Datum vergadering gemeenteraad 1 Raadsvoorstelnummer Agendapunt 22 april 2014 RV/13/00401 13 Voorstel ingebracht door Begrotingsprogramma Portefeuillehouder Onderwerp H.Stam Wonen G.J. van Ingen Overname beheer en onderhoud brug en wegen in de Tollewaard Geacht raadslid, Voorstel 1 De afkoopsom van 1.314.191,-- voor 10 jaar in deposito zetten. 2 De rentevergoeding te storten in de voorziening wegen ( 12.141) en in de voorziening Civiele kunstwerken ( 6.389). Inleiding Sinds het hoogwater van 1995-1996 werkt Nederland aan het vergroten van de waterveiligheid. De risico s op overstromingen verkleinen we door enerzijds de dijken te verhogen. Anderzijds geven we de rivier meer ruimte. In de gemeente Buren spelen twee projecten waar de rivier meer ruimte krijgt. Het gaat om de Middelwaard en de Tollewaard. Voor de ingrepen verleende de gemeente alle vergunningen. Inmiddels rondde de aannemer de werkzaamheden af. De werkzaamheden betreffen het weghalen van groen en het verlagen van het maaiveld waardoor de uiterwaarden vaker onder water komen te staan. In de Tollewaard krijgen de twee terpen een andere ontsluitingsstructuur. Onderdeel daarvan is de aanleg van een brug. Deze brug bij de westelijke terp zorgt er voor dat de bedrijven en burgers bereikbaar zijn bij het verwachte hoog water. Een ander onderdeel is een nieuwe ontsluitingsweg (op maaiveld) naar de oostelijke terp. Bij hoog water is de oostelijke terp bereikbaar via een verbindingsweg tussen de beide terpen en de nieuwe brug tussen de westelijke terp en de Marsdijk. De wegen en brug laat Rijkswaterstaat op haar kosten aanleggen. Rijkswaterstaat wil het beheer en onderhoud van de brug en weg overdragen aan de gemeente. Het college stemde op 29 oktober 2013 in met de overname. Het bevestigde deze keuze nog eens in zijn vergadering van 11 maart 2014. De instemming is onder de voorwaarde dat de gemeenteraad financieel instemt met de overname van het beheer en onderhoud. Doel / meetbaar effect Het regelen van het beheer en onderhoud van de nieuwe infrastructuur. 1 Besluit gemeenteraad:, griffier *<BARCODE>* Voorstel raad nr. RV/13/00401 1
Argumenten 1.1 De gemeente ontvangt een eenmalige afkoopsom van Rijkswaterstaat voor de toekomstige beheer- en onderhoudskosten. Daarin houden zij rekening met alle kosten. Grontmij berekende in opdracht van Rijkswaterstaat de beheer- en onderhoudskosten. Daarbij hielden zij rekening met allerlei kostenposten. Grontmij komt op een afkoopsom van 1.314.191,-- exclusief BTW. Zij oordelen dat deze som geld alle toekomstige kosten dekt. Oranjewoud beoordeelde de overeenkomst op verzoek van de gemeente. In deze second opinion geven zij aan dat er sprake is van een realistische overeenkomst en afkoopsom. Oranjewoud waardeert wel een aantal posten hoger en een aantal posten lager. Door de relatief hoge indirecte kosten en risico-opslagen die de Grontmij hanteert valt de afkoopsom voldoende hoog uit. Wel mist Oranjewoud een aantal kleinere posten. Deze staan in onze ogen het overnemen van het beheer en onderhoud niet in de weg. De betreffende taken horen tot het reguliere takenpakket van de gemeente. Wij passen deze in in de bestaande werkplannen en onderhoudsprogramma s. De second opinion treft u als achtergrondinformatie 2 bij dit voorstel aan. 1.2 Met het in deposito zetten ontvangen wij een rentevergoeding. Bij een 10-jarige deposito ontvangen wij een rentepercentage van 1,9%. Dit komt overeen met een vergoeding van 24.970. Let op, het betreft het rentepercentage van 12 maart 2014. Het exacte percentage verandert dagelijks. Het kan dus lager of hoger uitvallen na een eventueel raadsbesluit op 22 april 2014. 