Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard Voor en met de gemeenten
Inhoud Voor en met de gemeenten 3 Hoeksche Waard 4 Structuurvisie 5 Uitvoeringsprogramma 2015-2018 5 Vitale regio 6 Ruimtelijke ordening en economie 7 Recreatie en toerisme 8 Agrarische sector 9 Integrale gebiedsontwikkeling 10 Integrale omgevingskwaliteit 10 Regionaal samenwerken 11 Duurzame Hoeksche Waard 11 Veiligheid 11 Organisatie 12 Evaluatie 14
Voor en met de gemeenten In de Hoeksche Waard werken de gemeenten Binnenmaas, Cromstrijen, Korendijk, Oud-Beijerland en Strijen samen op de beleidsterreinen ruimte, landschap, economie, samenleving en integrale veiligheid. Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard behartigt de gemeenschappelijke regionale belangen. Uitgangspunten daarbij zijn respect, transparantie en openheid. SOHW brengt het regionale toekomstperspectief in kaart en koppelt de strategie aan concrete uitvoeringsplannen. Samenwerking zorgt ervoor dat gemeenten taken effectiever en efficiënter kunnen uitvoeren en het biedt schaalvoordelen en kansen voor meer professionaliteit. Besluitvorming is en blijft daarbij de verantwoordelijkheid van de vijf gemeenteraden. Respect voor verschillen, transparantie van werken en openheid door communicatie. Samenwerking Met vele partijen binnen én buiten de Hoeksche Waard - wordt samengewerkt. Met ondernemers, inwoners, betrokkenen die via de diverse maatschappelijke organisaties actief zijn in de Hoeksche Waard, maar ook met bestuurders en medewerkers van de provincie Zuid-Holland, waterschap Hollandse Delta, stadsregio Rotterdam, Drechtsteden en tal van anderen. Deze brochure is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de verschillende vormen van samenwerking maar bovenal in de huidige en toekomstige ontwikkelingen in de Hoeksche Waard. Het is informatie op hoofdlijnen. Wilt u meer weten, kijkt u dan op de diverse websites die door SOHW zijn gemaakt en worden beheerd. www.sohw.org www.nationaallandschap.nl www.vlietproject.nl www.eropuitindehoekschewaard.nl www.deltapontjes.nl www.hoekschewaardenmakerij.nl 3
Hoeksche Waard De Hoeksche Waard ligt tussen het Haringvliet, het Hollands Diep en de Oude Maas. Aan de noord- en oostkant grenzen Zwijndrecht, Dordrecht en de andere Drechtsteden en aan de westkant de Rotterdamse regio. Het eiland bestaat vooral uit landbouwgebied met een hoge landschappelijke waarde, hetgeen onder meer blijkt uit de status van Nationaal Landschap die de Hoeksche Waard in 2006 kreeg. Er wonen zo n 83.000 mensen in vijf gemeenten verspreid over 16 grotere en kleinere kernen. Waarom samenwerken? De vijf gemeenten hebben in 2010 vooral vanuit praktische motieven voor samenwerking gekozen: daarmee kan meerwaarde worden geboden aan bewoners en bedrijven. Samenwerking zorgt dat taken effectiever en efficiënter kunnen worden uitgevoerd. Veel vraagstukken houden ook niet op bij een gemeentegrens. Samenwerking biedt schaalvoordelen en kansen voor meer professionaliteit. Overleg en afstemming Overleg en afstemming met partijen gaat vaak sneller en efficiënter als gezamenlijk wordt opgetrokken. Dat geldt bijvoorbeeld voor de contacten met de provincie Zuid-Holland, waterschap Hollandse Delta, stadsregio Rotterdam, Drechtsteden, gemeente Goeree-Overflakkee, de BAR-gemeenten (Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk), maar ook met de maatschappelijke organisaties die actief zijn in de Hoeksche Waard. Ook zij organiseren zich in steeds grotere eenheden, over de gemeentegrenzen heen. Voor deze partijen is het vaak makkelijker om te overleggen met een samenwerkingsverband dan met individuele gemeenten. landschap Vijf Integrale veiligheid beleidsthema s Economie Ruimte Samenleving 4
