (circa EUR 770.000,00). Gemalen De vervangingskosten van elektisch-mechanische onderdelen worden niet afgeschreven, maar uit de exploitatie bekostigd. De bouwkundige onderdelen worden wel via afschrijving meegenomen over een periode van 15 jaar (2012-2039). Een herinvestering van het bouwkundige deel na opnieuw 45 jaar is niet meegenomen in het model. Drukriolering Het lijkt alsof de kostenkengetallen voor de bouwkundige en de elektrisch-mechanische onderdelen zijn omgedraaid ten opzichte van de kengetallen van de Leidraad Riolering. De vervangingskosten zijn opgenomen als jaarlijkse kosten in de exploitatie (en worden dus niet gekapitaliseerd) Algemeen De gemeentelijke bedragen zijn overgenomen in model Tauw. Gemeente Horst aan de Maas - kostendekking - versie 3 - Concept 1\8

Concept Kenmerk N010-1211336BTM-ijd-V03 Vrijverval Voor het vervangen van vrijvervalriolering wordt de theoretische levensduur van 60 jaar opgeteld bij het jaar van aanleg. In het gemeentelijke model zijn relatief hoge eenheidsprijzen per meter gehanteerd voor het vervangen van vrijvervalriolering. In het figuur hieronder zijn de kosten voor rioolvervangingen per strekkende meter en per diameter vergeleken met de kostenramingen op basis van de kostenkengetallen uit de Leidraad Riolering van Stichting RIONED. 3.500,00 Verschillen kostenkengetallen Horst a/d Maas 3.000,00 Model DHV Leidraad Riolering 2.500,00 Kosten per meter 2.000,00 1.500,00 1.000,00 500,00 300 400 500 600 700 Diameter (mm) 800 900 1000 1250 1500 Alle investeringen worden via kapitaallasten afgeschreven. Daarbij wordt ook de BTW meegenomen. In de variantenstudie zijn berekeningen gemaakt met andere kengetallen, waaronder die van de Leidraad Riolering en met een gemiddeld bedrag van EUR 400,00 per meter. 2\8 Gemeente Horst aan de Maas - kostendekking - versie 3 - Concept

Concept Kenmerk N010-1211336BTM-ijd-V03 Verbeteringsmaatregelen De gemeente onderzoekt of voor sommige maatregelen alternatieven voorhanden zijn die goedkoper uitvallen. Exploitatie en onderzoek Doordat door beleidswijzigingen de kosten van het buitengebied worden toegerekend aan de heffing, drukt dit zwaar op de balans. Dit betreft het beheer en onderhoud van de bermen, sloten, duikers en kunstwerken, voor zover deze vallen onder de zorgplicht voor de inzameling en verwerking van hemelwater, zoals vastgelegd in het GRP Horst aan de Maas. Alle onderzoeksprojecten zijn in het model overgenomen uit het model van de gemeente. Heffingsberekening In het aangepaste model van Tauw is de BTW verhoogd van 19 % naar 21 %. Bovenstaande aanpassingen zijn doorgevoerd in het model zoals door de gemeente aangeleverd. In onderstaande figuren is zichtbaar waar de verschillen tussen het aangeleverde model, en het aangepaste model zitten. Op basis van een vergelijk tussen de beide modellen blijkt de component BTW te leiden tot een afwijking. Verder wijkt de wijze van afschrijving in beide modellen af. Hierdoor is het verloop van de voorziening niet volledig vergelijkbaar. Uiteindelijk komt het rioolrecht in het model van Tauw uit op EUR 615,00, waar het model van de gemeente uitkomt op EUR 606,00. 12.000.000 Verloop uitgaven 10.000.000 Verloop voorziening 10.000.000 8.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 Gemeente Tauw 6.000.000 4.000.000 2.000.000 Gemeente Tauw 2.000.000 0 0 2.000.000 2012 2016 2020 2024 2028 2032 2036 2040 2044 2048 2052 2056 2060 2064 2068 2012 2016 2020 2024 2028 2032 2036 2040 2044 2048 2052 2056 2060 2064 2068 4.000.000 Variantenstudie Er is een variantenstudie uitgevoerd waarbij het basismodel gebaseerd is op de door de gemeente aangeleverde gegevens met daarin de wijzigingen zoals hierboven toegelicht. Allereerst is voor de gemeente gekeken naar enkele algemene besparingsmogelijkheden, waarna in samenspraak met de projectgroep een keuze is gemaakt voor de referentielijn. Gemeente Horst aan de Maas - kostendekking - versie 3 - Concept 3\8

Concept Kenmerk N010-1211336BTM-ijd-V03 De effecten van de referentielijn is opgenomen in het referentiemodel, gebaseerd op de bouwstenen, zoals beschreven in hoofdstuk 3 van de hoofdrapportage. Algemene besparingsmogelijkheden In het model is het effect van de rentetoevoeging aan de voorziening doorgerekend. In de variantenstudie is gerekend met verschillende afschrijvingstermijnen voor vrijvervalriolering. In de huidige situatie is dat 40 jaar, voor de vergelijking is ook gerekend met afschrijvingstermijnen van 20 en 60 jaar. Direct afschrijven is niet mogelijk, daarvoor is de investeringsopgave op korte termijn te groot in relatie tot inkomsten. De vervangingsstrategie blijkt de belangrijkste variabele. De aanpassing van de kengetallen en aanpassingen van de vervangingsfrequentie zijn hierbij het belangrijkst. Beiden versoberen levert een aanzienlijk voordeel op. Zowel in de hoogte van de uiteindelijke heffing, als in stijging van de heffing. Deze kunnen beiden worden afgevlakt. Verder is ook het effect van de toerekening van de jaarlijkse onderhoudskosten voor bermen, sloten en duikers in het buitengebied inzichtelijk gemaakt. 650,00 600,00 550,00 500,00 450,00 400,00 350,00 300,00 250,00 Basismodel Rente op voorziening Afschrijving 20 j Afschrijving 60 j Vrijvervalkosten LR Vrijvervalkosten 400/m buitengebied structureel 200,00 2067 2062 2057 2052 2047 2042 2037 2032 2027 2022 2017 2012 Modelresultaten basisvariant; hoogte rioolheffing uitgezet tegen de jaren 4\8 Gemeente Horst aan de Maas - kostendekking - versie 3 - Concept

Concept Kenmerk N010-1211336BTM-ijd-V03 Een stijging van de rioolheffing is echter te allen tijde nodig. De mate van de stijging is afhankelijk van de keuze in de varianten. Referentievariant In de referentievariant wordt het financiële effect van de referentielijnen uit hoofdstuk 3 berekend. Voor de gemeente Venray zijn de volgende referenties afwijkend van het huidige beleid: Technische levensduur van de vrijvervalriolering is 80 jaar in plaats van 60 jaar Eenheidsprijzen voor de vrijvervalriolering op basis van de Leidraad Riolering minus een regiocorrectie van 30 %, maar met een inflatiecorrectie in plaats van eigen kostenkengetallen uit het beheerprogramma Eenheidsprijzen voor de vrijvervalriolering op basis van de Leidraad Riolering, inclusief inflatie van 2007 tot en met 2013, minus een regiocorrectie van 25 % 50 % van de vrijvervalriolering wordt niet vervangen, maar gerenoveerd (kous-methode), waarbij de kosten voor renovatie 50 % van de vervangingskosten bedragen. In de varianten is dit meegenomen als een correctie van -/- 25 % op de totale vervangingskosten Met name door de aanpassingen van de technische levensduur van 60 naar 80 jaar, zouden door de relatief jonge leeftijd van de riolering in Venray de eerst komende 17 jaar nauwelijks vervangen plaatsvinden. In de praktijk zal het echter niet mogelijk zijn om 17 jaar geen vervangingen uit te voeren. Door op verlengen van de technische levensduur en opschuiven van de investeringen vinden in de totale periode van het kostendekkingsmodel (planhorizon 60 jaar) ook minder vervangingsinvesteringen plaats, dan in de basisvariant is meegenomen. Uiteindelijk leiden de bovenstaande aanpassingen in de referentievarian tot een lagere rioolheffing en kan de stijging ook geleidelijker plaatsvinden. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de investeringskosten voor vervangen in de komende 17 jaar wel erg laag zijn en praktisch niet realistisch. Varianten Op basis van de verkregen inzichten over de financiën, hebben twee aanvullende berekeningen plaatsgevonden. In variant 1 is voor de komende 18 jaar een bedrag van EUR 375.000 per jaar opgenomen voor vervangen ofwel renoveren. Dit biedt voldoende ruimte om ook de komende jaren om riolen te vervangen of renoveren die niet de technische levensduur van 80 jaar behalen. De rioolheffing komt in deze variant lager uit dan het basismodel. De uiteindelijke heffing komt in deze variant uit op EUR 263,50 in 2028 ten opzichte van EUR 615,00 in het basismodel. Voor de peildatum 2020 komt de heffing uit op EUR 234,00 ten opzichte van 258,00 in het basismodel Gemeente Horst aan de Maas - kostendekking - versie 3 - Concept 5\8

Concept Kenmerk N010-1211336BTM-ijd-V03 In de tweede variant is uitgegaan van een technische levensduur van de riolering van 70 jaar in plaats van 80 jaar. Ook nu vindt er in de komende periode geen significante vervangingen plaats. In de periode tot 2027 is ook nu rekening gehouden met een jaarlijkse investering van EUR 350.000 per jaar voor vervangingen en riolering. Als gevolg van de toename van de totale investeringen over de volledige planperiode, enerzijds door de compensatie voor de periode tot 2027, anderzijds de toenemende hoeveelheid investeringen op basis van de technische levensduur van 70 jaar, is de stijging hoger dan in de eerste variant. In 2020 is de hoogte van heffing EUR 241,00 tegenover EUR 258,00 in het basismodel. 600,00 Basismodel 550,00 Referentie variant Variant 1 500,00 Variant 2 450,00 400,00 350,00 300,00 250,00 200,00 2013 2018 2023 2028 2033 2038 2043 2048 2053 2058 2063 2068 Modelresultaten varianten; de rioolheffing (in EUR) uitgezet in de doorgerekende periode Aanbevelingen In het door de gemeente gebruikte model is de BTW component verweven in de uitgaven. Hierdoor is de aanpassing van 19 % van 21 % niet eenvoudig te vertalen. Verder vindt afschrijving plaats over investeringen inclusief BTW. Wij adviseren de gemeente bij de vaststelling van de heffing voor 2014 bovenstaande punten te corrigeren in het model. Daarnaast adviseren wij om strakker te sturen op de vervangingsopgave en de geraamde en werkelijke kosten. 6\8 Gemeente Horst aan de Maas - kostendekking - versie 3 - Concept

Concept Kenmerk N010-1211336BTM-ijd-V03 Het drukken van de uitgaven leidt tot een mindere snelle stijging van de rioolheffing. Hiervoor is wel aanvullend en structureel onderzoek nodig naar de kwaliteit van de vrijvervalriolering en het verloop van de kwaliteit over de jaren. Uit de verschillende varianten blijkt dat een stijging van de heffing noodzakelijk blijft. Alleen is de huidige stijging van de heffing van EUR 6,00 en vervolgens EUR 10,00 niet noodzakelijk. Een jaarlijkse constante stijging van EUR 4,00 per jaar is voldoende, indien de gemeente alleen al de vervangingsstrategie aanscherpt. Om de werkelijke uitgaven goed in de gaten te houden, adviseren we om met name bij structurele uitgaven te monitoren of de werkelijke uitgaven overeenkomen met de geraamde bedragen. Uitgangspunten financieel In de berekening van de rioolheffing is met de volgende gemeentelijke financiële uitgangspunten rekening gehouden: Alle bedragen zijn prijspeil 2012 In het model is geen rekening gehouden met toekomstige inflatie. Alle bedragen in het model en deze notitie zijn exclusief inflatie en dienen geïndexeerd te worden met de inflatie Alle bedragen zijn overgenomen uit het gemeentelijke model Alle bedragen zijn exclusief BTW. De BTW is aangepast tot 21 % en apart inzichtelijk gemaakt, er wordt geen BTW berekend over de personele lasten Rente opbrengsten uit voorziening en reserves komen ten goede aan de Algemene Middelen Uitgangspunten Besluit Begroting en verantwoording (BBV) De Gemeentewet en de Provinciewet schrijven voor dat elke gemeente en elke provincie jaarlijks begrotings- en verantwoordingsstukken moet opstellen. Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) bevat de regelgeving daarvoor. In de BBV zijn ook regels en randvoorwaarden opgenomen voor gemeenten met betrekking tot het bepalen van de kostendekking van de rioolheffing en financiering van investeringen in de riolering. Onderstaand zijn de belangrijkste voorwaarden opgenomen: Investeringen ten behoeve van riolering worden gezien als investeringen met meerjarig economisch nut en dienen te worden geactiveerd (artikel 59, lid 1) Jaarlijkse exploitatiekosten worden niet geactiveerd (ontbreken voorwaarde meerjarig economisch nut) Alle vaste activa worden voor het bedrag van de investering geactiveerd (artikel 62, lid 1) Een specifieke bijdrage van derden die in directe relatie staat tot de investering mag in mindering worden gebracht (artikel 62, lid 2). In dit VGRP zijn eventuele bijdragen niet verrekend maar als baten opgenomen Gemeente Horst aan de Maas - kostendekking - versie 3 - Concept 7\8

Concept Kenmerk N010-1211336BTM-ijd-V03 Er wordt gebruik gemaakt van een egalisatievoorziening met als doel ongewenste schommelingen in de rioolheffing te voorkomen (artikel 43, lid 1b). Uit de toelichting valt af te leiden dat het volgens het BBV om een voorziening gaat en geen onderdeel uitmaakt van het eigen vermogen. De rioolheffing mag alleen worden uitgegeven aan het doel waarvoor het is ingesteld (zogenaamd gebonden besteding) Rente wordt niet via de resultaatsbestemming aan de voorziening toegevoegd (artikel 45 en toelichting). Dit is alleen toegestaan indien de waardering op basis van contante waarde heeft plaatsgevonden. In feite betreft het hier ook geen rente maar de noodzakelijke toevoeging om de voorziening op het gewenste niveau te houden 8\8 Gemeente Horst aan de Maas - kostendekking - versie 3 - Concept