1.3 Door de afkoopsom in deposito te zetten, blijft deze in tact. Mogelijk dat in de toekomst de rente weer stijgt. Hierdoor stijgt ook de rentevergoeding. De opbrengsten worden dan meer kostendekkend dan nu. 1.4 Het college sprak zich positief uit over de overname van het beheer en onderhoud. Het college stemde in met de overname van het beheer en onderhoud van de infrastructuur in de Tollewaard. Dit onder voorbehoud van financiering door de gemeenteraad. 1.5 Met de objectenovereenkomst leggen we de rechten en plichten over en weer vast. Bij het overnemen van het beheer en onderhouden horen allerlei rechten en plichten. Deze leggen we vast bij het ondertekenen van de overeenkomst. De overeenkomst treft u als achtergrondinformatie 1 bij dit voorstel aan. 1.6 De vervanging van de brug komt voor rekening van Rijkswaterstaat. Als de brug op enig moment vervangen moet worden, komt dit voor rekening van Rijkswaterstaat. Zij zijn dan ook zelf verantwoordelijk voor het vergunningentraject. Doordat Rijkswaterstaat de vervanging voor haar rekening neemt, hoeft de afkoopsom ook geen kosten te bevatten voor fondsvorming voor vervanging. 2.1 De stortingen dekken de noodzakelijke beheer- en onderhoudskosten. De rapporten van de Grontmij en de Second opinion van Oranjewoud geven aan dat de beheer- en onderhoudskosten jaarlijks 59.139 bedragen. Dit bedrag is inclusief reserveringen voor toekomstig groot onderhoud. Door de rentevergoeding structureel te labelen voor de toekomstige kosten van beheer en onderhoud kunnen we dit blijven betalen. 2.2 Door gebruik te maken van bestaande voorzieningen nemen we de infrastructuur op in de bestaande beheer en onderhoudsprogramma s. Als gemeente hebben we een beheer- en onderhoudsprogramma voor de infrastructuur en civiele kunstwerken. Deze actualiseren we periodiek. De infrastructuur en kunstwerken in de Tollewaard nemen wij bij de eerstvolgende herziening op in de betreffende programma s. Voorstel raad nr. RV/13/00401 2
Kanttekeningen 1.1 De infrastructuur heeft een plaatselijk karakter. Voor de ingrepen in de Tollewaard, was de aanwezige infrastructuur in particulier eigendom. Deze particulieren waren ook verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud. In de nieuwe situatie gaat het eigendom, beheer en onderhoud over naar de gemeente. Dit terwijl de functie van de infrastructuur niet anders is dan in de oude situatie. Oranjewoud concludeert in haar second opinion dat de gemeente geen belang heeft bij de overname. Overname van het beheer betekent een uitbreiding van het gemeentelijk wegen- en kunstwerkenareaal. Overname is wenselijk. Dit omdat de infrastructuur dient ter ontsluiting van diverse percelen die eigendom zijn van verschillende eigenaren. De betreffende wegen hebben dus wel een openbaar karakter. 1.2 Als de gemeente het beheer en onderhoud niet overneemt, blijft dit bij RWS. De kosten en risico s nemen in dat geval voor de gemeente niet toe. Rijkswaterstaat kan het beheer en onderhoud doen aangezien zij een eigen onderhoudsdienst heeft. Deze wil het beheer en onderhoud niet overnemen. Als zij dit doet, krijgt de gemeente vermoedelijk wel het verzoek een aantal praktische dingen op te pakken zoals zwerfvuil en gladheidsbestrijding. Aanleiding voor de aanleg van de wegen en brug is het rijksprogramma Ruimte voor de Rivier. Met dit programma maakt het rijk het land veiliger voor hoog water. De brug en wegen dienen dus een nationaal belang. Het beheer en onderhoud zou in dat licht ook bij het rijk horen. Dit is onwenselijk omdat de infrastructuur een puur lokaal belang is. 1.3 De overeenkomst regelt niet alle punten. Het college stemde in met het over nemen van het beheer en onderhoud van de infrastructuur in de Tollewaard. Zij constateert alleen nog wel een aantal punten die onvoldoende in de overeenkomst zijn geregeld en die dus een risico vormen voor de gemeente. Deze treft u aan in de Second opinion van Oranjewoud. Deze zit als achtergrondinformatie 2 bij dit voorstel. Ondanks dit wil het college het beheer en onderhoud toch overnemen. Dit omdat zij verwacht dat de voorliggende overeenkomst en afkoopsom het maximaal haalbare is bij Rijkswaterstaat. 