Structuurvisie Hoeksche Waard De Structuurvisie beschrijft de gewenste ruimtelijke ontwikkeling in de Hoeksche Waard tot 2030. Uitgangspunt is de versterking van de ruimtelijke kwaliteit, de leefbaarheid en de economische vitaliteit van het gebied. Onderdeel van de Structuurvisie was het Uitvoeringsprogramma 2010-2014, dat nagenoeg integraal werd overgenomen in de Provinciale Structuurvisie. In dit programma staan de concrete projecten genoemd die in de periode tot 2014 worden uitgevoerd om de ruimtelijke visie te realiseren en welke investeringen daarmee gemoeid zijn. Inmiddels is een flink deel van de projecten afgerond: Sociaal economische visie Noordrandvisie Kunstpicknickplaatsen Uibreiding fietsknooppuntensysteem Ontwikkelen groenblauwe dooradering Ook het Vlietproject werd afgerond. Uitvoeringsprogramma 2015-2018 De regionale opgaven voor de komende jaren zijn in eerste instantie af te leiden uit de Structuurvisie Hoeksche Waard en de daarin beschreven doelstellingen. Deze visie is vastgesteld door de vijf gemeenteraden en heeft een tijdshorizon tot 2030. Gelet op de trends en de ontwikkelingen wordt gewerkt aan het opstellen van een nieuw programma, waarbij de aandacht enigszins verschuift van ruimte en landschap naar economie. De economische en maatschappelijke ontwikkelingen leiden tot andere keuzes - er is immers veel minder geld beschikbaar. Ook vragen de opgaven die op de Hoeksche Waard afkomen in toenemende mate om meer regionale samenwerking. De uitdaging voor de komende jaren is dan ook niet alleen om de regionale opgaven op te pakken en tot een goed einde te brengen, maar om tegelijkertijd de samenwerking tussen de betrokken partijen nog meer vorm te geven. Dit stelt hoge eisen aan het proces, omdat voor veel opgaven draagvlak nodig is bij de gemeente(n)raden en maatschappelijke organisaties. Haalbaarheid van diverse ideeën moet dus opnieuw worden bekeken en prioriteiten worden bepaald. De regionale opgaven 2015 2018 Samen op weg naar een vitale regio Ruimtelijke ordening en economie in een nieuwe werkelijkheid Geld verdienen aan recreatie en toerisme Promoten van de Hoeksche Waard Innovatieve doorontwikkeling van de agrarische sector Regie integrale gebiedsontwikkeling op regionaal niveau Integrale omgevingskwaliteit De duurzame Hoeksche Waard 5
Vitale regio Het vitaal houden van de Hoeksche Waard staat hoog op ieders agenda. In dat kader wordt binnen het beleidsterrein samenleving gewerkt aan diverse onderwerpen - wonen, werken en welzijn, volksgezondheid en cultuur. Vanzelfsprekend wordt rekening gehouden met de ontwikkelingen binnen het sociaal domein. Uitgangspunt is dat iedereen in de Hoeksche Waard zo lang en zo goed mogelijk zelfstandig kan leven en kan deelnemen aan het maatschappelijk leven. Daarvoor hebben de gemeenten samen met de aanbieders van wonen, welzijn en zorg het WWZ Platform Hoeksche Waard opgericht. SOHW werkt voor het beleidsonderwerp samenleving samen met het WWZ Platform en de andere maatschappelijke partijen die actief zijn binnen de Hoeksche Waard. Pact van mijn Hart In het Pact van mijn Hart (september 2010) zijn met de Kerngroep Wonen, Welzijn en Zorg Hoeksche Waard afspraken gemaakt die de samenwerking bevorderen en bijdragen aan een vitale, toekomstbestendige Hoeksche Waard. Doel is om vraag en aanbod op het gebied van wonen, welzijn en zorg zo op elkaar af te stemmen dat er vitale dorpskernen kunnen ontstaan. Dit vraagt om een integrale benadering met respect voor lokale belangen. Samenwerken zorgt voor een effectieve en efficiënte inzet van de beschikbare menskracht en financiën. De komende jaren krijgt de regio Hoeksche Waard te maken met ingrijpende veranderingen die elkaar sterk beïnvloeden: de transities binnen het sociaal domein, de veranderende rol van de overheid, de demografische veranderingen en bezuinigingen in het algemeen. Dat betekent dat er vroegtijdig geïnvesteerd zal moeten worden in een bewuste voorbereiding op de