Bijlage Totaaloverzicht Basismodel Jaar Investeringen Lasten Jaar Vervangings maatregelen w aarvan direct onttrokken uit Verbeteringsmaatregelen Nieuw e kap.lasten Onderzoek Exploitatie Kapitaallasten verleden rioolrecht benodigd rioolrecht voorstel stijging inkomsten rioolrecht overige inkomsten BTW Totale lasten heffingseenheden rentetoevoeging directe onttrekking uit voorziening aanvullende ontrekking uit voorziening toevoeging aan voorziening totale inkomsten stand voorziening 31 december voorziening incl BTW 2011 202,00 8.423.778 2012 767.405 155.000 23.060 15.000 2.201.579 2.047.999 340.532 4.628.170 2012 17.747 260,79 202,00 0% 3.584.894 0 0,000 0 1.043.276 0 4.628.170 7.380.502 2013 740.538 1.600.000 120.007 25.000 1.974.469 2.093.630 294.938 4.508.045 2013 17.827 252,88 206,00 2% 3.672.362 0 0,000 0 835.683 0 4.508.045 6.544.819 2014 1.638.832 0 257.732 0 1.868.222 1.830.717 267.377 4.224.047 2014 17.907 235,89 210,00 2% 3.760.470 0 0,000 0 463.577 0 4.224.047 6.081.242 2015 1.000.000 150.000 352.047 25.000 1.819.842 1.792.051 262.467 4.251.407 2015 17.987 236,36 216,00 3% 3.885.192 0 0,000 0 366.215 0 4.251.407 5.715.027 2016 1.000.000 330.000 429.129 25.000 1.822.622 1.753.440 263.051 4.293.242 2016 18.067 237,63 222,00 3% 4.010.874 0 0,000 0 282.368 0 4.293.242 5.432.660 2017 1.864.060 620.000 541.604 0 1.823.734 1.696.733 258.034 4.320.105 2017 18.147 238,06 228,00 3% 4.137.516 0 0,000 0 182.589 0 4.320.105 5.250.071 2018 828.361 721.000 677.689 0 1.820.614 1.637.537 257.379 4.393.219 2018 18.227 241,03 234,00 3% 4.265.118 0 0,000 0 128.101 0 4.393.219 5.121.970 2019 434.963 400.000 754.898 0 1.820.886 1.597.879 257.436 4.431.100 2019 18.307 242,04 240,00 3% 4.393.680 0 0,000 0 37.420 0 4.431.100 5.084.550 2020 5.000.000 435.000 916.051 0 1.820.886 1.551.492 257.436 4.545.865 2020 18.387 247,23 246,00 2% 4.523.202 0 0,000 0 22.663 0 4.545.865 5.061.887 2021 4.580.400 257.000 1.253.236 25.000 1.820.886 1.490.499 262.686 4.852.307 2021 18.467 262,76 252,00 2% 4.653.684 0 0,000 0 198.623 0 4.852.307 4.863.264 2022 532.235 288.000 1.460.562 0 1.820.886 1.451.834 257.436 4.990.718 2022 18.547 269,08 258,00 2% 4.785.126 0 0,000 0 205.592 0 4.990.718 4.657.672 2023 2.429.960 510.000 1.549.469 0 1.820.886 1.365.978 257.436 4.993.769 2023 18.627 268,09 269,00 4% 5.010.663 0 0,000 0 0 16.894 4.993.769 4.674.566 2024 5.040.000 222.000 1.784.065 0 1.820.886 1.337.948 257.436 5.200.335 2024 18.707 277,99 280,00 4% 5.237.960 0 0,000 0 0 37.625 5.200.335 4.712.191 2025 7.929.966 268.000 2.186.362 25.000 1.820.886 1.306.149 262.686 5.601.083 2025 18.787 298,14 291,00 4% 5.467.017 0 0,000 0 134.066 0 5.601.083 4.578.125 2026 5.040.000 220.000 2.657.239 25.000 1.820.886 1.277.363 262.686 6.043.174 2026 18.867 320,30 302,00 4% 5.697.834 0 0,000 0 345.340 0 6.043.174 4.232.784 2027 3.739.780 0 2.935.578 0 1.820.886 1.245.091 257.436 6.258.991 2027 18.947 330,34 313,00 4% 5.930.411 0 0,000 0 328.580 0 6.258.991 3.904.205 2028 2.299.356 0 3.110.179 0 1.820.886 1.216.889 257.436 6.405.390 2028 19.027 336,65 324,00 4% 6.164.748 0 0,000 0 240.642 0 6.405.390 3.663.563 2029 4.392.146 0 3.273.966 0 1.820.886 1.188.686 257.436 6.540.975 2029 19.107 342,33 335,00 3% 6.400.845 0 0,000 0 140.130 0 6.540.975 3.523.433 2030 719.882 0 3.431.231 0 1.820.886 1.160.484 257.436 6.670.037 2030 19.187 347,63 346,00 3% 6.638.702 0 0,000 0 31.335 0 6.670.037 3.492.098 2031 2.570.409 0 3.478.087 25.000 1.820.886 1.132.282 262.686 6.718.940 2031 19.267 348,73 357,00 3% 6.878.319 0 0,000 0 0 159.379 6.718.940 3.651.477 2032 5.040.000 0 3.663.188 0 1.820.886 1.098.530 257.436 6.840.040 2032 19.347 353,55 368,00 3% 7.119.696 0 0,000 0 0 279.656 6.840.040 3.931.132 2033 4.300.989 0 3.930.572 0 1.820.886 1.070.605 257.436 7.079.499 2033 19.427 364,42 379,00 3% 7.362.833 0 0,000 0 0 283.334 7.079.499 4.214.466 2034 5.040.000 0 4.181.439 0 1.820.886 1.042.279 257.436 7.302.040 2034 19.458 375,27 390,00 3% 7.588.620 0 0,000 0 0 286.580 7.302.040 4.501.046 2035 2.125.132 0 4.386.642 25.000 1.820.886 1.014.104 262.686 7.509.318 2035 19.429 386,50 401,00 3% 7.791.029 0 0,000 0 0 281.711 7.509.318 4.782.758 2036 5.040.000 0 4.539.064 25.000 1.820.886 983.974 262.686 7.631.610 2036 19.389 393,61 412,00 3% 7.988.268 0 0,000 0 0 356.658 7.631.610 5.139.416 2037 5.040.000 0 4.811.167 0 1.820.886 955.076 257.436 7.844.566 2037 19.347 405,47 423,00 3% 8.183.781 0 0,000 0 0 339.215 7.844.566 5.478.631 2038 3.891.044 0 5.050.347 0 1.820.886 917.259 257.436 8.045.928 2038 19.295 417,00 434,00 3% 8.374.030 0 0,000 0 0 328.102 8.045.928 5.806.733 2039 1.596.983 0 5.180.103 0 1.820.886 877.249 257.436 8.135.673 2039 19.243 422,79 445,00 3% 8.563.135 0 0,000 0 0 427.462 8.135.673 6.234.195 2040 3.460.565 0 5.257.619 0 1.820.886 851.113 257.436 8.187.055 2040 19.187 426,70 456,00 2% 8.749.272 0 0,000 0 0 562.217 8.187.055 6.796.413 2041 4.000.493 0 5.424.952 25.000 1.820.886 815.580 262.686 8.349.104 2041 19.137 436,28 467,00 2% 8.936.979 0 0,000 0 0 587.875 8.349.104 7.384.287 2042 4.500.000 0 5.624.390 0 1.820.886 729.813 257.436 8.432.525 2042 19.087 441,79 478,00 2% 9.123.586 0 0,000 0 0 691.061 8.432.525 8.075.349 2043 5.000.000 0 5.853.803 0 1.820.886 714.361 257.436 8.646.486 2043 19.037 454,19 489,00 2% 9.309.093 0 0,000 0 0 662.607 8.646.486 8.737.956 2044 9.623.308 0 6.215.881 0 1.820.886 620.667 257.436 8.914.870 2044 18.987 469,52 498,00 2% 9.455.526 0 0,000 0 0 540.656 8.914.870 9.278.612 2045 5.002.344 0 6.689.435 25.000 1.820.886 456.482 262.686 9.254.489 2045 18.937 488,70 507,00 2% 9.601.059 0 0,000 0 0 346.570 9.254.489 9.625.182 2046 5.000.380 0 6.921.945 25.000 1.820.886 439.810 262.686 9.470.327 2046 18.887 501,42 516,00 2% 9.745.692 0 0,000 0 0 275.365 9.470.327 9.900.546 2047 5.000.000 0 7.150.178 0 1.820.886 417.618 257.436 9.646.118 2047 18.837 512,08 525,00 2% 9.889.425 0 0,000 0 0 243.307 9.646.118 10.143.854 2048 5.001.760 0 7.374.269 0 1.820.886 375.125 257.436 9.827.716 2048 18.787 523,11 534,00 2% 10.032.258 0 0,000 0 0 204.542 9.827.716 10.348.396 2049 5.000.000 0 7.594.237 0 1.820.886 360.110 257.436 10.032.669 2049 18.737 535,45 543,00 2% 10.174.191 0 0,000 0 0 141.522 10.032.669 10.489.918 2050 5.000.000 0 7.809.948 0 1.820.886 889.749 257.436 10.778.020 2050 18.687 576,77 552,00 2% 10.315.224 0 0,000 0 462.796 0 10.778.020 10.027.122 2051 5.000.000 0 8.021.493 25.000 1.820.886 617.154 262.686 10.747.219 2051 18.637 576,66 561,00 2% 10.455.357 0 0,000 0 291.862 0 10.747.219 9.735.260 2052 5.000.000 0 8.228.871 0 1.820.886 365.982 257.436 10.673.175 2052 18.587 574,23 570,00 2% 10.594.590 0 0,000 0 78.585 0 10.673.175 9.656.675 2053 5.000.000 0 8.432.082 0 1.820.886 20.812 257.436 10.531.216 2053 18.537 568,12 579,00 2% 10.732.923 0 0,000 0 0 201.707 10.531.216 9.858.382 2054 5.000.000 0 8.631.127 0 1.820.886 19.994 257.436 10.729.443 2054 18.487 580,38 588,00 2% 10.870.356 0 0,000 0 0 140.913 10.729.443 9.999.295 2055 3.314.523 0 8.783.868 25.000 1.820.886 19.177 262.686 10.911.617 2055 18.437 591,83 597,00 2% 11.006.889 0 0,000 0 0 95.272 10.911.617 10.094.567 2056 3.581.075 0 8.868.878 25.000 1.820.886 18.359 262.686 10.995.810 2056 18.387 598,02 606,00 2% 11.142.522 0 0,000 0 0 146.712 10.995.810 10.241.279 2057 4.008.391 0 8.972.915 0 1.820.886 12.709 257.436 11.063.946 2057 18.337 603,37 615,00 1% 11.277.255 0 0,000 0 0 213.309 11.063.946 10.454.588 2058 3.183.644 0 9.071.154 0 1.820.886 12.133 257.436 11.161.609 2058 18.287 610,36 615,00 0% 11.246.505 0 0,000 0 0 84.896 11.161.609 10.539.484 2059 3.004.200 0 9.127.202 0 1.820.886 903 257.436 11.206.427 2059 18.237 614,49 615,00 0% 11.215.755 0 0,000 0 0 9.328 11.206.427 10.548.812 2060 4.405.544 0 9.208.154 0 1.820.886 0 257.436 11.286.476 2060 18.187 620,58 615,00 0% 11.185.005 0 0,000 0 101.471 0 11.286.476 10.447.341 2061 4.774.326 0 9.354.212 25.000 1.820.886 0 262.686 11.462.784 2061 18.137 632,01 615,00 0% 11.154.255 0 0,000 0 308.529 0 11.462.784 10.138.812 2062 5.000.000 0 9.517.605 0 1.820.886 0 257.436 11.595.927 2062 18.087 641,12 615,00 0% 11.123.505 0 0,000 0 472.422 0 11.595.927 9.666.390 2063 4.149.668 0 9.665.165 0 1.820.886 0 257.436 11.743.487 2063 18.037 651,08 615,00 0% 11.092.755 0 0,000 0 650.732 0 11.743.487 9.015.657 2064 1.075.675 0 9.696.278 0 1.820.886 0 257.436 11.774.600 2064 17.987 654,62 615,00 0% 11.062.005 0 0,000 0 712.595 0 11.774.600 8.303.062 2065 6.889.966 0 9.741.207 25.000 1.820.886 0 262.686 11.849.779 2065 17.937 660,63 615,00 0% 11.031.255 0 0,000 0 818.524 0 11.849.779 7.484.537 2066 5.000.000 0 9.932.087 25.000 1.820.886 0 262.686 12.040.659 2066 17.887 673,15 615,00 0% 11.000.505 0 0,000 0 1.040.154 0 12.040.659 6.444.383 2067 5.000.000 0 10.089.051 0 1.820.886 0 257.436 12.167.373 2067 17.837 682,14 615,00 0% 10.969.755 0 0,000 0 1.197.618 0 12.167.373 5.246.765 2068 5.000.000 0 10.241.848 0 1.820.886 0 257.436 12.320.170 2068 17.787 692,65 615,00 0% 10.939.005 0 0,000 0 1.381.165 0 12.320.170 3.865.600 2069 4.767.311 0 10.384.661 0 1.820.886 0 257.436 12.462.983 2069 17.737 702,65 615,00 0% 10.908.255 0 0,000 0 1.554.728 0 12.462.983 2.310.872 2070 2.372.047 0 10.453.731 0 1.820.886 0 257.436 12.532.053 2070 17.687 708,55 615,00 0% 10.877.505 0 0,000 0 1.654.548 0 12.532.053 656.324 2071 1.255.089 0 10.391.101 25.000 1.820.886 0 262.686 12.499.673 2071 17.637 708,72 615,00 0% 10.846.755 0 0,000 0 1.652.918 0 12.499.673-996.594 Inkomsten Voorziening Totaal 227.992.751 0 6.176.000 335.664.063 490.000 109.838.040 45.891.406 15.671.888 507.555.398

Notitie Concept Contactpersoon M. (Maaike) Bevaart MSc Datum 18 juni 2013 Kenmerk N012-1211336BTM-hgm-V02 Gemeente Venray - kostendekking Algemeen De gemeente heeft een eigen financieel model voor de lange termijn. In het aangeleverde model wordt uitgegaan van een strategie waarbij de vrijvervalriolering 100 % gerelined wordt (en dus niets vervangen). De gemeente overweegt of dit de juiste vervangingsstrategie is. Mogelijk wordt gekozen voor een strategie waarbij 50 % van de vrijvervalriolering vervangen wordt en relining wordt toegepast bij de andere 50 %. Dit is ook zo in Tauw-model opgenomen. In tegenstelling tot de meeste gemeenten maakt de gemeente Venray gebruik van een egalisatiereserve in plaats van de egalisatievoorziening. Analyse rioolheffing Mechanische riolering gemalen, drukriool, persleidingen en randvoorzieningen Gemalen De gemeente heeft jaarlijks vaste bedragen opgenomen voor de vervanging van de elektrischmechanische installaties en bouwkundige onderdelen. Nadere gegevens van de gemalen zijn wel bekend, maar niet in het model opgenomen. Hiervoor zijn de gemeentelijke bedragen aangehouden in het model. Ook voor de vervanging van persleidingen zijn jaarlijkse vaste bedragen opgenomen. Hiervoor zijn geen andere gegevens bij de gemeente bekend. Deze gemeentelijke bedragen zijn aangehouden. Drukriolering De gemeente heeft jaarlijks vaste bedragen opgenomen voor de vervanging van elektrischmechanische installaties en bouwkundige onderdelen. Nadere gegevens van de gemalen zijn wel bekend, maar niet in het model opgenomen. Hiervoor zijn de gemeentelijke bedragen aangehouden in het model. Voor de vervanging van de drukleidingen zijn vooralsnog geen bedragen opgenomen. Bedragen voor persleidingen zijn hiervoor niet toereikend. Gemeente Venray - kostendekking - versie 2 - Concept 1\8

