Hartelijk welkom bij het eerste college Leren en veranderen Leren doe je altijd en overal 9 november 2009 1
en organiseren doe je nooit alleen! Met dank aan: Expertisegroepvoorzitters FLOT voor vandaag Henri van Houten en Harrie Schollen studenten die interviews filmden Collega s van het lectoraat leerstrategieën Jos Schilleman, Nienke Oelen, Jacqueline Gielen Nathalie Weijers + Studentenraad 2
Leren doe je altijd en overal - belangrijkste boodschappen - Allerlei manieren van leren Onbewust l Sociale omgeving Leren = betekenisgeving Referentiekader Belang voor je eigen leren? Belang voor je omgang met anderen? 3
Kortom, hoe weet je wat een stoel is: Door zien wat anderen ermee doen Door imiteren, zelf doen, ervaren Door sociale interactie (reactie, feedback) Onbewust! Stoel heeft vanzelfsprekende betekenis voor ons allemaal Overal? Ook verschillende betekenis? 5
Leren door waarnemen en onbewust nadoen Waarom? Erbij horen Evolutionair goed geregeld: spiegelneuronen, of beter: interactieneuronen
7
8 In welke omgeving leer je? Welke voorbeelden zijn er?
Bijvoorbeeld: hoe leer je afwassen?
Leren door waarnemen: welke betekenis krijgt afwassen? 10
Leren door directe ervaring, doen 11
Leren door sociale interactie, bijv.: Hoe leer je omgaan met conflicten? Met de vuist op het aanrecht slaan? Schelden? Weglopen? Welk leereffect? Bijv. Afwassen = rotklus Generaliserend naar: - agressief reageren - aangeleerde machteloosheid -. 12
Hoe leer je reageren als iets fout gaat? Hoe leer je omgaan met gevaar? Reactie belangrijke ander? 13 afwas gevaarlijk.jpg.lnk Schrik? Paniek? Boos? (Over)bezorgd? Kleinerend? Of? Met welke gevolgen voor leren?
Wat afwassen betekent: - wie het doet - waar, met wie en hoe - en of je weet waarom wordt bepaald door de mogelijkheden en gewoonten, normen en waarden van de sociaalculturele en materiële omgeving. 14
Weinig bewust Omgeving belangrijke invloed (socialisatie) Betekenisgeving gaat veel verder dan het afwassen Vanzelfsprekend, hoewel Afwassen als voorbeeld van alledaags leren - als je bij anderen iets anders ziet? - als je je er ongelukkig bij voelt? - als je weet dat de buren een afwasmachine hebben? 15
Leren uit eigen beweging Je wilt bijvoorbeeld: Tango leren dansen Huishoudgeld (beter) beheren Een goed OR-lid zijn Opvoedproblemen beter aan kunnen Je verslaving bestrijden Meer weten over de islam Cursus Wat ga je doen? Oefenen Tijd en aandacht geven Goede vriend(in) vragen Hulp zoeken Lezen Met anderen praten enzovoort!
Waar ben je goed in? Wat valt je op in hun verhaal? 17
Waar ben je goed in? Wat valt je op in hun verhaal? 18
Maak notitie voor jezelf (5 min.) 1. Waar ben jij goed in? 2. Hoe komt dat? 3. Zou je er nog beter in kunnen worden? 4. Hoe zou je er beter in kunnen worden? 19
Uitwisselen aan tafel (15 min.) 1. Vertel elkaar wat je hebt genoteerd. 2. Wat valt je op in elkaars verhalen? 3. Geef aanvullende suggesties hoe nog beter te worden. 4. Zet in steekwoorden op flap: wat ons opviel alle manieren om ergens beter in te worden 20
Referentiekader: ogen waarmee je de wereld bekijkt Directe betekenisgeving, als gevolg van eerdere leerprocessen Grote mate van vanzelfsprekendheid; onbewust, impliciet Uitgangspunt voor elk volgend leerproces!
Persoonlijke leergeschiedenis Referentiekader: = individuele betekenisgeving (grotendeels onbewust)
Studenten, cliënten, enz. Rugzakje: referentiekader Passend onderwijs? Begrijpt hij me eigenlijk wel?
Elke leerling, elke leraar brengt eigen referentiekader mee Onderwijs: één van de bijdragen aan de persoonlijke leergeschiedenissen
Het is nog veel ingewikkelder De aarde een bol in de ruimte? 25
Onderbreek gerust! Vraag als het niet duidelijk is! Weet je wat het is? Kaderopleiding verpleegkundigen 26
Kritisch, transformatief leren Waarover kritisch? Wat moet er worden getransformeerd? Bestaande betekenisgeving, d.w.z. de waarheid voor jezelf én vaak ook voor (minstens een deel van) je omgeving Expliciteren wat je onbewust eigenlijk vindt Nieuwe uitproberen, ander perspectief kijken, oefenen nieuw gedrag Sociale steun (nieuwe) omgeving 27
Leren is (lang) niet altijd alleen maar: iets nieuws erbij leren Soms vraagt leren om afleren + opnieuw leren (= andere betekenis construeren): kritisch of transformatief leren Moeilijk, maar erg belangrijk 28
De aarde centrum van het heelal? Transformatief (kritisch, emancipatorisch) leren twijfel, onvrede over eerder geleerde (referentiekader) zoeken naar nieuwe betekenisgeving ingaan tegen oude omgeving, nieuwe omgeving zoeken worsteling in jezelf
Leren door nadenken: reflectief leren Bewustzijn is als spotlight: samen zie je meer vragen stellen - over jezelf - over anderen - aan jezelf - aan anderen Van reflectie naar leeractiviteiten? 30
Waar ben je niet zo goed in? Wat valt je op in hun verhaal? 31
Waar ben je niet zo goed in? Wat valt je op in hun verhaal? 32
Maak notitie voor jezelf (5 min.): 1. Waar ben je niet zo goed in? 2. Hoe komt dat? 3. Zou je er beter in kunnen worden? 4. Hoe zou je er beter in kunnen worden? 33
Uitwisselen aan tafel (15 min.) 1. Vertel elkaar wat je hebt genoteerd. 2. Wat valt je op in elkaars verhalen? 3. Geef aanvullende suggesties hoe beter te worden 4. Zet in steekwoorden op flap: wat ons opviel alle manieren om ergens beter in te worden 34
Vragen om over na te denken 1. Waarom slikken we medicijnen vaak niet volgens voorschrift? 2. Waarom schrikt een vluchteling die de A- status heeft als hij een agent ziet? 3. Waarom heb je liever een man dan een vrouw met hoofddoek als advocaat? 35
Leren in een botsing van culturen Wat botst er eigenlijk? De vanzelfsprekendheden van de een t.o. die van de ander (referentiekaders De ene sociale omgeving, waar die vanzelfsprekendheden gelden, t.o. de andere En wat gebeurt er dan? 36
Leren doe je altijd en overal Wat neem je hiervan mee? Wat kun je toepassen voor je eigen leren? En/of in je omgang met anderen? In je werk, thuis, opleiding? l Formuleer een voornemen of idee. Schrijf dat op de kaart. Zet je naam + (intern) adres op de envelop. Niet dichtplakken bij deur afgeven Het komt retour. 37
Dank voor uw belangstelling Tot ziens 1 februari 2010: Leren in een botsing van culturen, durf je dat? 38