mogelijke effecten van deze ontwikkelingen. Gemeenten, bedrijfsleven, maatschappelijk middenveld en bewoners zullen zich samen bezig moeten houden met de vraag hoe zij op een goede manier met de veranderingen kunnen omgaan. Samenwerken, nieuwe coalities vormen, over de grenzen heen kijken en ruimte geven voor nieuwe ideeën, zijn daarbij belangrijke uitgangspunten. Hoeksche Waard Toekomst Waard(ig) Onder de noemer De Hoeksche Waard: Toekomst Waardig vond in het voorjaar van 2013 een discussieavond plaats tussen maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven en gemeenten. Een tweede bijeenkomst vond in het najaar plaats. Beide avonden hadden hetzelfde doel: Maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en gemeenten met elkaar samen laten werken om ervoor te zorgen dat de leefbaarheid én de economische vitaliteit in de Hoeksche Waard ook in de toekomst op peil blijven. Het eerste resultaat van de bijeenkomsten was een door de vijf gemeenten ondertekend convenant - de richtlijn om te zorgen voor een flexibel regionaal woningbouwprogramma. Pact van de Waard Eind februari 2014 plaatsten diverse organisaties in de Hoeksche Waard een belangrijke handtekening onder het Pact van de Waard, waarin de plannen staan beschreven om de consequenties van vergrijzing en ontgroening op het eiland aan te pakken. Doel van het Pact is door middel van samenwerking tussen de deelnemende organisaties en de samenhang in de door hen uit te voeren projecten te werken aan een florerende Hoeksche Waard. Naast de Hoeksche Waardse partijen (HW Wonen, Zorgwaard, CSG de Waard, LTO Noord - afdeling Hoeksche Waard, Ondernemersvereniging Hoeksche Waard (OHW), Rabobank Hoeksche Waard, SOHW en Kamer van Koophandel Rotterdam) zijn tevens het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties als de provincie Pact van de Waard 27 februari 2014 Zuid-Holland vanaf het begin gesprekspartner geweest. Ook in de toekomst blijven beide overheden betrokken bij de uitvoering. 6
Ruimtelijke ordening en economie De positie van de overheid ten opzichte van burgers, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven verandert. Dit komt door het teruglopen van de overheidsfinanciën als gevolg van de economische crisis, door de complexiteit van de opgaven waar we voor staan en door de manier waarop de samenleving zich aan het organiseren is. De rol van de overheid verandert geleidelijk waardoor steeds meer taken overgelaten worden aan de samenleving. Hoeksche Waardenmakerij Meer ruimte voor initiatief vanuit de samenleving en een uitnodigende, faciliterende overheid zijn de uitgangspunten van een pilotproject dat in september 2013 van start is gegaan in de zuidrand van de Hoeksche Waard. Drie thema s zijn benoemd waar initiatieven aan kunnen worden gekoppeld: Ruimtelijke economische structuur van de dorpen De stedeling als klant van de Hoeksche Waard De agrariër als nieuwe held In de agrarische sector worden grote veranderingen verwacht. De rol van technologie, klimaatverandering, nieuw Europees subsidiebeleid en de wereldmarkt voor straks 9 miljard wereldburgers zal impact hebben op de Hoeksche Waard. De Hoeksche Waard staat nationaal bekend als een innovatief landbouwgebied. Boeren zijn hier al een tijd bezig met innovaties. Vanuit de agrarische sector ontstaan veel kansen voor een economisch vitale en duurzame toekomst. Agrariërs kunnen bijdragen aan het onderhouden van het Nationale Landschap. Ze kunnen biodiversiteit bevorderen. Duurzame energie, educatie, ruimte voor onderzoek; het is allemaal mogelijk. De Hoeksche Waard ligt strategisch vlakbij de stedelijke netwerken van de Randstad en het Rotterdamse havencomplex. Dat biedt kansen voor de toekomst. De allure van een Nationaal Landschap en de bijzondere kwaliteit van de waterkanten en het eiland Tiengemeten zijn aantrekkelijk voor recreanten uit de stad. Hoe haal je ze naar de Hoeksche Waard? Dag- en verblijfsrecreatie, jachthavens, recreatieve arrangementen en attracties zijn nodig om te kunnen blijven concurreren met de omgeving. Een kwaliteitsslag in het recreatieve aanbod lijkt noodzakelijk. 7