Concept Kenmerk N012-1211336BTM-hgm-V02 Randvoorzieningen In het model van de gemeente zijn geen bedragen opgenomen voor randvoorzieningen. De vervanging van de elektrisch-mechanische installaties is meegenomen in het vaste bedrag voor de gemalen. Algemeen Alle gemeentelijke bedragen zijn overgenomen in het model dat door Tauw is opgesteld. Vrijvervalriolering De vervangingsplanning komt voort uit het eigen beheersysteem. Hierbij is gebruikt gemaakt van eigen kostenkengetallen voor relinen. Met die getallen blijkt dat relinen van vrijvervalriolering circa 30 % goedkoper is dan het vervangen van de riolering. In het gemeentelijk model is hiervan uitgegaan, waarbij de aanname is dat overal relining wordt toegepast. Omdat de gemeente nu de vervangingsstrategie heroverweegt, is afgesproken om in het door Tauw opgestelde model uit te gaan van 50 % vervangen en 50 % relinen. Dit betekent een toeslag van 15 % van de kosten ten opzichte van het gemeentelijke model. Verbeteringsmaatregelen Alle verbeteringsmaatregelen uit het GRP zijn opgenomen in het model. Dit betreft vooral afkoppelprojecten tot 2027 en een specifiek project voor Lobeekdal. Exploitatie en onderzoek De gemeente maakt onderscheid tussen onderhoudskosten, inspectiekosten en organisatiekosten. Voor de jaarlijkse exploitatiekosten is uitgegaan van de exploitatie 2013. Gemeente heeft geen specifieke onderzoeksprojecten opgenomen. Wel wordt hiervoor jaarlijks een vast bedrag opgenomen in de exploitatie. Heffingsberekening In de heffingsberekening is de stand van de reserve aan het eind van de planhorizon in 2072 niet op nul. Door de aangepaste strategie voor vervangen is een stijging van de rioolheffing nodig op lange termijn, pas na 2035. Uiteindelijk komt de rioolheffing in het model van Tauw op de lange termijn hoger uit (EUR 272) dan in het model van de gemeente (EUR 258). Op korte termijn dekt de heffing de kosten afdoende. Een geleidelijke stijging van de heffing met EUR 5,00 vanaf 2015 tot en met 2025 is voldoende. 2\8 Gemeente Venray - kostendekking - versie 2 - Concept

Concept Kenmerk N012-1211336BTM-hgm-V02 Variantenstudie Er is een variantenstudie uitgevoerd waarbij het basismodel gebaseerd is op de door de gemeente aangeleverde gegevens met daarin de wijzigingen zoals hierboven toegelicht. Allereerst is voor de gemeente gekeken naar enkele algemene besparingsmogelijkheden, waarna in samenspraak met de projectgroep een keuze is gemaakt voor de referentielijn. De effecten van de referentielijn is opgenomen in het referentiemodel, gebaseerd op de bouwstenen, zoals beschreven in hoofdstuk 3 van de hoofdrapportage. Algemene besparingsmogelijkheden Het model is doorgerekend met rentetoevoeging aan de voorziening. In de variantenstudie is gerekend met verschillende afschrijvingstermijnen voor vrijvervalriolering. In de huidige situatie is dat 60 jaar, voor de vergelijking is ook gerekend met afschrijvingstermijnen van 20 en 40 jaar. Direct afschrijven is zelfs mogelijk, daarvoor het beperkte investeringsniveau op korte termijn. De vervangingsstrategie blijkt de belangrijkste variabele. De aanpassing van de kengetallen en aanpassingen van het vervangingsfrequentie zijn hierbij het belangrijkst. Beide versoberen levert voordeel op. Zowel in de hoogte van de uiteindelijk heffing, als in stijging van de heffing. Deze kunnen beide worden afgevlakt. Gemeente Venray - kostendekking - versie 2 - Concept 3\8

Concept Kenmerk N012-1211336BTM-hgm-V02 280,00 270,00 260,00 250,00 240,00 230,00 220,00 210,00 200,00 Basismodel Basismodel gewijzigd Basismodel minder stijging Rente op voorziening Afschrijving 20 j Afschrijving 40 j 190,00 2012 2017 2022 2027 2032 2037 2042 2047 2052 2057 2062 2067 Modelresultaten basisvariant; hoogte rioolheffing uitgezet in de jaren Een stijging van de rioolheffing is echter te allen tijde nodig. De mate van de stijging is afhankelijk van de keuze in de varianten. Referentievariant In de referentievariant wordt het financiële effect van de referentielijnen uit hoofdstuk 3 berekend. Voor de gemeente Venray zijn de volgende referenties afwijkend van het huidige beleid: Technische levensduur van de vrijvervalriolering is 80 jaar in plaats van 60 jaar Eenheidsprijzen voor de vrijvervalriolering op basis van de Leidraad Riolering minus een regiocorrectie van 30 %, maar met een inflatiecorrectie in plaats van eigen kostenkengetallen uit het beheerprogramma Eenheidsprijzen voor de vrijvervalriolering op basis van de Leidraad Riolering, inclusief inflatie van 2007 tot en met 2013, minus een regiocorrectie van 25 % 50 % van de vrijvervalriolering wordt niet vervangen, maar gerenoveerd (kous-methode), waarbij de kosten voor renovatie 50 % van de vervangingskosten bedragen. In de varianten is dit meegenomen als een correctie van -/-25 % op de totale vervangingskosten. Zie onderstaande toelichting. 4\8 Gemeente Venray - kostendekking - versie 2 - Concept

Concept Kenmerk N012-1211336BTM-hgm-V02 Bepalen renovatiecorrectie situatie gemeente Venray Gemeente Venray heeft deelgenomen aan een werkgroep binnen het samenwerkingsverband Noord-Limburg, waarbij het effect van renoveren in plaats van vervangen is onderzocht. Hieruit blijkt dat renoveren een goed alternatief is voor vervanging, zowel technisch als financieel. De volgende mogelijkheden zijn op basis van het gemeentelijke areaal vertaald naar de totale investeringskosten. Tabel Kostenvergelijk tussen vervangen en relinen Kosten Aandeel tov referentievariant Alles vervangen Kostenkengetallen gemeente EUR 127.960.000 91% Kostengetallen gemeente met correctie -25% EUR 95.970.000 68% Kostenkengetallen referentievariant EUR 140.107.500 - Alles renoveren EUR 58.186.500 42% 50% renoveren en 50% vervangen obv referentievariant EUR 99.147.000 71% Areaalkosten referentiemodel EUR 105.080.000 75% Omdat niet te allen tijde kan worden gerenoveerd wordt een extra marge aangehouden, zodat in het referentiemodel een correctiefactor van -/- 25% wordt aangehouden op de vervangingskosten om zo het effect van 50% renoveren en 50% vervangen te kunnen berekenen. Met name door de aanpassingen van de technische levensduur van 60 naar 80 jaar, zouden door de relatief jonge leeftijd van de riolering in Venray de eerst komende 15 jaar nauwelijks vervangen plaatsvinden. In de praktijk zal het echter niet mogelijk zijn om 15 jaar geen vervangingen uit te voeren. Door op verlengen van de technische levensduur en opschuiven van de investeringen vinden in de totale periode van het kostendekkingsmodel (planhorizon 60 jaar) ook minder vervangingsinvesteringen plaats, dan in de basisvariant is meegenomen. Uiteindelijk leiden de bovenstaande aanpassingen in de referentievarian tot een lagere rioolheffing en kan de stijging ook geleidelijker plaatsvinden. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de investeringskosten voor vervangen in de komende 15 jaar wel erg laag zijn en praktisch niet realistisch. Varianten Op basis van de verkregen inzichten over de financiën, hebben twee aanvullende berekeningen plaatsgevonden. In variant 1 is om voor de komende 25 jaar een bedrag van EUR 350.000 per jaar opgenomen voor vervangen ofwel renoveren. Gemeente Venray - kostendekking - versie 2 - Concept 5\8

Concept Kenmerk N012-1211336BTM-hgm-V02 Dit biedt voldoende ruimte om ook de komende jaren om riolen te vervangen of renoveren die de technische levensduur van 80 jaar behalen. De rioolheffing komt in deze variant lager uit dan het basismodel. De uiteindelijke heffing komt in deze variant uit op EUR 243,00 in 2037 ten opzichte van EUR 258,00 in het basismodel. Voor de peildatum 2020 komt de heffing uit op EUR 228,00 ten opzichte van 258,00 in het basismodel. Inde tweede variant is uitgegaan van een technische levensduur van de riolering van 70 jaar in plaats van 80 jaar. Ook nu vindt er in de komende periode geen significante vervangingen plaats. In de periode tot 2017 is ook nu rekening gehouden met een jaarlijkse investering van EUR 350.000 per jaar voor vervangingen en riolering. Als gevolg van de toename van de totale investeringen over de volledige planperiode, enerzijds door de compensatie voor de periode tot 2017, anderzijds de toenemende hoeveelheid investeringen op basis van de technische levensduur van 70 jaar, blijft de rioolheffing alsmaar stijgen. 340,00 320,00 Basismodel Basismodel actueel Referentie variant 300,00 Variant 1 Variant 2 280,00 260,00 240,00 220,00 200,00 2013 2018 2023 2028 2033 2038 2043 2048 2053 2058 2063 2068 Modelresultaten varianten; de rioolheffing (in EUR) uitgezet in de doorgerekende periode 6\8 Gemeente Venray - kostendekking - versie 2 - Concept

Concept Kenmerk N012-1211336BTM-hgm-V02 Aanbevelingen We adviseren om strak te sturen op de vervangingsopgave en de geraamde en werkelijke kosten. Het drukken van de uitgaven leidt tot een minder snelle stijging van de rioolheffing. Hiervoor is wel aanvullend en structureel onderzoek nodig naar de kwaliteit van de vrijvervalriolering en het verloop van de kwaliteit over de jaren. Om de werkelijke uitgaven goed in de gaten te houden, adviseren we om met name bij structurele uitgaven te monitoren of de werkelijke uitgaven overeenkomen met de geraamde bedragen. Uitgangspunten financieel In de berekening van de rioolheffing is met de volgende gemeentelijke financiële uitgangspunten rekening gehouden: Alle bedragen zijn prijspeil 2012 In het model is geen rekening gehouden met toekomstige inflatie. Alle bedragen in het model en deze notitie zijn exclusief inflatie en dienen geïndexeerd te worden met de inflatie Alle bedragen overgenomen uit gemeentelijke model. Voor de (vervangings-)kosten voor de vrijvervalriolering is rekening gehouden met een toeslag van 15 % in verband met de aangepaste vervangingsstrategie Alle investeringen worden geactiveerd en jaarlijks volledig afgeboekt via lineaire afschrijving Alle bedragen zijn exclusief BTW. De BTW is 21 % en apart inzichtelijk gemaakt, er wordt geen BTW berekend over de personele lasten Rente opbrengsten uit voorziening ten goede aan de Algemene Middelen BTW over de exploitatie en kapitaallasten Uitgangspunten Besluit Begroting en verantwoording (BBV) De Gemeentewet en de Provinciewet schrijven voor dat elke gemeente en elke provincie jaarlijks begrotings- en verantwoordingsstukken moet opstellen. Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) bevat de regelgeving daarvoor. In de BBV zijn ook regels en randvoorwaarden opgenomen voor gemeenten met betrekking tot het bepalen van de kostendekking van de rioolheffing en financiering van investeringen in de riolering. Onderstaand zijn de belangrijkste voorwaarden opgenomen: Investeringen ten behoeve van riolering worden gezien als investeringen met meerjarig economisch nut en dienen te worden geactiveerd (artikel 59, lid 1) Jaarlijkse exploitatiekosten worden niet geactiveerd (ontbreken voorwaarde meerjarig economisch nut) Alle vaste activa worden voor het bedrag van de investering geactiveerd (artikel 62, lid 1) Gemeente Venray - kostendekking - versie 2 - Concept 7\8

Concept Kenmerk N012-1211336BTM-hgm-V02 Een specifieke bijdrage van derden die in directe relatie staat tot de investering mag in mindering worden gebracht (artikel 62, lid 2). In dit VGRP zijn eventuele bijdragen niet verrekend maar als baten opgenomen Er wordt gebruik gemaakt van een egalisatievoorziening met als doel ongewenste schommelingen in de rioolheffing te voorkomen (artikel 43, lid 1b). Uit de toelichting valt af te leiden dat het volgens het BBV om een voorziening gaat en geen onderdeel uitmaakt van het eigen vermogen. De rioolheffing mag alleen worden uitgegeven aan het doel waarvoor het is ingesteld (zogenaamd gebonden besteding) Rente wordt niet via de resultaatsbestemming aan de voorziening toegevoegd (artikel 45 en toelichting). Dit is alleen toegestaan indien de waardering op basis van contante waarde heeft plaatsgevonden. In feite betreft het hier ook geen rente maar de noodzakelijke toevoeging om de voorziening op het gewenste niveau te houden 8\8 Gemeente Venray - kostendekking - versie 2 - Concept