1.4 Wij wijken met dit voorstel af van gemeentelijke totaalfinanciering. Net als de meeste andere gemeenten, doen we in onze gemeente al jaren aan totaalfinanciering. Dat betekent dat we alle gemeentelijke leningen en uitzettingen als 1 geheel op elkaar afstemmen. Totaalfinanciering houdt in dat we niet voor elk project apart geld uitzetten of aantrekken. De leningenportefeuille is in de afgelopen jaren flink groeiende, met name door teleurstellende resultaten op investeringen in grondexploitaties. In het kader van totaalfinanciering zou het daarom logisch zijn om de afkoopsom Tollewaard te gebruiken voor onze gemeente om onze totale leningenportefeuille te verlagen. Ook gezien de stijgende trend en verwachtingen van de rentetarieven zou het logisch zijn om de leningportefeuille af te bouwen. Gemiddeld gezien is over een periode van 10 jaar geld lenen duurder dan geld uitzetten voor diezelfde periode. 1.5 Nieuwe uitzettingen stemmen wij af op de bestaande financiële positie en de liquiditeitsplanning. Dit voorstel moeten we nog afstemmen op de bestaande financiële positie en de liquiditeitsplanning van onze gemeente (Treasurystatuut art. 4 lid 3 en art.5 lid 5). Deze interne afstemming vond vanwege tijdgebrek niet / onvoldoende plaats. 1.6 De huidige overschrijding van de kasgeldlimiet neemt niet af met dit besluit. We laten de kans voorbij gaan om onze kortlopende schuldenpositie te verbeteren met een substantieel bedrag. Momenteel lenen we nu ongeveer 16 miljoen euro met kortlopende leningen. We moeten deze gelden op korte tot middellange termijn omzetten in duurdere langlopende leningen. Dit om te gaan voldoen aan de kasgeldlimiet en het grote renterisico in de komende jaren te verkleinen. De rentestanden blijven namelijk niet langdurig op een historisch laag niveau. Voorstel raad nr. RV/13/00401 3
1.7 Onze gemeentelijke schulden nemen niet af met dit besluit. Volgens de Wet Fido en onze financiële verordening mogen we geen gelden aantrekken met het doel de aangetrokken gelden tegen een hoger rendement uit te zetten. Dat wil zeggen dat bankachtige activiteiten het aantrekken en uitzetten van middelen met als doel het genereren van inkomen als gevolg van deze bepaling zijn verboden. In dit geval doen we dat ook niet zo direct. We krijgen een afkoopsom voor brugonderhoud. Dat zetten we vervolgens 10 jaar in deposito. De rente die we daarvoor ontvangen, wordt geheel ingezet voor brugonderhoud en is daarvoor niet toereikend. Door het 10 jaar wegzetten van de afkoopsom, moeten we in die periode dat bedrag extra lenen tegen (gemiddeld gezien over die periode) een hoger tarief. Op dit moment kunnen we gelden lenen tegen een lager rentetarief (met kasgeld of korter dan 5 jaar) dan het depositotarief, maar de rentetarieven stijgen in de komende jaren waarschijnlijk boven dat depositotarief uit. We moeten in de komende jaren nieuwe langlopende lening afsluiten, waarschijnlijk tegen een hoger tarief dan de te ontvangen depositorente, want de rente is nu nog historisch laag. Nu geld wegzetten in een 10-jaars deposito is voor onze gemeente nu dus financieel niet gunstig. Daarnaast gaat een eventuele vervroegde deposito-opname gepaard met een boeteclausule waarmee een mogelijk voordelig renteverschil wegvalt. 