16598 ErOpUit_000_V1.indd 1 24-03-14 15:10 Recreatie en toerisme De afgelopen jaren is veel werk verzet om de Hoeksche Waard als recreatief gebied op de kaart te zetten. Tiengemeten is verder ontwikkeld, het recreatieve netwerk van fietsroutes, wandelpaden en kanoroutes is uitgebreid en het landschap van kreken, dijken en polders heeft een kwaliteitsimpuls gekregen. Voor deze ontwikkelingen, die meestal op initiatief van de overheid zijn gerealiseerd, was veelal een behoorlijke subsidie beschikbaar. De komende jaren zal, naast het invullen van ontbrekende schakels, met name worden ingezet op de economische meerwaarde op recreatief gebied. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van meer verblijfsrecreatie, het realiseren van meer recreatieve arrangementen, het stimuleren van stad-land verbindingen en het beter in de markt zetten van het gebied. De toegankelijkheid en belevingswaarde van het landelijk gebied vanuit het stedelijk netwerk kan worden verbeterd met investeringen in het (provinciaal) wandelroutenetwerk, het fietsknooppuntensysteem en de verkenning en ontwikkeling van nieuwe poorten. Daarbij spelen diverse aspecten een rol zoals: promotie, de start van recreatieve routes, een goede bereikbaarheid vanuit Rotterdam én de distributie en verkoop van specifieke akker- en streekproducten vanuit de Hoeksche Waard. Binnen de Groenagenda van de provincie is het eiland Tiengemeten aangewezen als belangrijke groene bestemming buiten het stedelijke netwerk. Handelsmissie Door externe ontwikkelingen als de economische crisis verschuift de aandacht van ruimte en landschap steeds meer naar economie. De vraag die daarbij wordt gesteld is: Hoe kunnen we de Hoeksche Waard beter in de markt zetten? De eerste stappen daartoe zijn gezet en contacten gelegd handelsmissies vanuit o.a. de Rotterdamse regio vinden met regelmaat plaats. Recreatie en Toerisme Een aantal projecten op het gebied van toerisme en recreatie wordt gezamenlijk opgepakt met bijvoorbeeld Natuurmonumenten. In Nieuwendijk, op de plek waar je een kaartje koopt voor de veerpont naar Tiengemeten, is een informatiepunt ingericht over de Hoeksche Waard en Tiengemeten. Daarnaast is het Eropuit Magazine ontwikkeld en verspreid in de Hoeksche Waard en omliggende regio s. ER OP UIT Bewaarexemplaar Hét magazine voor een bezoek aan Nationaal Landschap Hoeksche Waard en Tiengemeten Zo dichtbij en toch zo anders Ontdek de openheid, beboomde dijken, slingerende kreken en historische boerderijen En verder... Musea Hoeksche Waard Gewoon even weg... Genieten Op pad met boswachter Eduard Culinair & shoppen Een Hollands dagje uit op Tiengemeten Eropuit is een uitgave van: Promoten van de Hoeksche Waard In het verleden lag het accent vooral op het beschermen van de bijzondere waarden van het gebied tegen de toenemende verstedelijkingsdruk van buiten. De komende jaren zal de Hoeksche Waard meer op de kaart worden gezet. Als uniek woongebied met een vitaal ondernemersklimaat dichtbij de stad. En als een waardevol en aantrekkelijk landschap met diverse mogelijkheden op het gebied van toerisme en recreatie. Een actieprogramma hiervoor wordt samen met maatschappelijke organisaties en andere betrokkenen opgesteld. 8