Bijlage Totaaloverzicht Basismodel Jaar Investeringen Lasten Jaar Vervangings maatregelen w aarvan direct onttrokken uit Verbeteringsmaatregelen Nieuw e kap.lasten Onderzoek Exploitatie Kapitaallasten verleden rioolrecht benodigd rioolrecht voorstel stijging inkomsten rioolrecht overige inkomsten BTW Totale lasten heffingseenheden rentetoevoeging directe onttrekking uit voorziening aanvullende ontrekking uit voorziening toevoeging aan voorziening totale inkomsten stand voorziening 31 december voorziening 2011 193,00 2.724.673 2012 217.674 143.263 9.023 0 1.253.216 2.178.073 160.614 3.600.927 2012 17.350 207,55 199,23 3% 3.456.641 0 0,000 0 144.286 0 3.600.927 2.580.387 2013 218.454 143.263 40.897 0 1.253.216 2.153.553 167.308 3.614.974 2013 18.955 190,71 206,16 3% 3.907.763 0 0,000 0 0 292.789 3.614.974 2.873.176 2014 268.598 1.247.344 100.969 0 1.253.216 2.115.207 179.923 3.649.315 2014 18.955 192,53 213,23 3% 4.041.775 0 0,000 0 0 392.460 3.649.315 3.265.636 2015 1.154.633 143.263 202.991 0 1.253.216 2.067.891 201.347 3.725.445 2015 18.955 196,54 234,55 10% 4.445.895 0 0,000 0 0 720.450 3.725.445 3.986.085 2016 307.906 143.263 273.107 0 1.253.216 2.029.259 216.072 3.771.653 2016 18.955 198,98 258,00 10% 4.890.390 0 0,000 0 0 1.118.737 3.771.653 5.104.822 2017 260.329 143.263 305.282 0 1.253.216 1.991.559 222.828 3.772.886 2017 18.955 199,04 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 1.117.504 3.772.886 6.222.327 2018 461.201 143.263 339.731 0 1.253.216 1.911.200 230.063 3.734.210 2018 18.955 197,00 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 1.156.180 3.734.210 7.378.507 2019 537.380 143.263 383.728 0 1.253.216 1.860.627 239.302 3.736.873 2019 18.955 197,14 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 1.153.517 3.736.873 8.532.024 2020 2.439.852 143.263 477.567 0 1.253.216 1.822.756 259.008 3.812.548 2020 18.955 201,14 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 1.077.842 3.812.548 9.609.866 2021 1.816.653 143.263 634.140 0 1.253.216 1.783.948 291.889 3.963.192 2021 18.955 209,08 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 927.198 3.963.192 10.537.064 2022 753.377 143.263 735.622 0 1.253.216 1.749.200 313.200 4.051.237 2022 18.955 213,73 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 839.153 4.051.237 11.376.217 2023 1.663.291 143.263 813.525 0 1.253.216 1.711.172 329.560 4.107.473 2023 18.955 216,70 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 782.917 4.107.473 12.159.134 2024 600.425 143.263 901.634 0 1.253.216 1.677.585 348.062 4.180.497 2024 18.955 220,55 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 709.893 4.180.497 12.869.028 2025 600.629 143.263 943.566 0 1.253.216 1.644.000 356.868 4.197.650 2025 18.955 221,45 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 692.740 4.197.650 13.561.767 2026 726.353 143.263 987.640 0 1.253.216 1.585.609 366.124 4.192.589 2026 18.955 221,19 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 697.801 4.192.589 14.259.569 2027 1.421.496 143.263 1.053.322 0 1.253.216 1.553.073 379.917 4.239.528 2027 18.955 223,66 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 650.862 4.239.528 14.910.430 2028 952.801 0 1.121.166 0 1.253.216 1.515.657 394.164 4.284.204 2028 18.955 226,02 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 606.186 4.284.204 15.516.617 2029 718.042 0 1.156.469 0 1.253.216 1.483.405 401.578 4.294.667 2029 18.955 226,57 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 595.723 4.294.667 16.112.339 2030 1.256.997 0 1.194.800 0 1.253.216 1.451.099 409.627 4.308.742 2030 18.955 227,31 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 581.648 4.308.742 16.693.987 2031 1.800.329 0 1.268.702 0 1.253.216 1.418.527 425.147 4.365.592 2031 18.955 230,31 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 524.798 4.365.592 17.218.786 2032 1.364.404 0 1.353.427 0 1.253.216 1.386.552 442.939 4.436.134 2032 18.955 234,04 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 454.256 4.436.134 17.673.041 2033 1.838.533 0 1.430.471 0 1.253.216 1.354.375 459.118 4.497.180 2033 18.955 237,26 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 393.210 4.497.180 18.066.251 2034 3.274.036 0 1.562.151 0 1.253.216 1.322.300 486.771 4.624.438 2034 18.955 243,97 258,00 0% 4.890.390 0 0,000 0 0 265.952 4.624.438 18.332.203 2035 1.321.147 0 1.703.420 0 1.253.216 1.290.305 516.437 4.763.378 2035 18.955 251,30 264,00 2% 5.004.120 0 0,000 0 0 240.742 4.763.378 18.572.946 2036 1.364.348 0 1.761.799 0 1.253.216 1.258.192 528.697 4.801.904 2036 18.955 253,33 266,00 1% 5.042.030 0 0,000 0 0 240.126 4.801.904 18.813.072 2037 856.865 0 1.808.320 0 1.253.216 1.218.277 538.467 4.818.280 2037 18.955 254,20 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 0 223.750 4.818.280 19.036.821 2038 3.982.117 0 1.910.821 0 1.253.216 1.176.041 559.992 4.900.069 2038 18.955 258,51 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 0 141.961 4.900.069 19.178.782 2039 4.852.399 0 2.164.713 0 1.253.216 1.136.780 613.309 5.168.017 2039 18.955 272,65 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 125.987 0 5.168.017 19.052.795 2040 2.607.076 0 2.395.545 0 1.253.216 1.106.675 661.784 5.417.220 2040 18.955 285,79 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 375.190 0 5.417.220 18.677.605 2041 1.520.222 0 2.501.737 0 1.253.216 1.076.240 684.084 5.515.277 2041 18.955 290,97 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 473.247 0 5.515.277 18.204.358 2042 1.144.022 0 2.551.196 0 1.253.216 1.039.488 694.470 5.538.369 2042 18.955 292,19 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 496.339 0 5.538.369 17.708.018 2043 1.680.857 0 2.597.263 0 1.253.216 1.004.274 704.145 5.558.898 2043 18.955 293,27 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 516.868 0 5.558.898 17.191.150 2044 863.617 0 2.644.444 0 1.253.216 975.012 714.053 5.586.725 2044 18.955 294,74 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 544.695 0 5.586.725 16.646.456 2045 620.866 0 2.650.234 0 1.253.216 945.751 715.268 5.564.470 2045 18.955 293,56 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 522.440 0 5.564.470 16.124.016 2046 1.395.298 0 2.664.681 0 1.253.216 916.383 718.302 5.552.582 2046 18.955 292,93 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 510.552 0 5.552.582 15.613.464 2047 578.659 0 2.690.591 0 1.253.216 875.628 723.743 5.543.179 2047 18.955 292,44 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 501.149 0 5.543.179 15.112.315 2048 1.686.704 0 2.709.144 0 1.253.216 839.213 727.639 5.529.212 2048 18.955 291,70 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 487.182 0 5.529.212 14.625.133 2049 1.417.540 0 2.766.783 0 1.253.216 810.662 739.744 5.570.405 2049 18.955 293,88 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 528.375 0 5.570.405 14.096.759 2050 1.141.090 0 2.805.020 0 1.253.216 751.532 747.774 5.557.542 2050 18.955 293,20 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 515.512 0 5.557.542 13.581.247 2051 1.758.855 0 2.846.132 0 1.253.216 719.942 756.407 5.575.696 2051 18.955 294,15 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 533.666 0 5.575.696 13.047.580 2052 1.449.800 0 2.904.436 0 1.253.216 694.506 768.651 5.620.809 2052 18.955 296,53 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 578.779 0 5.620.809 12.468.802 2053 2.337.422 0 2.970.717 0 1.253.216 658.305 782.570 5.664.808 2053 18.955 298,86 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 622.778 0 5.664.808 11.846.023 2054 838.388 0 3.035.429 0 1.253.216 632.104 796.159 5.716.908 2054 18.955 301,60 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 674.878 0 5.716.908 11.171.146 2055 999.373 0 3.039.887 0 1.253.216 606.066 797.096 5.696.264 2055 18.955 300,52 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 654.234 0 5.696.264 10.516.911 2056 518.692 0 3.038.468 0 1.253.216 580.559 796.797 5.669.040 2056 18.955 299,08 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 627.010 0 5.669.040 9.889.902 2057 1.532.592 0 3.041.664 0 1.253.216 517.700 797.469 5.610.049 2057 18.955 295,97 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 568.019 0 5.610.049 9.321.883 2058 743.414 0 3.067.075 0 1.253.216 433.409 802.805 5.556.505 2058 18.955 293,14 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 514.475 0 5.556.505 8.807.408 2059 2.088.002 0 3.092.070 0 1.253.216 411.106 808.054 5.564.446 2059 18.955 293,56 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 522.416 0 5.564.446 8.284.992 2060 2.520.633 0 3.183.416 0 1.253.216 339.603 827.237 5.603.472 2060 18.955 295,62 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 561.442 0 5.603.472 7.723.550 2061 2.192.966 0 3.282.987 0 1.253.216 309.451 848.147 5.693.800 2061 18.955 300,39 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 651.770 0 5.693.800 7.071.779 2062 1.299.153 0 3.344.589 0 1.253.216 289.568 861.083 5.748.456 2062 18.955 303,27 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 706.426 0 5.748.456 6.365.354 2063 671.247 0 3.351.553 0 1.253.216 232.957 862.545 5.700.272 2063 18.955 300,73 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 658.242 0 5.700.272 5.707.112 2064 1.305.052 0 3.347.247 0 1.253.216 197.613 861.641 5.659.718 2064 18.955 298,59 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 617.688 0 5.659.718 5.089.424 2065 1.701.445 0 3.378.830 0 1.253.216 186.761 868.274 5.687.081 2065 18.955 300,03 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 645.051 0 5.687.081 4.444.373 2066 1.419.241 0 3.418.917 0 1.253.216 150.039 876.692 5.698.863 2066 18.955 300,65 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 656.833 0 5.698.863 3.787.540 2067 2.636.558 0 3.476.390 0 1.253.216 125.619 888.761 5.743.985 2067 18.955 303,03 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 701.955 0 5.743.985 3.085.585 2068 768.818 0 3.536.838 0 1.253.216 108.330 901.455 5.799.839 2068 18.955 305,98 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 757.809 0 5.799.839 2.327.776 2069 2.352.225 0 3.556.981 0 1.253.216 79.691 905.685 5.795.573 2069 18.955 305,75 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 753.543 0 5.795.573 1.574.233 2070 1.823.651 0 3.629.375 0 1.253.216 56.988 920.888 5.860.467 2070 18.955 309,18 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 818.437 0 5.860.467 755.796 2071 1.443.744 0 3.668.416 0 1.253.216 0 929.087 5.850.719 2071 18.955 308,66 266,00 0% 5.042.030 0 0,000 0 808.689 0 5.850.719-52.894 Inkomsten Voorziening Totaal 84.087.491 0 3.396.289 123.827.056 0 75.192.960 63.517.396 35.526.837 298.064.250

Bijlage 3 Overzicht vergelijking kostenopbouw per thema

Kengetallen Kengetallen Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Inwonersaantallen (stuks) 13687 13289 17349 41820 100039 43039 Grondgebied (ha) 2921 10942 5040 19190 12844 14636 Lengte riolering (km) 76 111 96 262 615 224 Gemalen (aantal) 7 15 11 44 54 (16 grote) 46 Drukrioolunits (aantal) 107 159 241 1114 268 666 Randvoorzieningen (aantal) 4 7 7 22 16 16 Kolken 5000 5650 30700 FTE binnen 1,0 1,9 2,3 4,2 2,5 5,0 FTE buiten 1,0 1,6 8,0 0,0 Heffingseenheden (stuks) 6698 5850 7295 17747 46901 17350 Rioolheffing 2012 (EURO) 174,50 181,13 230,31 202,00 177,75 213,16 Rioolheffing 2013 (EURO) 182,50 181,13 216,40 206,00 168,85 225,14 Rioolheffing gemiddeld over periode kostenmodel (EURO) 174,50 NNB NNB 202,00 177,75 199,23 Beleidsplannen Beleidsplannen Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Aanwezige beleidsplannen GRP 2008-2012 2007-2012 2009-2013 2012-2016 2008-2017 2005-2014 Waterplan nee waternotitie 2006 ja, 2007 deels ja, 2005 nee OAS Venlo Venray/Gennep Gennep Venlo en Venray Venlo Venray Afvalwaterakkoord nee Maasduinen Maasduinen nee nee nee Aansluitverordening onbekend nee onbekend 2013 2011 2012 Rioolheffingverordening og 2013 2013 2011 2013 2012 2012 Hemelwaterverordening nee nee nee nee nee nee Afkoppelkansenkaart ja ja nee nee nee nee Onderzoeken 0,93 0,72 Beleidskeuzes Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Afkoppelen Niet afkoppelen Afkoppelen openbaar, mits technisch haalbaar 4,66 2,37 Afkoppelen openbaar en partikulier - vrijwillig Afkoppelen openbaar en partikulier - stimuleringsregeling 7,46 Afkoppelen openbaar en partikulier - verplicht Grondwater Niets doen Alleen op basis van klachten (passief) Handelen op basis van meetnet (actief) Vervangen Geen vervanging - alles relinen 7,96 0,74 24,09 59,33 Vervangen icm herinrichting, anders relinen 137 162 6,28 Alles vervangen - leeftijd 203,63 Alles vervangen - nader beoordeeld 57,25 304,31 433,51 735,97 827,57 28,72 276,22 EUR/m1 HWA DWA Lozingen buitengebied Infiltreren in de bodem Afvoeren naar oppervlaktewater Afvoer RWZI Lokale behandeling Drukriolering Drukriolering en IBA's 2,05 Nieuwbouw Niet aankoppelen Niet aankoppelen - compensatievoorzieningen Maatwerk Basisinspanning Afgerond Basisinspanning maatregelen Basisinspanning maatregelen icm KRW KRW Wateroverlast Omgang duurzaamheid Niets doen Groene berging Afkoppelen 2,05 12,84 Afkoppelen en groene berging 7,89 0,23 4,01 3,26 Geen wateroverlast Wateroverlast oplossen via rioolmaatregelen 12,58 Wateroverlast oplossen via maaiveld Klimaatbestendig Passief - waar mogelijk Actief - beleid ontwikkeld of in ontwikkeling Beheeruitgangspunten Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Gemalen Planmatig onderhoud (incl reactie op storingen) 9,99 12,66 14,09 6,32 24,47 EUR/HE 9.556 4.937 5.682 5.492 9.231 EUR/stuk Reactief onderhoud (obv storingen) Vervangingskosten 6,53 13,62 13,17 7,24 3,73 4,40 EUR/HE 6.245 5.312 8.733 2.918 3.236 1.661 EUR/stuk Drukriolering Planmatig onderhoud (incl reactie op storingen) 2,31 21,10 1,41 0,30 EUR/HE 85 639 22 52 EUR/stuk Reactief onderhoud (obv storingen) Vervangingskosten 6,45 33,38 13,49 20,14 3,16 7,32 EUR/HE 404 1.228 408 321 553 191 EUR/stuk Vrijverval Reinigen en inspecteren 1x per 7 jaar 4,00 Reinigen en inspecteren 1x per 10 jaar 6,37 8,55 3,66 5,18 4,20 Algemeen onderhoud 1,27 0,85 11,23 5,63 8,00 5,98 Kolken jaarlijks 2,82 2,90 EUR/HE twee keer per jaar 8,01 4,10 2,74 EUR/HE 21,47 NB 8,00 EUR/stuk Bergbezinkbassins Planmatig onderhoud (incl reactie op storingen) 1,78 Reactief onderhoud (obv storingen) 1,31 Infiltratiesystemen Planmatig onderhoud (incl reactie op storingen) 0,85 0,32 Reactief onderhoud (obv storingen) Retentievoorzieningen Planmatig onderhoud (incl reactie op storingen) 2,59 Reactief onderhoud (obv storingen) Onderhoud bermen, sloten, duikers, kunstwerken Drainagesystemen Geen in beheer Planmatig onderhoud (incl reactie op storingen) Reactief onderhoud (obv storingen) Meten en monitoren - meten Prolongatie meten vanuit WVO Meten aan BBB's 0,99 0,43 Grondwatermeetnet 0,43 0,68 Foutieve aansluitingen Peilbuizen bij infiltratiesystemen Meten en monitoren - databeheer Geen gebruik van gegevens Gebruik van data voor algemene kennis Gebruik van data voor gericht onderzoek (calibratie) Klachtenregistratie Registratie met inzicht Registratie zonder inzicht 0,96