2.1 De rentevergoeding dekt de jaarlijkse beheer- en onderhoudslast niet. De kans is zeer groot dat de accountant beide voorzieningen bij de jaarrekening 2014 meerjarig als niet toereikend beschouwd. Zowel de Grontmij als Oranjewoud komen op jaarlijkse kosten van 59.139. De huidige rentevergoeding is veel lager. Daarom is er de komende 10 jaar onvoldoende geld beschikbaar voor het beheer en onderhoud.. Onderhoudskosten boven de jaarlijkse rentevergoeding verantwoorden wij bij de Burap s en het onderhoudsprogramma. Financiën Door een overeenkomst aan te gaan met Rijkswaterstaat ontvangt de gemeente een eenmalige afkoopsom. De jaarlijkse rente die deze oplevert, moet de te maken kosten dekken. Hierbij gaat Rijkswaterstaat uit van de historisch gemiddelde rente. Concreet gaat het om een rentepercentage van 4,5%. De verwachting is dat de komende jaren de toe te rekenen rente lager ligt dan de rekenrente. Een 10-jarig deposito geeft een rentevergoeding van 24.970. Wanneer wij het geld niet uitzetten in deposito staan we minder rood op onze bankrekening. We hoeven dan minder te lenen bij de bank. Omgerekend betekent dit lagere rentekosten van 6.440. Doordat we het geld uitzetten in deposito, moeten we deze rentekosten toch betalen. Hierdoor bedraagt het tekort op de beheer- en onderhoudskosten 40.608. Dit is voor het bedrag per jaar voor de komende 10 jaar. Financieel overzicht: Kosten: - Storting 2 voorzieningen 59.138 - Rentekosten ( rood staan) 6.440 +/+ Totale kosten 65.578 Inkomsten: - Rente deposito 24.970 -/- Nadeel begroting 40.608 Het tekort valt niet lager uit als de beheers- en onderhoudskosten in de eerste jaren lager zijn dan 59.139. Dit omdat het verschil geen overschot is. Het verschil moeten wij reserveren voor groter onderhoud na 10 tot 15 jaar. Als wij dit niet doen komen wij bij dit grote onderhoud geld tekort. Hetgeen wij overnemen, bestaat uit twee verschillende delen. Het gaat om wegen en om een brug. Voor beide delen bestaan verschillende voorzieningen. Het beschikbare bedrag van 18.560 moeten wij dan ook verdelen over deze twee voorzieningen. Het gaat daarbij om de voorziening Wegen en de voorziening Civiele kunstwerken. We doen dit op basis van de verwachte beheer- en onderhoudskosten. Aan de bestaande voorziening Wegen voegen we jaarlijks 12.141 toe. De toevoeging aan de voorziening Civiele kunstwerken is 6.389. Voorstel raad nr. RV/13/00401 4
Voor een mogelijke dekking van het het jaarlijkse tekort keken wij ambtelijk naar de volgende opties: 1. De afkoopsom storten in de twee voorzieningen; 2. De afkoopsom storten in de algemene reserve en als last de storting in de voorzieningen ophogen; 3. Afkoopsom storten in een nieuwe bestemmingsreserve en jaarlijks een bedrag te onttrekken aan de reserve voor de exploitatie. Daarnaast de storting in de voorzieningen ophogen; 4. Afkoopsom storten in de algemene reserve. Daarnaast de storting in de voorzieningen ophogen. Deze ophoging bekostigen door een extra stijging van de OZB met 1,5%; 5. Het geld storten in een deposito Optie 1 is vanwege begrotingsvoorschriften niet mogelijk. De opties 2 en 4 hebben niet de voorkeur gelet op de extra structurele last op korte termijn. Bij optie 3 eten wij de afkoopsom op en ontstaat op de lange termijn een grotere structurele last. Optie 5 heeft de voorkeur van het college. Dit omdat de afkoopsom dan op de lange termijn behouden blijft. Als op enig moment de rente op 4,5% ligt, kunnen wij de structurele kosten volledig dekken. Bij een nog hoger percentage, ontstaat zelfs een structureel voordeel voor de gemeente. Gelet op het