Agrarische sector De landbouw vormt nog steeds de basis van het landschap van de Hoeksche Waard. Het is de economische motor van de regio en staat zelfs Europees bekend als innovatief. Dit is iets om trots op te zijn en vast te houden. Voor de toekomst van het landschap van de Hoeksche Waard zijn innovatieve landbouw en maatschappelijke diensten van groot belang. De Hoeksche Waard heeft tot op heden een voortrekkersrol gehad in het ontwikkelen van de landbouw in combinatie met biodiversiteit. De grofmazige structuur van dijken en kreken en de fijnmazige structuur van akkerranden en bermen zijn hiervoor de basis. De groene zoom van natuuren recreatiegebieden is zoveel mogelijk aaneengesloten ontwikkeld. Daarnaast is de biodiversiteit vergroot en daarmee de recreatieve waarde van het agrarisch gebied. Niet alleen de ontwikkeling hiervan heeft aandacht gekregen, maar ook het duurzaam onderhouden van de zogenaamde groenblauwe structuur land en water. Daarnaast is veel aandacht besteed aan de financiering van het beleid. Nationaal Landschap Hoeksche Waard staat voor de uitdaging om een vitaal gebied en de groene voortuin/groene long van de Deltametropool te blijven. Een akkerbouwgebied dat in Nederland en Europa bekend is vanwege de innovatieve productiemethoden, de hoge productie en de kwaliteit van het prachtige landschap met zijn kreken, akkerranden en dijken. Maar ook een aantrekkelijk woon- en werkgebied. Proeftuin De Hoeksche Waard dient als proeftuin voor het ontwikkelen van een duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van landschapselementen als dijken en kreken. Met het project wordt praktijkervaring opgedaan voor het nieuwe Europese Landbouwbeleid. De proef wordt gezamenlijk met waterschap Hollandse Delta, het ministerie van Infrastructuur en Milieu, provincie Zuid-Holland en diverse regionale maatschappelijke partners uitgevoerd. Doelstelling van het pilotproject is het ontwikkelen van een beheer- en onderhoudssystematiek voor zowel het grofmazige netwerk (dijken/taluds), als het fijnmazige netwerk (watergangen en taluds), waarbij biodiversiteit en duurzaamheid een extra impuls krijgen. 9
Integrale gebiedsontwikkeling Integrale omgevingskwaliteit De Hoeksche Waard is in het verleden succesvol geweest met de uitvoering van integrale landschappelijke projecten. In zulke projecten wordt een stevige regiefunctie naar verwachting steeds belangrijker. Hetzelfde geldt voor complexe, gemeente overschrijdende projecten. Bijvoorbeeld, omdat binnen een gebied of project meerdere belangen en ontwikkelingen samenkomen. Ook de beperkte financiële middelen vragen om een meer integrale benadering en een andere rol van de overheid. In de structuurvisie is, naast de landschappelijke projecten, ook een aantal gebiedsontwikkelingen genoemd waarin meerdere regionale belangen spelen. De volgende stap is het vertalen van de visie op de noordrand en de zuidrand van de Hoeksche Waard in concrete strategische uitvoeringsprojecten onder regionale regie. Door in landschappelijke projecten een koppeling te leggen met bijvoorbeeld waterveiligheid, landbouwontwikkeling, vrijetijdseconomie, duurzame energie en de omliggende regio s, verwachten wij te kunnen komen tot een verbreding van de economische en maatschappelijke basis. Voorbeelden van zulke ontwikkelingen zijn het Masterplan Noordrand, het windmolendossier en de projecten Hitserse Kade en Swaneblake. Voor een duurzame ontwikkeling van het landschap moeten wij niet alleen naar de landschappelijke kernkwaliteiten kijken, maar naar de omgevingskwaliteit in brede zin. De kernkwaliteiten van de Hoeksche Waard staan daarbij niet ter discussie. Maar het behoud daarvan lukt alleen als deze kwaliteiten worden gedragen door de bewoners en gebruikers van het gebied. Daarnaast moeten de kernkwaliteiten zijn ingebed in een duurzaam en economisch rendabel grondgebruik. Ook in het provinciaal beleid krijgen sociale kwaliteit en duurzaamheid steeds meer aandacht. Integrale omgevingskwaliteit gaat om ruimtelijke kwaliteit, sociale kwaliteit, cultuurhistorische kwaliteit en duurzaamheid. Deze vier kwaliteiten zouden de toetssteen én de motor moeten zijn van alle ruimtelijke ontwikkelingen in het Nationaal Landschap de Hoeksche Waard. Het Kwaliteitsteam adviseert over de ruimtelijke ontwikkeling in de Hoeksche Waard. In dit team zijn de overheid en maatschappelijke organisaties vertegenwoordigd. 10