Financiën Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Type voorziening Egalisatievoorziening -6,67-4,90-3,30-7,91-0,27-2,62 Onderhoudvoorziening -2,02 BTW compensatievoorziening -4,84 Rente voorziening ja -29,69 nee Afschrijving Start afschrijving Rente investeringen Kolken Vegen Onderhoud sloten en duikers liniair annuitair In jaar van investering 50 % in jaar van investering In jaar na investering Rentedeel in jaar van investering Rentedeel 50% in jaar van investering Rente over boekwaarde Kosten niet in GRP Kosten deels in GRP Kosten volledig in GRP Kosten niet in GRP Kosten deels in GRP 2,24 13,00 1,83 Kosten volledig in GRP Kosten niet in GRP Kosten deels in GRP Kosten volledig in GRP 1,71 23,52 Personele middelen binnen Personele middelen buiten Alles in eigen beheer Uitbesteding specialistische taken 16,43 25,35 45,97 27,89 5,64 28,67 EUR/HE 110.026 77.655 132.018 99.000 115.004 EUR/FTE Uitbesteding specialistische en algemene taken 1,19 4,27 2,19 1,13 2,75 Alles in eigen beheer Uitbesteding specialistische taken 15,05 20,25 15,72 EUR/HE 100.784 75.928 92.138 EUR/FTE Uitbesteding specialistische en algemene taken Volledig uitbesteed Beheersysteem Eigen systeem 0,51 0,32 Eigen systeem, uitbesteding 1,59 1,23 Volledig uitbesteed Geen systeem 0,77 Kapitaallasten Vervangingskosten Direct afschrijven Alles kapitaliseren 106,56 247,69 302,85 300,40 119,96 Alleen verbeteringsmaatregelen kapitaliseren Kapitaallasten verleden 19,65 57,45 47,51 41,22 7,66 61,02 Eigen kostenkengetallen Leidraad Riolering Gedetailleerde calculatie per project BTW 24,72 48,87 52,69 59,89 13,28 23,74 Heffingsgrondslag Referentiekaders Beesel Bergen Gennep Horst a/d Maas Venlo Venray Grondslag Object 6.698 5.850 7.295 17.747 46.901 Object icm afkoppelen 17.350 Wie? Eigenaar Gebruiker Hoe? Via eigen organisatie 2,37 Via samenwerking met (buur)gemeente Via externe partij (bijvoorbeeld Waterschap) 1,59 Rioolheffing - kengetallen tabel zonder kapitaliseren 158,86 380,60 406,78 414,28 107,28 229,85 met kapitaliseren 190,41 449,56 520,83 486,90 NVT 279,90 Rioolheffing - gemeenteinfo 2012 174,50 181,13 230 202,00 177,75 199,23 gemiddeld 188,00 NB 500 434,00 ca 170.00 250,00

Bijlage 4 Resultaten enquête vervanging van vrijvervalriolering en onderhoud gemalen en drukriolering

Verdieping GRP regio Venlo-Venray - onderdeel vervangingsstrategie Gemeente Bergen Gemeente Horst aan de Maas WBL Gemeente Gennep Gemeente Venlo Gemeente Venray Gemeente Beesel Vervangingsstrategie - toelichting De vervangingsstrategieën zijn sterk verschillend. Wel zijn er veel verschillen tussen de strategie uit het kostenmodel (vaak op basis van standaard levensduur van 60 jaar) en de praktijk (nader beoordelen en vaker relinen of uitstel van de vervanging). De vervangingskosten maken een groot deel uit van de totale heffing. Om inzicht te krijgen over de verschillen en overeenkomsten tussen de gemeenten, is deze vragenlijst opgesteld. Lokale situatie en gemeentelijk beleid Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Hoe wordt de vervangingsplanning voor de kortere termijn opgesteld? op basis van de 10 jaarlijkse inspectieronde en in relatie met wegvervanging of Met als basis het rioolbeheersysteem worden de inspectieresultaten vertaald naar op basis van inspectieresultaten of capaciteitswijziging Op basis van de maatregelenplanning uit het beheerssysteem wordt voor het jaar n+2 een Op basis van automatishce beoordeling van inspectieresultaten, die vervolgens worden Geautomatiseerd via beheersysteem. Uitdraai behheersysteem wordt nader bekek en. Aan Inprincipe wordt uitgegaan van van het jaar van aanleg en een standaard levensduurvan 70 herinrichtingprojecten maatregelen. inspectie uitgevoerd. Op basis van de uitk omsten van de inspectie wordt beoordeeld of beoordeeld de hand van nader onderzoek bepalen of en hoe er daatwerk elijk vervangen/gerenoveerd jaar. Op basis hiervan kijken we hoeveel meter riolering vervangen dient te worden vervanging plaatsvind. wordt gedurende de looptijd van het GRP (5 jaar). Rek ening houden met een bedrag ter groote van 548 per meter weten we hoeveel geld we beschikbaar hebben voor het vervangen van de riolering gedurende de looptijd van het GRP. We bekijk en de inspecties van die leidingen die op basis van de levensduur van 70 jaar vervangen moeten worden. Indien de k waliteitstoestand zodanig is dat deze echt vervangen moeten worden proberen we deze vervanging zoveel als mogelijk te combineren kijken met de herinrichting van de openbare ruimte. Ook komt het omgekeerde voor. Als de gemeenteraad besluit een bepaald gebied te herinrichten kijk en we of vervanging van de riolering hierin kan worden meegenomen. We streven bij het vervangen van de riolering zoveel al mogelijk naar een wijkgerichte aanpak. Verder heeft het vervangen van de gresriolering prioriteit. De prak tijk heeft uitgewezen van de voegverbindingen van deze gresleidingen veelal slechte staat verk eren. Dit heeft vaak wortelingroei tot gevolg. Eventuele schommielingen vangen we op met de egalisatievoorziening. Hoe ver kijkt u dan vooruit? (qua jaartallen) enkele jaren, max 4 a 5 Ongeveer 5 jaar. 2a3 jaar 5 jaar voor de maatregelenplanning, 2 jaar voor de defenitieve keuze jaarlijks inspecteren we ca. 1/10 van het stelsel. De we onderscheiden 3 categorien In de regel niet meer dan 5 jaar In principe kijken we niet verder vooruit dan 5 jaar planmatige maatregelen <2 jr; 3-5 jr; 5-10 jr op bais van het uitvalpercentage maken we een inschatting voor de komende 10 j benodigde budget In hoeverre maakt u gebruik van een beheersysteem? niet GBI van Oranjewoud. meerdere systemen, bezig met optimalisatie om maatregelen te inventariseren. t.b.v verkrijgen gegevens Beheersysteem geeft vevanging op op basis van leeftijd. Het beheerssysteem gebruiken we hierbij ter ondersteuning, zoals uitfilteren jaar van aanleg, materiaalsoort en pas in tweede instantie de kwaliteitstoestand. Verder slaan we in het beheerssysteem de rioolinspecties op zodat we kunnen filteren op toestandsaspect. In hoeverre lukt het ook om deze planning te halen? Zo nee, waarom niet? geen vaste planning, komt dus ook niet in de knel Lukt nagenoeg altijd. veelal wel Nee, aangezien defenitieve maatregelen op basis van inspectiegegevens wordt bepaald het na beoordelen van de inspecties wil wel eens op zich laten wachten planning wordt gehaald, beheersysteem is te streng, minder renovatie nodig na nader We halen de planning altijd. onderzoek. Gebeurt vervangen/relinen op basis van beoordeelde inspectiebeelden of anders? En wie na inspectie laten we een maatregelplan opstellen, dat beoordelen we weer zelf en dan Vervangen/relinen gebeurt op basis van inspectiegegevens door adviesburo. ja, inspecties, advies, bestek en uitvoering door externen inxpctie zie B7 en B8 Zelf beoordelen op basis van inspectiebeelden, kennis van de omgeving en kostenvergelijk. Aan de hand van uitgevoerde inspecties beoordelen we zelf welke leidingen vervangen doet (zelf, uitbesteding)? stellen we een uitvoeringsplan op, moeten worden. Daarnaast vragen we vaak een second opinion van een adviesbureau (vroeger Kragten). Op basis van welke uitgangspunten wordt gekozen voor vervangen? alleen in combinatie met herinrichting en als hydraulisch noodzakelijk is Als er een leiding met een grotere diameter moet komen. wanneer relinen of deelreparaties niet mogelijk zijn en kostenafweging afkoppelkans of werk met werk maken wanneer relinen niet mogelijk is, of wanneer er een verbetering noodzakelijk is en er kan Kosten, overlast Kwaliteitstoestand op dat moment veelal scheuren of deformatie. Bij aantasting of worden meegelift met een weg of plan reconstructie wortelingroei willen we wel eens relinen Op basis van welke uitgangspunten wordt gekozen voor relinen of repareren? geen voorkeur voor deelreparaties, dan liever hele streng relinen, maar afhankelijk van de In alle voorkomende gevallen, behalve als er een grotere diameter moet komen. bij incidentele schades deelreparatie, en relinen waar mogelijk, vooral grotere diameters. geen afkoppelkans en geen reconstructie van weg nodig op basis van de schade beelden. B.v een scheur is deel raparatie (nod-dig). 3 scheuren in (slechte vraag, relinen is renoveren is gelijk aan vervangen. Repareren is dat niet) Kosten, Relinen alleen bij hevige aantasting of wortelingroei aard van de problemen een streng is streng relinen. Verder speelt de ligging van het riool ook mee, de overlast. consequenties van een schade, de overlast, de impact voor de bereikbaarheid, de uitvoeringsduur en de kosten. Kunt u ook motiveren in welke situatie u niet kiest voor het nemen van maatregelen? Als de mate van de schade hiertoe aanleiding geeft in relatie tot de inspectieprequentie en bijvoorbeeld wanneer als gevolg vanh2s aantasting de wanddikte afgenomen is maar de indien technische staat riolering daartoe geen aanleidng geeft Bijv. een ingehakte inlaat in een leiding van 30 jaar oud, dit schadebeeld is er al vanaf dag Als het nog niet nodig is. We varen niet blind op de uitkomsten uit het rioolbeheerprogramma. Het blijft handwerk. ligging van de leiding. minimale benodigde wanddikte er nog is. ( bijvoorbeeld doordat een zwaarder type buis is 1 en heeft geen negatieve invloed op de omgeveing of het funtioneren van het systeem. toegepast bij aanleg) Vormt ook geen risico Wordt in de afweging rekening gehouden met grondslag en grondwaterstanden bij wordt wel rekening gehouden met gws, deze zijn op enkele plaatsen hoog Ja, er wordt rekening mee gehouden en nee, er zijn geen grote verschillen in onze iedere situatie wordt apart beoordeeld, door grote spreiding van ons transportstelsel Ja, er is echter slechts zeer beperkt aantal locaties waar riool in grondwater ligt. ja grondwaterstanden wel, overwegend zandgronden maar ook plaatselijk klei en Ja, zit in kostenvergelijk. Enkele gebieden riool in grondwater, enkel gebieden riool boven En zijn er binnen de gemeente (grote) verschillen aanwezig? Zo ver ik weet liggen alle werkzaamheden? En zijn er binnen de gemeente (grote) verschillen aanwezig? gemeente leemhoudende grond. grondwater. riolen boven de grondwaterstand Hoe wordt de vervangingsstrategie voor de lange termijn opgesteld in het kader van het op basis van de afschrijvingstermijnen, 60, 15 en 5 jaar Uit het beheersysteem volgt het vervangingsjaar op basis van aanlegjaar en lange termijnstrategie is in ontwikk eling door middel van gerichte onderzoek en naar Ja, via beheerssysteem, welke (groten)deels cyclisch vervangingen bepaald zie B8 x% relinen en rest vervangen. In eerste instantie op levensduur, daarna op basis van inspectie. Bijvoorbeeld op basis kostendekkingsmodel? inspectieresultaat. afname van de kwaliteit over de levensduur van een bepaald soort leiding. van beoordelingen, (geautomatiseerd) via beheersysteem, op basis van levensduren of anders. Vooral gericht op het berekenen van de rioolheffing. Wat is uw ervaring met het vervangen danwel relinen op basis van de afgelopen jaren? de laatse jaren diverse rioolstrengen gerelined n.a.v. aantasting door h2s van Goede ervaringen met relinen al sinds 2001. vervangingen betroffen veelal persleidingen naar aanleiding van aantasting, relinen is dan k osten relinen zijn ca 30% van de geraamde kosten voor vervanging en aanleg Een rioolstreng in die volgens de beoordeling binnen 2 jaar vervangen moest worden houd Vervangingen gebeurden in de regel te vroeg. Enkel rioolvervanging is duur altijd zoek en We hebben bij aantasting als gevolg van lozingen van zwembad De lommerbergen een lozingspunten drukriool. Ervaring is prima, wel verschil in k waliteiten van verschillende niet interessant gescheiden stelste. het ook nog wel 5 jaar uit (en wellicht nog langer) naar samenloop met wegenplanning, daardoor vaak te vroeg vervangen. Bij relinen k un je gedeelte gerelined. Ook een klein gedeelte gerelined is gerelined in verband met leveranciers/aannemers veel beter het moment van relinen uitstellen. wortelingroei. Hierbij valt te denken aan de leerervaring dat te snel wordt overgegaan tot vervangen, relinen niet altijd het gewenste resultaat oplevert, geraamde k osten meevallen, uitgestelde projecten niet tot problemen leiden, etc. Zijn er vanuit uw optiek bijzonderheden aan uw vervangingsstrategie in afwijking van de Nee. vanwege de verschillen in diameters en functie van ons stelsel t.o.v. gemeentelijk e Het werken met een budget voor de k omende 10 jaar gebaseerd op het uitvalspercentage. Nee, standaard stelsel, geen samenhang met stedelijke vernieuwing afkoppelen aan Nee andere gemeenten, die niet in de vragenlijst staan? stelsels is het vaak moeilijk deze zaken met elkaar te vergelijken. Denk hierbij aan Elk e 3 jaar stellen we dit percentage bij. wegenplanning gelinkt. Ja. Wordt na inspectie bekeken of relining/vervanging noodzakelijk is zaken als; transporteren vs. Inzamelen, moeilijkbereikbare ligging vs stedelijk gebied, wordt daarna zsm uitgevoerd. alle kosten drukken op vervanging vs integrale aanpak van riool en wijken, etc. Relatie met andere aspecten Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Zijn de riolerings- en wegen-vervangingsplanningen op elkaar afgestemd en hoe gebeurd ten tijde van het opstellen van het GRP en als relining of vervanging ergens actueel is Ja, overleg wegbeheerder en rioolbeheerder. nvt ja meeestal riool leidend en er is geen voorziening voor vervanging wegen (gedekt in Jaarlijks wordt het uitvoeringsprogramma GRP en het wegonderhoudsprogramma met Dit gebeurt handmatig We stemmen zoveel als mogelijk op elkaar af. Bij een kleine gemeente is het redelijk dat? rioolfonds dus) elkaar afgestemd overzichtelijk wat we komende periode gaan aanpakken Indien ja op bovenstaande vraag, hoe gebeurd dit en welde discipline is dan leidend in het praktisch opgelost mede op basis van beschikbare budgetten en prioriteit, per project kan Wegbeheerder en rioolbeheerder zitten op 1 kamer, mondeling overleg, geen discipline is riool en wegbeheerder wisselen lijsten uit. Ieder is verantwoordelijk voor eigen kosten bij Handmatig, de disipline die het grootste probleem heeft is leidend. Wegen betaald de weg, Het is meer een kwestie van gevoel. We gaan geen verharding inclusief fundering vervangen moment en qua kosten? dit verschillend zijn leidend. werke met werk wordt een praktische vereling volgens dat princiepe afgesproken Riool betaaald de onderliggende sleuf en buis. als er een oud riool onder ligt. We combineren zoveel als mogelijk. Wordt aangesloten verhard oppervlak afgekoppeld bij reconstructies/vervangingen en op uitgangspunt is altijd dat voorkant van aanliggende panden en de inritten ook afwateren op Ja, enkel openbaar verhard oppervlak, mits ondergrond goed is. nvt ja, indien doelmatig openbaar verhard oppervlak wel Dat kan, hiervoor apart budget, indien budget op dan niet afkoppelen. De laatste 5 jaar koppelen we het openbare gedeelte in principe altijd af. welke uitgangspunten gebeurd dit? de openbare ruimte en dat infiltratievoorzieningen daarop gedimensioneerd worden. Wordt ook particulier terrein meegenomen bij afkoppelwerkzaamheden bij rioolvervanging? Per project worden eventueel voorkanten binnen project afgekoppeld, als gevels aan Nee. nvt nee, huisaansluitingen worden wel gescheiden aangebracht soms Vrooeger wel, nu niet meer. (momenteel heroverweging op dit punt) Veelal koppelen we ook de voorzijde van de aanliggende woningen af. Soms leggen we een openbare ruimte liggen bv. uitlegger van het IT riool tot aan de erfgrens. Dit is o.a. afhankelijk van het beschikbare budget. Wordt bij de afweging vervangen/relinen rekening gehouden met bergingscapaciteit (bijv. indien vergroting gewenst is wordt vervangen?? ja nee ja Ja Ja verloren berging en overstortfrequenties) van het stelsel? Wordt bij de afweging vervangen/relinen rekening gehouden met de hydraulische indien vergroting gewenst is wordt vervangen Ja. ja, afnameverplichting nee, wel wordt bekeken of in bemalingsgebied overlast is. op basis daarvan wordt afweging ja indien een verbetering noodzakelijk is wodt niet gerelined Alleen als een rioolvergroting nodig is. Ja afvoercapaciteit (bijv.water-op-straat locaties) van het stelsel? gemaakt al dan niet relinen. Financieel Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Hoe worden de vervangingskosten berekend? Maak hierbij, indien mogelijk, onderscheid niet bekend Kentallen rioolbeheersysteem. eigen kengetallen en adviesbureau's leidraad + 30% voor afk oppelen eigen k entallen met aanvulling uit b.v. leidraad Eigen k entallen. Volgens mij op basis van een gemiddelde vaste eenheidsprijs per meter. Hierbij valt te tussen de gemeentelijke begroting en de heffingsberekening in het GRP denken aan Leidraad Riolering, eigen kengetallen, kengetallen adviesbureau, beheerssysteem Is er ook onderscheid tussen de vervangingskosten voor de korte termijn en lange termijn? niet bekend Nee. beiden worden aanbesteed ja, op k orte termijn wordt rek ening gehouden met relinen. Op LT niet. globale kentrallen voor meerjaren begroting en rioolheffing. Specifieke project begrotingen Beheersysteem gevult met eigen bedragen, eigen bedragen worden om de 4 jaar Nee. Hierbij valt te denken aan een gedetailleerde raming voor de meerjarenbegroting en voor de korte termijn geupdate. kengetallen voor de berekening van de rioolheffing Welke onderdelen worden meegenomen in de berekening van de vervangingskosten en voor welk aandeel: - verharding Leidraad Alle verharding. nvt creatief tot boven sleuf. (sleuf is soms dus breder dan strikt noodzakelijk deel boven sleuf voor 50% Bovenliggende verharding sleufbreedte. Hierbij valt te denken aan alleen deel boven sleuf, alle verharding of totale herinrichting - afkoppelen Leidraad Alle tbv het afkoppelen benodigde voorzieningen worden meegerekend. nvt ja incl. 2e leiding en huisaansluitng tweede leiding met uitleggers gebaseerd op bering opeenbaar gebeid en soms met extra voor 0% Een vast bedrag van 50,000 per jaar voor het afk oppelen. Hierbij valt te denk en aan bergingscapaciteit voor opritten en dakvalk voorzijde alleen tweede leiding met uitleggers of inclusief afkoppelen bij particulieren - grondwater Leidraad Als er maatregelen tbv grondwater nodig zijn, dan worden deze volledig meegerekend. nvt n bemaling ten behoeve van de aanleg van het riool voor 100% Nee - verkeersmaatregelen (drempels, wegversmallingen, etc.) nee Ook deze voorzieningen worden volledig meegerekend. nvt nee alleen vervangen bestaande situatie voor zover binnen de rioolssleuf voor 0% Nee - groenaanplant nee Volledig meegerekend. nvt alleen vervangen bestaande situatie voor zover dit a.g.v de rioolwerkzaamehden noodzakelijk is voor 0% Nee - nader in te vullen door gemeenten nvt nee, alleen vervangen/herplaatsen bestaande situatie - nader in te vullen door gemeenten nvt indien vanuit rioolvervanging nodig, wordt dit ook betaald. - nader in te vullen door gemeenten nvt Wordt een nacalculatie gemaakt van vervangings/relinings werkzaamheden? nee Nee. ja nee ja Ja Nee Welke technische levensduur wordt aan gerelinede riolering toegekend? afhankelijk van de sterkte van de relining, meestel terugbrengen naar volledige levensduur Het jaar van relinen wordt het nieuwe aanlegjaar. Vanaf dan in principe 60 jaar levensduur. afhankelijk van toegepaste methode en opgave leverancier 60 50 jaar maar daar wordt niet mee gerekend, we werken ook niet met de technische voorlopig gelijk aan gewoon riool Onbekend 60 Bij de eerstvolgende inspectie kan vervangingsjaar worden aangepast afhankelijk van levensduur van een ander type leiding zie B7 aangetroffen schadebeeld. Bij afkoppelen (icm vervanging) wordt het aantal meter riolering uitgebreid. Wordt dit (en het niet expliciet Ja. nvt nee ja Ja Nee beheer en onderhoud) meegenomen in de afweging? Worden personele middelen (uren) toegekend aan een project? alle personele middelen blijven algemeen in de exploitatie en worden niet aan proejcten Enkel de uitbestede uren. Niet de interne uren. ja ja ja Ja Nee toegekend. Voorbeeldproject Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Antwoord Is er een project in de (afgelopen) planperiode geweest waar vervangen/gerelined is? Zo ja: div reliningen nav aantasting door lozingspunten drukriolering Ja, gerelined. nee, wel verleggingen en aanleg nieuwe trace's ja ja beide Diverse (Overloonseweg, Puttenweg, Kempweg, Grootdorp,Kleindorp, Gertrudisstraat, Afgelopen periode van 5 jaar (GRP) 3,5 kilometer riool vervangen en 375 meter gerelined. Kempweg, Monikestraat, Noordsingel) Verder Heerstraat asfalt en fundering vervangen. Riool was nog goed. Wel gelijk een IT riool mee gelegd waarop verharding is aangesloten. Tevens uitleggers gelegd waar woningen op aangesloten kunnen worden Zou u dit riool achteraf opnieuw vervangen? nvt Nee, want het is niet vervangen maar gerelined. nee relinen, nee vervangen Sommigen wel sommigen niet Om hoeveel meter riolering ging het? div projecten van enkele honderden meters?? a 34 m urbstr, b 73 m 1emaasveldstr veel 3,5 kilometer riool vervangen en 375 meter gerelined Waarom is gekozen voor vervanging/relining? relining omdat er geen noodzaak was voor vervangen voor andere redenen, en vervanging Omdat dit goedkoper is/was. a de schade was zodanig dat de buisbodem weggeteerd was tijdens de uitvoering bleek dit Afweging zoals hierboven beschreven aanzienlijk duurder zou zijn en meer overlast zou bezorgen. niet te zijn, b de relining kon vanwege te kleine putafmetingen en bocht in het riool niet uitgevoerd worden Was deze vervanging in het GRP apart geraamd? En zo ja, op welk bedrag? neen, uit algemene vervangingskrediet Nee. ja a 10,000,-- ja b 20,000,-- Ja. Hoeveel heeft het project uiteindelijk gekost? nvt div projecten?? 50,000,-- 76.000,-- X Zijn de uren van de eigen medewerkers hierbij opgenomen? (zowel in raming als in neen Enkel de externe uren. ja, ja relevantie? praktijk?)