verleden en met de huidige inzichten is de kans zeer klein dat een percentage van 4,5% gehaald gaat worden. Voor de dekking van de extra structurele last zijn er de volgende drie mogelijkheden: 1. Extra geld beschikbaar stellen vanuit de algemene middelen; 2. De afkoopsom opeten ; 3. Een combinatie tussen 1 en 2. Ad 1 Vanuit de algemene middelen kunt u extra geld beschikbaar stellen. Dit betekent dat er ruimte gevonden moet worden binnen de begroting. Bij deze mogelijkheid blijft de afkoopsom volledig in tact. Deze mogelijkheid stellen wij in dit voorstel voor. Ad 2 De afkoopsom is groot genoeg om voor 22 tot 25 jaar de beheer en onderhoudskosten af te dekken. Daarna zijn er geen middelen meer en moeten de kosten uit de algemene middelen betaald worden. Ad 3 Bij deze mogelijkheid combineren we 1 en 2. Concreet betekent dit enerzijds het opeten van de afkoopsom. Anderzijds groeien we toe naar het jaarlijks beschikbaar krijgen van het structureel noodzakelijke bedrag van 59.139,--. Dit leidt de eerste 9 jaar tot een financieel voordeel. Vanaf 2024 leidt dit tot een structurele last. Deze bedraagt 59.139 in 2028. Tot slot gaan wij in op de vier O s. 1. De aanvraag is Onvermijdelijk De gemeente kan geen nee meer zeggen. Het college besloot al het beheer en onderhoud over te nemen. 2. De aanvraag is Onuitstelbaar Rijkswaterstaat wil dit jaar het beheer en onderhoud in de Tollewaard overdragen. Wij kunnen niet wachten tot de begroting 2015. 3. De aanvraag is Onvoorzien Op het moment van opstellen van de begroting 2014 was nog niet bekend dat we het beheer en onderhoud over zouden nemen. 4. De aanvraag is Onderbouwd Zowel Rijkswaterstaat als Oranjewoud maakten een doorrekening. De extra jaarlijkse stortingen zijn goedgekeurd door wegbeheerder afdeling ruimtelijk beheer. Uitvoering - Planning Rijkswaterstaat nam de brug op 7 oktober 2013 in gebruik. Dit omdat dan de werkzaamheden aan de oude toegangsweg konden beginnen. Rijkswaterstaat nam op 20 december jongst leden alle infrastructuur in gebruik. Hierdoor is het wenselijk zo snel mogelijk de overeenkomst te sluiten. - Communicatie Wij spreken met Rijkswaterstaat over de inhoud van de overeenkomst en een eventueel raadsbesluit. Voorstel raad nr. RV/13/00401 5
- Evaluatie Een eventuele evaluatie vindt plaats via het beheer- en onderhoudsprogramma van de gemeente. Burgerparticipatie Burgerparticipatie is niet aan de orde bij deze overeenkomst. Rijkswaterstaat betrekt de inwoners en gebruikers wel bij het totale project. Vanuit de gemeente vond er overleg plaats over de eventuele openbaarheid van de infrastructuur. Deregulering Er is geen sprake van deregulering. Het aantal regels neemt eerder toe door de eventueel te sluiten overeenkomst. Dit zijn regels waaraan de gemeente is gebonden en niet haar inwoners. Achtergrondinformatie 1 Overeenkomst inclusief bepaling afkoopsom en inrichtingsplan 2 Second opinion Oranjewoud Burgemeester en wethouders van Buren, de secretaris, de burgemeester, mr. R.P. van der Starre J.A. de Boer Bijlage: 1. Raadsbesluit Voorstel raad nr. RV/13/00401 6
Datum vergadering gemeenteraad Raadsvoorstelnummer Agendapunt 22 april 2014 RV/13/00401 13 Onderwerp: Overname beheer en onderhoud brug en wegen in de Tollewaard De Gemeenteraad van Buren; Gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 18 maart 2014; besluit: 1 De afkoopsom van 1.314.191,-- voor 10 jaar in deposito zetten. 2 De rentevergoeding te storten in de voorziening wegen ( 12.141) en in de voorziening Civiele kunstwerken ( 6.389). Vastgesteld in de openbare vergadering van 22 april 2014 De griffier, De voorzitter, G. van Droffelaar J.A. de Boer Voorstel raad nr. RV/13/00401 7