Veiligheid Duurzame Hoeksche Waard In de structuurvisie is verduurzaming ook als opgave genoemd. De afgelopen periode is hiervoor onder meer gezamenlijk gewerkt aan het windmolendossier en de biobased economie. Daarnaast hebben de vijf gemeenten en een aantal maatschappelijke organisaties in 2012 convenanten gesloten over een Energievisie Hoeksche Waard, Led verlichting in de Hoeksche Waard en voorlichting zonnepanelen in de Hoeksche Waard. Regionaal samenwerken De opgaven die op de Hoeksche Waard afkomen, vragen in toenemende mate om een sterke regionale samenwerking. Deels gaat het daarbij om onvermijdelijke opgaven, maar ook om het benutten van de kansen die er liggen. Dit blijkt ook uit recent onderzoek naar de regionale samenwerking binnen de Hoeksche Waard. Op basis van eigen bevindingen en interviews met diverse belanghebbenden, zoals burgers, maatschappelijk middenveld, politici, bestuurders en ambtenaren, hebben de onderzoekers een rapportage opgesteld over de samenwerking. Het rapport is vastgesteld door de vijf gemeenteraden. Conclusie is dat regionale samenwerking van groot belang is voor een slagvaardige besluitvorming in de toekomst. De uitdaging voor de komende jaren is dan ook om niet alleen de regionale opgaven op te pakken en tot een goed einde te brengen, maar om tegelijkertijd de samenwerking tussen de betrokken partijen opnieuw vorm te geven. Dit stelt hoge eisen aan het proces, omdat voor veel opgaven draagvlak nodig is bij de gemeenten en maatschappelijke organisaties. In dit beleidsveld komen vele zaken samen, Het omvat het hele veiligheidsspectrum, van brandveiligheid tot jeugdoverlast en van verkeersveiligheid tot woninginbraken. De gemeenten in de Hoeksche Waard trekken waar mogelijk gemeenschappelijk op in de beleidsvorming en de uitvoering, samen met de kernpartners politie en openbaar ministerie. Beleidsmatig vindt de afstemming plaats in de meerjarige gemeentelijke veiligheidsplannen. Daarnaast worden jaarlijks op uitvoerend niveau gezamenlijk actieprogramma s opgesteld. Veiligheidshuis ZHZ De vijf gemeenten in de Hoeksche Waard zijn, net als de andere 12 gemeenten in de Drechtsteden en Alblasserwaard- Vijfheerenlanden, aangesloten bij het Veiligheidshuis Zuid- Holland Zuid. Hier werken politie, justitie, gemeente(n) en zorginstanties nauw samen om (jeugd)overlast, criminaliteit en huiselijk geweld effectief en efficiënt aan te pakken. Het Veiligheidshuis biedt een fysieke netwerkomgeving voor informatie-uitwisseling, overleg en een gezamenlijke aanpak. Dit maakt dat de lijnen kort zijn en de partners elkaar goed weten te vinden. Het Veiligheidshuis richt zich op de complexe problematiek waarvoor samenwerking tussen de netwerkpartners noodzakelijk is om tot een adequate aanpak en oplossing te komen. Gezamenlijk wordt een persoonsgericht plan van aanpak gemaakt en uitgevoerd en waar nodig ook voor het sociale systeem, een groep of gebied. Verzuip jij je Toekomst?! De gemeenten pakken het alcoholgebruik onder jongeren gezamenlijk aan. Samen met de politie, het openbaar ministerie en de Dienst Gezondheid en Jeugd is in 2009 het programma Verzuip jij je toekomst?! opgezet. Het programma is bedoeld om alcoholgebruik door jongeren en het overmatig alcoholgebruik door uitgaanders terug te dringen. Het programma loopt minimaal door tot en met 2015 en werd eind 2012 uitgebreid met de preventiethema s roken en drugs. 11