Verdieping GRP regio Venlo-Venray - onderdeel beheer en onderhoud gemalen en drukriolering Gemeente Bergen Gemeente Bergen Gemeente Horst aan de Maas Gemeente Horst aan de Maas WBL WBL Gemeente Gennep Gemeente Gennep Beheer&onderhoud - toelichting Binnen de kosten voor beheer&onderhoud en vervanging zijn grote ik vraag me af of de verschillen werkelijk zo groot zijn. Als ik de kosten goed uit de verschillen aanwezig tussen de gemeenten. Onderstaande vragen exploitatie haal, voor drukriolering en gemalen, dan kom ik op 23,80 per HE en dit is dienen een verklaring geven waar deze verschillen uit voort komen nagenoeg hetzelfde als Venray. Ik denk dat een juiste en identieke kostentoerekening veel belangrijker is. Lokale situatie Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Zijn uw gemalen voorzien van een gemaalcomputer? hoofdgemalen en enkele kritische drukrioolgemaaltjes, totaal 30 stuks idem Ja. Nee, wel voorzien van plc. ja ja Beschikt u over gemalen/drukriolering van meerdere vnl ABS maar sinds enkele jaren ook drukrioolpompen van Grundfos idem Ja. Ja. nee nee pompenleveranciers? Wil bij vervanging overstappen op één pompenleveranciers? nee, meerdere (2) merken pompen en meerdere installateurs/leveranciers houdt de prijzen idem Ja. Ja. willen we juist open breken scherper Beheer en onderhoud Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Beschikt u over een gemaalbeheerder en wat zijn zoal zijn taken? geen aangewezen gemalenbeheerder, in overleg en verdeeld tussen binnen en buitendienst idem Is onderdeel van de functie "Adviseur Riolering" Is onderdeel van de functie "Adviseur Riolering" extern extern Wie verzorgt het planmatig onderhoud? medewerker/ beheerder binnendienst idem Adviseur riolering in samenwerking met de senior rioolmedewerker Adviseur riolering in samenwerking met de senior rioolmedewerker extern extern Wat is de frequentie van het planmatig onderhoud? een maal per jaar idem Inspectie jaarlijks, reiniging afh. Van installatie 1 of 2 maal per jaar. Reiniging en inspectie jaarlijks. jaarlijks Welke werkzaamheden behoren tot het planmatig onderhoud? reiniging en toestandbeoordeling 1 x jaar Reinigen,inspecteren van de installaties en indien nodig vervangen of repareren van Reinigen,inspecteren van de installaties en indien nodig vervangen of repareren van Denk hierbij aan het reinigen, maar ook aan inspectie van onderdelen of onderscheid in het reinigen, maar ook aan inspectie van onderdelen, zonder onderscheid in k lein en het reinigen, maar ook aan inspectie van onderdelen, zonder onderscheid in klein en onderdelen. onderdelen. klein en groot onderhoud groot onderhoud groot onderhoud In hoeverre maakt u gebruik van een centrale post en welke 30 objecten aangesloten op hoofdpost van ABS, div. registraties, o.a. overstortgegevens, idem Alle installaties zijn aangesloten op een centrale post. O.a. storingsdoormelding gaat via Er is enkel een klein aantal "gevoelige" units op de hoofdpost aangesloten. ja Mac Tac ja Mac Tac informatie registreert u? draaiuren, storingen, 4 neerslagmeters deze post. Vastgelegd worden o.a. draaiuren, storingen. Wat doet u met de geregistreerde informatie? alleen de overstortregistratie wordt jaarlijks opgesteld, verder incidenteel informatie over gemaal of pom om storingshistorie te zien of neerslaggegevens Bij problemen aan de installatie wordt deze info geraadpleegd. Nvt registreren afwijkingen en stroingen en daarop schakelen me tonderhoud/vervanging registreren afwijkingen en stroingen en daarop schakelen me tonderhoud/vervanging Hoe komen storingen binnen en worden deze behandeld? storing worden via de centrale hoofdpost per sms verzonden naar een mob. Telefoon die in idem Priotering van storingen en doorzetten naar onze rioleringsmedewerkers (bij hoge prio), Nvt Denk hierbij bijvoorbeeld aan het direct verhelpen van alle storing direct of worden deze?? de rioolbus ligt. 's morgens wordt er gekek en welke storingen er zijn en wordt eventueel ofwel via de mail (bij lagere prio). Rioolmedewerkers loggen minimaal 2 maal daags in om geprioriteerd, waardoor de lagere prioriteiten alleen onder werktijd worden verholpen nog op de hoofdpost gek eken voor aanvullende info. de storingen met lage prioriteit te bekijken. Wie verhelpt deze storingen? 2 eigen monteurs van onze buitendienst gaan dan storingen oplossen. idem In eerste instantie onze eigen rioolmedewerkers, maar vrij vaak worden de storingen doorgezet naar een marktpartij. Onze eigen rioolmedewerkers. extern extern Wanneer wordt een externe (gespecialiseerde) partij indien te gecompliceerd of erg zware pompen zoals bij BBB's wordt ABS ingeschakeld Vanwege het specialistische karakter worden storingen al vrij snel naar een marktpartij Vrijwel nooit. Alle onderhoud door eigen personeel, behalve bij volledige renovatie van altijd altijd ingeschakeld? doorgezet. leidingwerk. Dat wordt extern weggezet, meestal vanwwege tijdsgebrek/onderbezetting van de rioolploeg. Beschikt u zelf over materieel en welk is dat? rioolbus met hogedrukunit, kleine camera Ja, 2 volledig uitgeruste rioolvoertuigen. Denk hierbij aan een servicebus of reinigingswagen, etc. nee nee Wordt gewerkt conform alle veiligheidsvoorschriften? sinds enkele jaren steeds strikter, Ja. VCA-certificering en diverse EM-richtlijnen. ja ja Hoe goed is het beeld van de kwaliteit van de objecten Goed, najaar 2012 nog een NEN 3140 inspectie uit laten voeren door externen en direct idem Heel goed. Heel goed. Let op: dit gaat dus niet over de kwaliteit van de objecten, maar of u een beeld heeft van?? (bouwkundig en elektromechanisch)? alle aspecten van de gemalen laten inventariseren en beoordelenop kwaliteit de kwaliteit Hoe goed is het beeld van het functioneren van de gemalen en/of drukriolering? frequentie van storing en oorzaken goed in beeld, werk elijke capaciteiten etc. niet idem Heel goed. Heel goed. Denk hierbij aan werkelijke capaciteit, aanvoer naar, frequentie van storingen, etc. Denk hierbij aan werkelijke capaciteit, aanvoer naar, frequentie van storingen, etc. In hoeverre maakt u analyses van afwijkingen? er worden geen analyses gemaakt, dit is veel te omslachtig met de huidige hoofdpost idem Enkel als hier aanleiding voor is, bijvoorbeeld bij storingen. Enkel als hier aanleiding voor is, bijvoorbeeld bij storingen. Hierbij valt te denken aan het nader onderzoek en van een gemaal met een stijgende Hierbij valt te denk en aan het nader onderzoeken van een gemaal met een stijgende hoeveelheid energieverbruik of bovengemiddeld veel storingen, niet wegpompen van water, hoeveelheid energieverbruik of bovengemiddeld veel storingen, niet wegpompen van water, etc. etc. Zijn er vanuit uw optiek bijzonderheden aan uw methode van ben nog niet zo goed op de hoogte van de werkwijze in andere gemeenten Nee. Al sinds de aanleg van drukriolering in de jaren 80 wordt het onderhoud door de eigen beheer en onderhoud in afwijking van de andere gemeenten, die dienst uitgevoerd. Dit levert volgens ons veel meerwaarde op in de vorm van stelselkennis, niet in de vragenlijst staan? gebiedsbekendheid, korte reactietijden. Vind u zelf dat uw methode van beheer en onderhoud goed is en het is noodzakelijk om het onderhoud beter te registreren waardoor het beheren en Ja. Ja. nee, geen enkel eigen inzicht in wat erbij k omt k ijken nee, nauwelijks eigen inzicht in wat er bij komt kijken voldoende gericht is op het kunnen inschatten van planmatig onderhoud overzichtelijker wordt en betere analysyses en planningen gemaakt kunnen onderhoud? worden. personele inzet hoeveel fte??? ca. 2400 uur waarvan 50 % aan storingen en onderhoud gemalen Financieel Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Welke kosten neemt u jaarlijks mee in de exploitatie? k lein materieel, reiniging, elektriciteit, telemetriesysteem, Zowel vervangen van kleine onderdelen alsook volledige renovatie bouwkundig en Zowel vervangen van kleine onderdelen alsook volledige renovatie bouwkundig en Hierbij valt te denken aan vervangen van kleine onderdelen of volledige interview 7-3-13 interview 7-3-13 electromechanisch zit in de jaarlijkse exploitatie. electromechanisch zit in de jaarlijkse exploitatie. renovatie/vervanging van onderdelen Hoe komt u jaarlijks uit met deze kosten? geen probleem Nagenoeg jaarlijks kostendekkend. Jaarlijkse bedragen kunnen lager, omdat de kwaliteit van de units in de voormalige gemeenten Sevenum en Meerlo-Wanssum achteraf mee blijkt te vallen. Blijft jaarlijks geld over of komt u tekort past past Hoe komt u uit met de personele inzet van de buitendienst? geen probleem maar moeilijk inzichtelijk, check tijsschrijven budi Sinds vorig jaar is rioolploeg teruggebracht van 4 naar 3 fte. Dit betekent dat een aantal werkzaamheden moet worden uitbesteed. past, is mn extern past, is mn extern Hoe weegt u af of groot onderhoud nodig is? visuele inspectie of storingsgeschiedenis Aan de hand van een jaarlijkse inspectieronde. Aan de hand van een jaarlijkse inspectieronde. Groot onderhoud betreft het planmatig vervangen van de installatie, pomp, leidingwerk, etc. extern extern Heeft u een meerjarenplanning of wordt dit jaarlijks opgesteld voor jaarlijk s, geen verdere doorkijk Wordt jaarlijks opgesteld naar aanleiding van inspectie.benodigde maatregelen worden in Wordt jaarlijks opgesteld naar aanleiding van inspectie. Afhankelijk van omvang wordt dit?? het groot onderhoud? Wat is de huidige doorkijk in jaren? de regel nog in hetzelfde jaar uitgevoerd. nog in hetzelfde jaar afgewerkt, danwel over meerdere jaren uitgesmeerd. Hoe zet u dit groot onderhoud in de markt? afhank elijk van de raming enkel - meervoudig onderhands Enkelvoudig onderhands, afhankelijk van type en merk installatie Niet, uitvoering door eigen dienst Hoe raamt u de kosten voor groot onderhoud? op basis van projecten in het verleden Op basis van ervaringscijfers en eerder uitgevoerde soortgelijke werkzaamheden. Op basis van eigen kentallen Hoe zijn de kosten voor groot onderhoud meegenomen in het in algemene zin als vervanging op basis van afschrijvingstermijn, vervanging pompen en Volledig via de jaarlijkse exploitatie Volledig via de jaarlijkse exploitatie ja ja bepalen van de rioolheffing? electro mechanisch

Verdieping GRP regio Venlo-Venray - onderdeel beheer en onderhoud gemalen en drukriolering Gemeente Venlo Gemeente Venlo Gemeente Venray Gemeente Venray Gemeente Beesel Gemeente Beesel Beheer&onderhoud - toelichting Binnen de kosten voor beheer&onderhoud en vervanging zijn grote verschillen aanwezig tussen de gemeenten. Onderstaande vragen dienen een verklaring geven waar deze verschillen uit voort komen Lokale situatie Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Zijn uw gemalen voorzien van een gemaalcomputer? De hoofdgemalen wel uitzondering Arcen en Velden hier wordt gewerkt aan een inhaalslag ja Ja Ja Alle hoofdgemalen en BBB staan bij Xylem op de gemaalcomputer. Monitoring en hosting hebben we uitbesteed. Beschikt u over gemalen/drukriolering van meerdere ja ja Ja Ja Ik probeer zoveel als mogelijk ABS (Sulzer) tegen Xylem (Flygt) tegen elkaar uit te spelen pompenleveranciers? Wil bij vervanging overstappen op één pompenleveranciers? nee nee Nee Nee Absoluut niet, We moeten voeling houden met de markt Beheer en onderhoud Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Beschikt u over een gemaalbeheerder en wat zijn zoal zijn taken? ja rayonleider rioolgemalen en onderhoudsmonteurs plant planmatig beheer onderhoud en zie b12 Ja,zorgdragen voor het totale beheer Ja,zorgdragen voor het totale beheer Van hoofdgemalen en BBB is onderhoud uitbesteed vervanging houd toezicht op onderhoudsmonteurs, bewaakt de werking van het systeem coordineert het opheffen van storingen, correctief (ads hoc) onderhoud Wie verzorgt het planmatig onderhoud? correctief onderhoud in eigen beheer planmatig onderhoud obv bestekken verder wordt gebruik gemaakt van servicecontracten t.b.v. onderhoud pompen onderhoud in eigen beheer Aannemer Imtech Aannemer Imtech Hoofdgemalen en BBB Xylem Wat is de frequentie van het planmatig onderhoud? jaarlijks reiniging en inspectie frequnetie soms afhankelijk van draaiuren jaarlijks r+i Jaarlijks Jaarlijks Hoofgemalen 2 keer per jaar en BBB een keer per jaar Welke werkzaamheden behoren tot het planmatig onderhoud? reiniging en inspectie k lein onderhoud, reiniging en inspectie groot onderhoud, zie b15 Wij onderhouden alle gemalen volgens de BRL 14020, in afwijk ing op de BRL reinigen wij Wij onderhouden alle gemalen volgens de BRL 14020, in afwijking op de BRL reinigen wij Waaiers afstellen, vervangen, reinigen, in en uitslagpeilen controleren etc. Alles wat voor vervangingen obv statusonderzoek en statusbeheer de gemalen vooraf. de gemalen vooraf. een goed functioneren noodzak elijk is. Denk hierbij aan het reinigen, maar ook aan inspectie van onderdelen of onderscheid in klein en groot onderhoud In hoeverre maakt u gebruik van een centrale post en welke voor de hoofdgemalen en BBB's peilregistraie, pompstatus, schuifstatus, nee uitzondering A+V maar dat gaat eraf Storingen worden geregistreerd door onze hoofdpost en verzameld in Rioweb Storingen worden geregistreerd door onze hoofdpost en verzameld in Rioweb Alles wat te registreren is registreren we, van overstorten tot storingen tot aantal starts, informatie registreert u? overstortregistratie (in- uitslagpeilen looptijd etc. Wat doet u met de geregistreerde informatie? ingrijpen bij calamiteiten, historie raadplegen Bij volgend storingen word hier naar terug gekeken en eventueel n.a.v. veel voorkomende Bij volgend storingen word hier naar terug gekeken en eventueel n.a.v. veel voorkomende Maandelijks krijgen we een lijst van aantal storingen. Indien aantal storingen gemiddeld zaken aktie ondernomen zaken aktie ondernomen hoger is dan proberen we daar een verklaring voor te vinden en lossen dit op Hoe komen storingen binnen en worden deze behandeld? via de hoofdpost -> GSM -> monteur, afhankelijk van storingscode, neerslagverwachting Minigemalen via gsm of servicemeldpunt (rode lamp melding van burgers)-> monteur Storingen komen binnen door: 1) SMS via de hoofdpost 2) Een medewerker van de Storingen komen binnen door: 1) SMS via de hoofdpost 2) Een medewerk er van de We hebben de storingen ingedeeld op 3 niveaus A, B, C,. A storingen k omen direct en risico wordt urgentie en actie bepaald. afhankelijk van aard klacht tijdstip en risico wordt urgentie en actie bepaald. gemeente Venray 3) Door bewoners gemeente Venray 3) Door bewoners binnen 24/4 per sms. Andere storingen overdag via de mail. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het direct verhelpen van alle storing direct of worden deze geprioriteerd, waardoor de lagere prioriteiten alleen onder werktijd worden verholpen Wie verhelpt deze storingen? eigen monteur, als complexer is wordt leverancier of service-aannemer ingeschakeld hoofzakelijk eigen monteurs Onz aannemer Imtech Onz aannemer Imtech Waaiers afstellen, vervangen, reinigen, in- en uitslagpeilen controleren etc. Alles wat voor een goed functioneren noodzakelijk is Wanneer wordt een externe (gespecialiseerde) partij ingeschakeld? zie B19 en bij complexe/specialistische werkzaamheden zie B19 en bij complexe/specialistische werkzaamheden Altijd Altijd Onderhoud aan hoofdgemalen en BBB Beschikt u zelf over materieel en welk is dat? compleet uitgeruste sevicebus zie b21 Nee Nee Compleet ingerichte bus met hogedrukspuit en freeskop voor kleine diameters. Camera voor kleine diameters. Denk hierbij aan een servicebus of reinigingswagen, etc. Wordt gewerkt conform alle veiligheidsvoorschriften? ja ja Er wordt gewerkt volgens BRL 14020, dus volgens alle veiligheidsvoorschriften Er wordt gewerkt volgens BRL 14020, dus volgens alle veiligheidsvoorschriften Ja natuurlijk!!!!!!! (rare vraag) Hoe goed is het beeld van de kwaliteit van de objecten redelijk goed beeld, van oudere installaties ontbreken soms gegevens ook Arcen en redelijk goed beeld, van oudere installaties ontbreken soms gegevens ook Arcen en Heel goed, omdat wij ook alle jaarlijk se onderhoudsrapporten van alle gemalen opslaan in Heel goed, omdat wij ook alle jaarlijkse onderhoudsrapporten van alle gemalen opslaan in We hebben van elk hoofdgemaal en overstort 3d opname laten mak en. We hebben alles (bouwkundig en elektromechanisch)? Velden agv recente herindeling heeft nog wel eens vraagtekens Velden agv recente herindeling heeft nog wel eens vraagtekens Rioweb Rioweb prima in beeld. Let op: dit gaat dus niet over de kwaliteit van de objecten, maar of u een beeld heeft van de kwaliteit Hoe goed is het beeld van het functioneren van de gemalen en/of goed goed Heel goed, op de hoofdpost zit ook een capaciteitsmeting waarbij wij dus kunnen zien wat Redelijk goed, 80% van de druk riool gemalen staan op de hoofdpost. Alle jaarlijkse Prima, drukriolering wordt 2 keer per jaar gecontroleerd. Denk hierbij aan werkelijke drukriolering? verpompt wordt. Ook alle jaarlijkse onderhoudsrapporten van alle gemalen worden onderhoudsrapporten van alle gemalen worden opgeslagen in Rioweb capaciteit, aanvoer naar, frequentie van storingen, etc. opgeslagen in Rioweb In hoeverre maakt u analyses van afwijkingen? sinds k ort worden onderhoudshandelingen per pomp geregistreerd ook worden sinds kort worden onderhoudshandelingen per pomp geregistreerd ook worden Analyses worden gemaak t n.a.v. storingen en/of slecht functioneren, leeftijd kan hierbij Analyses worden gemaakt n.a.v. storingen en/of slecht functioneren, leeftijd kan hierbij We maken vervangingsprogramma's 'aan de hand van de k waliteit van de afzonderlijke storingsfrequentie afwijk end pompgedrag e.d gemonitoord indien nodig nader onderzoeken storingsfrequentie afwijk end pompgedrag e.d gemonitoord indien nodig nader onderzoek en een rol spelen een rol spelen onderdelen pompen, computers, putten, leidingwerk. Hierbij valt te denk en aan het nader van een gemaal. van een gemaal. onderzoeken van een gemaal met een stijgende hoeveelheid energieverbruik of bovengemiddeld veel storingen, niet wegpompen van water, etc. Zijn er vanuit uw optiek bijzonderheden aan uw methode van in het gemalen beheer zijn ook een aantal stadwaterpompen opgenomen, het beheer en Volgens mij zijn wij een van de weinige gemeentes die alles uitbesteed hebben, dit bevalt Volgens mij zijn wij een van de weinige gemeentes die alles uitbesteed hebben, dit bevalt Nee beheer en onderhoud in afwijking van de andere gemeenten, die onderhoud is relatief gering aangezien het hier schoon water betreft met een redelijk ons overigens goed. ons overigens goed. niet in de vragenlijst staan? constant debiet. Stadswateren verpompen oppervalktewater/kwelwater naar ander oppervlak tewater insituaties bijv waar in het verleden agv ontwikkelingen watergangen zijn gedempt. Vind u zelf dat uw methode van beheer en onderhoud goed is en Ja Ja Ja voldoende gericht is op het kunnen inschatten van planmatig onderhoud? personele inzet hoeveel fte??? Financieel Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Antwoord gemalen Antwoord drukriolering Welke kosten neemt u jaarlijks mee in de exploitatie? zie eerdere opgave zie eerdere opgave In de jaarlijkse k osten zitten al het preventief en correctief onderhoud, inclusief het In de jaarlijkse kosten zitten al het preventief en correctief onderhoud, inclusief het We nemen kosten mee op basis van levensduur. Verder hebben we vaste bedragen voor vervangen van een groot aantal onderdelen. vervangen van een groot aantal onderdelen. onderhoud. In het GRP is dit te hoog aangehouden. Geregeld kopen we kasten en pompen. Voor de druk riolering hebben we een te grote voorraad onderdelen op de plank liggen. Hierbij valt te denk en aan vervangen van k leine onderdelen of volledige renovatie/vervanging van onderdelen Hoe komt u jaarlijks uit met deze kosten? voor de beoogde exploitateiperiode zijn de uitgaven in balans met de geraamde kosten zie b31 Over het algemeen houden we geld over Over het algemeen houden we geld over Blijft jaarlijks geld over of komt u tekort Hoe komt u uit met de personele inzet van de buitendienst? goed goed Wij hebben geen buitendienst Wij hebben geen buitendienst Deze is voldoende 1 FTE Hoe weegt u af of groot onderhoud nodig is? obv meerjaren plan, leeftijd en storingsgedrag en geregistreerde info inspectie-resultaten zie b33 Groot onderhoud wordt gepleegd op basis van leeftijd en/of slecht functioneren Groot onderhoud wordt gepleegd op basis van leeftijd en/of slecht functioneren Aan de k waliteitstoestand van de installatie. Elk half jaar controle. Groot onderhoud betreft het planmatig vervangen van de installatie, pomp, leidingwerk, etc. Heeft u een meerjarenplanning of wordt dit jaarlijks opgesteld voor ja en een inventarisatierapport ja Het groot onderhoud wordt opgesteld nav het jaarlijkse onderhoud Het groot onderhoud wordt opgesteld nav het jaarlijkse onderhoud Wat is de huidige doorkijk in jaren? Doork ijk is gebaseerd op levensduur. Werk elijk e het groot onderhoud? Wat is de huidige doorkijk in jaren? vervanging hangt af van de kwaliteitstoestand op dat moment. Hoe zet u dit groot onderhoud in de markt? obv bestekken obv bestekken Afhank elijk van de raming wordt er aanbesteed (meervoudig onderhands of openbaar) Afhankelijk van de raming wordt er aanbesteed (meervoudig onderhands of openbaar) We sluiten contract af op basis van onderhandeling met Xylem. We streven er naar om monitoring, hosting en onderhoud bij een bedrijf te hebben. Afschuiven van verantwoordelijkheden bij slecht functioneren worden hierdoor uitgesloten. Hoe raamt u de kosten voor groot onderhoud? obv eigen kentallen en ervaringscijfers en basisgegevens (o.a. leidraad) obv eigen kentallen en ervaringscijfers en basisgegevens (o.a. leidraad) Op basis van eerder uitgevoerde werkzaamheden Op basis van eerder uitgevoerde werkzaamheden Ervaring Hoe zijn de kosten voor groot onderhoud meegenomen in het financieel meerjarenplan (GRP) jaarlijk suitvoeringsplan financieel meerjarenplan (GRP) jaarlijk suitvoeringsplan Er zijn kosten voor het jaarlijks onderhoud opgenomen in het GRP, hierin zitten ook de Er zijn kosten voor het jaarlijks onderhoud opgenomen in het GRP, hierin zitten ook de Onbek end, moeten we wel of niet de bus van de eigen dienst hierin voor een (welk) bepalen van de rioolheffing? kosten voor het groot onderhoud. kosten voor het groot onderhoud. gedeelte hierin meenemen???