Organisatie De colleges van burgemeester en wethouders van de vijf gemeenten in de Hoeksche Waard ondertekenden medio april 2010 de gemeenschappelijke regeling Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard (SOHW). De regeling trad op 1 mei 2010 in werking. De taak van SOHW is het behartigen van de gemeenschappelijke belangen van de gemeenten op de beleidsonderwerpen ruimte, landschap, economie, samenleving en integrale veiligheid. SOHW zorgt voor beleidsadvisering en -voorbereiding, de colleges van burgemeester en wethouders van de deelnemende gemeenten spannen zich in om tot de vaststelling van gezamenlijk gedragen beleid op deze beleidsonderwerpen te komen. De uiteindelijke besluitvorming ligt altijd bij de vijf individuele gemeenten. Bestuur SOHW heeft een Algemeen Bestuur en een Dagelijks Bestuur - ondersteuning vindt plaats door de ambtelijke organisatie. Algemeen Bestuur (AB) 11 leden: twee collegeleden per gemeente en een voorzitter eindverantwoordelijk voor alle keuzes die worden gemaakt Dagelijks Bestuur (DB) 6 leden: een collegelid per gemeente en een voorzitter verantwoordelijk voor de uitvoering van beleid en bewaking van de beleidsprocessen Vergaderingen van het DB zijn niet openbaar, vergaderingen van het AB zijn wel openbaar. Besluiten worden geplaatst op de website van SOHW, www.sohw.org. Bestuurlijk overleg De organisatie kent verder een portefeuillehouderoverleg per beleidsonderwerp in dit overleg is iedere gemeente vertegenwoordigd. De inhoudelijke beleidsvoorbereiding vindt hier plaats. Daarnaast is het Raadsledenoverleg Hoeksche Waard (ROHW) ingesteld met een vertegenwoordiging van de vijf gemeenteraden. Dit informele overleg is een regionaal platform om informatie en standpunten uit te wisselen. Het dient als klankbord, maar geeft ook informeel advies aan SOHW en de gemeenteraden. Het Raadsledenoverleg Hoeksche Waard is openbaar. Agenda s en vergaderverslagen worden geplaatst op de website www.sohw.org Ambtelijke organisatie Samenhang met en samenwerking binnen de gemeentelijke organisaties is noodzakelijk. De respectievelijke (gemeente) secretarissen vormen gezamenlijk het regionaal managementteam (RMT) en zijn het knooppunt en de bruggenbouwer binnen hun eigen organisatie. Het bestuur wordt ondersteund door de ambtelijke organisatie van SOHW. Diverse taken en rollen in SOHW verband worden ingevuld door ambtenaren vanuit de vijf gemeenten. Een klein aantal mensen is in dienst van SOHW. Beleidsthema s In opdracht van de vijf gemeenten werkt SOHW aan de beleidsonderwerpen economie, ruimte, landschap, samenleving en integrale veiligheid. Voor ieder beleidsonderwerp is een programmamanager aangesteld (één voor economie en ruimte, één voor samenleving en landschap en één voor integrale veiligheid). Projecten binnen de beleidsonderwerpen worden door de deelnemende gemeenten gezamenlijk, onder de vlag van SOHW, gerealiseerd. Per project wordt steeds een bestuurlijk trekker uit een van de vijf gemeenten aangewezen. Daarnaast worden per project een ambtelijk opdrachtgever en een projectleider benoemd, over het algemeen uit dezelfde gemeente. Ook maakt een aantal ambtenaren vanuit de gemeenten deel uit van een projectteam of een projectgroep. Voor complexe en vaak langdurige projecten zoals het Transformatieprogramma Sociaal Domein is een eigen stuurgroep ingesteld. 12
Proces Bij projecten die in SOHW-verband worden opgepakt wordt een heldere procesgang toegepast. SOHW verzorgt samen met de gemeenten de beleidsadvisering en -ondersteuning op de beleidsonderwerpen, maar heeft geen beslissingsbevoegdheid - besluiten worden uiteindelijk in de vijf gemeenten genomen. De voorbereiding van beleids- of projectvoorstellen vindt eerst plaats door een projectleider en ambtelijke project- of werkgroep. De bestuurlijke verantwoordelijkheid voor de voorbereiding ligt bij een portefeuillehouder die hiervoor vooraf is aangewezen vanuit het portefeuillehouderoverleg. Na afstemming in het regionale managementoverleg (MOHW) waarin alle vijf gemeenten ambtelijk zijn vertegenwoordigd, gaat