Bijlage: Eindrapportage project Uitdiepen Relinen GRP 2013 gemeente Venray, door Erik Weijzen

30 januari 2013 Project verdieping relining Is relining een acceptabel alternatief voor rioolvervanging?

Project verdieping relining Gemeente Venray Postbus 500 5800 AM Venray Samenstellingwerkgroep: M. Thissen van gemeente Echt-Susteren J. Trommelen van gemeente Roerdalen S. Nas van gemeente Venlo S. Muijres van gemeente Venlo M. de Vries van gemeente Weert J. Albers van gemeente Venray E. Weijzen van gemeente Venray Waterpanel Noord Limburg Pagina 1

Project verdieping relining Inhoud Inhoud 2 1 Inleiding 3 2 Opzet van het project 4 3 Kennisvergaring relinen 6 4 Enquête kosten relining 11 5 Verkenning gemeentelijke situatie 14 6 Vervangingskosten en besparingspotentieel 15 7 Conclusie en aanbevelingen 16 Bijlage 1 : Data enquête en uitwerking rekenwaarde 17 Bijlage 2 : Figuur 2.1 Leidraad module C3000 18 Waterpanel Noord Limburg Pagina 2

Project verdieping relining 1 Inleiding We staan voor grote bezuinigingsopgaven. De vereniging van Nederlandse gemeenten (VNG) en Unie van Waterschappen hebben ons in hun ledenbrieven opgeroepen om de samenwerking in de afvalwaterketen verder te intensiveren en minder vrijblijvend te maken. Samenwerking in doelmatig afvalwaterbeheer leidt landelijk tot een potentiële kostenbesparing van 380 miljoen per jaar in 2020. In Noord Limburg is het convenant samenwerking in de afvalwaterketen gesloten tussen alle gemeenten en het waterschap. Samenwerken is geen doel op zich, maar een middel om resultaat te behalen. In het convenant zijn de volgende afspraken gemaakt: Kosten: 10 % maatschappelijke kostenbesparingen voor alle partijen samen in 2020. Kwaliteit: verhogen van de kwaliteit van de leefomgeving en een gezond watersysteem. Kennis: door kennis en kunde te delen kunnen gemeenten en waterschap inspelen op toekomstige personeelstekorten ten gevolge van vergrijzing. Door het grootschaliger toepassen van reliningen is het wellicht mogelijk om structureel lagere vervangingskosten voor de bestaande riolering in het GRP op te nemen en daardoor een bezuiniging te realiseren. Hierbij is het wel van belang dit weloverwogen te doen. Een goede kennis van de technische mogelijkheden, kwaliteiten en levensduur zijn noodzakelijk. Relining is een relatief nieuwe renovatietechniek, waarbij nog steeds belangrijke verbeteringen worden gerealiseerd. Deze techniek is volop in ontwikkeling. Daar de meeste ontwikkelingen vanuit Duitsland overkomen is er bewust voor gekozen om hier ook de kennis over dit onderwerp te halen. Dit rapport beschrijft het project verdieping relining. Het proces is met alle tussenstappen zo beschreven dat elke gemeente inzicht heeft hoe het eindresultaat tot stand is gekomen met alle tussenliggende keuzemomenten. Ook moet elke gemeente het proces aan de hand van deze rapportage voor zich zelf kunnen doorlopen en op punten afwijkende keuzes kunnen maken om uiteindelijk een voor haar geldende set met default waarden te kunnen samenstellen. Waterpanel Noord Limburg Pagina 3

Project verdieping relining 2 Opzet van het project Het project bestaat uit een aantal stappen: 1. Kennisvergaring relining Voor alle deelnemende gemeenten wordt eerst een gezamenlijke opleidingsdag georganiseerd. Hierbij komen medewerkers van het Duitse IKT (Institut für Unterirdische Infrastruktuur) een Nederlandstalige cursus verzorgen voor de beleidsmedewerkers, beheerders en toezichthouders van de deelnemende gemeenten. Hierbij wordt o.a. ingegaan op zaken als techniek, linertypes, harssoorten, certificering, berekeningen, Duitse normen en richtlijnen, uitvoering, proefstukken en kwaliteitsmeting, kosten en levensduur. 2. Enquête kosten relining Uit stap 1 is gebleken dat er geen goed beeld is van de kosten van een relining. De ervaring van de deelnemende gemeenten is dat ramingen van adviseurs vaak veel afwijken. Om dit kennisgat te vullen is de enquête kosten relining als extra stap in het proces ingevoerd. Met de enquête hopen we een veel beter beeld van de kosten te krijgen. 3. Verkenning gemeentelijke situatie In hoeverre is het gemeentelijke rioolstelsel geschikt om te relinen. Per gemeente gaan we na of er schadebeelden in het stelsel herkenbaar zijn die niet met een relining verholpen kunnen worden of die het uitvoeren van een relining onmogelijk maken. a. Als voorwerk moet iedere gemeente een overzicht hebben van de aanwezige riolering in zijn gemeente. Overzicht in Excel en per streng een regel. De regel dient minimaal de volgende gegevens te bevatten: streng identificatie, diameter, materiaalsoort, strenglengte, diepteligging, hoogte grondwater (indien we dit niet weten, dan aanname vastleggen), bovenliggende verharding (onverhard of straatwerk of asfalt, indien we dit niet weten, dan aanname vastleggen). b. Vastleggen schadebeelden of situaties waarbij er beter niet gerelined kan worden. Zijn er schadebeelden waarbij nooit gerelined kan worden? c. Wanneer kiezen voor relinen: gezamenlijk doornemen stroomschema Leidraad riolering C3000. d. Op basis van inspectieresultaten, voorgenomen aanpassingen en situaties waarbij niet gerelined kan worden wordt het gemeentelijk areaal dat gerelined kan worden vastgesteld. 4. Toepassingsmogelijkheden relinen vertalen in vervangingskosten Waterpanel Noord Limburg Pagina 4

Project verdieping relining Voor de riolen die wel geschikt zijn om te relinen wordt een kostenvergelijk tussen vervangen en relinen opgezet. Hiermee wordt inzicht gegeven in het besparingspotentieel per deelnemende gemeente. 5. Evaluatie en eindrapportage Van het bovenstaande proces wordt een eindrapportage met bevindingen en aanbevelingen gemaakt. Dit product wordt aan de deelnemers van het convenant aangeboden. Waterpanel Noord Limburg Pagina 5

Project verdieping relining 3 Kennisvergaring relinen Op 23 mei 2012 hebben medewerkers van de gemeente Echt-Susteren, Roerdalen, Venray, Weert en Venlo deelgenomen aan een studiedag relinen. Deze dag werd gegeven door het IKT. De heer D. Homann, afdelingshoofd laboratorium IKT Duitsland bijgestaan door de heren C. Stuivenberg, docent IKT Nederland en P. Brink, bedrijfsleider IKT Nederland verzorgden een dagvullend programma waarin werd ingegaan op alle facetten van relinen. We zijn deze dag bewust ingegaan op de renovatietechniek relinen. Andere renovatietechnieken zoals Buis in buis, Close-fit liners, Niet uithardende flexibele liners en wikkel liners hebben we niet behandeld vanwege het feit dat deze niet of nauwelijks worden toegepast. Zij zullen derhalve geen grote invloed hebben op de vervangingsinvesteringen binnen het GRP. Deelreparaties zijn zijdelinks aan bod gekomen. Deelreparaties zijn bedoeld om plaatselijke defecten te verhelpen, echter hierdoor wordt de totale levensduur van de streng niet verlengd. Sommige deelreparaties zijn niet eens constructief. Zij zullen daardoor ook geen effect hebben op de vervangingsinvesteringen in het GRP. De dag was ingedeeld in diverse blokken. Per blok zijn de belangrijkste punten hier weergegeven. Productkennis Relinen is de renovatietechniek waarbij een in kunsthars gedrenkte kous tegen de binnenkant van een riool wordt aangebracht en ter plaatse wordt uitgehard. De kous bestaat dus uit twee materialen, een dragermateriaal en een hars. De uitgeharde hars en het dragermateriaal bepalen samen de materiaaleigenschappen van de relining. Er zijn twee soorten dragermateriaal: naaldvilt en glasvezel. Bij een naaldvilt liner wordt de sterkte bepaald door de hars. Bij een glasvezel liner doet de glasvezel mee in de sterkte. Daarom is een glasvezel liner dunner dan een naaldvilt liner. Waterpanel Noord Limburg Pagina 6

Project verdieping relining Tijdens het inbrengen van de kous is deze zacht. Als de kous op haar plaats zit moet deze worden uitgehard. Het uitharden kan op drie manieren: met stoom, met UV licht of met warm water. Glasvezel: Glasvezel is een verzamelbegrip. Glasvezel bestaat in diverse vormen, denk maar eens aan de glasvezelkabels die in het dataverkeer gebruikt worden. Het glasvezel dat in liners gebruikt wordt dient altijd van het type E- of E-CR te zijn. Hierbij geniet E-CR glas de voorkeur omdat dit type geen boortrioxide bevat en doordoor niet kan oxideren. Waterpanel Noord Limburg Pagina 7

Project verdieping relining Glas heeft van zichzelf een hoge E-modulus. Glasvezel wordt in matten aangebracht. De matten worden per laag anders georiënteerd, hierdoor wordt het totale glasvezelpakket in alle richtingen sterk. Naaldvilt Naaldvilt is gemaakt van polyestervezels. Bij deze techniek worden polyestervezels doorprikt met een naald met weerhaakjes. De weerhaken van de naald duwen de vezels in elkaar en trekt ze niet terug los bij het uittrekken van de naald. Zo wordt het vilt steeds dichter en kunnen vormen gemaakt worden. Naaldvilt heeft geen eigen sterkte, het vilt is enkel het dragermateriaal van de hars. Grote lineroppervlakken worden koud of overlappend aan elkaar gelast of genaaid. Een versterkingsrug beschermd de naad tijdens de voorbelasting. Harsen Elk drager kan met drie soorten hars gedrenkt worden: Venylesterhars (VE) Polyesterhars (PU) Epoxyhars (EP) De eerste twee hebben styreen als bestanddeel. Venylesterhars heeft een hogere chemische bestendigheid maar is ook duurder dan Polyesterhars. Beide harsen zijn thermohardend (dit kan dus ook UV licht zijn). Polyesterhars wordt het meest toegepast vanwege de lagere kosten. Epoxyhars heeft als voordeel dat het geen Styreen bevat, nadeel is dat epoxyhars vaak allergieën veroorzaakt tijdens het verwerken. Epoxyhars wordt vaak uitgevoerd als twee componenten hars. Als de twee componenten eenmaal gemengd zijn start de uitharding en is het proces niet te stoppen. Waterpanel Noord Limburg Pagina 8

Project verdieping relining Testmethoden Liners kunnen 50 jaar of meer meegaan. Het verouderingsproces van liners is in laboratooria en met praktijkproeven onderzocht. In Duitsland zijn er liners te koop met een zogenaamde DiBT zulassung. Dit certificaat geeft de opdrachtgever garanties over de productie en van de liner. Van deze liners is het verouderingsproces vastgelegd. Dit gebeurt door het vastleggen van de E-modulus bij aanleg en na 10.000 uur. Door nu de E modulus van een net in het riool aangebrachte liner te vergelijken met de waardes van de 10.000 uren test kun je de E modulus over 50 jaar bepalen. Ook als de aanvangssterkte in het veld afwijkt van de aanvangssterkte op papier. Waar moet je zeker op letten? Omschrijf de gewenste kwaliteit van de liner. Beschrijf vooraf hoe we omgaan met een liner die (op onderdelen) niet voldoet. Neem proefstukken van de aangebrachte liner Bepaal hiermee of de liner volledig is uitgehard, hoe dik de liner is, hoe sterk de liner is, of de liner waterdicht is en zo mogelijk hoe de liner zich op langere termijn gedraagt. Voldoet de liner aan de eisen? Controleberekening. Voorbeelden van laboratoriumproeven. Waterpanel Noord Limburg Pagina 9