het voorstel ter bespreking/ besluitvorming naar het betreffende portefeuillehouderoverleg. Zodra akkoord kan het voorstel, zo nodig via het Dagelijks Bestuur, naar de colleges en/of raden van de gemeenten. Deze kunnen vervolgens, ieder afzonderlijk, een definitief besluit nemen over het voorstel. Over belangrijke beleidsbeslissingen waarover ook de gemeenteraden moeten besluiten informeert de portefeuillehouder tussentijds het Raadsledenoverleg Hoeksche Waard. De wethouders uit het portefeuillehouderoverleg informeren hun eigen college en/of raad. Het Algemeen Bestuur van SOHW geeft, als het gaat om de uitvoering van en de besluitvorming over projecten, vooraf de kaders aan in de meerjarenbegroting. De uitvoering is daarna aan de portefeuillehouderoverleggen. De meerjarenbegroting wordt elk jaar in juni/juli vastgesteld. Het Dagelijks Bestuur stelt de concept begroting vast na vooraf hierover de portefeuillehouder-overleggen om advies te hebben gevraagd. Ook het MOHW wordt gevraagd te adviseren. De gemeenteraden krijgen tevoren de concept begroting toegestuurd en voorafgaand aan de vaststelling door het Algemeen Bestuur kan nog een zienswijze worden ingediend. Het Dagelijks Bestuur houdt rekening met eventuele zienswijzen voordat het definitieve voorstel wordt gedaan aan het Algemeen Bestuur. Het Algemeen Bestuur stelt de jaarrekening vast. Bij de uitwerking van projecten worden zowel het portefeuillehouderoverleg als het Dagelijks Bestuur regelmatig bijgepraat over de voortgang. Ook het Raadsledenoverleg Hoeksche Waard blijft aangesloten bij de ontwikkelingen. 13
Evaluatie regionale samenwerking Bij de start van SOHW in mei 2010 werd vastgelegd dat de regionale samenwerking in 2013 zou worden geëvalueerd. Eind 2013 vond het evaluatieonderzoek plaats en werd gekeken naar o.a. het effect van de samenwerking op de beleidsrealisatie: Wat ging goed en wat kan of moet beter? Droeg de samenwerking in SOHW verband daar daadwerkelijk positief aan bij? Daarnaast moest de evaluatie inzicht geven in de onderwerpen die de komende jaren urgent zijn voor het samenwerkingsverband. Bevindingen Uit het onderzoek is gebleken dat vrijwel alle betrokkenen een goede samenwerking, in welke vorm dan ook, belangrijk vinden. Toch verloopt de regionale samenwerking nog niet in alle dossiers soepel. Rond relatief eenvoudige dossiers wordt redelijk tot goed samengewerkt, maar rond complexere dossiers als windenergie, glastuinbouw en het gronduitgiftebeleid gaat het moeizamer. De vijf gemeenten hebben vaak ook andere partijen nodig om de opgaven te kunnen oppakken en kunnen inhoudelijk van mening verschillen. Verder spelen er politieke belangen en tegenstellingen waardoor discussies over de verdeling van kosten en baten tussen de gemeenten kunnen plaatsvinden. Daarnaast blijkt dat de samenwerking in de Hoeksche Waard wordt belemmerd doordat de principes en de uitgangspunten van verlengd lokaal bestuur en regionaal bestuur door elkaar lopen. Ook wordt er volgens de onderzoekers onvoldoende geïnvesteerd in een goed proces van lokale en gemeenschappelijke visievorming. Drie modellen Uit het onderzoek kwamen drie modellen voor toekomstige bestuurlijke samenwerking naar voren: doorontwikkeling van de regionale samenwerking naar een regionaal bestuur ambtelijke fusie, of herindeling van de vijf gemeenten Totdat een keuze is gemaakt over de bestuurlijke toekomst, moet de huidige samenwerking worden versterkt, aldus een van de aanbevelingen. Daarbij moet de nadruk liggen op de concrete resultaten van de samenwerking. Het bestuur van SOHW draagt zorg voor het doorvoeren van de verbeteringen en de communicatie hierover. 14
Colofon Uitgave: Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard Postadres Postbus 5881, 3290 EA Strijen Bezoekadres Waleplein 2, 3291 CZ Strijen Hoeksche Waard, voorjaar 2014